ms
ts
»Q75
Vijfentwintig jaar
geleden
gruwelijke dageraad
boven de woestijn
Nederlandse situatie legt weinig gewicht in de schaal
ideaal
PARIS
APELDOORN
APENPARK
ITT
SCHAUB-LORENZ
c'est
rrassingen
jlazan vindt
Derde 9% pet.
ziekenhuislening
PROF. LESCRAUWAET OVER RAPPORT PRIESTERVRAAGSTUK:
frisdranken
w?
Protest
Crisis
Altijd even goed!
11
VRIJDAG 10 JULI 1970
15
idio
age.
^aardige
Dgen- neem
ft verschil,
cost u geen
It er een voor
heiligheid in
Ininformatie.
..stereo in uw
'iet
Imma. Haal de
ïdio-adres.
erland
(Van een onzer redacteuren)
ENKELE seconden lang flitste het woestijnlandschap op in een
onaards licht en een blindgeboren kind juichte: „Ik kan zien!". In
Jornada del Muerto verpulverde een stalen toren en uit zijn
gloeiende as rees onder gedonder en gekraak een veelkleurige wolk
op in de vorm van een reusachtige paddestoel. Vijftien kilometer
verderop blies een enorme windstoot enkele mensen omver, die
ondanks de voorschriften verzuimd hadden dekking te ozeken. In
een betonnen bunker, enkele kilometers dichterbij, drukten de
wetenschapsmensen elkaar zwijgend de hand. In de woestijn van
Nieuw-Mexico was de eerste atoombom tot ontploffing gebracht.
Het was 16 juli 1945, kwart over vjjf in de morgen.
schrikkelijke dageraad boven Jor
nada dei Muerto („reis van de
dood"), nu vijfentwintig jaar gele
den.
Een onverdachte figuur als Al-
bert Einstein richtte op 2 augustus
1939 namens een aantal collega's-
natuurkundigen het verzoek tot de
Amerikaanse president Franklin D.
Roosevelt om tot de produktie van
een atoomwapen over te gaan. Ein
stein was ten zeerste verontrust
door berichten over de ontwikke
ling in nazi-Duitsland, waar Fritz
Strassmann en Otto Hahn hadden
ontdekt dat de kernsplitsing zich
voortzet in een kettingreactie on
der het afstoten van enorme quan-
tums energie. Roosevelt richtte de
zogenaamde „uranium commissie"
op, die de aanwending van kferne-
nergie voor oorlogsdoeleinden zou
gaan bestuderen en verwezenlij
ken. Maar een half jaar later trok
Albert Einstein zich uit deze com
missie terug. Hij wilde niets meer
met een eventuele atoombom te
maken hebben. Hij kreeg er ook
niets meer mee te maken. Het
ijzeren scherm der geheimhouding
sloot hem buiten de kring van de
collega's en toen de eerste atoom
bom tot ontploffing was gebracht
las Einstein dat in de krant.
Er werd een telegram gestuurd
naar Harry S. Truman, president
van de Verenigde Staten, die in
Potsdam met andere groten der
aarde conferterde over de positie
van overwinnaars en overwonne
nen in het na-oorlogse Europa. De
tekst van het telgram luidde: „Ba-
bies satisfactorily born" - „de kin
deren zijn welgeschapen ter we
reld gekomen". Een duister en wat
sadistisch tekstje. Maar Truman
wist wat hem te doen stond. Nog
voordat hij naar huis terugkeerde
waren de twee andere atoombom
men, die Amerika rijk was. afge
worpen boven Japan, waar de ste
den Hirosjima en Nagasaki door
een apocalyptische vuurstorm wer
den geteisterd. Japan capituleerde
voor deze gruwel en er heerste
weer vrede op aarde.
Sindsdien is ae atoombom hel
symbool van de gewapende vrede,
van het evenwicht tussen twee
machtsblokken, die elkaar van een
aanval met kernwapens afhouden
door het schrikbeeld van een totale
vernietiging wederzijds. Niet zo'n
waterdichte theorie sinds de
atoomclub geen Amerikaans-Rus
sisch onderonsje meer is en sinds
een verdere ontwikkeling van het
atoomwapen de aanvaller steeds
meer de zekerheid geeft, dat hij
de ander in één formidabele klap
van zijn aamvalskracht kan bero
ven en dus niet meer bang hoeft te
zijn voor represailles. Maar de
atoombom was al een teken van
tegenspraak lang voor die ver-
Ook de Duitse capitulatie in mei
1945 was voor menig atoomgeleer
de aanleding tot verklaringen dat
het werk aan de atoombom stopge
zet diende te worden. Er werden
brieven geschreven aan de Ameri
kaanse president en rapporten op
gesteld over de sociale en politieke
gevolgen van het bezit van de
atoombom en in de boezem van de
commissie voor atoomenergie
kwam het herhaaldelijk tot felle
disputen tussen de wetenschappe
lijke en de militaire leiders. Het
schijnt, dat president Truman deze
brieven en rapporten nooit te zien
heeft gekregen. Toen hij besloot
de atoombom tegen Japan te ge
bruiken was hij m de mening, dat
de volledige commissie daar achter
stond. Zo had generaal Groves, de
militaire leider van het Manhattan
project, hem gerapporteerd.
De prachtige tijd, zoals Niels
Bohr de jaren 19201930 noemde
als hij over de ontwikkeling van
het kernonderzoek sprak, was toen
al lang voorbij. Het was de tijd
geweest, dat jonge Europese fysici
enthousiast werkten aan de ont
sluiting van het geheim der mate
rie. dat Einstein al in 1905 had
aangeduid, toen hij zijn relativi
teitstheorie opstelde. In de univer
sitaire driehoek Cambridge - Got-
tingen - Kopenhagen troffen toe.n
de latere pioniers van het atoom
tijdperk elkaar: Werner Heisen-
berg en Karl Friedrich von Weisz-
aecker, die later onder toezicht
van de Gestapo aan een Duitse
atoombom zouden werken,' Enrico
Fermi, de Italiaan die de eerste
kettingreactie in de kernsplitsing op
gang zou brengen, Julius Oppen-
heimer, die in Amerika de
eretitel „vader van de atoombom"
zou krijgen,' Edward Teller, de
bouwer van de waterstofbom, Leo
Szilard, die een der kopmannen
van het Manhattan project zou
worden, Niels Bohr, de uitvinder
van het atoommodel, Max Born, de
directeur van het natuurkundig in
stituut te Gottingen, en Piotr Ka-
pitza, leider van het kernonder
zoek in de Sowjet-Unie. In Parijs
werkten Frederic Joliot-Curie en
zijn vrouw Irene, de eersten die
langs kunstmatige weg radio-acti
viteit wisten op te wekken.
Na 1933 veranderde de situatie
grondig. Uit het nationaal-socialis-
tische Duitsland en uit het facisti-
sche Italië trokken de voormannen
van het kernonderzoek weg. Zij
zijn tenslotte bijna allemaal in
Amerika terechtgekomen, waar in
1941 instituten voor kernonderzoek
werden opgericht aan de universi
teiten van New York, Princeton,
Chicago en Berkeley, weldra ge
volgd door centra in Oak Bridge
en Stanford, totdat onder leiding
van Oppenheimer alle wetenschap
pelijke krachten geconcentreerd
werden in Los Alamos, in de
woestijn van Nieuw Mexico. Op
een door diepe canyons doorploeg
de hoogvlakte verrees hier de ver
boden stad, de stad van de bom,
waar de voorschriften inzake ge
heimhouding zo streng waren, dat
het woord „atoom" zelfs niet ge
bruikt mocht worden. Men sprak
van „top".
Maar toen Los Alamos geboren
werd had Enrico Fermi de eerste
beheerste kettingreactie al op gang
gebracht in de atoomzuil van Chi
cago, een gevaarte van negen me
ter in het vierkant en zes meter
hoogte, gebouwd onder de tribunes
van het universitaire voetbalstadi
on. De grote dag was 2 december
1942. Toen de reactie op gang was
gebracht schonk een geestdrif
tige Fermi zijn collega's chianti-
wijn in papieren bekers. „De Itali
aanse zeeman is in de nieuwe we
reld aan was gegaan", zo luidde de
codeboodschap waarmee het begin
van het atoomtijdperk aan de inge
wijden werd meegedeeld.
Fermi gebruikte grafietstaven
om de kernsplitsing te regelen. De
Duitsers hadden daar zwaar water
voor nodig. Daarover kregen zij de
beschikking toen zij Noorwegen
bezetten, waar de Norsk Hydro in
de buurt van Rjukan kon bogen op
een jaarproduktie van 1500 kilo.
Om het Duitse kernonderzoek te
stagneren trachtten Noorse verzet
strijders tot tweemaal toe de fa
briek op te blazen. De eerste keer
zonder, de tweede keer met ge
deeltelijk succes. In november
1943 legden tachtig vliegende for
ten de fabriek in puin en toen de
Duitsers enkele maanden later de
hele voorraad zwaar water naar
het vaderland wilden overbrengen
wisten de Noorse saboteurs de
veerboot, waarmee het transport
gebeurde, tot zinken te brengen.
Na de capitulatie verklaarde de
Duitse kerngeleerde Heisenberg,
dat zijn equipe er toch niet in
geslaagd zou zijn de atoombom te
produceren, ook al had men over
voldoende zwaar water kunnen be
schikken. De belangstelling van
Hitier en Goering voor het kernon
derzoek was zeer matig. Zij hecht
ten veel meer waarde aan de ge
leide projectielen van Werner von
Braun, de V-l en de V-2. De
Duitse industrie, zwaar belast als
zij al was, zou de inspanningen,
die een atoombewapinig vergde,
waarschijnlijk toch niet hebben
kunnen opbrengen.
Amerika heeft zijn atoombom
trouwens ook niet voor niets ge
kregen. Het krediet van zesdui
zend dollar, dat president Roose
velt in december 1941 aan de „ura
niumcommissie" beschikbaar stelde
werd nog het zelfde jaar tot twee
miljoen dollar verhoogd en tot
honderden miljoenen in de volgen
de jaren. En toen Oppenheimer
begin 1945 aan de minister van
oorlog kon rapporteren, dat hij
over enkele maanden drie atoom
koppen klaar zou hebben, hadden
niet minder dan een halfmiljoen
mensen aan het Manhattan project,
zoals de hele. onderneming ge
noemd werd, gewerkt.
Julius Oppenheimer zelf werd
acht jaar later uit de commissie
voor atoomenergie gestoten vanwe
ge zijn linkse sympathieën en zijn
verzet tegen de vervaardiging van
de waterstofbom. Hij is de ge
schiedenis ingegaan niet alleen als
de grondlegger van het atoomtijd
perk, maar ook als de belichaming
van het morele conflict, waarin de
mens verstrikt raakt als hij gaat
spelen met krachten, die de aarde
onbewoonbaar kunnen maken.
(ADVERTENTIE)
Er zijn 2 modellen.
Venal 1798,-
(Ook In wit verkrijgbaar)
neem mee
Tja, hij ziet er net zo uit als een hele
mooie kamer tv. Maar dan wilt u naar uw vakantie
huisje. Of buiten zitten op uw zomerse terras. Of
zomaar uw fijne 2e toestel hebben. En dan klapt u
't handigste handvat uit-dat anders onzichtbaar
verzonken is. Dan spreidt u de dubbel
teiescopische antenne - die anders onzichtbaar
ingeschoven is. En u geniet van 'n maar liefst
51 cm rechthoekbeeld. Scherper beeld. Met méér
kontrast reserve. Met frontluidspreker.
Schaub-Lorenz. Uw neem-mee-tv. Waar u zoveel
kijkplezier van meeneemt.
(Van onze Parijse correspondent)
Er zal in de komende dagen en
toeken nog heel wat gepraat en ge
schreven worden over het schandaal
van de Parijse slachthuizen in La
Villette, dat nog veel grotere afme-
tingen gaat aannemen dan het al had.
Twee weken geleden maakte de re
kenkameren niet voor de eerste
maaï, aanmerkingen op de bouw en
de exploitatie van deze hypermoder
ne abattoirs, die de grootste en mo
dernste van de hele wereld zouden
moeten worden. En waar zelfs de
ultra-moderne slachthuizen van Ame
rika jaloers op moesten zijn. Deze
Franse hoogmoed is voor de val ge
komen. De rekenltamer constateerde,
dat de bouwkosten in 1958 geraamd
waren op 173 miljoen, maar dat de
kosten van jaar tot jaar stegen en
thans het astronomische bedrag van
1 miljard nieuwe frank hadden be
reikt. Zouden de slachthuizen defini
tief worden afgebouwd, dan moest er
nog een bedrag van 235 miljoen bij.
En als dan La Villette volledig in ge
bruik zou zijn genomen de abat
toirs functioneren sedert twee jaar
werd het jaarlijks tekort geraamd op
30 tot 40 miljoen. Vanzelfsprekend te
betalen door de gemeente Parijs.
De gemeente heeft deze zware last
niet op haar schouders kunnen hou
den en gaf alles cadeau aan de staat.
De regering moest dan maar verder
uitmaken wat er met de terreinen en
de slachtplaatsen zou gebeuren. In
beginsel heeft de eerste minister be
sloten, dat La Villette totaal zou wor
den afgebroken en dat nieuwe en
veel bescheidener slachthuizen zul
len worden gebouwd in Rungis, waar
heen nog niet lang geleden een groot
deel van de Parijse hallen zijn ver
plaatst. De terreinen die dan vrij
komen na de afbraak van La Villette
zullen gebruikt worden voor de bouw
van een groot handelscentrum, zodat
de regering hoopt, althans een deel
van het verlies te kunnen goedmaken.
Bij de bouw van La Villette heeft
men in het geheel geen rekening ge
houden met de decentralisatie. Tal
van slachthuizen in de omgeving van
Parijs hebben zich de laatste tijd ge
moderniseerd en onttrokken veel vee
aan La Villette. De veehandelaren
achtten het veel voordeliger buiten
Parys te laten slachten en de kar
kassen in koelwagens naar Parijs te
vervoeren dan het levende vee naar
La Villette te brengen. Bijgevolg
daalde de vee-aanvoer naar La Villet
te in 1968'69 met niet minder dan
30 pet. In 1968 bedroeg het verlies
voor La Villette 16 miljoen frank en
voor 1972 werd het verlies geraamd
op 40 miljoen.
Het besluit van de eerste minister
Chaban-Delmas om La Villette af te
breken is nog niet definitief, maar
schijnt wel onvermijdelijk. Veehan
delaren waarschuwen, dat La Villette
in Parijs niet de enige schadepost zal
zijn, want dat er in de rest van
Frankrijk soortgelijke schandalen be
staan. Men heeft in Parijs veel te
hoog gegrepen en dat is de stad,
d.w.z. de belastingbetalers duur te
staan gekomen: 1 miljard zware
frank.
AMSTERDAM (ANP) Teil der
de male wordt een 9,5 pet. zieken
huislening gelanceerd, ditmaal ten
laste van de stichting verpleegtehuis
Bertilla te Drachten, door een syndi
caat onder leiding van de Ned. Mid-
denstandsbank en de Ned. Crediet-
bank.
De beide vorige 9,5 pet. zieken
huisleningen zijn met goed succes
verlopen. Het gaat nu om een be
drag van f 4 min, 9,5 pet. dertigjari
ge obligaties 1970 in stukken van f
1.000 tegen honderd pet. De inschrij
ving is op vrijdag 17 juli, de stor
ting op maandag 17 aug. De totale
uitgifte is groot f 5 min doch hier
van is reeds f 1 min op emissievoor-
waarden geplaatst. De aflossing ge
schiedt a pari in 20 gelijke jaarlijk
se termijnene, waarvan de eerste
vervalt op 15 aug. 1981-
(Van een onzer redacteuren)
TILBURG De studiegroep
van de internationale pauselijke
theologencommissie die zich met
het priestervraagstuk heeft be
zig gehouden, heeft haar werk
zaamheden zo goed als afgerond.
Qver de conclusies ervan zegt de
secretaris van deze subcommissie,
Prof. {|r, j. Lescrauwaet uit Til
burg „Ons rapport is beschrij-
vend.
he conclusies blijven knap vaag.
I 'u elk geval zal gepleit worden voor
I wkalc verscheidenheid: aan de bis-
I schoppenconferenties zal moeten
I worden overgelaten, welk priester-
I ope zij prefereren, ook het al dan
I met-gehuwde priestertype. Grote
"adruk wordt in het rapport, dat
jjoor zes theologen is opgesteld, ge-
uulpen door adviezen van deskiindi-
êen uit andere wetenschappen, voor-
*1 waar het de maatschappelijke im-
Phcaties van het priesterschap be-
lrHt, op de dringende behoefte aan
spiritualiteit gelegd boven de zorg
°ui alle mogelijke structuren. Het
rebbaat is door ons gesteld als een
^uoral disciplinaire zaak, die dus
»r.otc veelvormigheid toestaat. Wel
"ijzen wij op de sterke affiniteit
ussen priesterschap en ongehuwd
even. Maar een noodzakelijke bin-
•Ug is er volgens ons niet. De
epassing ervan moet van streek tot
reek kunnen verschillen, waarbij
men dan niet zozeer aan Nederland
denkt, maar aan Latijns-Amerika,
waar de kerk staat of valt met de
mogelijkheid om het gehuwde pries-
tertype in te voeren. Uit de krant
weten we, dat hetzelfde geldt voor
Centraal-Afrika, zoals de bisschop-
Prof. Lescrauwaet (47), hoogle-
pen daar gezegd hebben,
raai- in de dogmatische theologie aan
de Stichting Theologische Faculteit
te Tilburg en een veel geraadpleegd
adviseur van de bisschoppen, zal
reeds tevreden zijn, als deze begin
selen door de paus en de bisschop
pensynode van het volgend jaar, die
het priestervraagstuk aan de orde
zullen stellen, aanvaard worden. Hij
is voorzichtig geworden in zijn opti
misme. De Nederlandse situatie legt
in feite heel weinig gewicht in de
schaal. Hij zegt: „Als je daarover op
internationaal niveau praat, zegt
men. o ja, jullie bisschoppen hebben
een dialoog met Rome aangevraagd
en die krijgen ze niet. is 't niet?
Hoeveel bisschoppen hebben jullie
eigenlijk? Zeven. O juist, hier in
Parijs hebben we tien bisschoppen.
En dar ebt het gewoon weg.... Zo
iets als. in Emmeloord hebben ze
moeite met de parochieraad. Jam
mer dat-ie daar niet goed functio
neertAls men vraagt: hoeveel
leden telt die septuagintgroep bij
jullie, en je antwoordt: Zo'n twee
honderd en nog enkele honderden
sympathisanten, hoor je: Tja, een
probleem. In Frankrijk zijn er 4200
priesters die protest aantekenen,
omdat zij niet voldoende te eten en
te drinken hebben. En in het bisdom
Keulen alleen al liggen meer dan
tweehonderd priesters overhoop met
hun kardinaal, die geen overleg
toestaat. En het Nederlandse pro
bleem vervliegt in de lucht. Onlangs
had ik de vicaris-generaal van Za
greb op bezoek, die vroeg, hoe het
nu met die gehuwde priesters gaat.
Ik merkte op, dat in Nederland
normaal gesproken geen gehuwde
priesters in het ambt staan. O neen?
Men gaat, althans die indruk heb ik,
vaak niet op de Nederlandse situatie
in, omdat hier toch al dingen zouden
gebeuren die niet geoorloofd zijn.
Stilzwijgend heeft men het schisma-
tische karakter van Nederland al
geaccepteerd. Maar afschrijven doet
men in ons land toch ook weer niet.
De problematiek echter is te klein
om er lang bij stil te staan. Door
slaggevend zijn de problemen van
Frankrijk, Duitsland, de Verenigde
Staten en Latijns-Amerika".
Het rapport van de pauselijke the
ologencommissie (waarin theologi
sche fenomenen als Karl Rahner en
Yves Congar zitting hebben naast
Colombo en Maltha en waarin Les
crauwaet een middenpositie in
neemt) zal een opener visie geven
op de celibaatskwestie dan de paus
nu heeft. Het zal .ook de ruimte
verstrekken om over vijf jaar de
zaak opnieuw te bekijken. Aan de
voorzichtige conclusies van het rap
port gaat een beschrijving vooraf
van de symptomen van de crisis
rond de priesters: gebrek aan kandi
daten voor het ambt, de vele ambts-
verlatingen, de vele vormen van on
behagen en ongenoegen. Ook wor
den de achtergronden van deze
symptomen onderzocht, die van land
tot land verschillen: in Frankrijk is
het de onzekerheid over het eenvou
dig menselijke bestaan. Elders het
gebrek aan contact tussen priesters
en bisschoppen. Weer elders de
geestelijke armoede onder de pries
ters ten gevolge o.m. van een ge
brekkige opleiding. De geloofscrisis
is algemeen, evenals die rond de
kerkelijke structuren. Voor Neder
land en de V.S. is het secularisatie
proces centraal: de crisis die ont
staat in een godsdienstig-cultureel
overgangsproces. Overal speelt de
celibaatskwestie een rol, maar
steeds als nevenverschijnselen.
Prof. Lescrauwaet vermoedt dat
het priestervraagstuk toch niet de
hoofdmoot van de volgende bis
schoppensynode zal zijn. Hij meent,
dat het rapport over eenheid en
veelvormigheid in geloven (de pau
selijke theologencommissie werkt
een jaar lang, in zes subcommissies
verdeeld, aan zes verschillende the
ma's, waaronder ook de collegialiteit
van het kerkelijk gezag) centraal
zal staan. „Er bestaat overal ter
wereld een grote onrust over de
vraag: wat is nu nog katholiek en
wat niet meer? Als theoloog echter
vraag ik me af, wat je daarover
zeggen wilt".
Als voorzitter van de concilieraad
(adviesorgaan van het pastoraal con
cilie ten dienste van zowel de bis
schoppen als van de conciliedelega
ties uit de bisdommen en de des
kundigencommissies) heeft prof.
Lescrauwaet de ontwikkelingen in
de Nederlandse kerk nauwkeurig
gevolgd. Zijn grootste zorg, juist na
afloop van enkele jaren pastoraal
concilie, is het gebrek aan diepgang
van godsdienstig leven. De visie op
het evangelie is niet meer in balans,
meent hij. Vrijwel, alle aandacht
gaat uiit naar het maatschappelijk
engagement. Zaken als gebedsritme
in een christelijk leven, de reserve
die nodig is ten opzichte van alles
wat uit de wereld op je afkomt om
gewoon je christelijke persoon te
handhaven, dat alles is op het ogen
blik bedreigd. „We kiezen uit de
evangelies alleen dat wat slaat op
de wereld. Wat er in staat over
verliezen van jezelf e.d. slaan we
over. Maai- missen we als gelovigen
dan niet heel wat? De liturgie is
gerationaliseerd: het speelse, het
tmuzische, de wierook mis je er en
de ruimte tot persoonlijke bezin
ning. Alles wordt je instant, kant en
klaar voorgeschoteld. De religieuze
gevoeligheid komt eenvoudig te
kort. En komt de mens dan nog in
zijn diepste wezen aan bod? We
willen de mystificaties uit het vroe
gere geloofsleven tot op de graad
ontmaskeren. We houden iets ma
gers oyer, dat niet vol-menselijk is.
Maar je ziet ook weer een andere
tendens: mensen die het niet langer
nemen, dat ze geen antwoord krij
gen op hun vraag naar bevestiging
in hun geloofsleven. De daling uit
het kerkbezoek kan ook een positief
teken zijn. En de hippie-activiteiten
van veel jongeren, die op nieuwe
wijze hun religieusiteit proberen uit
te leven. We moeten oppassen dat
we in onze zucht tot doorzichtigheid
en helderheid niet alles verdringen.
De droom, die aan het godsdienstige
eigen is, de utopie in de bezinning,
verstaan we die? Het Kralingse bos
en Taize? Ik hoop dat we het gemis
aan gebedscultuur, aan een veelzij
dige liturgische cultuur gauw gaan
voelen. Religie is niet alleen het
voelen. Religie is niet alleen het
doodernstige uitgebalanceerde
woord, maar ook klank, kleur, mu
ziek. wierook. Maar we hebben er
de clerus niet voor, die dit begrijpt
en er mee werken kan. Ik zou
willen pleiten dat toekomstige pries
ters een tijd van bezinning in de
opleiding moeten verdisconteren,
juist ter wille van de religieuze
ervaring. We hebben onze semina
ries opgeheven. Terecht, «we konden
niet anders. Maar er zal iets terug
moeten komen. Shell brengt zijn
topmensen vijf maanden in inter-
niaatsverband bij elkaar. En V en D
schijnt ook zoiets te doen. Een
priester moet kunnen werken in een
sfeer van religieuze verdieping
Als ik een werkelijk serieuze reden
zou moeten geven voor het gehuwde
priestertype, dan zou die hier ge
zocht moeten worden: de priester
zou wellicht in zijn gezin die exis-
APELDOORN De gemeente
Apeldoorn heeft plannen om in liet
recreatiepark Berg en Bos een apen-
park te stichten. Het idee voor dit
park is afkomstig van een fotograaf
uit Spijkenisse, de heer W. B. Ma
ger, die thuis een verzameling van
vijf wolapen lieeft. De „Apenheul"
zoals het park zal heten, gaat be
staan uit twee eilanden, waarop go
rilla's en wolapen komen.
De heer Mager is van mening dat
de dierentuin „oude stijl" een ach
terhaalde zaak is. Ir. commercieel
opzicht is het houden van vele soor
ten en ondersoorten dieren zeer on
rendabel. Ook in biologisch opzicht
is een traditionele dierentuin, vol
gens de heer Mager, niet meer ver
antwoord. De dieren leven in te
kleine ruimten zodat hun normale
sociale gedrag niet meer mogelijk is.
Het is geen wonder dat vele soorten
zich in een dierentuin niet voort
planten, aldus de initiatiefnemer.
De directie van Artis heeft wel
enige bedenkingen tegen de Apel-
doornse plannen. Hoewel zij nog
niet precies op de hoogte is van de
inrichting van het project, is zij van
mening dat het niet eenvoudig is om
groepen dieren met een zo gecom
pliceerd gedrag als mensapen zo
maar in een beperkte vrijheid bij
elkaar te zetten. -,Als er geen goede
wetenschappelijke begeleiding is,
zou het wel eens tot rampzalige
gevoigeq voor de dieren kunnen lei
den". De vatbaarheid voor ziekten
en het klimaat stellen zeer hoge
eisen aan de behuizing van de die
ren, met name in de winter, aldus
de Artis-directie.
De heer Mager geeft als commen
taar hierop dat hij bij het opstellen
van de 'plannen niet over één nacht
ijs is gegaan. Het zoölogisch insti
tuut van de Groningse universiteit
neemt zitting in het bestuur van de
stichting. Verder heeft hij advies
ingewonnen bij prof. Lorenz, de
Duitse dierpsycholoog en Peter
Seott, de oprichter en voorzitter van
het World Life Fund.
(ADVERTENTIE)
Gezellige uitstapjes,
picknicken, kamperen,
zwemmen, zeilen en
Sinas, bitter-lemon,
vruchtenlimonades.
Citroen, frambozen,
champagnepils, kola,.up,
tonic
(merk Three Castfes),
Limonade-siropen:
zes smaken.
RECOM
PROF. LESCRAUWAET
tentiële religieuze bedding van dag
to<t dag kunnen vinden die hij nu,
ongehuwd en individueel naast zijn
collega's levend, mist. Maar dit stelt
hoge eisen aan de vrouw van de
priester
Wat zal er met het rapport van de
pauselijke theologencommissie over
het priestervraagstuk gaan gebeu
ren? Dat is de grote vraag. Zal het
de weg gaan van het deskundigen
rapport over huwelijk en huwelijks
leven ter voorbereiding van de en
cycliek Humanae Vitae? Dus gese
poneerd worden? In oktober zal de
voltallige theologencommissie bijeen
komen. Dan wordt de laatste hand
gelegd aan alle studies die in het
afgelopen jaar gemaakt zijn. Met de
vijf andere gaat het rapport over
het priestervraagstuk dan naar de
paus, die de opdrachtgever was. Te
gelijkertijd zullen de bisschoppen,
tenminste die welke de synode van
volgend jaar meemaken, een exem
plaar ontvangen. Prof. Lescrauwaet:
,.Wij_ zullen in oktober ook moeten
bekijken in hoeverre wij zelf over
onze adviezen kunnen gaan publice
ren. We willen in elk geval niet het
gevaar lopen dat ze onder de tafel
geraken en dat eventuele minder
heidsnota's doorslaggevend gaan
worden. We mogen veronderstellen,
dat de paus de rapporten zal gebrui
ken, maar je weet sinds Humanae
Vitae natuurlijk nooit". Hoewel, we
zijn in tijd gevorderd. In de Ro
meinse diplomatie past het niet, dat
een eenmaal gemaakte fout herhaald
wordt".