ïix
Panorama
een
grote droom
DEN
'RAAK
WOORDEN
DSSING
Dit weekend worden in het Limburgse Berg aan de Maas de wereldkampioenschappen hengelen
Uehouden. Topvissers uit bi jna twintig landen nemen er aan deel. Naar aanleiding daarvan legde
Wim Wennekes twee wekenlang het oor te luisteren bij deskundigen, handelaren en instanties,
mij kivam terug met opzienbarend feitenmateriaalwaaruit blijkt dat er in de wereld van de sport-
lisserij méér omgaat, dan een paar pieren en bamboehen gels. Vijf-en-zeventig-miljoen gulden
Lesleden de Nederlandse hengelaars jaarlijks aan hun sport. Een bedrag om over na te denken
De techniek
Handel
Slogans
Krentenkakkers
Vakbladen
Latijn
Truc
Niets tegenop
Belangstelling
-vrij
uit
ZATÉRDAGBIJLAGE VAN DE STEM/19 SEPTEMBER 1970
vrij
uit
cide week
chien dacht U dat
tijd waarin begrip-
s „blauw bloed" op
linst genomen niet
'rieus meer worden
len, huwelijken niet
worden verhinderd
'ebrek eraan. Nou,
it het maar. Neem
sldschone Duitse ba-
Renate von Holz-
:r, die als fotomo-
n uitnemend beleg-
erham verdient. Ze
verliefd op een man,
getrouwd wordt er
De oorzaak is niet
man in kwestie te
maar te véél
bloed heeft. De uit-
•ene is namelijk de
ijke prins Johannes
hum und Taxis, die
vier en veertigste
Ijn familie te horen
gekregen dat hij
ie niet met een
ewoon ordinair ba-
e in de boot kan
n. De prins heeft er
voor. Hij gaat nu
k naar een prinses.
bloedeigen Heint-
grootgeworden in
and, is in snel tem-
angelsaksische we-
lan het veroveren,
sie. gast- heren
:n om de Limburg-
igeling, en iedereen
liet af te verklaren
leintje ondanks alle
een eenvoudig en
lelijk Nederlander-
gebleven. Er is
één probleem: hoe
je „Heintje" in 't
uit? Het Britse
Bblad Woman's Own
ien poging om de le
ien uit de moeilijk-
te helpen. U zit
zegt de popmede-
r van het blad, als
litspreekt „Highn-
de meest amusante
irift-rubrieken be-
die, waarin harts-
men worden voor
aan ooms-redac-
en tantes-redac-
In Playboy legt 'n
nan uit Seattle zijn
iloot. Hij gaat met
hat van een meisje,
ze doet vrijwel nooit
nond open. Ze zegt
svijgzaamheid in de
zit. „Waar kom ik
it?" vraagt de jon-
vertwijfeld. Play-
ntwoord: „Op een
met een ander.
:n is goud, maar
zil ZO rijk zijn?"
Stern vraagt een
juffrouw hoeveel
en Italiaans je ei-
moet kennen om
naar het zuiden te
i reizen. Antwoord:
Si en no".
eem aan dat U niet
:j!:s de „Farm Ob-
leest, waarmee
woners van Wood-
n Californië worden
■licht. Jammer,
het blad heeft iin 'n
mdraai de hele el-
van de opstandige
verklaard: „Gedu-
de tweede wereld-
kregen de psycho-
de homo's en an-
iguren die normaal
an de slag komen,
is hun brood te ver
te trouwen en hun
soort griezels te
eren. Zonder de
zouden ze door de
rrentie niet aan de
zijn gekomen,
de oorlog stelde hun
lat het land op te
n met een stel mis
ingen, die nu pose
ls peace-niks, beat
en bloemenkinde-
En dan denken we
ens dat in ons land
onaire geluiden klin-
U behoort tot dege-
iie wat beschaamd
toe naar een strip-
grijpen, dan wordt
jd dat II zich voor
rk 80 Grobian Gans'
fünchen verschenen
cundige verhande-
over het geslacht
aanschaft. Het zal
ras duidelijk wor-
lat U, al strip-le-
middenin de meest
daagse sociale pro-
tiek zit. Neem Da-
Duck, volgens
„de typische verte-
iordiger van een le-
jandige kapitalis-
ethiek, wiens ver
tot liefhebben van
:n op dingen geper-
:rd is". Neem de
s-fetichist Donald,
vendien nog een nei-
heeft tot zelfcastra-
Ik ben zo woedend
mijn staartveren
zou kunnen uitruk-
De enige potentieél
ardbare Ducks zijn,
de schrijver, Kwik
en Kwak, maar de
is of zij bijtijds hun
ilistische achter-
zullen kunnen ver
men en Mao's me-
dat de jeugd de ac-
en levendigste
t in de maatschappij
ïllen kunnen waar-
(B. K.)
Een miljoen vissers aan de haak
Joor WIM WENNEKES
Iaten we eerlijk zijn.
Je ziet 't er aan een
I hengeltje niet van
af maar de gezamen
lijke Nederlandse sport
vissers gooien per jaar
letterlijk, 75.000.000
gulden in het water
Daar kijk je van op.
[Maar we zullen het nog
I sterker maken; in Haagse
I kringen is het allang geen
I geheim meer dat dank zij
I minister Lardinois de KVP
bij de komende Kamerver-
I kiezingen minsten èèn ze-
lel extra krijgt toegewor-
van de zijde van de
I Nederlandse hengelaars.
[Uit dankbaarheid. Het
I klinkt ongeloofwaardig,
maar de bijna 1.000.000 Ne
derlandse sportvissers vor
men een politieke macht.
Een aantal jaren geleden
zijn er zelfs plannen ge
veest voor de oprichting
Iran een Politieke Partij
Bengelaars, die volgens
iptimisten goed was ge
weest voor 10 tot 15 zetels
ia één klap, een succes
(waarbij zelfs heer Koekoek
nog zou verbleken.
Waar het is allemaal-niet
k aojig gebleken, want Lardi-
1 nois en zijn voorganger Bies-
f heuvel hebben op tijd hun
1 verantwoordelijkheden ten
Vpzichte van de Nederlandse
verdeeld. Hier mag ik en
daar mag jij, is tot nu toe
het devies i
Over die clubjes gespro
ken: vooral in Brabant en
Limburg hebben ze vaak het
karakter van een pure gezel
ligheidsvereniging. De leden
vieren samen feest, hebben
een eigen clubhuis en-of
stamcafé en zullen boven
dien nooit vergeten om om
de zoveel jaar het jubileum
uitbundig te herdenken. In
de rest van ons land gaat
het de clubleden meestal om
niets anders, dan het water
en de vis die erin rond
zwemt.
Snel opkomend tussen het
Nederlandse riet zijn ook de
exclusieve clubs, die in krin
gen van „gewone" henge
laars sarkastisch gevangen
worden onder de verzamel
naam „Clubs van het gouden
haakje". Leden betalen vaak
meer dan 100 gulden per jaar
voor het exclusieve recht te
mogen vissen in niet door an
deren te vertroebelen water.
Maar de echte visser, rijk-
of-arm-het-doet-er-niet-toe,
kiest veelal voor de gewone
club. Voor „De Vrolijke Hen
gelaars" bijvoorbeeld, of
voor „Dobbertje Duik", „De
Stekkenpezers" of „Ipilvi",
wat net zoveel betekent als
„Ik pik ieder visje in"
De leden gaat het meestal
niet om de verfijnde technie
ken en geheimzinnige foef
jes, maar om de recreatie.
Ze vinden het leuk om wat te
vangen: wanneer ze een kan
jer uit het water halen, pra
ten ze er maanden later nog
over. Maar het blijft alle
maal een lolletje.
Echte cracks zijn er in ons
land maar weinig. Rond de
duizend, zo schatten de des
kundigen. In deze groep zit
ten de jongens, die niet zel-
-d.
TÉ*- ,'i.Ê 1
I T/
PJ'
wm.
1
Portvissers ingezien. Net zo-
k ie handel op tijd de kan-
tJ gegrepen heeft, want dat
"voor kapitalen wordt om-
'TOt in de Nederlandse vis-
Portwereld zal geen enkele
ikenjongen ontkennen.
Haar laten we bij het pril-
aegin beginnen. De werke-
!e drinkebroer, die met een
"ngel in de ene en een fles
®ïe klare in de andere
l®d naar de waterkant toog
'Paalt niet langer het ima-
van de sportvisser. Het
®eer en meer een volks-
Port geworden, al is die ont-
't-feling niet ten goede ge-
*ien aan de organisatie-
'fnktuur in de Nederlandse
Partvisserswereld. Naarma-
het aantal visclubs steeg,
'®d de behoefte aan een
"noorlijk kader groter,
doorgewinterde sporthen-
™ars maken er geen ge-
'Wnen van: er is bijna niet
lew uit te komen. Twee
bonden, een aantal fe-
araties en een ontelbare
'Paveelheid visclubs werken
alkaar heen. Maar de
is nabij. Een com-
"Issja. bestudeert op dit
senblik de mogelijkheid te
"Oan tot de oprichting van
soort KNVB voor de
Portvisserij. De voordelen
!jaen grote bond: momen-
7 Woeten de h.h. henge-
„«2 van vijf, zes clubs lid
P™an, willen ze zo af en
'eens van viswatertje
'anderen, want al-'t-vochtT
,S"wat-zwemt hebben dé
"Jas onderling zo'n beetje
den beschikken over een hoe
veelheid materiaal, waar
voor in de loop der jaren zo
rond de 8 tot 10 duizend gul
den is neergeteld. De. gewone
hengelaar doet het beslist
met minder.
Een handelaar: „Voor zo'n
150 gulden heb je al een aar
dige uitrusting: leuk hengel
tje, eenvoudig molentje, wat
kunstaas en een koffertje. Je
kunt ermee vissen, maar
daar is dan ook alles mee
gezegd".
Overigens gaat de techniek
een steeds hartiger woordje
meespreken in de vissport.
Het geval is bekend van een
buitenlandse horlogefabriek,
die nog niet zo gek lang ge
leden overschakelde op de
produktie van instrumenten
voor hengelaars. Die sprong
is niet zo vreemd als het
lijkt, want werpmolens bij
voorbeeld worden vervaar
digd met een angstwekkende
precisie.
Wat bijvoorbeeld te denken
van de tekst uit een folder,
waarin een werpmolen zó be
schreven wordt: „Speciaal
behandeld tegen zeewater-
korrosie, uitgevoerd met
zelfsmerende lagers
De omsloten spoel met slip-
moer kan tot 250 meter 40/00
platil bevatten. Onmiddellijk
te demonteren door druk-
knops systeem. Bevat 'n op-
vulring van plastik. Koudge-
smede beugel van roestvrij
staal met draaiende lijnrol
en elastische schokbreker".
Daar staat Jantje dan met
zijn bamboestokje met draad
en haakje.
Uit Japan komen al hen
gels, vervaardigd van de
meest fantastische vezels.
En dat is voor sommige vis
sers ook wel nodig, want er
zwemmen vissen rond, die
om zeer speciaal materiaal
vragen.
Op zee zijn vangsten van
30-ponds kabeljauwen, rog
gen van 80 tot 90 pond al
geen uitzondering meer. Bij
de Engelse kust vangen Ne
derlandse sportvissers zelfs
al mensen-etende haaien van
een paar honderd pond!
EitriiiijimiiiiiUiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiimiimiiiimniiiiiiimiiiiiimiiiHimiiH
miiiiiiriiiiriitiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiMiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiumiiiimimiii!
En natuurlijk we zeiden
het al het kon niet uitblij
ven: steeds meer zakenlie
den gaan zich voor de vis
sport interesseren. En met
succes! De firma Stern in
Apeldoorn bijvoorbeeld han
delde vroeger in bamboe.
Tegenwoordig is het een
naar Amerikaans voorbeeld
opgezette groothandel, die
spullen importeert uit de he
le wereld.
Of anders „De Albatros"
uit Rijsenhout. In 1927 begon
Nelis Vogel een eenvoudig
zaakje. Anno 1970 staat zijn
zoon aan het hoofd van een
3600 m2 groot bedrijf met 35
man personeel. Op de vraag
naar de totale hoeveelheid te
verhandelen artikelen ant
woordt hij: „Ik zal even in
formeren (via de inter
com): Karei hoeveel ver
schillende artikelen hebben
wij in de computer zitten?
Zeventienhonderd hoofdar
tikelen en 5000 onderdelen?
Dank je wel Karei. U
hoort het meneer: het is ver
schrikkelijk gegroeid die he
le business. Zo erg, dat we
er zonder computer niet
meer uitkwamen. Alles heb
ben we. Een toprubbertje
van vijf centen maar ook een
zee-reel van f 975,-."
De Lokzo-f abrieken in
Brunssum bewijzen, dat er
zelfs in de handel in lok-aas
(dus spul om de vis alleen
nog maar in de buurt van
het haakje te krijgen) een
aardige boterham te verdie
nen is. Directeur Erkens,
baas van de gelijknamige
broodfabriek in Brunssum:
„Het is eem dochteronderne
ming van ons bakkersbe
drijf. Maar we hebben plan
nen om er een zelfstandige
NV van te maken, want er
komt steeds meer vraag
naar ons lokaas. Vijf jaar
geleden ben ik er uit lief
hebberij mee begonnen. Op
het ogenblik exporteren we
al naar België en binnenkort
ook naar Duitsland.* Over
de omzet is de Lokzo zwijg
zaam, maar wel wil men er
kwijt dat de produktie „eni
ge honderdduizenden zak
ken" per jaar bedraagt.
-
J. Cornells (70): explicsnt sinds 1937.
In de strijd om de gunst
van de vissende consument,
gaan sommige bedrijven
ver. De Kenzo in Weesp bij
voorbeeld heeft een club ge
sticht, die kontakten wil be
vorderen, cursussen organi
seren, buitenlandse visva
kanties op touw zetten etc.
Vaantjes, badges en insignes
completeren de zaak.
Voor de ledenwerving wor
den methoden gebruikt, die
sterk doen denken aan om-
roepgewoonten. Wie een
nieuw lid aanbrengt kan als
dank een „zeer fraaidrijvend
houten vismes met vlijm
scherp lemmet" tegemoet-
zien.
En om 'n voorbeeld te ge
ven van de eizachte slogans,
die ook in de hengelhandel
gebezigd worden, nog even
een citaat uit diezelfde Ken-
zo-folder: „Is het niet fijn
om gedurende de gesloten
tijd een gesprek met een
vriend de visspullen tevoor
schijn te halen en te genie
ten van de bewondering van
mooie, goed onderhouden
hengels, molens en kunst
aas?"
Logisch, dat bij zo'n uitge
breide handel het aantal
speciaalzaken ook gegroeid
is. Was het vroeger nog
vaak zo, dat een handelaar
een boterham in de verkoop
van hengelattributen moest
combineren met een levendi
ge handel in vogelkooien en
hondenbrood, tegenwoordig
liggen die zaken anders. De
specialisatie viert hoogtij.
Op duizenden adressen in
Nederland kan de hengelaar
anno 1970 terecht.
Maar we zijn nog lang niet
uitgepraat over de big busi
ness in de vissport, want ook
in de vis-literatuur-wereld
wordt aardig wat omgezet,
al is het volgens de hoofdre-
dakteur van het blad De
Sportvisser, Cor van Heug-
tem uit Eindhoven tevens
een onuitputtelijke bron van
gegevens voor dit verhaal
niet wat het zijn moet. „De
Nederlandse sportvissers
zijn krentenkakkers", zegt
hij, „ze geven met groot ge
mak voor een paar tientjes
aan aas uit, maar een goed
hengelblad kan er miet van
af. Met een goed visboek is
het idem dito: een leefnet vol
goede boeken is er in de loop
der jaren uitgekomen, maai
de interesse is eigenlijk niet
groot".
Van dat „leefnet vol goede
boeken" is geen woord over
dreven. Wie op onderzoek
uitgaat, ontdekt, dat jaar
lijks bij Nederlandse uitge
verijen stapels boeken ver
schijnen, die de sportvisser
weer wat wijzer maken. Li
teratuur over het vissen in
het algemeen, maar ook spe
cialistische werken, waarin
uitvoerig beschreven wordt,
hoe één bepaalde vissoort
uit het water te slepen. Hen-
gelatlassen ontbreken niet in
de collectie. U noemt maar
een groot stuk viswater en
er bestaat een hengelatlas
van.
Er verscheen zelfs een vol
ledige encyclopedie voor de
sportvisser, die enkele jaren
geleden is samengesteld
door de Amstelveense sport
visser-handelaar en auteur
Jan Schreiner, die als een
van de eersten in ons land
brood zag in het schrijven
van visboekjes. Het heeft
hem geen windeieren ge
legd. Geschat wordt, dat er
in de loop der jaren zo'n 1
miljoen Jan Schreiner-boek-
jes over de toonbank zijn ge
gaan.
En ook van tijdschriften
wordt de Nederlandse markt
goed voorzien. Naast de twee
bondsbladen, verschijnen er
in ons land minstens drie
Nederlandse sportvissers-
tijdschriften. De oplage komt
meestal niet boven de 10 tot
15.000 exemplaren uit. In het
buitenland, met name in
Frankrijk en Italië, is dat
grote vis aardig oplopen. We
rekenen f 1,60 per centime
ter, dus rekent u maar uit.
Een beetje snoek of karper
komt dan al gauw boven de
100,—"
wel even anders. „Toute la
pêche" en „Pescare" halen
daar met gemak oplagen
van enkele honderdduizen-
den(ü). Het zijn complete
magazines met achtergrond
verhalen en in full colour
Andere koek: de grote
vangsten. De Nederlandse
dagbladen vullen gezamen
lijk heel wat kolommen met
foto's over reusachtige kar
pers en snoeken. En wie
daar o.a. van meeprofiteert:
Jac Bouten, preparateur in
Venlo. In twaalf maanden
tijd prepareert hij een 25-tal
reuzensnoeken en rond de 15
super-karpers.
Bouten: „Steeds meer
hengelaars gaan er toe over
de vangst van hun leven op
te laten zetten. In de jagers-
wereld Is dat ook zo. De
prijs kan bij een redelijk
Vraag een hengelaar nooit
hoeveel moeite hij heeft ge
had met het op de wal trek
ken van zo'n vangst. U ge
looft het-als-buitenstaander-
toch niet.
Een voorbeeld: eerder ge
noemde Cor van Heugten
herinnert zich: „Ik heb eens
met een Engelse kolonel op
zee zitten vissen. Op een ge
geven moment kreeg die
man een verschrikkelijke
joekel aan de lijn. Rood
werd-ie, pimpelpaars, kreeg
een hartaanval en wilde nog
niet loslaten. We hebben z'n
lijn toen maar doorgebrand
met een sigaar".
Zonder gevaren is het vis
sen ook niet. Alleen al in de
Zeeuwse wateren vonden in
de laatste twee jaar 17 man
de dood tijdens het vissen,
doordat hun bootje omsloeg.
Maar laat het u nergens
van weerhouden. Bijna 1 mil
joen sportvissers zijn nog
steeds in leven.
VERANTWOORDING
Deze reportage kwam
tot stand m.m.v. Cor
van Heugten, hoofdre
dacteur van De Sport
visser; Leo van de
Ruit, sportjournalist;
de firma's Albatros,
Kenzo, Lokzo, Stern en
Van Veen; het ministe
rie van Landbouw en
Visserij; de Algemene
Hengelaars Bond; het
CNHVde OVB en vele
anderen.
Dit is ons een raadsel: nóg
zqn miljoenen Nederlan
ders nooit in Mesdag Pa
norama geweest. Terwijl
toch op het platform ach
ter de Haagse Zeestraat,
waar men op een namaak
duintop zee, strand en dorp
Scheveningen uit 1880 om
zich heen ziet, de „oh's"
en „ah's" zelden van de
lucht zijn.
Het Mesdag Panorama was,
is en zal altijd blijven een
ontwapenend wonder van
zand en schilderdoek; een
zeldzame mengeling van ge
raffineerde schilderkunst en
regelrechte kitsch; pop-kunst
en optische kunst, gemaakt
nog voor men ooit van die
termen weet had.
Wanneer men de ouderwetse
planken tunnel gepasseerd
is die als een mollengang
naar het binnenste der aar
de lijkt te voeren en vervol
gens het krakende trapje
heeft bestegen dat nu net
precies het hoogteverschil
aangeeft tussen duistere
aardse werkelijkheid en
daaraan ontstegen sferen,
staat men in 't hart van 'n
gigantische kinderdroom, 'n
Kijkkast is het, met mam
moetproporties. Het onmid
dellijk verblijd starend oog
want men is op slag weer
kind hier wordt aan alle
kanten belaagd door ge
zichtsbedrog. Nooit werd de
werkelijkheid dichter bena
derd dan op dit rondgespan-
nen schildersdoek van 120
meter lengte en 14 meter
hoogte. Het oog kruipt over
het duinzand dat rond het
platform gestrooid is en
plonst dan in eindeloze ver
ten, die zich op veertien me
ter afstand bevinden. De zon
speelt mee. Ze strooit door
het glazen dak op zand en
doek een dwingende sugges
tie van wolkenwisseling en
de truc is compleet. Men
lacht en is serieus tegelijk,
want niemand kan de ernst
verhelen waarmee dit kunst
werk negentig jaar geleden
werd gewrocht. Gods schep
ping werd hier door een ar
tistieke handgreep binnen de
muren van een gebouw ge
bracht en bijna overtroffen
door Mesdag en de zijnen,
die tekenden en verfden en
met grote intensiteit hun
kolossaal vermogen tot be
driegen uitstalden.
De grote Sonsbeekexpositie
van het volgend jaar zal veel
projecten bevatten die, door
objecten uit de natuur te
vervreemden, het oog weer
willen openen voor die na
tuur. Nu ze toch „Sonsbeek
buiten de perken" zal heten,
zou 't niet verbazingwekkend
zijn als men het Mesdag Pa
norama tijdelijk tot een van
de belangrijkste buiten-pro
jecten van deze tentoonstel
ling verklaarde. Er kan hele
maal niets tegenop wat er
thans in diezelfde zin verzon
nen en vervaardigd wordt.
Luister naar de zeventigja
rige J. Cornells, die al sinds
1927 in dienst is van het Mes
dag Museum en sinds 1937
uitleg geeft in het Panora
ma. „Dames en heren, wat
u hier ziet is Scheveningen,
het kleine vissersdorp van
negentig jaar geleden". Men
draait zich om zijn as en ziet
dat het waar is.
A.L.
„De Haagse schilder H. W.
Mesdag heeft dit kunstwerk
opgezet. Zijn vrouw schilder
de alle huizen, Theofiel de
Bock, zijn grote collega, nam
de lucht en de duinen voor
zijn rekening, Breitner
schilderde er de cavallerie
en de artillerie in. Dat ge
beurde in 1881. Het 120 meter
lange doek werd op een even
lange ring geplaatst, er bin
nen in kwamen rails te lig
gen waarop een tram-onder
stel werd geplaatst. Op het
onderstel richtten de schil
ders een 14 meter hoge stel
ling op, met drie platforms
en daar kon het schilderen
beginnen, aan de hand van
kleine schilderijtjes die Mes
dag eerder maakte. Nu
denkt u natuurlijk, eri hon
derdduizenden hebben dat
voor u gedacht, dat, ze daar
lang over deden. Maar dat
viel mee. In vier maanden
was het klaar. Ze maakten
17 tot 18 vierkante meter
schilderij per dag.
Het totale oppervlak is 1680
vierkante meter. Ze begon
nen te schilderen op 28
maart 1881 en op 1 augustus
van dat jaar ging het Pano
rama open".
O O
Lang heeft het Mesdag Pa
norama grote roem gekend.
Maar de concurrentie is
groot geworden. Ma-durodam
kwam en de andere musea
trokken publiek weg. „Er is
zoveel meer te doen", klaagt
explicateur Cornells. Het is
overigens ook deksels moei
lijk om het Panorama te vin
den. Een uiterst miniem uit-
hangbordje geeft aan waar
dit wonder achter de lelijke
gevels van de Zeestraat ver
borgen is. Dat maakt welis
waar de sprookjesachtige
ontdekking des te groter,
maar bevorderend voor de
toeloop is het niet. Men zakt
en zakt in de belangstelling.
Na de oorlog telde men tot
220.000 enthousiaste bezoe
kers. Het begint nu angstig
de grens van de 100.000 te be
naderen. Maar 't enthousias
me van hen die het platform
bestijgen, is nog eender. Pa
norama Mesdag, dat is nog
eens wat anders dan televi
sie.
