HUWELIJKSKANS VALT TE BEREKENEN
Theologen-
9
woninginrichting
buitendienst
MOERBEITOPPEN
rrico
Zware
verkiezings
strijd
in Zweden
hoe vond fE
u die beklede,*
trap bij de
nieuwe
buren?
VROOM DREESMANN
Dr. Corn. Verhoeven:
Aantal crematies in
enkele
jaren bijna verdubbeld
herfst op komst
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1970
(Van een onzer verslaggevers)
NIJMEGEN. Dank zij een
voor de hete wereld uniek onder
zoek van drs. P.O.M. Brackel zal
het in het vervolg mogelijk zijn,
paarvorming én toekomstig kinder- -
tal nauwkeuriger te berekenen. De
resultaten van zijn onderzoek
heeft de heer Brackel onderge
bracht in de drie dikke delen van
zijn proefschrift „Ijuwelijkskans
en partnerkeuze" waarop hij gis
termiddag aan de katholieke uni
versiteit van Nijmegen promoveer
de tot doctor in de sociale weten
schappen. De twee promotors wa
ren prof. dr. J. Godefroy en
prof. dr. E.J. Leemans. In de hele
wereld ontbreekt het aan voldoen
de kennis omtrent de paarvorming
van de bevolking Daardoor is nie
mand in staat om bij een bevol-
kingsvooruitberekening (zo noe
men de demografen dat) tot een
opdeling- vair de bevblking in pa
ren te komen.'Met zeer primitieve
middelen worden tot- nu toe bere
kende' aantallen personen van ver
schillende leeftijd tot huishoudens
of gezinnen omgerekend. Als wij
echter zouden weten, met welk
leeftijdsverschil de partners elkaar
'over en weer kiezen, dan zouden
we de jaarlijks te vormen huwelij
ken ook bij zo'n vooruitberekening
kunnen bepalen. Dan zou ook tus
sentijdse aanvulling mogelijk zijn
van gegevens die- om de tien jaar
bij de volkstellingen over de be
staande huwelijken beschikbaar
komen. Aansluiting van vrucht
baarheidscijfers zou dan tot het
berekenen van gezinnen kunnen
leiden. Met kennis van die gege
vens zouden we zeer gebaat zijn.
Men kon dan een nauwkeuriger
woningbeleid gaan voeren, maar
ook de gezondheidszorg, de belas
tingheffing en de risicoverzekerin
gen zouden hun noodzakelijke
vooruitberekeningen met veel gro
tere bekwaamheid kunnen uitvoe
ren. De sleutel tot oplossing van
het probleem ligt in de vaststelling
van de werkelijke voorkeur van
mannen en vrouwen voor partners
van verschillende leeftijden. Daar
voor zijn gegevens nodig over de
huwelijkssluiting en over de aan
tallen ongehuwde mannen en vrou
wen. die jaarlijks aanwezig zijn.
Daarbij moeten deze gegevens
naar de leeftijd van de mannen en
de vrouwen bekend zijn en de
huwelijkssluitingen naar de combi
natie van de leeftijd der partners
Die gegevens zijn in Nederland,
dank zij het Centraal Bureau voor
de Statistiek, vanaf 1948 voor han
den, maar tot nu toe wist niemand
ze exact te hanteren voor het vast
stellen van de partnervoorkeur.
De heer Brackel nu heeft speciaal
voor dit onderzoek een index, een
verhoudingscijfer, opgesteld, waar
mee hij die gewenste verklaringen
van de partnerkeuze kon verkrij
gen. Met veel wiskundige kennis,
heel veel kennis van statistiek en
door gebruik te maken van de
computer van de Nijmeegse uni
versiteit, konden de grote aantal
len berekeningen en grafieken, die
voor het onderzoek nodig waren,
gemaakt worden. Tegen de gang
bare opinie in wijst zijn onderzoek
uit, dat over de periode 1948-1965
de keuze van de mannen (resp.
vrouwen) van partners van ver
schillende leeftijd maar weinig
veranderd is. Uit het onderzoek
bleek ook, dat mannen op jonge
leeftijd de hoogste voorkeur heb
ben voor vrouwen die nagenoeg
even oud zijn als zijzelf. Naarmate
het om oudere mannen gaat, gaat
de voorkeur echter uit naar vrou
wen, die steeds meer met hen in
leeftijd verschillen. De hoogste
voorkeur van vrouwen van jonge
huwelijksleeftijd is echter gericht
op mannen, die ongeveer drie jaar
ouder zijn dan zijzelf. Naarmate
het om oudere vrouwen gaat, richt
deze voorkeur zich op mannen, die
steeds minder met hen in leeftijd
verschillen. Een verdere analyse
van het materiaal toonde tenslotte
aan, dat allerlei sociale verschillen
die tussen jongens en meisjes te
constateren zijn, beschouwd kun
nen worden als oorzaken van de
verschillen in voorkeur. Meisjes
zouden trouwen met oudere man
nen omdat hun leeftijdgenoten niet
beschikbaar zijn vanwege een lan
gere opleidingsduur e.d. van de
man. Als die jonge man dan in
staat is om te trouwen, zijn de
meisjes van zijn leeftijd al ge
trouwd, zodat hij op zijn beurt
weer met een jonger meisje
trouwt. Een theorie, die volgens de
heer Brackel, nog op zijn betrouw
baarheid moet worden getoetst.
Voordat de nauwkeurige vooruit
berekening van de paarvorming in
het beleid van landelijke en plaat
selijke overheden kan worden op
genomen. zal nog de nodige rese
arch moeten worden verricht. De
basis ervoor is nu echter gelegd.
-
(Van onze speciale verslaggever)
Te hoog gegrepen, dat is de algemene indruk die DieiVvan het
Aeologencongres te Brussel dat gesloten is, overhoudt* De opzet te
komen tot een duidelijke positiebepaling van de toekomst rvan de',
ierk door intensief overleg tussen theologen van verschillende
richtingen en verschillende werelddelen, is niet geheel gelukt.
Daarvoor was een tijdsbestek van vier dagen te kort, ontbrak het de
organisatie aan doelmatigheid, en was ook de situatie van de theologie,
te moeilijk. De uitkomst is een aantal vrij zwakke stellingen, die wel
een grote mate van eenstemmigheid hebben meegekregen, maar dat
markante missen dat een nieuw elan kan geven, en die dan ook met
niet veel enthousiasme door de toehoorders zijn begroet.
Degenen die ongeduldig staan te
popelen dat er iets gaat gebeuren,
zullen niet bevredigd zijn. Dege
nen die radicale voorstellen duch
ten, hoeven zich niet geschokt te
voelen. Bovendien zijn de stellin
gen geformuleerd in een taal die in
het kerkelijk leven geëngageerde
leken moeilijk verstaan. Geen klare
boodschap dus van de mensen, die
onder woorden zoeken te brengen
wat de Geest zegt tot de kerken.
Geen opzienbarend gebeuren was
dit met grote verwachtingen tege-
moetgeziene congres en zeker niet
het belangrijkste gebeuren in de na-
conciliaire tijd, zoals prof. Schille-
beeckx op voorzichtige wijze in
een interview met „De Tijd" als
verwachting had uitgesproken.
PROF. SCHILLEBEECKX
vende kern van de kerk. Men
doelt daarmee niet zozeer op de
parochies als wel op de informele
en spontane, meestal vrij kleine
groeperingen van christenen, die
zich overal in de kerk vormen en
zeer actief zijn- Zij houden een
belofte in voor de toekomst, omdat
mensen daar in een werkelijke ge
meenschap zijn opgenomen en door
gezamenlijke bezinning inspiratie
tot het werkelijk christendom vin
den in het woord en de persoon
van Jezus.
Het beeld van de kerk, dat daar
bij te voorschijn komt, is dat van
een groot netwerk van actieve en
^geëngageerde i groepen christenen,
die "zich Verbonden weten dö&'r 0fen"
1 gemeenschappelijke inspiratie'. Zij
zijn''het'-die iri dö' concre'td'históri-
sche en culturele situatie waarin
zij leven, het meest aangepast zijn.
Dergelijke geloofsgemeenschappen
zijn de plaats waar de theologie
van de toekomst zal ontstaan. In
direct contact met het leven in de
maatschappij. Het zal de taak zijn
van het gezag van de kerk het
leven van deze groepen te stimule
ren en hen binnen de grote ge
loofsgemeenschappen te doen func
tioneren. Dit is echter-al meer dan
in de slotverklaring uitdrukkelijk
gezegd wordt. Daar wordt alleen
het perspectief aangegeven, zonder
dat b.v. wordt gesproken over de
vraag, hoe ook mensen die zich
slechts gedeeltelijk met de kerk
identificeren, toch hun plaats kun
nen vinden. Iets waarover in ver
schillende inleidingen gesproken
is. Ondanks een gevoel van teleur-
stelling over het bereikte, resultaat
kunnen deze' Inïëïdmgën de deel
nemers aan dit'congres, stimuleren
lof' verdere gtütffé5ais'één bijdrage
tot' de herheleviri'g van het geloof,
die zich in sommige landen juist
door het opkomen van de bovenge
noemde levende kernen al afte
kent.
(ADVERTENTIE)
Voor een belangrijk deel is de
organisatie daar schuldig aan. Er
2ijn verschillende uitstekende in
leidingen gehouden, door Hans
Kiing over de betekenis van Jezus
Christus, door J. M. Metz over het
politieke engagement van de kerk,
door de Leuvense godsdienstpsy
choloog A. Vote over een reele
beoordeling van dè - rel van het
christendom in de wëreW ook -ten-
aanzien van de vele zoekende
mensen, en door Vves Congar over
de mogelijkheden van uiteenlopen
de vormen- van- .:kerk—ziih'-«J>uirten
de éne kerk. J'
Er zijn veel rijke gedachten
Voorgedragen, maar de discussie
merkte zich door een nj,erk-
Vaardige onmacht ectó- nieuwe,
perspectieven te openen. Ih die zin
was het een gewoon congres, waar
men naar inleidingen luistert van
gerenommeerde vaklieden en in de
wandelgangen .interessante., ppntac-.'
ten heeft. De bedoeling" van dit
congres was'echter mét eéri" bood-"*1
'schap te komen van de „the.olo-
gen', die te midden van de 'Abel
heid van uiteenlopende .-.meningen.
eensgezind duidelijke Jtókefts zpti-
den uitzetten voör dé gang van
zaken in de kerk, en duidelijke"
uitspraken doen over de zin van
het geloof ,in de „huidjge, .wgreld.
Daar is hetniet van gekofnén. De
eerste twee dageri van 'hét congres
gingen praktisch 'Vërloreri' door pro-
'cedurekwesties. ©nmidde4Ji.jkv deed-
zich een verzet tegen de ge
hele opzet gevoelen. Waarom, ine.t,.
een boodschap komen?.'. Vóóruit-.
strevende theologen vroegen zich
af, wat voor nut het had over de
door de organisators voorgestelde
stellingen te praten. Zijjvilden, de
gelegenheid aangrijpen om,'.'énkele
dagen, goals zij het ultdrilktèn,
creatief theologie te bedrijven.
Zonder al direct, paar een. .bepaald
resultaat te streven, eenvoudig om
dat er nog zovéél te dóén' valt!
Meer behoudende theologen vréés
den dat de organisators, - kerkpoli
tiek op. het oog hadden,, en dat
achter het gehele congres de be
doeling stak door middel van een
boodschap enige druk uit te oefe-
ueri ob fie kerkelijke - autoriteiten.
- - 4v
Meermalen viel het woord „mani
pulatie". De voor algemene discus
sie beschikbare tijd ging met dit
soort vragen heen. Men kwam er
niet aan toe de door Kürg en
Rahner aangeboden gedachten
over een zinvol spreken over de
christelijke boodschap te verwer
ken en te verdiepen. Het resultaat
was de simpele bevestiging dat de
persoon van Jezus Christus in het
christendom centraal staat, en. dat
men over Hem niet kan spreken
zonder zijn relatie tot God. en zijn
heilszending tot de mensen te noe
men. Dit is zeker niet onbelangrijk
in een tijd, waarin God dood
verklaard en de .christelijke bood
schap herleid wordt tot een huma
nistische ethiek. Maar de formule
ring is vrij negatief, geeft de posi
tieve inspiratie van het evangelie
nog niet aan.
De derde dag was, men over de
moeilijkheden rond de opzet heen,
en gaf men door een stemming
krediet aan de organisators: 144
voor, 47 tegen, 5 blanco. Dat had
onmiddellijk zijn weerslag op de
discussies. Men aanvaardde de
door Metz voorgedragen stelling,
dat de kerk altijd, of zij wil of
niet, een politieke rol speelt, ook
waar ze zich neutraal- meent op te
stellen, ..omdat zwijgen medeplich-
figheid iljetekent aan onderdruk
kende maatschappelijke structóren.
Daarom moet de kerk nagaan, hoe
z.ij -in het sociale gebeuren verwik
keld is, en zonder terughouding
partij kiezen, voor. de ttrmen eh
onderdrukten. Haar boodschap van
vrijheid moet een boodschap van
vrijheid zijn voor de hele mens in
al" de dimensies van zijn bestaan.
-Hij-moet zich daarom in de strijd
werpen voor deze boodschap over
al waar onrecht aan de dag treedt.
Ten aanzien van individuen, groe
pen of volken. Maar het congres
aapvaardde niet ere», niet door de
'leiding maar van onderaf voorge
legde gedetailleerde, stelling,die
protesteerde tegen alle toestanden
in de kerk zelf, die mensen in hun
vrijheid belemmeren.
Op werk niveau het politieke
handelen van de kerk moet gebeu
ren, of dat de universele kerk, de
nationale kerk of de gemeenschap
aan de basis betreft, wordt in de
- slotverklaring niet gezegd. Daaro
ver. werden wel belangrijke op
merkingen gemaakt, onder meer
'door de Nederlandse exegeet Van
Iersel, die de nadruk legde op wat
"een concrete groep gelovigen kan
doen. Het leven van de kerk vindt
men allereerst aan de basis. Daar
kan de kerk ook gemakkelijker en
met meer fantasie handelen. Zon-
der het gevaar te lopen een poli
tieke macht te worden naast ande-
*re politieke machten. Wat in de
aangenomen stellingen gezegd
.wordt over de cultuur van de kerk
ijl, de toekomst, is vooral van be
lang door de plaats die toegekend
wordt aan de concrete gemeen-:
j schappen van - gelovigen als de le-
Vorstelijk en prachtig van Kleur, 't Was duidelijk te zien dat hier vak
mensen bezig waren geweest, die werkten met 'n goed plan. Een plan
dat ook bij u verwezenlijkt kan worden.
Door 'n juist samenspel van adviseur en vakmensen van de
Eén telefoontje is voldoende als eerste stap naar 'n beklede trap.
U kunt natuurlijk ook eerst de uitgebreide folder aanvragen.
"Y^fAT is een mens die in de
vallende avond van een sep
temberdag met langzame stappen,
half verveeld,, half devoot, zijn
huis uit loopt en in gedachten
verzonken luistert naar de wind
die in de boomtoppen ritselt? Die
mens moet nog bestaan, maar hij
wordt nooit meer beschreven.
Ook aan het vallen van de avond
en het ruisen van de bomen wor
den in onze dynamische tijd geen
woorden meer verspild. Het lijkt
wel of zij er niet meer zijn, of ze
horen bij een verleden dat voor
goed voorbij is, afgesloten en tot
verboden terrein verklaard.
Maar ze zijn er nog en ook de
mens die ernaar luistert bestaat
werkelijk. Ik heb hem zelf ge
zien en 'met hem gesproken. En
op dat moment dat ik met die
ouderwetse, sullige man meeluis
terde naar het ruisen en ritselen
van de populieren, een gebeurte
nis die precies zo verloopt als in
oudbakken herfstgedichten wordt
bezongen, stierf ik bijna van
heimwee. Dat klinkt erg kitsche
rig en dramatisch en het staat
iedereen vrij mij hartelijk uit te
lachen. Maar heimwee is bij na
der inzien geen onprettig gevoel
en sterven van heimwee is een
vorm van genot: het is de ont
dekking dat het oude huis er nog
is, de volstrekte zekerheid dat
achter de heroïsche dadendrang
die ons het zeegat uit dreef, onze
ontvankelijkheid onveranderd is
gebleven.
"VTfANT wat is die mens die naar
ant wat is die mens die naar
het ruisen van de bomen
luistert? Misschien heeft hij zelf
zijn huis gebouwd, de zee beva
ren, de vijand verslagen en ande
en wat zij met religie te maken
heeft, maar verwerpt alle aan
dacht voor het verschijnsel,
waarop de vrome houding een
antwoord was. Het kan ook om
gekeerd zijn: niet de religie en
de vroomheid worden dan ver
worpen, maar de passieve, lege
houding. Religie blijft dan aan
vaard, maar anders geïnterpre
teerd, namelijk als inspiratie tot
horizontale, medemenselijke acti
viteit, niet als contemplatie.
|N de vroege Griekse oudheid
waren er priesters wier spe
cialisme het was aandachtig te
luisteren naar het ritselen van
bladeren. Zij lagen op de grond
onder de heilige eik van Dodona,
attent op iedere verandering in
het gefluister van de kruin. Maar
zij deden dat niet met dezelfde
hulpeloosheid als de man die
's avonds voor zijn huis staat.
Voor hen betekende het geritsel
een boodschap die zij moesten en
konden ontcijferen. Zij luisterden
ernaar om de wil van de godheid
te vernemen. Voor hen was het
een stem die in een bepaalde
code een informatie overseinde
uit een andere wereld- Hun
vroomheid was gericht en had
een praktisch doel. Nog bij Nico-
laas Beets is er diezelfde gericht
heid in het bekende vers: „De
moerbeitoppen ruisten; God ging
voorbij; neen, niet voorbij, hij
toefde; hij wist wat ik behoefde,
en sprak tot mij".
Ik vond dit nog altijd een mooi
vers, zoals ik ook nog steeds
ontroerd wordt door liederen als:
Blijf bij ons Heer, wanneer het
avond wordt. De vroomheid van
zo'n tekst is een onvergankelijk
cultuurbezit. Zij vertolken een
re grote daden verricht- Niemand
weet wie hij is en het doet er
ook niet toe. Op dit moment is
hij alleen maar degene die luis
tert en zichzelf verliest in het
geritsel van de bladeren. Alles
wat hij doet is luisteren en dat is
voor hem belangrijk genoeg om
stil te staan en langzaam vol te
lopen met geritsel. Hij wordt een
en al ontvankelijkheid zonder
enige behoefte om dat wat hij
ontvangt om te zetten in de klin
kende munt van heldere gedach
ten, beslissende daden of impone
rende expressies. Hij staat daar
in de vallende avond en luistert.
Hij doet niets en er gebeurt zo
veel met hem dat er geen begin
nen aan is het te beschrijven. Er
gebeurt zoveel met hem omdat
hij niets doet; als hij iets deed
zou hij de gebeurtenissen tegen
houden en helemaal niets horen.
Hij zou dan kunnen zeggen dat
er niets te horen is of dat het
onzinnig is te luisteren naar iets
waarin geen informatie en geen
boodschap wordt doorgegeven.
Maar hij doet niets en schort elk
oordeel op. Hij is in mijn ogen
een vroom mens. Ik doe nu een
poging een vergeten dimensie
van het bestaan op te roepen die
even moeilijk ontkend als verant
woord kan worden. Tot voor kort
werd die ontkenning zelfs niet
geprobeerd en had de verant
woording de vorm van een histo
risch gegroeid, al te vanzelfspre
kend geworden en zelden kritisch
onderzocht instituut, de religie.
De houding van de man die luis
tert naar de bomen, kan vroom
genoemd worden. Nu de vroom
heid in diskrediet raakt, vraagt
men zich niet af, wat zij inhield
passiviteit die ik als even essen
tieel in het menselijk bestaan
beschouw als de drang naar grote
daden. En ik geloof ook dat zij
uiteindelijk daarop betrekking
hebben. Zij hebben eerder te ma
ken met het ritme van activiteit
en passiviteit, opstandigheid en
gelatenheid dan met het geloof in
een god die door middel van
ruisend gebladerte zijn wil ken
baar maakt. Waarschijnlijk is
zo'n geloof typisch heidens. Het
dankt zijn verleidelijkheid aan
het feit dat het aan alle proble
men in principe een einde maakt.
Want uiteindelijk is in deze op
vatting zelfs het geritsel van bla
deren, het minst gearticuleerde
van alle geluiden, te interprete
ren als een vorm van informatie.
De manier waarop dit gebeurt, is
tamelijk willekeurig en fantas
tisch, maar zij wordt kennelijk
verkozen boven het achterwege
laten van elke decodering en in
terpretatie. Zij voldoet aan een
diepe behoefte om door eigen ac
tiviteit de wereld af te ronden,
als het ware elk lek te dichten
en zo toch alles in eigen hand te
nemen. Ik kan mij een vroom
heid voorstellen die hierin be
staat dat van deze afronding
wordt afgezien, terwijl tegelij
kertijd geen enkele poging on
dernomen wordt de dimensie van
het bestaan die hierin tot uit
drukking komt, te ontkennen of
tot onzin te verklaren. Die
vroomheid die niets invult en
niets schrapt bewonder ik. Ik ge
loof dat zij blijft bestaan. De
moerbeitoppen blijven ruisen; er
gaat niets voorbij. Alles is aan
wezig en wij weten niet hoeveel
het is.
UTRECHT (ANP) Het aantal
crematies in de vier Nederlandse
crematoria is sinds 1965 bijna ver
dubbeld. Vorig jaar bedroeg het
aantal crematies 11.740, in 1965 ruim
6.700, zo blijkt uit het jaarverslag
van de vereniging voor facultieve
crematie (bijna 200.000 leden.
Dit jaar is hét crematorium in
Rotterdam in gebruik genomen en
in november a.s. hoopt men het
eerste deel van het crematorium in
Utrecht in gebruik te kunnen ne
men.
Inmiddels is opgericht de stichting
Crematorium Schagen, die de bouw
en exploitatie in Schagen beoogt.
(ADVERTENTIE)
niet vergeten... Erico eten
STOCKHOLM Na bijna 40 jaar in
de regering te hebben gezeten, al
leen of in coalitie, maakt de Zweed
se Sociaal Democratische Partij een
zware tijd door in het gevecht om
bij de verkiezingen van morgen zijn
meerderheid in het parlement
„Riksdag" te behouden.
In geen enkel jaar tussen 1945 en
1968 heeft de partij in de direct
gekozen kamer een absolute meer
derheid gehad. De sociaal-democra
ten wisten zich te handhaven door
dat de oppositie verdeeld was en
omdat de partij in de indirect geko
zen eerste kamer wél de meerder
heid had.
In de jaren vijftig was er een coali
tie met de Agrarische partij - nu de
Centrum Partij - maar deze kreeg
weinig steun en het is niet waar
schijnlijk dat men weer tot een
dergelijk samenzijn zal overgaan. In
het bijzonder zullen de leden van de
Centrum Partij hierop tegen zijn.
Morgen komt er een einde aan het
oude twee kamer systeem. Er wordt
een grondwetsherziening van kracht
die kamer vergadering in staat stelt
een regering te ontslaan door met
een meerderheid een motie van
wantrouwen in te dienen. Tegelij
kertijd is ook het kiesstelsel herzien
waardoor de zetelverdeling evenredig
zal zijn aan 't aantal stemmen, 'n voor
waarde hierbij is dat een partij
minstens 4 procent van het nationaal
en 12 procent van het districtsgewij
ze uitgebrachte stemmen op zich
weet te vestigen. De Communisti
sche Partij b.v. kreeg drie procent
in 1968 en dat was goed voor drie
zetels in het parlement. De partij
zou er nu 14 krijgen als het percen
tage uitgebrachte stemmen met 1
procent zou stijgen.
In de afgelopen verkiezingscam
pagne heeft de regering gezegd er
voor gezorgd te hebben dat iedereen
werk heeft, dat nu het werkmilieu
verbeterd is en dat men een invloed
rijke, zij het neutrale stem in we
reldzaken heeft gekregen, terwijl de
flinke toename in ontwikkelingshulp
te constateren valt.
Maar deze positieven punten zijn
overschaduwd door succesvolle cam
pagnes van de oppositie die de na
druk legt op het feit dat de sociaal
democraten er niet in geslaagd zijn
de prijzen laag te houden en de
belastingdruk te verminderen
Zweden is het land met de hoogste
belastingen ter wereld - en er even
min in geslaagd zijn de laagst be
taalde arbeiders te beschermen te
gen de gevolgen van de inflatie.
Paradoxaal is dat veel van de
„statistische steun voor dit argu
ment" uit officiële bronnen komt,
die bekend maakten dat tussen juni
en augustus de prijzen van allerlei
noodzakelijke zaken met 5 procent
gestegen waren.
De reactie van de regering op
deze campagne en het nieuws over
faillissementen van kleine firma's ten
gevolge van de langdurige beperkin
gen op leningen, was weinig drama
tisch; men was optimistisch ge
stemd en discussieerde over de ver
beteringen van de betalingsbalans.
De minister van financiën Gunnar
Strang, gelooft blijkbaar dat een be
lastinghervorming, waardoor de be
lastingdruk evenredig en gelijk over
de inkomens wordt verdeeld, en
verhoging van de indirecte belastin
gen op bepaalde consumptiegoede
ren volgend jaar veel zullen kunnen
doen om de situatie te verbeteren.
Het schijnt dat Strang vertrouwd
op het effect van een koninklijk
besluit van augustus waarin werd
gesteld dat prijsstijgingen van een
groot aantal goederen onwettig wa
ren en dat men hoopt dat de inflatie
zal afnemen. Nu de werkloosheid op
het allerlaagste peil sinds jaren geko
men is en het aantal vacatures
steeds stijgt, en aangezien premier
Olof Palmer gezegd heeft niet van
plan te zijn de lonen te bevriezen,
lijkt het onwaarschijnlijk dat dit
resultaat in de nabije toekomst be
reikt zal worden.
Andere kwesties zijn bijvoorbeeld
eisen voor decentralisatie van de
regering (door de Centrumm Partij)
en voor maatregelen om de milieu
vervuiling tegen te gaan (door de
liberalen). Maar de liberale leider
Gunnar Helen was er ving bij om
een voorstel af te keuren van het
waarnemend hoofd van de Conser
vatieve partij Gosta Bohman, die in
een boek pleit voor een herziening
van de Zweedse buitenlandse poli
tiek die niet langer gebonden moeten
zijn aan de „heilige koe" van neu
traliteit.
Deze ruzie kwam de sociaal-demo
craten goed van pas. ook al zijn ze
er niet in geslaagd de „ontrouw"
van Boham om te buigen tot een
belangrijkste kwestie. De tegen
aanvallen, waarin minister van
buitenlandse zaken Torster Nils-
son vooral een aanval deed op
de communistische voorstellen om
de htw af te schaffen, neigden er
toe de nadruk te leggen op het
dilemma van de Sociaal Democrati
sche Partij, die het kwaad van de
inflatie ondergeschikt acht aan het
goed van volledige werkgelegenheid.
Vandaar dat Palmer - die op 43-
jarige leeftijd de jongste premier
van Europa is - voor de eerste keer
als partijleider de verkiezing ingaat
terwijl hij weet dat hij zijn belofte
van „toegenomen gelijkheid" niet
gestand kan doen, tenzij zijn econo
misch programma ingrijpend gewij
zigd wordt.
Het probleem is hijzonder acuut
voor de jongere kiezers die hun
visioenen over een nog beter leven
in rook zagen opgaan door lange
rjjen wachtende mensen die een
huis zoeken, minder studiegelegen
heid bij het onderwijs en sterk stij
gende prijzen die zij met hun lang
zamer stijgende Ionen niet bij kun
nen houden.
Waarschijnlijk zullen de gedesillu
sioneerde jongere aanhangers van de
sociaal-democraten óf links steunen
en op de communisten stemmen óf
de groeiende en herschapen Cen
trum Partij steunen als de minst
onaantrekkelijke van de „bourgeois"
alternatieven.
(Copyright De Stem-The Guardian)