Stakers voelen zich slaven van havenbaronnen t „DE ROTTERDAMSE HA VEN IS ZIEK wNn Sr Studenten-ecclesia in Amsterdam riskeert breuk met bisschop Verslaafd Jakkersysteem Geen lolletje Koeien melken Studenten Overspannen arbeidsmarkt verdoezelt problemen De oudere werknemer (II) Te laat Lachertje Fonds MR. STRUYCKEN: DOOR HOGERE HUREN MEER EXPERIMENTEN IN DE WONINGROUW Nieuw-Zeeland gaat immigratie van niet- Britten bevorderen Brug weigerde Treinverkeer gestremd Noodtoestand op Philippijnen 15 DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1970 19 59 8 ■ww (SS-SSï '■'I' v 1 i "'fj a Stakende havenarbeiders (Van een onze verslaggevers) ROTTERDAM Zonder bloed, zweet en tranen van de werkers was Rotterdam nooit wereldhaven nummer 1 gewor den. Dat staat voor de stakende havenarbeiders ongeveer 16.000 als een paal boven water. Er heerst onder de stakers een sfeer van grimmige vastberaden heid. De stakers, zichzelf „de slaven van de havenbaronnen" noe mend, nemen het niet langer. Ze willen minstens 75 gulden in de week meer verdienen. Een van de markante figuren is de 70-jarige Rotterdammer Jaap Sparreboom, gepensioneerd haven arbeider, maar nog steeds de voor zitter van het nergens bij aange sloten onafhankelijk verbond van bedrijfsorganisaties. De in rode trui geklede Jaap heeft gezag.^ Als twee groepen stakers met micro foons tegen elkaar in gaan staan schreeuwen, schudt hij zijn hoofd en zegt hij: „Dat is misdadig, om elkaar als kameraden te lijf te gaan. Er moet eenheid zijn. Jon gens, we moeten winnen". Wat later zijn de rijen gesloten en praten de opponenten van en kele ogenblikken geleden vriend schappelijk met elkaar. Jaap Spar reboom zegt dan: „De mensen in de haven worden al 25 jaar lang opgezwlept en uitgebuit. De laatste grote staking hebben we in 1955 gehad. En daarna zijn er nog heel wat conflicten geweest. Maar de grieven zijn steeds hoger gegroeid. Nu is er niets meer aan te houden. Als je nagaat dat een stuwer in de haven bruto 205 gulden verdient en dus met ongeveer 155 gulden schoon in de week naar huis gaat". riskeren. Je werkt in weer en wind en je weet niet wat je in je handen krijgt. De ene keer moet je plastic handschoenen aan hebben en de volgende keer laten ze je een masker dragen. We maken het mee dat op vaten, die net op wal staan, een „doodskop" wordt ge plakt. In die vuile vieze stinktroep zitten wij de hele dag. Voor 158 gulden schoon in de week. De havenbaronnen zelf hebben 40 tot 80 mille in het jaar". met ernstige slijtageverschijnse- len". Een blonde jongen met lang krullend haar, die even verderop staat, reageert meteen. „Mijn va der loopt al 3 jaar thuis", zegt hij. „En bij ons in de straat zijn er nog zo drie". Alle stakers zijn het roe rend met elkaar eens, dat het mis' is met de haven. En in meer dan een opzicht. De stakingsgolf is ver oorzaakt door een complex van factoren. Een kraanmachinist: „De havenarbeiders moeten vandaag de dag, als het zo uitkomt, nog onder balen van honderd kilo lopen. Je hebt dagen waarop dat acht uur achter elkaar doorgaat. Daarvan slijt een mens als de pest". Daarbij is het volgens Jaap Sparreboom geen lolletje om in de haven te werken. Je weet nooit wat je ervan overhoudt. „Er zijn zeker 5000 havenarbeiders die he lemaal op zijn, Allemaal mensen Het jaag- en jakkersysteem maakt volgens de stakers ook veel slachtoffers. Een stuwer: „Jaar-in, jaar-uit pees je je kapot. Als je met je ploeg een klaar-naar-huis- klus krijgt, ben je zo gek om je ziek te werken om zo vlug moge lijk thuis te zijn. En die havenba ronnen maar lachen, dat het zo vlug gaat. En wij.... wij doen alle maal mee. Als de kraanmachinist om elf uur een bakje koffie wil drinken, vraag je of hij dat niet om drie uur kan doen". Verder zeggen de havenarbei ders niet genoeg waardering voor hun werk te ondervinden. Een sympathiserende toezichter vertelt: „Ze moesten eens weten wat wij De stakers vinden dat het ge rucht maar eens uit de wereld moet dat de koppelbazen de schuld van alles zijn. „De hele haven is ziek", zegt de toezichthouder. „Al les is kapot. We wensten elkaar de laatste tijd de rotste ziekten toe onder het werk. Koppelbazen zul len er altijd wel blijven. In 1890 waren ze er al. Dat staat in de geschiedenisboeken over de ha ven". Een andere staker legt uit waar om hij ondanks de slechte verdien sten in de haven is blijven hangen. „Het is ergens fijn. Afwisselend werk. Je zit er en je blijft er. Je werkt in ploegen en dat is ook leuk. Eigenlijk ben je gewoon ver slaafd aan de haven. Er zit een stuk romantiek in, waarvan de ha venbaronnen rijk zijn geworden en waarvan wij lucht kunnen hap pen". De stakers denken dit keer niet aan snel opgeven. In Rotterdam viel te beluisteren: „We kunnen wekenlang bittere rijst eten. In de oorlog aten we suikerbieten en nu brood met suiker, als het moet". Over NW, NKV en CNV werd geen goed woord gezegd. „Die bouwen mooie gebouwen van onze contributiecenten". Het andere stakingsfront bij de poort van de Werf Wilton-Feije- noord was nog woeliger. Er werd druk gepost. En met vreem delingen gingen de stakers agres sief in discussie. Mensen van bui ten Rotterdam konden zo werd gezegd beter thuis koeien gaan melken. Woedend waren de sta kers over de pers, die een ver keerd beeld over de staking zou hebben gegeven. Volgens hen zijn er nergens werkwilligen te vinden en draait de staking niet om de koppelbazen, maar alleen om meer loon. Bij Wilton willen zij 29 gul den netto per week meer verdie nen en over dit jaar nog een uitke ring van 400 gulden ontvangen. Ook bij de poort van Wilton- Feijenoord geen sympathie voor de grote vakbonden. „Kloos heeft zijn schaapjes wel op het droge. Die gaat straks bij de VARA een bom centen verdienen. En Zondervan heeft ervoor gezorgd dat ik geen lid van het KW meer ben, door' dat hij zijn smoel een keer op de televisie heeft laten zien", zegt een staker. Bij alle gesprekken komt duide lijk naar voren dat een koppelbaas bij de stakers niet de gebeten hond is. Iemand zegt: „Ik ga ook wel eens een weekendje bij ze werken. Je moet wel voor de cen ten. Je verdient dan 135 gulden in de week. En bij mijn eigen baas zou ik in datzelfde weekend 90 gulden verdienen". Veel slechter dan de koppelba zen komen de studenten eraf. Over hen wordt gezegd: „Die komen hier via koppelbazen 45 gulden per dag verdienen. Ze moeten daarvoor speciaal licht werk doen. Want zwaar tillen mogen die jongens niet. Het vuile rotwerk blijft over voor ons, de bonafide werkers". Argwanend kijken de stakers steeds of er vreemde gezichten tussen de samengedromde mannen te vinden zijn. Het zouden studen ten kunnen zijn. Maar een geza menlijk front van arbeiders en studenten is in dit Rotterdam on- denkbaai. (ADVERTENTIE) EEN VERLOREN GENERATIE (Van een onzer redacteuren) TILBURG. De generatie die nu tussen de 50 en de 65 jaar is, beleefde haar opleidingstijd in de dertiger jaren. Als wij dat stellen, moeten wij ons op hetzelfde moment realiseren dat juist die gene ratie op dat gebied veel. bar veel, is tekort gekomen. Dat was de tijd dat er in ons, ondanks de zware economische crisis, nog rijke land nergens geld voor was. Dat was de tijd dat er op een ontstellende manier is geknoeid met de schoolopleidingen. Dat was de tijd van de 450.000 werklozen. Van de bittere armoede in honderdduizenden gezinnen. In die gezinnen groeide de generatie op wier vertegenwoordigers nu tussen de 50 cn 65 jaar zijn. De mannen (en vrouwen) die geen scholing hebben ge had, geen jeugd, geen plezier. Het was crisis en talloze gezinnen moesten met 10 of 15 gulden in de week zien rond te komen. Die generatie be leefde daarna de waanzin van oorlog cn bezetting, toen er plotseling voor de vernietiging geld in overvloed bleek te zijn. Het is goed dat wij nu ons dit duidelijk realiseren, opdat wij onder geheel andere omstandigheden niet voor de huidige jongere ge neratie hetzelfde doen. Het is onze taak te zorgen voor betere opleidin gen die voorbereiden op verschillen de funkties in een bepaalde vakin richting. Slechts dan zal de jongere- van-nu de technologische verander ingen kunnen verwerken en niet de probleem-oudere van straks worden. Reeds nu zullen wij iets moeten gaan doen aan de permanente op voeding, aan de voortdurende bij scholing in vakbekwaamheid, opdat de technische veranderingen kunnen worden opgevangen en er begrip wordt gewekt voor de snelle maat schappelijke veranderingen. Drin gend nodig is dat er veranderingen komen in ons hele chaotische sys teem van pensionering, waardoor bijvoorbeeld het overgaan naar een andere werkkring ook in dat opzicht aantrekkelijker wordt voor oudere werknemers. Ook zal er wet telijk dwingend moeten worden op getreden om bedrijven ertoe te brengen technische en medische voorzieningen te treffen in de werk omgeving, opdat afwijkingen en ziekten worden voorkomen. We moeten daarbij helaas consta teren dat die maatregelen de huidi ge generatie tussen de 50 en 65 niet veel meer zullen helpen. In dat op zicht is dat een „verloren generatie". Voor haar wordt de klok te laat geluid. Haar problemen zijn, in het kort: de arbeid valt lichamelijk of geestelijk zwaar; de opleiding, of gebrek aan opleiding, maakt om schakelen onmogelijk; zij vindt moeilijk werk: zij heeft een laag inkomen en de pensioenvoorzienin gen zijn slecht. Men kan veilig stel len dat de moeilijkheden- voor die groep ouderen ongeschoolden (20 procent van de hele groep oudere werknemers) in versterkte mate gelden voor de oudere ongeschoolde vrouwelijke werknemers. Zij moe ten vaak nog het eigen huishouden tje verzorgen. Haar pensioenen zijn vaak slechter dan van de mannelij ke collega's. Ze verrichten meestal laaggeschoolde arbeid. Onze samen leving lapt trouwens die ongehuwde vrouwelijke werknemers aan haar grote laars. Behoorlijke betaalbare huisvesting is er voor die vrouwen niet of nauwelijks. Flexibele werk tijden kent men voor die vrouwen bijna niet. De winkels doen net of die vrouwen niet bestaan. Ze heb ben hun openingstijden en peinzen er niet over voor die vrouwen de kooptijden aan te passen. Hier ligt trouwens ook een niet gering stuk schuld bij de vakorganisaties voor winkelpersoneel. Die zouden, zonder dat de werktijden voor winkelperso neel worden verlengd, op dit gebied zelf best de kat de bel eens kunnen aanbinden. Een rustige bestudering van het probleem van de oudere werkne mers. brenigt deskundigen ertoe op te merken dat het er veel van weg heeft dat onze samenleving zo'n beetje bezig is alle gevolgen van de snelle en ingrijpende technologische veranderingen af te wentelen op de ruggen van de oudere werknemers. We stellen dat wij leven in een welvaart-samenleving en dat wij on ze sociale voorzieningen tot een ho ge graad van volmaaktheid hebben uitgebouwd. Maar is het dan recht vaardig dat wij een grote groep oudere werknemers rustig, of finan cieel, de gevolgen laten dragen van een ontwikkeling in wier maal stroom zij geraakt zijn? Wij kunnen wel wat doen en moeten ons voor ogen houden dat het gaat om een groep mensen die mits we nu voor de jongeren uit hun ervaringen de lessen trekken steeds kleiner gaat worden. Wij kunnen proberen te komen tot overbruggingsmaatre gelen. Die liggen op het gebied van de arbeid en op het gebied van de financiële voorzieningen. Dat bete kent dat wij maatregelen moeten nemen die het bedrijven gemakke lijker maken oudere werknemers te handhaven, of in 'dienst te nemen. Ook zouden die voorzieningen ge richt moeten zijn op de aanpassing van de werkomgeving op hun capa citeiten en zou er een herscholing moeten komen, speciaal gericht op ouderen. Verplaatsing in ander werk is eveneens een oplossing voor ve len. Er zou een soepele subsidie regeling moeten komen die het werk gevers mogelijk maakt oudere werknemers in dienst te nemen. De wetgever zou er snel toe moe ten overgaan onze verouderde inva liditeitswet te moderniseren. Nu is het nog zo dat een werknemer een jaar „in de ziektewet moet lopen" voordart via de invaliditeitswet iets kan worden gedaan om hem te reva lideren. Dat is, ronduit gezegd, een lachertje. Want daarmee drukt men op de man een stempel en worden werkgevers huiverig hem, na revali datie, een kans te geven. Bovendien worden mensen die zo lang in de ziektewet lopen, moreel en geeste lijk vaak aangetast. Een poging om werkloze oudere werknemers weer geplaatst te krijgen zonder dat het bedrijf zich de eerste tijd aan hen bindt', wordt op het ogenblik in Den Haag ondernomen. Dat gebeurt via een speciaal uitzendbureau. Dat bu reau een afdeling van het Geweste lijk Arbeidsbureau, neemt de man in dienst en betaalt hem. Als blijkt dat hij het goed doet in het bedrijf neemt dit hem over. Dan ontstaat de normale verhouding werkgever werknemer. De ervaringen die men tot nu toe heeft met dit nieuwe systeem zijn goed. De werkgevers worden over hun drempelvrees heen geholpen. Ook kan men overwegen oudere werknemers die moeilijk plaatsbaar zijn geworden in normale bedrijfsfunkties te plaatsen met overheidssubsidie. Dat systeem wordt in West-Duitsland toegepast. Onlangs is er ook een proef mee genomen in ons land. Bedenkelijk is de oudere valide werknemer te plaatsen in een sociale werkplaats. Die zijn niet bestemd voor oudere valide mensen. Wel zou men kunnen overwegen voor deze mensen aparte beschutte werkplaatsen te stichten. Zeer gewenst is dat er een speci aal fonds komt waaruit oudere werknemers die plotseling sterk in inikomen achteruit gaan worden ge holpen. Zulk een fonds zou door het totale bedrijfsleven gevoed kunnen worden. Helemaal zonder gevaar is dit echter niet. Er zijn heel wat bedrijven die goed voor de eigen oudere werknemers zorgen. Zij zou den in de verleiding kunnen komen die mensen te ontslaan, omdat die dan een beroep kunnen doen op zulk een fonds. Ook is het dringend nodig dat er een overbruggingsrege ling komt bij fusies voor de werk nemers die ontslagen worden. Men zou de werknemer kunnen ontslaan van zijn verplichting de hele over- bruggingsperiode te betalen, indien hij ervoor zorgt dat de werknemer elders op zijn oude niveau werk krijgt. Een andere wettelijke maat regel lijkt de al bestaande langere opzegtermijn voor oudere werkne mers te verlengen. Een regeling die het mogelijk maakt het loon en de sociale uitkeringen aan te vullen als de oudere werkloze werknemer werk aannemmt dat hem een lager inkomen geeft dan hij voordien had, is een dwingende eis. Het heeft er op het ogenblik veel van, of het probleem van de oudere werknemer niet nijpend is. De overspannen ar beidsmarkt verdoezelt het in hoge mate. Er zijn heel wat bedrijven die nu oudere werknemers in dienst houden, of nemen, omdat ze geen jongeren kunnen krijgen. Maar als, onverhoopt, de conjunctuur zich wat ongunstig zou wijzigen, of als er plotseling grote bedrijven gaan slui ten, zal die „verborgen werkloos heid" zichtbaar worden. Het is ook daarom gewenst dat er snel wette lijke en feitelijke maatregelen wor den genomen. Anders zou wel eens kunnen blijken dat we werkelijk moeten gaan praten over „de verlo ren generatie". JACQUES LEVIJ. (Van onze parlementaire redac tie). DEN HAAG De te lage huren van vele woningen hebben nadelig gewerkt op de kwaliteit van de woningbouw. Hierdoor kregen expe rimenten in de bouw nauwelijks kans. Eerst moeten de te lage huren verdwijnen wil de massa-confectie uit de woningbouw verdwijnen en vernieuwingen meer kansen krijgen. Dat zei mr. A. Struycken, voorzitter van de contaktcommissie voor on roerende zaken, waarin een aantal organisaties van woningfinanciers samenwerkt. Op een bijeenkomst over experimentele woningbouw toonde mr. Struycken waardering voor het initiatief van minister Schut om de woningbouw uit de na oorlogse uniformiteit en eentonig heid te halen. De steriliteit in de bouw is vooral een gevolg van het in de na-oorlogse tijd gevoerde huur- en subsidiebeleid. Van de in gediende plannen voor experimente le woningbouw kwam slechts een beperkt deel voor rijkssubsidie, de „prikkelpremie van Schut" in aan merking. WELLINGTON (AFP). Nieuw-Zeeland gaat een om vangrijk program uitvoeren ter bevordering van de immigratie door voor een groot deel de kos ten van overdracht van immi granten uit de V.S., België, Frankrijk, Italië, Zwitserland en West-Duitsland te bekostigen. De immigranten uit die lan den zullen voortaan ook profi teren van een regeling, die tot dusver aan Britse immigranten -.vas voorbehouden, namelijk die waarbij de Nieuwzeelandse re gering 75 procent van de reis kosten betaalt en de Nieuwzee landse werkgever de resterende 25 procent. De bijdrage van de immigrant blijft beperkt tot 10 pond sterling voor een vrijgezel en 20 pond voor een gehuwde. Met Nederland zijn nog on derhandelingen aan de gang ter vergemakkelijking van de emi gratie naar Nieuw-Zeeland. AMSTERDAM (KNP). Zondag a.s. en de daarop volgende zon dag zal de leden van de Amsterdamse studenten-ecclesia de vraag worden voorgelegd hoe deze gemeenschap in de toekomst verder zal functioneren. Kernpunt van deze vraag is de spanning tussen de be zinning, liturgie en prediking enerzijds en de activiteit naar buiten anderzijds. Daarin speelt ook de celibaatskwestie een rol. UTRECHT (ANP) Vertragin gen in het treinverkeer tot veertig minuten hebben zich gisterochtend voorgedaan op de lijn Amsterdam Dordrecht en vanuit Dordrecht in de richtingen Vlissingen en Breda. Oorzaak was de nieuwe spoorbrug over de Oude Maas in Dordrecht, waar, nadat de brug voor het passe ren van een schip was geopend, de vergrendeling weigerde. Tussen 9.00 en 9.40 uur kon daarom de brug niet worden bereden. Een van de treinen RotterdamVlissingen viel uit. Reeds maandenlang zjjn in de Am sterdamse studenten-ecclesia discus sies hierover aan de gang. Een groep van 50 heeft zich vorige week daar voor teruggetrokken in Driebergen. Besluiten zijn toen niet gevallen. Deze worden overgelaten aan de stu denten-ecclesia in haar geheel, om dat men daarin het democratisch be ginsel wil volgen. Het is niet uitgesloten, dat de stu denten-ecclesia binnen haar nieuwe opzet ook de gehuwde priester zal accepteren. Zij kent daarvan de con sequenties, gezien de recente uitspra ken van de bisschoppen over de ge huwde priester. De bisschoppen ver klaarden daarin, dat gemeenten, die een gehuwde priester laten voorgaan in de eucharistieviering, zich buiten de gemeenschap met de bisschop stellen. Vicaris Kuipers van het bisdom Haarlem, die namens de bisschop zitting heeft in de begeleidingscom missie van de studenten-ecclesia heeft tegenover het KNP verklaard het 7eer te zullen betreuren, wanneer de Amsterdamse studenten-ecclesia zich in deze positie zou manoeuvre ren op een punt, dat slechts een on derdeel is van de vaak positieve en gewettigde discussies over het kerk- zijn. MANILLA (Reuter). President Marcos heeft gisteren de noodtoe stand afgekondigd voor de hoofdstad Manilla en een deel van Midden- en Zuid-Luzon, waar als gevolg van overstromingen tot dusver veertien mensen om het leven zijn gekomen. De watersnood op het belangrijk ste eiland van de Philippijnen is ver oorzaakt door dagenlange -ware re genval, De schade is groot. De over heid is met een grootscheepse red dingsoperatie begonnen, waaraan o.a. kikvorsmannen van de marine deel nemen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1970 | | pagina 15