Stakers
voelen
zich
slaven
van
havenbaronnen
t
„DE ROTTERDAMSE HA VEN IS ZIEK
wNn Sr
Studenten-ecclesia in
Amsterdam riskeert
breuk met bisschop
Verslaafd
Jakkersysteem
Geen lolletje
Koeien melken
Studenten
Overspannen arbeidsmarkt verdoezelt problemen
De
oudere
werknemer (II)
Te laat
Lachertje
Fonds
MR. STRUYCKEN: DOOR
HOGERE HUREN MEER
EXPERIMENTEN
IN DE WONINGROUW
Nieuw-Zeeland
gaat immigratie
van niet-
Britten bevorderen
Brug weigerde
Treinverkeer
gestremd
Noodtoestand op Philippijnen
15
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1970
19
59
8 ■ww
(SS-SSï
'■'I' v
1
i "'fj
a Stakende havenarbeiders
(Van een onze verslaggevers)
ROTTERDAM Zonder bloed, zweet en tranen van de
werkers was Rotterdam nooit wereldhaven nummer 1 gewor
den. Dat staat voor de stakende havenarbeiders ongeveer
16.000 als een paal boven water.
Er heerst onder de stakers een sfeer van grimmige vastberaden
heid. De stakers, zichzelf „de slaven van de havenbaronnen" noe
mend, nemen het niet langer. Ze willen minstens 75 gulden in de
week meer verdienen.
Een van de markante figuren is
de 70-jarige Rotterdammer Jaap
Sparreboom, gepensioneerd haven
arbeider, maar nog steeds de voor
zitter van het nergens bij aange
sloten onafhankelijk verbond van
bedrijfsorganisaties. De in rode
trui geklede Jaap heeft gezag.^ Als
twee groepen stakers met micro
foons tegen elkaar in gaan staan
schreeuwen, schudt hij zijn hoofd
en zegt hij: „Dat is misdadig, om
elkaar als kameraden te lijf te
gaan. Er moet eenheid zijn. Jon
gens, we moeten winnen".
Wat later zijn de rijen gesloten
en praten de opponenten van en
kele ogenblikken geleden vriend
schappelijk met elkaar. Jaap Spar
reboom zegt dan: „De mensen in
de haven worden al 25 jaar lang
opgezwlept en uitgebuit. De laatste
grote staking hebben we in 1955
gehad. En daarna zijn er nog heel
wat conflicten geweest. Maar de
grieven zijn steeds hoger gegroeid.
Nu is er niets meer aan te houden.
Als je nagaat dat een stuwer in de
haven bruto 205 gulden verdient
en dus met ongeveer 155 gulden
schoon in de week naar huis gaat".
riskeren. Je werkt in weer en
wind en je weet niet wat je in je
handen krijgt. De ene keer moet je
plastic handschoenen aan hebben
en de volgende keer laten ze je
een masker dragen. We maken het
mee dat op vaten, die net op wal
staan, een „doodskop" wordt ge
plakt. In die vuile vieze stinktroep
zitten wij de hele dag. Voor 158
gulden schoon in de week. De
havenbaronnen zelf hebben 40 tot
80 mille in het jaar".
met ernstige slijtageverschijnse-
len". Een blonde jongen met lang
krullend haar, die even verderop
staat, reageert meteen. „Mijn va
der loopt al 3 jaar thuis", zegt hij.
„En bij ons in de straat zijn er nog
zo drie". Alle stakers zijn het roe
rend met elkaar eens, dat het mis'
is met de haven. En in meer dan
een opzicht. De stakingsgolf is ver
oorzaakt door een complex van
factoren. Een kraanmachinist: „De
havenarbeiders moeten vandaag de
dag, als het zo uitkomt, nog onder
balen van honderd kilo lopen. Je
hebt dagen waarop dat acht uur
achter elkaar doorgaat. Daarvan
slijt een mens als de pest".
Daarbij is het volgens Jaap
Sparreboom geen lolletje om in
de haven te werken. Je weet nooit
wat je ervan overhoudt. „Er zijn
zeker 5000 havenarbeiders die he
lemaal op zijn, Allemaal mensen
Het jaag- en jakkersysteem
maakt volgens de stakers ook veel
slachtoffers. Een stuwer: „Jaar-in,
jaar-uit pees je je kapot. Als je
met je ploeg een klaar-naar-huis-
klus krijgt, ben je zo gek om je
ziek te werken om zo vlug moge
lijk thuis te zijn. En die havenba
ronnen maar lachen, dat het zo
vlug gaat. En wij.... wij doen alle
maal mee. Als de kraanmachinist
om elf uur een bakje koffie wil
drinken, vraag je of hij dat niet
om drie uur kan doen".
Verder zeggen de havenarbei
ders niet genoeg waardering voor
hun werk te ondervinden. Een
sympathiserende toezichter vertelt:
„Ze moesten eens weten wat wij
De stakers vinden dat het ge
rucht maar eens uit de wereld
moet dat de koppelbazen de schuld
van alles zijn. „De hele haven is
ziek", zegt de toezichthouder. „Al
les is kapot. We wensten elkaar de
laatste tijd de rotste ziekten toe
onder het werk. Koppelbazen zul
len er altijd wel blijven. In 1890
waren ze er al. Dat staat in de
geschiedenisboeken over de ha
ven".
Een andere staker legt uit waar
om hij ondanks de slechte verdien
sten in de haven is blijven hangen.
„Het is ergens fijn. Afwisselend
werk. Je zit er en je blijft er. Je
werkt in ploegen en dat is ook
leuk. Eigenlijk ben je gewoon ver
slaafd aan de haven. Er zit een
stuk romantiek in, waarvan de ha
venbaronnen rijk zijn geworden en
waarvan wij lucht kunnen hap
pen".
De stakers denken dit keer niet
aan snel opgeven. In Rotterdam
viel te beluisteren: „We kunnen
wekenlang bittere rijst eten. In de
oorlog aten we suikerbieten en nu
brood met suiker, als het moet".
Over NW, NKV en CNV werd
geen goed woord gezegd. „Die
bouwen mooie gebouwen van onze
contributiecenten".
Het andere stakingsfront bij
de poort van de Werf Wilton-Feije-
noord was nog woeliger. Er
werd druk gepost. En met vreem
delingen gingen de stakers agres
sief in discussie. Mensen van bui
ten Rotterdam konden zo werd
gezegd beter thuis koeien gaan
melken. Woedend waren de sta
kers over de pers, die een ver
keerd beeld over de staking zou
hebben gegeven. Volgens hen zijn
er nergens werkwilligen te vinden
en draait de staking niet om de
koppelbazen, maar alleen om meer
loon. Bij Wilton willen zij 29 gul
den netto per week meer verdie
nen en over dit jaar nog een uitke
ring van 400 gulden ontvangen.
Ook bij de poort van Wilton-
Feijenoord geen sympathie voor de
grote vakbonden. „Kloos heeft zijn
schaapjes wel op het droge. Die
gaat straks bij de VARA een bom
centen verdienen. En Zondervan
heeft ervoor gezorgd dat ik geen
lid van het KW meer ben, door'
dat hij zijn smoel een keer op de
televisie heeft laten zien", zegt een
staker.
Bij alle gesprekken komt duide
lijk naar voren dat een koppelbaas
bij de stakers niet de gebeten
hond is. Iemand zegt: „Ik ga ook
wel eens een weekendje bij ze
werken. Je moet wel voor de cen
ten. Je verdient dan 135 gulden in
de week. En bij mijn eigen baas
zou ik in datzelfde weekend 90
gulden verdienen".
Veel slechter dan de koppelba
zen komen de studenten eraf. Over
hen wordt gezegd: „Die komen
hier via koppelbazen 45 gulden per
dag verdienen. Ze moeten daarvoor
speciaal licht werk doen. Want
zwaar tillen mogen die jongens
niet. Het vuile rotwerk blijft over
voor ons, de bonafide werkers".
Argwanend kijken de stakers
steeds of er vreemde gezichten
tussen de samengedromde mannen
te vinden zijn. Het zouden studen
ten kunnen zijn. Maar een geza
menlijk front van arbeiders en
studenten is in dit Rotterdam on-
denkbaai.
(ADVERTENTIE)
EEN VERLOREN
GENERATIE
(Van een onzer redacteuren)
TILBURG. De generatie die nu tussen de 50 en de 65 jaar is,
beleefde haar opleidingstijd in de dertiger jaren. Als wij dat stellen,
moeten wij ons op hetzelfde moment realiseren dat juist die gene
ratie op dat gebied veel. bar veel, is tekort gekomen.
Dat was de tijd dat er in ons, ondanks de zware economische crisis, nog
rijke land nergens geld voor was. Dat was de tijd dat er op een ontstellende
manier is geknoeid met de schoolopleidingen. Dat was de tijd van de 450.000
werklozen. Van de bittere armoede in honderdduizenden gezinnen. In die
gezinnen groeide de generatie op wier vertegenwoordigers nu tussen de
50 cn 65 jaar zijn. De mannen (en vrouwen) die geen scholing hebben ge
had, geen jeugd, geen plezier. Het was crisis en talloze gezinnen moesten
met 10 of 15 gulden in de week zien rond te komen. Die generatie be
leefde daarna de waanzin van oorlog cn bezetting, toen er plotseling voor
de vernietiging geld in overvloed bleek te zijn.
Het is goed dat wij nu ons dit
duidelijk realiseren, opdat wij
onder geheel andere omstandigheden
niet voor de huidige jongere ge
neratie hetzelfde doen. Het is onze
taak te zorgen voor betere opleidin
gen die voorbereiden op verschillen
de funkties in een bepaalde vakin
richting. Slechts dan zal de jongere-
van-nu de technologische verander
ingen kunnen verwerken en niet de
probleem-oudere van straks worden.
Reeds nu zullen wij iets moeten
gaan doen aan de permanente op
voeding, aan de voortdurende bij
scholing in vakbekwaamheid, opdat
de technische veranderingen kunnen
worden opgevangen en er begrip
wordt gewekt voor de snelle maat
schappelijke veranderingen. Drin
gend nodig is dat er veranderingen
komen in ons hele chaotische sys
teem van pensionering, waardoor
bijvoorbeeld het overgaan naar
een andere werkkring ook in dat
opzicht aantrekkelijker wordt voor
oudere werknemers. Ook zal er wet
telijk dwingend moeten worden op
getreden om bedrijven ertoe te
brengen technische en medische
voorzieningen te treffen in de werk
omgeving, opdat afwijkingen en
ziekten worden voorkomen.
We moeten daarbij helaas consta
teren dat die maatregelen de huidi
ge generatie tussen de 50 en 65 niet
veel meer zullen helpen. In dat op
zicht is dat een „verloren generatie".
Voor haar wordt de klok te laat
geluid. Haar problemen zijn, in het
kort: de arbeid valt lichamelijk of
geestelijk zwaar; de opleiding, of
gebrek aan opleiding, maakt om
schakelen onmogelijk; zij vindt
moeilijk werk: zij heeft een laag
inkomen en de pensioenvoorzienin
gen zijn slecht. Men kan veilig stel
len dat de moeilijkheden- voor die
groep ouderen ongeschoolden (20
procent van de hele groep oudere
werknemers) in versterkte mate
gelden voor de oudere ongeschoolde
vrouwelijke werknemers. Zij moe
ten vaak nog het eigen huishouden
tje verzorgen. Haar pensioenen zijn
vaak slechter dan van de mannelij
ke collega's. Ze verrichten meestal
laaggeschoolde arbeid. Onze samen
leving lapt trouwens die ongehuwde
vrouwelijke werknemers aan haar
grote laars. Behoorlijke betaalbare
huisvesting is er voor die vrouwen
niet of nauwelijks. Flexibele werk
tijden kent men voor die vrouwen
bijna niet. De winkels doen net of
die vrouwen niet bestaan. Ze heb
ben hun openingstijden en peinzen
er niet over voor die vrouwen de
kooptijden aan te passen. Hier ligt
trouwens ook een niet gering stuk
schuld bij de vakorganisaties voor
winkelpersoneel. Die zouden, zonder
dat de werktijden voor winkelperso
neel worden verlengd, op dit gebied
zelf best de kat de bel eens kunnen
aanbinden.
Een rustige bestudering van het
probleem van de oudere werkne
mers. brenigt deskundigen ertoe op
te merken dat het er veel van weg
heeft dat onze samenleving zo'n
beetje bezig is alle gevolgen van de
snelle en ingrijpende technologische
veranderingen af te wentelen op de
ruggen van de oudere werknemers.
We stellen dat wij leven in een
welvaart-samenleving en dat wij on
ze sociale voorzieningen tot een ho
ge graad van volmaaktheid hebben
uitgebouwd. Maar is het dan recht
vaardig dat wij een grote groep
oudere werknemers rustig, of finan
cieel, de gevolgen laten dragen van
een ontwikkeling in wier maal
stroom zij geraakt zijn? Wij kunnen
wel wat doen en moeten ons voor
ogen houden dat het gaat om een
groep mensen die mits we nu
voor de jongeren uit hun ervaringen
de lessen trekken steeds kleiner
gaat worden. Wij kunnen proberen
te komen tot overbruggingsmaatre
gelen. Die liggen op het gebied van
de arbeid en op het gebied van de
financiële voorzieningen. Dat bete
kent dat wij maatregelen moeten
nemen die het bedrijven gemakke
lijker maken oudere werknemers te
handhaven, of in 'dienst te nemen.
Ook zouden die voorzieningen ge
richt moeten zijn op de aanpassing
van de werkomgeving op hun capa
citeiten en zou er een herscholing
moeten komen, speciaal gericht op
ouderen. Verplaatsing in ander werk
is eveneens een oplossing voor ve
len. Er zou een soepele subsidie
regeling moeten komen die het werk
gevers mogelijk maakt oudere
werknemers in dienst te nemen.
De wetgever zou er snel toe moe
ten overgaan onze verouderde inva
liditeitswet te moderniseren. Nu is
het nog zo dat een werknemer een
jaar „in de ziektewet moet lopen"
voordart via de invaliditeitswet iets
kan worden gedaan om hem te reva
lideren. Dat is, ronduit gezegd, een
lachertje. Want daarmee drukt men
op de man een stempel en worden
werkgevers huiverig hem, na revali
datie, een kans te geven. Bovendien
worden mensen die zo lang in de
ziektewet lopen, moreel en geeste
lijk vaak aangetast. Een poging om
werkloze oudere werknemers weer
geplaatst te krijgen zonder dat het
bedrijf zich de eerste tijd aan hen
bindt', wordt op het ogenblik in Den
Haag ondernomen. Dat gebeurt via
een speciaal uitzendbureau. Dat bu
reau een afdeling van het Geweste
lijk Arbeidsbureau, neemt de man
in dienst en betaalt hem. Als blijkt
dat hij het goed doet in het bedrijf
neemt dit hem over. Dan ontstaat de
normale verhouding werkgever
werknemer. De ervaringen die men
tot nu toe heeft met dit nieuwe
systeem zijn goed. De werkgevers
worden over hun drempelvrees heen
geholpen. Ook kan men overwegen
oudere werknemers die moeilijk
plaatsbaar zijn geworden in normale
bedrijfsfunkties te plaatsen met
overheidssubsidie. Dat systeem
wordt in West-Duitsland toegepast.
Onlangs is er ook een proef mee
genomen in ons land. Bedenkelijk is
de oudere valide werknemer te
plaatsen in een sociale werkplaats.
Die zijn niet bestemd voor oudere
valide mensen. Wel zou men kunnen
overwegen voor deze mensen aparte
beschutte werkplaatsen te stichten.
Zeer gewenst is dat er een speci
aal fonds komt waaruit oudere
werknemers die plotseling sterk in
inikomen achteruit gaan worden ge
holpen. Zulk een fonds zou door het
totale bedrijfsleven gevoed kunnen
worden. Helemaal zonder gevaar is
dit echter niet. Er zijn heel wat
bedrijven die goed voor de eigen
oudere werknemers zorgen. Zij zou
den in de verleiding kunnen komen
die mensen te ontslaan, omdat die
dan een beroep kunnen doen op
zulk een fonds. Ook is het dringend
nodig dat er een overbruggingsrege
ling komt bij fusies voor de werk
nemers die ontslagen worden. Men
zou de werknemer kunnen ontslaan
van zijn verplichting de hele over-
bruggingsperiode te betalen, indien
hij ervoor zorgt dat de werknemer
elders op zijn oude niveau werk
krijgt. Een andere wettelijke maat
regel lijkt de al bestaande langere
opzegtermijn voor oudere werkne
mers te verlengen. Een regeling die
het mogelijk maakt het loon en de
sociale uitkeringen aan te vullen als
de oudere werkloze werknemer
werk aannemmt dat hem een lager
inkomen geeft dan hij voordien had,
is een dwingende eis. Het heeft er
op het ogenblik veel van, of het
probleem van de oudere werknemer
niet nijpend is. De overspannen ar
beidsmarkt verdoezelt het in hoge
mate. Er zijn heel wat bedrijven die
nu oudere werknemers in dienst
houden, of nemen, omdat ze geen
jongeren kunnen krijgen. Maar als,
onverhoopt, de conjunctuur zich wat
ongunstig zou wijzigen, of als er
plotseling grote bedrijven gaan slui
ten, zal die „verborgen werkloos
heid" zichtbaar worden. Het is ook
daarom gewenst dat er snel wette
lijke en feitelijke maatregelen wor
den genomen. Anders zou wel eens
kunnen blijken dat we werkelijk
moeten gaan praten over „de verlo
ren generatie".
JACQUES LEVIJ.
(Van onze parlementaire redac
tie).
DEN HAAG De te lage huren
van vele woningen hebben nadelig
gewerkt op de kwaliteit van de
woningbouw. Hierdoor kregen expe
rimenten in de bouw nauwelijks
kans.
Eerst moeten de te lage huren
verdwijnen wil de massa-confectie
uit de woningbouw verdwijnen en
vernieuwingen meer kansen krijgen.
Dat zei mr. A. Struycken, voorzitter
van de contaktcommissie voor on
roerende zaken, waarin een aantal
organisaties van woningfinanciers
samenwerkt. Op een bijeenkomst
over experimentele woningbouw
toonde mr. Struycken waardering
voor het initiatief van minister
Schut om de woningbouw uit de na
oorlogse uniformiteit en eentonig
heid te halen. De steriliteit in de
bouw is vooral een gevolg van het
in de na-oorlogse tijd gevoerde
huur- en subsidiebeleid. Van de in
gediende plannen voor experimente
le woningbouw kwam slechts een
beperkt deel voor rijkssubsidie, de
„prikkelpremie van Schut" in aan
merking.
WELLINGTON (AFP).
Nieuw-Zeeland gaat een om
vangrijk program uitvoeren ter
bevordering van de immigratie
door voor een groot deel de kos
ten van overdracht van immi
granten uit de V.S., België,
Frankrijk, Italië, Zwitserland en
West-Duitsland te bekostigen.
De immigranten uit die lan
den zullen voortaan ook profi
teren van een regeling, die tot
dusver aan Britse immigranten
-.vas voorbehouden, namelijk die
waarbij de Nieuwzeelandse re
gering 75 procent van de reis
kosten betaalt en de Nieuwzee
landse werkgever de resterende
25 procent. De bijdrage van de
immigrant blijft beperkt tot 10
pond sterling voor een vrijgezel
en 20 pond voor een gehuwde.
Met Nederland zijn nog on
derhandelingen aan de gang ter
vergemakkelijking van de emi
gratie naar Nieuw-Zeeland.
AMSTERDAM (KNP). Zondag a.s. en de daarop volgende zon
dag zal de leden van de Amsterdamse studenten-ecclesia de vraag
worden voorgelegd hoe deze gemeenschap in de toekomst verder zal
functioneren. Kernpunt van deze vraag is de spanning tussen de be
zinning, liturgie en prediking enerzijds en de activiteit naar buiten
anderzijds. Daarin speelt ook de celibaatskwestie een rol.
UTRECHT (ANP) Vertragin
gen in het treinverkeer tot veertig
minuten hebben zich gisterochtend
voorgedaan op de lijn Amsterdam
Dordrecht en vanuit Dordrecht in de
richtingen Vlissingen en Breda.
Oorzaak was de nieuwe spoorbrug
over de Oude Maas in Dordrecht,
waar, nadat de brug voor het passe
ren van een schip was geopend, de
vergrendeling weigerde. Tussen 9.00
en 9.40 uur kon daarom de brug niet
worden bereden. Een van de treinen
RotterdamVlissingen viel uit.
Reeds maandenlang zjjn in de Am
sterdamse studenten-ecclesia discus
sies hierover aan de gang. Een groep
van 50 heeft zich vorige week daar
voor teruggetrokken in Driebergen.
Besluiten zijn toen niet gevallen.
Deze worden overgelaten aan de stu
denten-ecclesia in haar geheel, om
dat men daarin het democratisch be
ginsel wil volgen.
Het is niet uitgesloten, dat de stu
denten-ecclesia binnen haar nieuwe
opzet ook de gehuwde priester zal
accepteren. Zij kent daarvan de con
sequenties, gezien de recente uitspra
ken van de bisschoppen over de ge
huwde priester. De bisschoppen ver
klaarden daarin, dat gemeenten, die
een gehuwde priester laten voorgaan
in de eucharistieviering, zich buiten
de gemeenschap met de bisschop
stellen.
Vicaris Kuipers van het bisdom
Haarlem, die namens de bisschop
zitting heeft in de begeleidingscom
missie van de studenten-ecclesia
heeft tegenover het KNP verklaard
het 7eer te zullen betreuren, wanneer
de Amsterdamse studenten-ecclesia
zich in deze positie zou manoeuvre
ren op een punt, dat slechts een on
derdeel is van de vaak positieve en
gewettigde discussies over het kerk-
zijn.
MANILLA (Reuter). President
Marcos heeft gisteren de noodtoe
stand afgekondigd voor de hoofdstad
Manilla en een deel van Midden- en
Zuid-Luzon, waar als gevolg van
overstromingen tot dusver veertien
mensen om het leven zijn gekomen.
De watersnood op het belangrijk
ste eiland van de Philippijnen is ver
oorzaakt door dagenlange -ware re
genval, De schade is groot. De over
heid is met een grootscheepse red
dingsoperatie begonnen, waaraan o.a.
kikvorsmannen van de marine deel
nemen.