BOLIDE: RIJDENDE DOODSKIST
Verlies je,
dan sterf je direct
ga je
dan
Win je,
morgen wel dood
Wat is
het nut?
AKZO
VAST
Scheepsberich
ANP-beurs
overzicht
DE STEM
(Van onze sportredactie)
BREDA En wat, vraag je je dan af
als ook Gerald Bunting is bijgezet in het
mausoleum vol bittere herinneringen,
wat is de zin. Waarom, zeg je dan, jakke.
ren al die mannen over wegen die toch
naar het kerkhof leiden. Wat is uiteinde
lijk het nut van dit spel? Want daar lijkt
het immers op, de racesport, op een spel.
Verlies je dan sterf je direct, win je daar
entegen, dan ga je morgen wel dood. Het
klinkt barbaars, zeker, maar in deze wre
de wereld waarin mensenlevens gewoon
weg geofferd worden op het altaar van de
snelheid is lyriek misplaatst. We hebben
geturfd, zomaar een steekproef, van zo
maar een periode en aanschouw het af
schrikwekkende resultaat, dat het lot
schijnt te zijn van iedere dwaas (is hij
dat wel?die zijn hart heeft verpand aan
wat hij zelf noemt: de bolide. Zomaar
een losse greep in een stapeltje knipsels
dat al niet meer onder het paperclips je
past. Namen? Denis Blower, Michael Col
lins, Les Hes, Santiago Herrero, John
Wetherall, Brian Steenson. Dezen blie
zen hun laatste adem uit op 't eiland
Man, waar de grafzerken zo langzamer
hand even talrijk zijn als het duizend
koppige publiek dat er nog steeds komt.
Maar we zijn nog lang niet klaar, o nee.
De lijst is lang, wreed, macaber. Kruisjes
achter de namen van Piers Courage, van
Richard Smith en Jim Haynyon, van Tal-
madge Prince en Derek Williams, van Os
wald Dittrich en Jean Luc Salomons, ver
der André Willem, Steve Backenkeller,
Denis Dayan, Ferdinand Kaezor en Hen
ri Marang, het houdt nog lang niet op,
Hans Laine en Bruce McLaren, van Frans
Brown en Frans Huber.
Weer; wat heeft het voor zin? Het gaal
ons er echt niet om een sport te vernieti
gen, ook de racerij zal zijn bekoorlijkhe
den hebben. De coureur zal spreken over
de meedogenloze schoonheid van zijn
sport, dat is zijn veiligheidsriem. Ze zul
len zelfs kwaad worden als je hun sport
aan de kaak stelt. Want ze hebben er im
mers voor gekozen. Wie per slot van re
kening begrijpt zo'n waaghals. Alleen zijn
collega's toch. Alle anderen, zelfs de me
canicien die hartstochtelijk veel van het
mechanisme houdt, hun vrouwen en de
miljonair die een merk financiert, zijn
outsiders. Ze zullen het niet toegeven,
maar ze zijn hel. De coureurs zullen be
weren dat ze geen roekelozen zijn, geen
verachtelijke waaghalzen, geen potentiële
zelfmoordenaars. Dat zullen ze waar
schijnlijk allemaal zeggen en nog veel
meer. En opnieuw stel je je zelf de bange
vraag: heeft het wel zin? Of: wat is het
nut? En je noemt het: stoeien met de
dood, ofde dood tarten, ofhet spel met
de dood. Want, zeg je ook, een racewagen
is een benzinetank op vier wielen, een
bolide is 'n rijdende doodskist, 'n snel
heidsmonster met de nadruk op dat laat
ste. Want als je gekeken hebt naar de
Grote Prijs van Nederland en je hebt de
vlammen gezien, waarin '11 mens om
kwam, je hebt een vrouw gezien, een
brokje wanhoop, die zojuist het dierbaar
ste in haar jonge leven had verloren, dan
vervloek je de sport waar tienduizenden
goud geld voor neertellen. Markies d(
Portago, een rauwe Italiaan die lak aan
de hele wereld had, heeft eens in een van
zijn talrijke buien van latente dronken
schap onthuld: „Als ik sneuvel is dal
mijn zaak. Wanneer iemand het te
vaarlijk vindt moet hij gewoon wegblij
ven. Maar dat doen ze niet de hypocrje-
ten, want ze komen om mij dood te zien
rijden
Zo'n rauwe kreet Iaat je dan even
je inwerken, want je weet dat er veel
waarheid in schuil gaat, dat bij elk tien
tje dat zo gretig is neergeteld ongeveer 1
gulden sensatiegeld zit. Daar hoef je geen
Portago voor te heten. Let wel,, we pra
ten hier over de auto's, want de motor
heeft in dit lugubere verhaal een aparte
plaats.
Alcor 18 te Buenos Aires;
17 vn Apapa nr Pt Harcourt
al 17 vn Las Paimas nr Ha
chevron Amsterdam 17 vn Pt
hnv nr S. Lorenzo; Forestlak
Maceio nr Biogrande do Sul:
t.rland p 18 Salvador Bahia 1
Ganymedes 18 te Antv
Vederrijn 17 vn Tripoli m
„th' Oostkerk 17 vn Mad
Chittagong; Parthenon 17 vn
Lcta nr Iskenderun; Radja p
£c0 nr Dakar; Vasum 18 t
VIvipara p 17 Monapass
t Havre: Acmaea 18 te
rv»in- Ares 18 te Callao; Arte
S Ju an del Sur: Chevron
ï«nd' 18 te Elsegundo; Chevro
£rdam 17 vn New York nr
Palmas; Diogenes 18 te Kir
Femhaven 17 vn Santos nr
tr.Tinemerland 17 vn Santos
Alegre; Leuvelloyd 17 vn C
„r Hamburg: Minos p 18 Jams
Savannah; Moerdijk p 17 Mo
„r Antwerpen; Nederlmge
Cristobal; Nederweser 17 vn
lL nr Beaumont: Palamedes
jjatanzas: pendrecht 17 vn Ma
'1 Los Angeles: Straat Agull
j' oUenos Aires; Amstelhof 18
Lincoln; Atys 17 vn Singapc
Rangkok: Foresthill 17 vn Rast
nr Banana; Gooiland p 17 Kp
tere nr Amsterdam; Grebbed
vn Antwerpen nr Savannah;
Hollander 17 t.a. Escravos; Holt
reef 20 Singapore verw; Katw
v„ Manila nr Djakarta; Kern-
te Ambarli; Kylix p 17 Sao To
pte Noire; Marnelloyd p 17 f
nr Durban; Straat Chatham
Bangkok nr Manila; Straat Co
j7 vn Bombay nr Cochin;
Lombok 17 te Lourenco Ma
Tjipondok 18 te Beira; Anne
tina 18 140 m zzw Ouessai
Lissabon: Bastiaan Broere pa
Griekse Archipel nr Istanbul;
„ard John 15 te Rotterdam; Ai
veen 15 te Moji; Billiton 1
Rotterdam nr Marseille: Dah(
kust 17 te Antwerpen; Kaap I
16 te Rotterdam; Philine 15 te
bay verw; Qneen of Sheeba
Genua nr Assab; Scheldelloyd
Bremerhaven; Stad Utrecht 1(
zo vn St John nr Sagunto; S
kerk 16 vn Hongkong nr M
Straat Johore 17 311 n vn Aucl
nr Auckland; Straat le Mair
verw te Wellington,
Charisl8 te Pto Cabello; Chi
Leiden 17 vn Bandarmahshah
Bahrein; Kalydon 18 te Tham
ven; Katelysia 18 vn Hambur
Holtenau; Kylix 18 te Pointe
Vlississippilloyd 18 te Khoramsl
Safocean Adelaide 18 vn Ade
or Port Elizabeth; Taliama II
Wen nr Noumea; Westerkerk
Fremantle nr Kaapstad; Domb
17 te Rotterdam; Hagno 17 vn
(erdam nr Dublin; Katsedijk 1
Rotterdam nr Bremen; Ladon
Rotterdam: Mercurius 18 te Am
iam: Parkhaven 18 te Rotten
Rondo 17 vn Amsterdam nr Bre
Spaarnekerk 18 vn Rotterdam
Amsterdam; Zaanland 17 te Am
iam.
GEDURENDE de maand juli v
|i)ij de bondsspaarbanken een bec
Ivanf 1,25 miljard omgezet. Er vi
leen spaaroverschot van f 7,3 1
j geboekt. Dit spaaroverschot blee
'18,9 min achter bij dat van
Ze voelen het, de coureurs, dat ze
de wereld niet langer de pracht
van hun sport kunnen voorspie
gelen. Op zulke momenten ver
enigen zij zich, dan beuken ze op
tafel, dan zeggen ze dat er toch
eindelijk iets gedaan moet worden
aan die aftands circuits waar zij
hun stunts vertonen. Dan zeggen
ze dapper dat ze zullen staken,
dat ze weg zullen blijven van die
circuits waar je met Magere Hein
in je wagentje rijdt.
Maar als het dan zover is. als de
organisatoren van een van die vele
races met de buidels rammelen ko
men ze toch weer, diezelfde cou
reurs. Immers, ze kunnen niet an
ders. Dit is hun leven-of: dit was
hun leven.
Autocoureurs zijn kille mensen, zo
ogenschijnlijk zonder een brokje
sentiment, want wat gaat er zo al
niet in je om als je langs een wagen
flitst die brand als een fakkel, een
wagen waai- je vriend inzit. Een
mens. Een ideale coureur, resume
rend, is dus een kil individu. Een
computer misschien, volgestopt met
gegevens over zijn machine. Herse
nen zijn sneller dan het hart, want
een hart maakt brokken. En dat kan
fataal zijn. Maar kan dat dan alle
maal. Kan een coureur, die toch ook
een maag heeft die „draait" van
misselijkheid, een hart dat overslaat
van angst, die een lijf heeft dat
doodmoe kan zijn, die zenuwen
heeft die het kunnen begeven, kan
die coureur op tegen de situatie van
nu. Een optelsommetje. Nee hij kan
het niet, want een mens is maar een
mens nietwaar. En dus zeg je weer:
wat is de zin, wat is het nu? Is het
voor ons zondagsrijders. Nonsens. Er-
is een limiet aan. elke menselijke
perfectie. We kleven tegen het pla
fond. En daar zitten ze dan de
racefans, die hun sport zo dolgraag
verdedigen en dan maar in dit alou
de cliché vluchten.
Autoraces bevorderen de veilig
heid niet. Je hoort de Zwitsers ook
niet zeggen dat de touwen die ze
voor hun alpinisme gebruiken zo-
nuttig zijn geweest voor de ontwik
kelingen van steviger waslijnen. Je
hoort de Spanjaard ook niet un-
men, dat stierenvechten zo goed is
voor de fok van rundvee. Wij zullen
en met die gedachte dien je
jezelf dan maar te troosten nooit
iets begrijpen van die snelheidsma
niak, die zijn sport zo fascinerend
vindt. Ach, en misschien is het dat
wel, juist omdat het zo gevaarlijk is.
Meedogenloos zelfs. Het zou uiter
aard niet helemaal eerlijk zijn auto
racen als sport te veroordelen, men
-moet eenvoudig accepteren dat an
deren in staat worden gesteld in
snelheidsraces risico's te nemen.
Alleen vraag je je af of er in
hemelsnaam niets kam worden ge
daan tegém dat nutteloze verspillen
van kostbare mensenlevens. Want:
wat is het nut, wat is de zin? Ze
wéten het niet. Ze zullen het ant
woord schuldig blijven als men
vraagt waarom Bernd Rosemeyer en
Athol Graham de eeuwige jachtvel
den in raasden met hun supersoni
sche monsters. Waarom er nog geen
breinen bestaan die wagens als ver
doemenis zaaiende projectielen door
bewoonde wijken van bijvoorbeeld
Momte Carlo laten denderen. Ze we
ten het niet en daarom gaan ze door.
En de dodenlijst zal groeien. Morgen
één, overmorgen drie, of vier, of
misschien zelfs wel zes. Het is im
mers een spel. Wie verliest sterft
direct, de anderen gaan dan morgen
dood. Maar de races gaan voort.
Rijden in auto's van morgen, met
snelheden van overmorgen op cir
cuits van gisteren. Dat is de tragiek
-an een rennersleven.
Wilt u een brokje proeven van die
ugubere dramatiek. U kunt het
krijgen, uit de voorraad.
Het is dan 1955. Juni, in Le Mans
Twee uur na de start van de traditi
onele 24-uurs race plaatst de Frans
man Pierre Levegh een bloedig
vraagteken achter de sport die hij
beminde. Levegh heeft een snelheid
van drlehondex-d kilometer. Maar hij
wil harder, harder dan anderen is
immers de hele tendens van de ra
ces. Voor hem rijdt de Brit Lance
Macklin. De inhaalmanoeuvre mis
lukt jammerlijk, de gevolgen zijn
rampzalig. De Mercedes Benz van
de vijftigjarige Fransman verheft
zich in zijn volle lengte en komt
met een doffe klap op het talud
terecht. De explosie vindt zijn uit
werking tussen het dicht opeenge-
dx-ongen publiek.
Sommigen worden letterlijk ont
hoofd, anderen verpletterd onder of
verbrand door de rondvliegende
stukken van de geëxplodeerde wa
gen. Een panische schrik daalt over
de onheilsplek. Verschrikkelijk ver
minkte mensen strompelen naar de
medische hulpposten. Andermaal
worden ze verpletterd, nu door de
niet-gewonden die aan zelfbehoud
denken. En de races gaan voort...
alsmaar voort.
We hebben een lijst als u hem
lezen wilt, maar ook dat heeft geen
zin, want wat zijn namen. Het is
een lange lijst in ieder geval. Slacht
offers van de x-aces. Er zaen grote
jongens tussen. Hen kon niets over
komen, zei men, want zij waren één
met hun wagen. Zij kenden de
schroefjes en vezeltjes. En één met
hun wagen bleven ze - tot in de
dood.
En waarom dan hebben we, moed
willig de auto's van de motoren
gescheiden? Waarom rangschikken
we niet gewoon ook die motoren
onder de gevaarlijkste sport ter we
reld. Omdat er verschil in zit. Graf
zerken worden hier alleen gelegd op
het eiland Man, het eiland van ver
woestingen en ellende.
Dit jaar werden er weer zes bij
geschreven op de dodenrol, die al zo
lang was. En daarom wordt Man
vervloekt, omdat het gevaarlijk is,
omdat je daar de dood tart. En
daarom gaan coureui'S, die bij hun
volle verstandelijke vex-mogens zijn,
niet naar Man.
Ze snakken er wel naar, zeker,
want Man is Man. Punt uit. Maar
toch blijven ze thuis, want ze weten
dat ze niet meer terug kunnen ko
men, zoals hun zes collega's die
tijdens de laatste races sneuvelden
op het veld van asfalt en viezigheid
Doden vallen er bij bosjes. Zo'n
stuk of 90, honderd al Het is een
soort wasbord, met krankzinnige
bochten, en kale naakte rotsen, met
klippen en betonnen uitsteeksels.
Ook hier dan toch maar even: wat is
de zin, wat is het nut? „Als je op
Man valt", zegt Theo_^ Bult die het
weten kan omdat hij 'er vele vrien
den verloor, „ben je har^? b011
dood. Daarom blijf ik thuis. 1»
daar gek. Als ik op Man z°fef
rijden pak ik een jaar van te
mijn spullen, ga daar ergens
buurt wonen en dan kijken."» I
zooitje er uit ziet. Op n®" 1
Dan doe ik misschien wel '.j
Dan weet ik waar die grot
ligt, of dat gesmolten asfalt.
Men kox-t gezegd, betekent 0 j
En toch, of beter, en daar0]"' noe-
de motorcoureur niet onder
mer: potentiële zelfmoordena»1-
„Vi-oeger", zegt Theo Buit,
den mijn buren, daar gaat 0
van Bult ook weer. Nu
heel beleefd: Hé daar ga*' F
Bult die racer. Man", zegt t,
eveneens, „moeten ze van
de I
v. v cLicv-iio, ^xnucxcii
vagen. Dat is je reinste kold»
Maar Man blijft Man af
blijven de races, want geW lSLe#
Adviesje: blijf thuis, zo»® js
Bult, de traditie van het 1
ouder dan de traditie ta
Grand Prix.
Een beeld van de autoraces v>
Indianapolis in 1964. Enorme roos
wolken stijgen op uit vijf wagens, 01
kort na de start met elkaar in M®*
zijn gekomen. Het ongeluk hos'
leven aan de coui'eurs Eddy Sachs
Dave Mc.Donald.
AMSTERDAM, 18 august
Op de Amsterdam
effectenbeurs gaf vanoc
tend AKZO een vaste stei
ming te zien. Bij de op
ning van de beurs werd
zaken gedaan op ƒ82
hetgeen een winst beteke
de vanaf 2.50 in vergel!
hing met de slotkoers v
gistermiddag. In de nami
dag komen de gegevei
over het tweede kwarta
en vol spanning wacht
beurs op die cijfers. Van
andere internationale aai
delen ging de koers ve
Kon. Olie naar boven. I
koersstijging van de aand
len Royal Dutch in Wa
Street had tot gevolg dat t
notering 1.40 hoger wei
vastgesteld op 142.40.
Aandelen Philips noteerde
begin beurs 65.30, een pri;
die ƒ0.20 hoger was dan c
vorige slotkoers en aandt
Jen Unilever werden vei
handeld tegen 95.20, ee
"winst van 0.40. Hoogovei
werd ingezet op ƒ91.'
waarmee een vooruitgan
werd geboekt van 0.10.
hi de scheepvaartsector wê
opnieuw veel belangstellin
voor de eerste notering©
Aandelen Holland-Amerik
hijn verwisselden begi
ion1? van eigenaar tege
izu hetgeen een winst bet<
Kende van een half pun
Aandelen KNSM lage
f neen hoger in de markt c
JVb. 50 en Nederlandsch
scheepvaart-Unie noteerd
ctf6r /.79-50- Van Ommere
bijna 1.5 tot 269.9
"Ra iöieuwe lening van cj
nk voor Nederlandsch
meenten had op de obl
7ii+c*0mar^ 'n lichte achter
uugang van een aantal no
termgen tot gevolg. De cu
In y*n<?elen openden hoge
lichtbankaandelen lage
Aann f ld in de markt-
Aandelen KLM waren b
in ?l lVan de beurs ƒ1,5
Heintt op 119> terwi-
ven on f9.i{Jomoest pri*s*
Brandweermannen blussen de res
ten van de wagen van Piers Courage,
die enige tijd geleden op Zandvoort
is verongelukt.