Een
week
spelen
in
Alkmaar
44
vrij
uit
It
i
itie-adres
ivullen)
Binnen afzienbare tijd zullen we eindelijk weten wie onze Rijn op zo'n weerzin
wekkende wijze vervuilt. Wie er de oorzaak van is dat er per etmaal 50 miljoen
kilo zout Nederland binnenstroomt (dat is een heuvel van 10 kilometer lang, 50
meter breed en 25 meter hoog) en aan wie we het te danken hebben dat er nauwe
lijks nog leven in de grootste rivier van West-Europa voorkomt.
Automatisch
Controle
Afgrond
18
ZATERDAGBIJLAGE VAN DE STEM/ZATERDAG 27 JUNI 1970
POTTEN, voll. pensi n v.*.
egen vlak bij bos, bei en na-
1420.
■s.
ENTRAAL, gelegen 2
lies met ontbijt ƒ9.—. Toll,
50 personen. Zonnig terras.
J. Goenee v. d. Ree, God-
44, Made N.-Bt. teL 01626-
in een mooie, rustige bos-
een oppervlakte van 10 x 10
H. Vissers, Camping „De
lordboekstraat 5, Schayk,
de Parel van Brabant
VRIJE DAGEN!!
t. de Lind 57, Tel. 04242-2345
in Noord-Brabant, Molen-
èm. Boxmeer), tel. 08857-287.
jroen omgeven plaatsen voor
Eigen waterkraan en licht-
ecreatiezaaL
e is AAGTEKERKE uw aan-
m van de bekende badplaats
en: F. Bakker, seer. V.V.V.,
kerke, tel. 01188-1306.
nte Hert", Gr. Markt 12, tel.
gel. in de „Reinaertstad"
grens om hier uitstapjes te
rpen, 35 km; Gent, 50 km;
igge, 60 km. Prima keuken,
i.p.p.d.
te huur mooi geL goed inger.
rtem. Uitgebr. fotodoc. v. in-
ig. Drastische prijsverlaging
Vavi Vakantie Villa's, War-
86.
Te huur bungalows tm. 8
irtementjes t.m. 4 pers. 150.-
ƒ25.- p.w.; incl. douche, gas,
vrouw J. C. Sikkel, Elboog-
tel. 070 98 43 88.
e, bergen en bossen, Gasthof-
lochsauerland, 3541 Rattlar/
Villingen, tel. 0949-5632-343.
FELD-HE1MBACH, Hauptstr.
d). Leuke kl. en rust. familie-
Nederl. leiding. Natuurrijke
n. boottochten, zwem-, roei-,
lelijkheden. (Beheerd.: Cam-
r Hamers, Kerkrade-West)
lollands Dagblad, Twentsche
ADVERTENTIEAFDELING,
iel beztt zjjn van de Centrale
u, uiterlijk 14 dagen van
e bon, aan onze afdeling
sche opgaven kunnen niet
in Nederland en België
ebracht. Buiten Nederland
rekening gebracht.
Wij verzoeken u dringend
immer te vermelden.
ankelijk van de postbestel-
i! in Zuideuropese landen
>T»y*T«f-»^dTe?*7«TeTeT*yoT«y MITs'erw^
er maand per week
ssing is.
t/m *-•?•
nding vermelden.
"Rijn over 20 jaar weer schoon'
door J. WILLEMS
Langs het grootste gedeel
te van de Rijn, in Duits
land, zal in de komende
jaren een netwerk van
meetstations worden ge
bouwd die tot doel hebben
bronnen van vervuiling te
lokaliseren. Het enige we
ken geleden in Bimmen
geopende, maar nog niet
in gebruik zijnde station is
een van de eerste schakels
in deze keten die alleen in
Noordrijn - Westfalen al 5
min of meer automatische
meetpunten zal omvatten.
Herr doktor Massink, direc
teur van het Landesanstalt
[ür Gewasserkunde und
Wasserschutz van Nord-
rhein-Westfalen, meent dait
men met dit systeem in staat
zal zijn de Rijn binnen 20
jaar weer „schoon" te krij
gen. Dat wil dan niet nood
zakelijk zeggen dat men er
dan ook weer in zal kunnen
zwemmen maar in ie
der geval zullen er tegen
die tijd weer vissen in de
grote rivieren kunnen leven
en dat acht de wat luidruch
tige bewindsman toch al heel
wat.
In Bimmen, ongeveer op de
plek waar de Rijn Duitsland
verlaat (en dus Nederland
binnenkomt) heeft men het
eerste meetstation gebouwd,
omdat die plaats door ver
schillende omstandigheden
bijzonder geschikt is om de
vervuiling van de rivier te
meten. Niet alleen kan de
Duitse overheid op deze wij
ze precies bepalen hoeveel
vuil er naar Nederland
stroomt (en kan men daar
eventueel tegen waarschu
wen), maar bovendien is de
vervuiling van de Nederlands
Duitse grens bijzonder homo
geen. De laaitste kilometers
voor die grens monden er
namelijk geen al dan niet
natuurlijke riolen meer uit
in de rivier en tegen de tijd
dat het water de grens heeft
bereikt is het vuil daardoor
egaal verdeeld. Hierdoor kan
men op weinig punten meten
en toch de toestand van de
hele rivier bepalen. Dat me
ten van de vervuilingsgraad
gebeurt helemaal automa
tisch. Via drie buizen die op
Irie verschillende hoogten ln
de Rijn uitmonden, pompt
men konstant 25 m3 water
per uur (totaal dus 75 m3)
met vrij grote snelheid naar
het meetstation. Deze rela
tief grote snelheid (1 m.
per sekonde) is nodig om te
voorkomen dat het water tij
dens het vervoer door de
kunststoffen buizen van aard
zou veranderen. In het onop
vallende gebouw wordt uit
deze konstante stroom
een klein gedeelte afgeschei
den voor onderzoek, een
eveneens kleine hoeveelheid
wordt nog een tijdje be
waard om later eventueel
als vergelijkingsmateriaal te
dienen en de rest keert on
veranderd naar de rivier te
rug. Bimmen is namelijk
geen waterzuiverings-instal-
latie, men meet er alleen en
maakt daardoor duidelijk
dat waterzuivering nodig is
eri waar het nodig is.
Het meten van het vervuilde
water geschiedt op drie prin
cipieel verschillende ma
nieren: fysisch, radiologisch
en biologisch. Allereerst
meet men volautomatisch
het elektrisch geleidingsver
mogen van het water waar
door enig inzicht wordt ver
kregen in het zoutgehalte,
vervolgens wordt de tempe
ratuur gemeten om te zien
wat de invloed is van o. *i.
de electriciteitscentrales die
met hun afgewerkt koelwa
ter de Rijn opwarmen. De
zuurgraad van het water
geeft de onderzoekers een
indruk van de leefbaarheid,
evenals het zuurstofgehalte
en de troebelheid tenslotte
maakt min of meer duide
lijk hoeveel troep er in de
Rijn wordt meegevoerd. Al
deze metingen gebeuren vol
automatisch en de gegevens
worden opgeschreven op rol
len papier (voor direkte
waarneming) en op „elek
tronische datentrager waar
door de meetresultaten in
een computer kunnen wor
den gestopt.
Naast deze zuiver fysische
waarnemingen wordt op het
onderzoekstation bovendien
de radioactiviteit gemeten,
die een indruk moet geven
van de hoeveelheid radioac
tief afval en als derde con
trole past de Duitse contro
ledienst tenslotte een biolo
gische controle toe. Het ver
vuilde Rijnwater wordt daar
toe door aquaria geleid
waarin Vissen (o.a. wïfvis
en lagere dieren (slakken en
kreeftachtigen) worden ge
houden. Omdat de invloed
van het Rijnwater op deze
dieren nogal moeilijk is na
te gaan, in ieder geval moei
lijk exact te bepalen is,
plaatst men in de water
bakken ook wel visseneieren
waarvan de ontwikkeling
wel exact is vast te stellen.
Naarmate de eieren ouder
worden veranderen ze name
lijk van kleur en deze kleu-
renverandering (en de afwij
kingen daarop door vuil wa
ter) zijn nauwkeurig te me
ten. Daarnaast meet men
nog de bacteriologische acti-
citeit door na te gaan hoe
smel zetmeel en eiwiit in het
water wordt afgebroken en al
met al krijgt men op deze
wijze ook een goede indruk
van de biologische kwaliteit
van het water.
Al deze onderzoekmethoden
geven de Duitse onderzoek-
instanties een aardig beeld
van de vervuiling van de
Rijn, maar het grote pro
bleem van de industriële af
valstoffen is men er natuur
lijk nog niet mee op het
spoor. Men weet in Bimmen
op een gegeven moment door
het onderzoek dat de Rijn is
vergiftigd (o.a. door het ster
ven van de vissen), maar de
oorzaak van deze vergiftiging
is daarmee nog niet bekend.
Het bepalen van de identi
teit van de vergiftigende stof
vormt volgens herr doktor
Lüssen, technisch direkteur,
nog een groot probleem,
men is weliswaar al een tijd
je bezig om apparaten te
ontwikkelen waarmee auto
matisch de chemische aard
van de verontreiniging kan
worden vastgesteld, maar
door het enorm grote aantal
verschillende stoffen is dat
heel erg moeilijk en herr
Lüssen betwijfelt zelfs of het
ooit helemaal mogelijk zal
zijn (direkteur Massing is
boos over deze bekentenis).
Door het meten van de ver
vuiling alleen wordt 't water
echter niet schoner en di
rekteur Massing haast zich
aan het einde van 't gesprek
om op te merken, dat de
staat Nordrhein - Westfalen
het natuurlijk niet bij meten
alleen laat. Bij Keulen, Düs-
seldorf, Duisburg en aan de
mondingen van o.a. de Ruhr
zullen grote zuiveringssta
tions worden gebouwd. Op
het punt waar de Lippe in
de Rijn mondt is reeds 'n zui
veringsinstallatie in bedrijf
en ook verschillende indus
trieën hebben reeds een zui
veringsinstallatie of gaan er
een bouwen (o.a. Leverku-
sen). De opmerking dat met
dit systeem alleen de grote
rivier schoon wordt gehouden
maar dat men de zijriviren
als riolen blijft gebruiken
wordt genegeerd.
Vandaag wordt de Speelweek
'70 besloten. Bedoeling van
deze week was ondanks
het warme weer meer
aandacht te schenken aan de
schat van mogelijkheden die
de branche „speelgoed"
voor kinderen vandaag te
bieden heeft.
Op zich is dat een nobel
streven, gezien de beperkte
mogelijkheden van spel- en
bewegingsexpressie, die de
kinderen in de grote steden
tengevolge van het
ontbreken van voldoende
speelontspanning en ten
gevolge van het nog altijd
toenemende verkeer hebben.
Speelgoed is niet alleen van
belang met Sinterklaas,
maar ook gedurende de
tropische dagen zoals
afgelopen week, wanneer
kinderen buiten op de
balkons of in de tuin bezig
gehouden moeten worden.
Het zou dan ook beter zijn de
bedragen die veel ouders
met Sinterklaas aan
speelgoed besteden, iets te
beperken en het kind
gedurende de rest van het
jaar wat meer
mogelijkheden tot
noodzakelijk, ontspanning
te bieden.
In Alkmaar werd de
Speelweek geopend en daar
werd elke vrijdagmiddag
aandacht geschonken aan
oud-Nederlandse spelen,
zoals tollen, hoepelen,
stelten lope.i enz.
Hieronder de impressie van
een jongen van zes jaar
over speelmogclijkheden
zoals die op de speelmarkt
van Alkmaar werden
geshowd.
Mijn zuster is altijd met poppen bezig
Hij kan zo lekker prutsen, zei mijn vader over mij
fekst en foto's van
HANS VAN BOVENE
Mijn vader zei gis
teravond jon
gen, je bent nu
6 jaar en ver
standig genoeg
om iets op te
merken en het
te vertellen. Ga mee naar
Alkmaar daar is de Speel-
goedweek 1970 gestart met
een hele boel fraaie dingen,
die ieder kind zou willen
hebben.
Nou, wat er op die speel-
goedmarkt was zo'n 16
kramen waren er, vertelde
m'n zusje van 9, die ook mee
mocht dat had ik best
allemaal mee willen nemen.
Als je in een warenhuis met
je moeder langs veel speel
goed loopt, ho.r je haar
steeds maar zeggen: Blijf
met ie klauwen overal af.
Maar in Alkmaar mocht je
overal a; jmen. Er waren
meneren en men- ouwen, die
zeider.: Toe maar knul, pro-
he "a trein maar cms. Of
dat ruir-teschip.
Ik heb een keer eens een
ruintepak mogen aanpassen.
Dr.t war vorig jaar Sinter
klaas. Ik moest met dat pak-
kie pos.ren voor een foto
graaf en ik had dat pakkie
zo wel mee willen nemen.
He* was zilvergrijs, met een
soort laa-sjes, en een gewel
dige ruimtevaarthelm, waar
mijn hoofd wel twee keer in
kon. Ik kre ;g een Saturnus-
raket in mijn handen ge
drukt, met knoppies eraan,
maar dat ding reageerde
niet. De foto heb ik gekre
gen, maar het pakkie ging
weer mooi de etalage in. „Is
veel te duur", zei m'n va
der, „bovendien heb je thuis
een cowboypak, twee revol
vers, een mitrailleur en een
cowboyhoed. Cowboyspeien
is v-al leuker dan astronaut-
je".
Maar zelf zit le tot in de te
levisie, als er weer zo'n
vlucht j aar de maan is. Ik
denk dat ie zelf een beetje
jaloers is op die astronau
ten.
Maar goed, in Alkmaar
mocht je over aankomen.
Dat tref je in geen enkele
stad, zei i'n vader. Daar
kon ie wel eens gelijk in
hebben. Hij vond die me
vrouwen of juffrouwen het
verschil kan ik mac r niet
onthouden helemaal niet
lelijk. Die haaiebaai van m'n
zust.r zei zachtjes: Zal je
m.ma horen als ik dat van
avond overbrief.
M'n zuster moest natuurlijk
weer zo nodig poppen aan-
en uitkleden. Mij boeide het
meest de treinen. Ik vind
treinen machtig. Het was
m'n "iige wens vorige jaar:
zo'n elektrische trein n een
politi.pet. Ec„ elektrische
trein heb 'ie gekregen. Niet
zo'n dure, 25 gulden of zo
iets in het 'rarenhv.' Die
eerste avond klopten de rails
niet. M'n vader de volgende
dag terug. Hij nieuwe rails.
Die pasten wel. Maa. toen
verc.. de locomotief het.
Weer terug. Zeiden ze in het
warenhuis: U moet die rails
vastmaken op een stuk hard
board. Mijn vader naar een
ar.dere wir>*l voor een stick
hard board. Thuis werd de
rails erop vastgespr'-^rd, en
de loc gir_ der daad rijden.
Maar bij elke bocht vlogen
d' agons eruit. Tc... heb
ben we het opgegeven. Met
de rails speel ik nog wel
eens, als ik van papier zelf
een stationnetje houw. De loc
ligt ergens onder m'n bed,
bij de 97 auto's die ik heb
en de plaat hebben „e ge
bruikt voor een tafeltennis
tafel.
In Alkmaar stond beter spul.
Je kon er ook plakken en
bouwen, en m'n zuster zat na
de poppen mkledesij na
tuurlijk in een stoeltje een
boek te lezen zij is een
leeswolf, zegt m'n moeder
altijd. Ik snap niet, hoorde
ik m'n vader zeggen tegen
zo'n juffrouw, waarom die
kinderen vandaag zo'n duur
spul nc ig hebben. Vroeger
deden we maanden met een
tol, of een hoepel. Dat zie je
nooit meer, tollen en hoepe
len. Nou, di- juffrouw hapte
meteen. Er wordt wel dege
lijk getold en gehoepeld, el
ke vrijdagmiddag in Alk
maar, op de markt. Maar ze
doen het alleen als demon
stratie van oud-Hollandse
spelletjes, om de toeristen
die 's r.-orgens de kaasmarkt
gezien hebben, nog even aan
Alkmaar te binden. Anders
gaan ze meteen naar Mar
ken of Volendam. Ook niet
netjes van die lui in Alk
maar 01- kinderen oude spel
letjes te laten spelen. Het
lijkt me een verkapte vorm
van kinderarbeid. Maar ja,
wij hebben nog geen vak
bond.
De juffrouw zei ook, dat vol
wassenen steeds meer gaan
spelen. Nou, er waren inder
daad heel wat grote kerels,
die elkaar bij het ruimte-
vaartspc 'goed en de t'reinen
stonden te verdringen. En
mijn vader en moeder zitten
thuis vaak te Mens-erger-je-
nieten. Da', doe ik ook graag.
Ik gier het altijd uit als ik
m'n vader eraf gooi...
Waar is dat nou eigenlijk
goed voor, zo'n Speelweek?,
vroeg m'n vader. Ik geloof,
dat hij die juffrouw maar
zat uit te dagen. Nou, zei ze,
de bedoeling is dat de ou
ders inzien dat' het kind niet
alleen met Sinterklaas be
hoefte aan speelgoed heeft,
maar ook in andere jaarge
tijden. Daar was ik het na
tuurlijk hard mee eens.
Maar als het geld niet op je
rug groc' zei m'n vader.
Koop dan met Sinte-blaas
iets minder, zei de juffrouw,
en zo duur is het allemaal
niet, een „rfdoos, een plak
boek, een constructiedoos...
dat heb ik dlt'ijgezegd te
gen m'n vader, wat die cen
ten betreft. Maar hij was 't
er toch niet helemaal mee
eens. Je moet eens zien, zei
hij, wat die jongen zelf met
behulp van wat karton, pa
pier en een lijmpot bij el
kaar knutselt. En z'n zusje
flanst zwembaden in elkaar
uit legdozen voor haar pop
pen.
Op de terugweg mochten we
echter toch -'ets kopen. M'n
zuste.^ moest natuurlij'.: weer
zonodig een pop hebben, ik
kocht een ochte voetbal, van
3.95, met Mexico erop. Het is
je vierde bal, zei m'n vader,
maar ik liet hem maar klet
sen. Hij heeft er trouwens
zelf ook voordeel van, want
nu kan ik weer elke avond
vragen of we met de auto
naar de speelwei gaan om
te voetballen, omdat je bij
ons in de buurt nergens een
veldje hebt. En dan gaat
vn vade. wat graag mee,
want dan hoeft hij geen vaat
te wassen...
