HHW'
Dr. Van Emde Boas: „Gelukkig met bijzondere leerstoel
ir.
caballero.de sigaret.
e hadden
met F-310.
tes in de
on benzine
kilometer
g werd
aatgassen
grande
lsu
waterstoffer
beschouwd,
ren dat,
1/3 gedeelte
verwar-
t verkeer.
enzinemet
schoon-
drage levert
'e zaak!
'If
anders dan andere.
zinetoevoeg ing.
RIJTJE
REDDING
Mooi verhaal (I)
Mooi verhaal (II)
Dag strijdlied
VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1970
ill B H
SEKSUOLOGIE
(EINDELIJK)
IN TOGA
AMSTERDAM „Een leerstoel voor het bed", kreet uit een Nederlands dagblad, toen be-
end werd ,dat het college van curatoren van de universiteit van Amsterdam de NVSH toe-
temniing had gegeven tot het vestigen van een bijzondere leerstoel in de seksuologie. „Ik
en niet gelukkig met die omschrijving", zegt de 66-jarige zenuwarts en seksuoloog dr. Coen-
aad van Emde Boas.
Sinds 1932 heeft hij in Amsterdam op dit terrein gepraktiseerd. Naar buiten kreeg hij natio-
e en internationale bekendheid als wegbereider van een andere seksuele moraal, waar
de NVSH als bulldozer fungeerde. Begrijpelijk, dat hij voor de nieuwe leerstoel de eer-
Ie in West-Europa, voor de seksuologie als z odanig tot bijzonder hoogleraar werd be-
loerad.
Hij kreeg er de erkenning mee, die hem toekomt.
De luchtige omschrijving „leerstoel voor het bed" verdriet hem
jarom, omdat ze voorbijgaat aan de ernst en betekenis van het vak,
at hij in Nederland zo groot heeft gemaakt.
„Er blijkt een merkwaardig mis
stand uit. Het woord seksuologie
niet afgeleid van sex, maar is
jnoniem met de Duitse term Ge-
hlechtskunde, hetgeen betekent:
leer der seksen de relatie
lissen de leden van de beide sek-
i. Sex speelt in die relatie natuur-
een grote rol, maar het zou erg
mmer zijn, als het allemaal tot de
ïtus beperkt bleef. Waar het om
aat, is de relatie tussen mensen in
au rol van vertegenwoordiger van
un sekse..."
Dat de leerstoel, die hij gaat be
tten. de eerste van zijn soort in
-Europa is, houdt een mate van
kenning in. Maar het is een bij-
ndere leerstoel geen buitenge
re of gewone, hetgeen betekent,
niet de overheid de kosten gaat
agen, maar de NVSH, van wie de
image afkomstig was. Vond de
arbeid het dus toeh niet helemaal
moeite waard, dat de seksuologie
universitair niveau gedoceerd zou
nm worden?
Trot. Van Emde'Boas: „Nee, nee.
laar is geen sprake van. Het heeft
iets met de waardering voor mijn
:1c (e maken. We zijn er zeifs
|lukkig mee dat het een bijzondere
'stoel is, want dat heeft ons jaren
peinst opgeleverd. We hadden al
Ier geprobeerd om een leerstoel
seksuologie te krijgen, maar
dat was destijds binnen de Neder
landse verhoudingen onmogelijk.
Nog maar een paar jaar geleden
werd onze aanvrage unaniem door
alle universiteiten afgewezen. Sinds
dien is er ontzettend veel veranderd
en bereikt. Ten eerste Is er een
algemene tendens gekomen tot gro
tere openheid in alles wat met seksu
aliteit te maken heeft. Ten tweede
bleek er met name bij de studenten
zelf behoefte te bestaan aan meer
voorlichting op dit gebied- Al vanaf
begin 1950 organiseren medische en
andere studenten cursussen om
seksueel te worden voorgelicht. Die
ontwikkeling is niet aan de aan
dacht ontsnapt. Bovendien is de iso
latie waarin de seksuele hervorming
in Nederland vele jaren gedrongen
is geweest denk aan de kwestie
van de koninklijke goedkeuring
volledig doorgebroken. Onze contac
ten met onze medische collegae zijn
veel beter geworden. Wel toen
als gevolg van al die tendenzen het
principe-besluit gevallen was, dat er
een leerstoel in de seksuologie moest
komen, was die veel makkelijker te
verwezenlijken, als het een bijzon
dere leerstoel wordt dan wanneer
het een buitengewone of gewone
leerstoel zou worden. De instelling
van een nieuwe leerstoel de be
groting, de omvang van de staf...het
heeft allemaal veel voeten in de
aarde, zelfs als iedereen meewerkt.
Het duurt jaren. Omdat het oude
aanbod van de NVSH er lag, die
niet om begrotingsgeld vroeg, heeft
men die oplossing met twee handen
aangegrepen en daar b en ik erg
tevreden mee. Maar als mijn optre
den geen mislukking wordt, zullen
mijn opvolgers ongetwijfeld een
plaats als buitengewoon of gewoon
hoogleraar krijgen".
TI gebruikt graag de term micro-
seksuologie
Prof. Van Emde Boas:,, Kijk de
grote seksuele afwijkingen zoals sa
disme en masochisme zijn psychia
trisch zeer interessant, maar ze ko
men relatief zo weinig voor en de
therapie is zo moeilijk, dat ze in de
dagelijkse praktijk van veel minder
belang zijn dan de kleine problemen
op het gebied van de seksualiteit,
waarmee een patiënt naar zijn huis
arts stapt. Probleempjes, die overal
en bij alle leeftijdsgroepen spelen.
Een moeder komt bij haar huisarts
met de klacht, dat haar baby met
zijn geslachtsorgaan speelt en een
erectie krijgt. Of dat nou geen
kwaad kan..? Dan moet de huisarts
haar zonder zelfverontwaardiging
zonder te denken in termen van een
aangeboren zenuwzwakte gerust
kunnen stellen- Anderzijds moet hij
hetzelfde kunnen doen met een
grijsaard, die hem komt toevertrou
wen, dat hij zó graag nog met zijn
vrouw naar bed wil en of dat wel
normaal is Zulke dingen moeten de
huisarts geleerd worden. Ze zijn ja
renlang taboe geweest, omdat men
aan de seksualiteit alleen maar voort-
plantingswaarde toekende..."
(ADVERTENTIE)
«slspelerenTV-s
Erolset.
Het ontbrak aan de juiste mentali
teit?
Prof. Van Emd-e Boas: „Ach, ik
vind dat woord zo negErtief. Ik neem
het graag voor de huisartsen op.
Wat is het geval geweest met artsen
van de vorige generatie met de
medische studenten, die een halve
eeuw tot dertig jaar terug hun op
leiding kregen? Ze hadden tot twee
maal toe de geldende burgerlijke
seksuele moraal opgedrongen gekre
gen. Ten eerste kwamen ze meestal
uit milieu's, waarin de voorlichting
louter gericht was op de biologische
feiten van de voortplanting. Het
ging in termen van de zaadcel, die
met de eicel in aanraking komt.
Óver de coitus werd niet gesproken.
Als zo'n jongen dan rijp was voor
de universiteit, nam zijn vtkler hem
ernstig apart om hem te "wijzën' ojj
de gevaren van geslachtelijk ver
keer op de kans om ziék 't'e
worden of te moeten trouwen. Wel,
op de universiteit gearriveerd, werd
zo'n jongen nog eens aan een volko
men herhaling van deze indoctrina
tie onderworpen. De houding van
zijn medische vaders, van de hoog
leraren. was analoog aan die van
zijn natuurlijke vader. Hij kreeg
alleen maar biologische feiten voor
geschoteld, zij het veel uitvoeriger.
Maar de coitus werd niet behandeld
en nog veel minder de emotionele
kant ervan de libido, de bevredi
ging-Waarmee hij werd geconfron
teerd, was hersenverweking als ge
volg van syphilis- De homosexuali-
teit werd afgedaan als een perver
sie. De Nederlandse arts werd op
deze manier dubbel negatief gecon
ditioneerd voor het werk, dat de
patiënt van hem verlangde. Ik vind
het daarom excusabel, dat de medis
che stand als achterhoede heeft ge
fungeerd en niet als voorhoede. Mo
menteel hebben we te maken met
een andere jeugd, terwijl ook de
medische vaders veel milder gewor
den zijn".
Groepstherapie
Prof. Van Emde Boas: „Die zal bij
de vervulling van mijn leeropdracht
een belangrijke plaats innemen.
Maar het is voor mij niets nieuws. Ik
pas hem al drieentwintig jaar toe in
mijn particuliere praktijk. Ik kan
het 't eenvoudigst zo uitleggen. De
individuele psycho-therapie speelt
zich af tussen één individu en één
arts. Alles wat bij kan dragen tot
het verhelderen van het inzicht van
de patiënt in zijn doen en vooral in
zijn laten, in zijn remmingen, moet
uit en in die relatie naar boven
komen. Niet alleen de patiënt ech
ter, maar ook de therapeut heeft
zijn eigen karaktertype. Hij kan
niet iedereen aanvoelen en begrij
pen. Dit schept duidelijke begren
zingen, die bij de groepstherapie
doorbroken worden. In de groep
vindt een ontmoeting plaats van
mensen met een zo verschillende
geaardheid, dat heel andere relaties
boven kunnen komen. Daarmee
wordt het aantal therapeutische mo
gelijkheden verveelvuldigd op een
manier, die je gewoon wiskundig
kunt berekenen. Dan is er nog een
tweede ding, dat belangrijk is. De
stoornissen, waarmee de psychothe
rapeut te maken heeft, zijn voor het
overgrote deel ontstaan in de groep,
die „het gezin" heet. Wat gebeurt er
nu bij groepstherapie? De groep
wordt geleid door een tweetal thera
peuten liefst een man en een vrouw.
Hun houding is uiterst soepel.. dit in
tegenstelling tot die van de ouders,
die de groepsleden gehad hebben.
De groepsleden zelf zijn als het
ware broertjes en zusjes, die open
lijk tegen elkaar kunnen zeggen,
waar het op aan komt zonder dat
het tot vechten komt. We herschep
pen de sfeer van de groep, waarin
de stoornissen ontstaan zijn de
sfeer van het gezin maar dan op
een hoger niveau. Dit geeft gewoon
lijk een snelle afbraak van opper
vlakkige remmingen. Ze smelten
veel makkelijker weg. De patiënt
realiseert zich, dat anderen hetzelf
de hebben meegemaakt als hij en
dat die anderen troostend en begrij
pend optreden niet veroorde
lend".
We hebben het gehad over de
micro-seksuoiogie, over de kleine
problemen, die toch erg belangrijk
kunnen zijn. Nu zien we momenteel
in Nederland verschijnselen als de
seks-boetiek en de geadverteerde
partner-ruil. Behoren dergelijke ver
schijnselen tot het terrein van de
seksuologie?
Prof Van Emde Boas: „Bij de
individuele partner-ruil, waarom in
advertenties wordt gevraagd, speelt
zich voor zover het verschijnsel
niet vercommercialiseerd is door de
contactbladen heel iets anders af
dan bij het verschijnsel van de sex-
boetieks. Om met het laatste te be
ginnen: bij het verschijnsel sex-boe-
tiek speelt zowel de behoefte van de
consument als de reclame een rol.
Ails- ik d,e uitstallingen van de sex-,
boetieks zie van. leren toestanden ,en
allerlei werktuigen, die te pas ko
men bij afwijkingen, kan ik me niet
aan de indruk onttrekken, dat het
aanbod de spontane behoefte ver
overtreft. Ik heb sterk de indruk, dat
het om een mode-verschijnsel gaat,
zoiets als de minirok. Het werkelijke
aantal afwijkingen lijkt me lang
niet zo groot als het aanbod in de
sex-boetieks doet vermoeden. Ik ge
loof niet, dat er zoveel leer-fetishis-
ten zijn, zoveel sadisten, zoveel ma
sochisten. Ik kan me voorstellen, dat
de mensen die dingen kopen, omdat
ze het interessant vinden. Meer bij
wijze van bluf dan om ermee te
experimenteren. Maar werkelijk we
ten doe ik het niet.
lijk en emotioneel niveau niet in
elke situatie potent hoeft te zijn. Er
is één stakingsrecht, dat ik tot iede
re prijs zou willen handhaven: het
stakingsrecht van de penis. Waar
het om gaat is, bij wie de man
impotent is..."
Partner-ruil?
Prof. Van Emde Boas: „Tja, er
zijn bepaalde groepen, die de seksuo
loog nooit te zien krijgt. Prostituees
zien we zelden en mannen, die pros
tituees frequenteren, ook niet zo
vaak- Er zijn kennelijk groepen, die
ons niet nodig hebben. Daartoe be
horen, geloof ik, ook de echtparen,
die partner-ruil zoeken. Ik weet
van die advertenties, maar uit mijn
praktijk ken ik dergelijke echtparen
niet. Wel weet ik, dat er in Amerika
een degelijk onderzoek op dit ter
rein is verricht. Daaruit is gebleken,
dat echtparen, die partner-ruil zoe
ken, in wezen hun huwelijk willen
redden Ze zijn suksueel op elkaar
wat uitgekeken en ze hopen door
partner-ruil hun huwelijk te kunnen
behoeden voor het gevaar, dat een
van die twee een vaste relatie zal
aangaan met een derde. Dit laatste
wordt als een veel groter risico er
varen dan een incidentele partner
ruil. Het opmerkelijke van dit on
derzoek is de conclusie, dat dergelij
ke echtparen niet de bedoeling heb
ben om hun huwelijk aan te tasten,
maar integendeel om het te redden".
Er is vrij snel een veel grotere
openheid op seksueel terrein geko
men. Merkt u daarvan iets in uw
praktijk? Is er minder frigiditeit bij
vrouwen? Minder impotentie bij
mannen?
Prof. Van Emde Boas: „Om die
vraag te kunnen beantwoorden, zou
er een verticaal onderzoek nodig
zijn. We zouden groepen van dezelfde
leeftijd van 1936 en van nu met
elkaar moeten vergelijken. Maar
naarmate de openheid toeneemt en
de experimenteer-mogelijkheden
van de jeugd meer worden aan
vaard, zal de kans op een verkeerde
partner-keus in het huwelijk kleiner
worden. Ik geloof niet, dat mijn vak
over tien jaar overbodig zal zijn bij
gebrek aan aanbod. Maar ik geloof
wel, dat frigiditeit en impotentie,
voor zover ze gebaseerd zijn op
misplaatste angsten, zullen verdwij
nen, naarmate de seksuele opvoeding
beter geintegreerd wordt in de tota
le opvoeding. Om het anders te zeg
gen: als u stelt, dat er geen frigide
vrouwen zijn, maar alleen ezels van
mannen, kan ik het in grote trekken
met u eens zijn. Wat impotentie van
de man betreft ach, een van mijn
geliefde grapjes is, dat de moderne,
ontwikkelde man van enig geeste-
A1 in 1936 hebt u theorieën ver
kondigd, die pas nu en nog niet
overal in de seksuele moraal wor
den geaccepteerd- Dat was vieren
dertig jaar geleden. Als u diezelfde
tijdspanne anno 1970 vooruit kijkt,
hetgeen ons in het jaar 2004 brengt,
wat ziet u dan?
Prof. Van Emde Boas: „Een leuke
gedachte. Zullen we eens wat op
een rijtje zetten?
Het monogame huwelijk. Dat zal
misschien niet juridi&ch maar wel
emotioneel in het jaar 2004 in de
zelfde vorm bestaan. Het zal gemak
kelijker ontbindbaar zijn, maar de
intentie van man en vrouw om le
venslang monogaam met elkaar te
leven, zal niet veranderd zijn. Dat
zit nu eenmaal in onze biologische
erfenis besloten. Daarnaast zal het
conflict tussen het monogame huwe
lijk en bepaalde egoistisehe driften
blijven bestaan, maar er zullen
nieuwere opvattingen komen. Nu al
wordt milder gedacht over ontrouw
en over een „blijvende derde".
Gezinsplanning. Die zal technisch
zo volmaakt geregeld zijn, dat ze
geen enkel probleem meer oplevert.
Dit zal zowel voor de vrouw als
voor de man geiden. De pil za'l in
het jaar 2004 net zo ouderwets zijn
als de halve citroen van Casanova
nu!
Abortus. Die zal als gevolg van de
hierboven geschetste ontwikkeling
praktisch niet meer voorkomen.
O Homofilie. Tja, dat hangt er maar
vanaf, of de slinger van de toleran
tie terug zal zwaaien of verder zal
gaan. Het is niet zo eenvoudig als
men het nu stelt. We maken mo
menteel de bevrijding van de min
derheidsgroep mee omda't we gebro
ken hebben met de voortplantings-
moraal-Maar ik kan niet voorspel
len, wat er zal gaan gebeuren in een
maatschappij die een veel meer he
donistisch standpunt tegenover sex
zal innemen ook in een dergelijke
maatschappij zou eventueel een af
wijking van de homofilie mogelijk
blijken. In elk geval: Er bestaat nu
een kans, dat de homofiel uit zijn
ghetto-positie zal loskomen, maar
absolute zekerheid daarover heb ik
niet.
Frigiditeit van de vrouw en impo
tentie van de man- Het ontstaan
daarvan kan niet vermeden worden
bij mensen, die er aanleg voor heb
ben, hoe ideaal hun opvoeding ook
zal zijn. Maar ik hoop op zoveel
wederzijds begrip, dat nodeloze fri
giditeit en impotentie niet meer
voor zullen komen.
Vrije sex. Daar geloof ik niet zo
in. Momenteel wordt met sex ge
leurd als consumptie-artikel. Ik ben
optimistisch genoeg om te gelo
ven, dat de sex zich daar op de
lange duur niet toe zal lenen. Naar
mate de mens meer vrijheid krijgt,
zal de mens zich zelf-begrenzende
normen opleggen, die zijn gezonde
gevoel voor eigenwaarde hem dic
teert. Wel is het mogelijk, dat er
een semi-gelegaliseerd proefhuwe-
lijk zal ontstaan, waarbij de uit
drukkelijke bedoeling voorzit: geen
kinderen; het gaat er alleen om,
elkaar als partner te leren kennen
en te testen. Hier krijgen we een
duidelijk raakvlak tussen seksualiteit
en maatschappij. Voor dergelijke
proef huwelijken zullen woonruimte
en leef-faciliteiten nodig zijn.
prostitutie. Verdwijnt en wordt
vervangen door seksuele maatschap
pelijk werksters. Maar dat is een
ander lievelingsgrapje van me.
Pornografie. Pornografie is één
van de commerciële bij-produkten
van de seksuele desintegratie van
onze westerse maatschappij en zal
als het liefdeleven gezonder wordt,
weer plaats maken voor erotische
kunst op veel hoger niveau.
PIET SNOEREN.
DOOR JOHAN WINKLER
yy0g maar een jaar of wat en Neder
land zal buiten de steden en dor
pen niet meer uit natuur, doch alleen
nog maar uit snelwegen bestaan. Wie
dat niet gelooft of niet wil ge
loven, moet maar eens langs de auto
weg rijden, die het Gooi dwars door
midden snijdt.
Een prachtige weg voor de
automobilisten.
Een zo breed mogelijke weg je
kunt er lekker uit de voeten, of beter
gezegd: uit de wielen.
Maar links en rechts van die trotse
Autobahn werd het landschap lieel
diep aangevreten en je benijdt de vil
labewoners met die een geducht stuk
van liun tuinen moesten afstaan en
langs wier vroeger zo rustige huizen
nu het verkeerslawaai dag en nacht
heel dicht vo'orbijdavert.
Hier en daar hebben ze daar blijk
baar genoeg van gekregen („de ba
len"), ze hebben hun huizen te koop
gezet of zelfs zoals ter hoogte van
de Gooise Boer en Jan Tabak dan
maar radicaal laten afbreken.
Nog maar een jaar of wat en Ne
derland bestaat alleen nog maar uit
snelwegen. Nederland trouwens niet
alleen. In Engeland gaat het dezelfde
kant uit. In de Guardian moet daar
over een mooi verhaal hebben ge
staan. Over een nieuwe autoweg, er
gens in Zuid-Engeland, die óók de
landouwen en de tuinen links en
rechts deerlijk had aangevreten. Zó
deerlijk, dat de auto's voortaan op
slaapkamers der omwonenden raas
den. En dat werden toen niet-slaap-
k amers.
(~)p twee punten langs die weg
namen de niet-slapende burgers
dat niet langer. Ze gingen er iets aan
doen. Ze reageerden.
Maar, ze deden dat op nogal uit
eenlopende manier.
Op één punt langs de weg smeten
ze de boel vol glasscherven en daar
gingen ze tussen liggen, en wie er
niet gmg liggen, maakte staande en
zwaaiend met uitdagende spandoeken
het verkeer onmogelijk. Die actie had
prompt succes: binnen vierentwintig
uur, zo vertelt de Guardian, kregen
ze de toezegging van andere, rustig
gelegen woningen.
Op een ander punt van de weg re
ageerde men beschaafder. Er kwam
daar een braaf comité. Dat schreef
brave rekesten aan alle mogelijke
overheden en instanties, richtte zich
tot parlementsleden, wist die zowaar
in sommige gevallen in te schakelen
en verklaarde uitdrukkelijk, dat men
als Britse gentlemen schervengooie-
rij en zo principieel van de hand
wees. Maar resultaat had men dan
ook, in tegenstelling tot de scherven-
gooiers, niet.
Commentaar van de Guardian: ,.Is
het redelijk, dat mensen die legaal
en beleefd zijn opgetreden niets be
reiken en dat hei gebruik van glas
scherven resultaat heeft? Wat is hier
mis?"
En dat laatste is dan een vraag,
die wij ons in ons dierbaar Neder
land bij meer dan één gelegenheid
óók kunnen stellen
jyiet alleen de KRO, maar ook de
VARA placht in een nog niet
eens zo ver verwijderd verleden op
z'n tijd aan „wijding" te doen, Maar
nu het. „Ave Maria, gratia plena
des ochtends vroeg bij de KRO voor
een smakeloos zedepreekje heeft
plaats gemaakt, kon de VARA uiter
aard in geestelijke beeldenstormerij
niet achterblijven. En dus: het so
cialistisch strijdlied gaat er adn.
De Vérenigingsraad van de VARA
heeft weliswaar de schorre kip, die
het strijdlied inleidde, voorlopig nog
in leven gelaten, maar met het „Mor
genrood" en „Aan de Strijders" en
„Eens komt de schone dag" is het
gedaan
Misschien dat sommige gepensio
neerde aanhangers van wijlen het
socialisme dit toch wel jammer vin
den - voor dit keer echter schaar
ik mij niet in hun wankelend gelid.
Want eerlijk gezegd: anno 1970 klon
ken de rode psalmen van weleer al
leen maar vals. Ik zal niet de enige
geweest zijn, neem ik aan, die de
knop schielijk omdraaide, wanneer de
grammofoonplaat de ether inging,
waarop reeds lang gestorven of ver
gaste leden van de „Stem des Volks"
nog altijd maar de nieuwe tijd en de
verlossing uit de slavernij aankon
digden.
Het ging eenvoudig niet meer
het was te wrang.
Want we leven nu in een andere
tijd, die van het „Ha-lioe-hoe-ha!"
Zo is het toch?
(ADVERTENTIE)
