niet Ardennen to^pijn culinaire zwerftocht dubbel en dwars waard staan Natuurpark: BANGE BAASJES KUNNEN DE HOGE BETER 1IJDE! FRAHAN België in kort bestek HM KMI ltttll vergeten pelgrimsoord voor rustzoekers NIEUWE ATTRACTIE IN HAN 1*11 •hoppen TROEVEN BALSEM Terwi|l het moeras je voeten gulzig wegzuigt, wacht je op de rochel van een stervende HEKSEN GELIEVEN KWAAIE SAPPEN LITxacaravanJ ■t - adria v.a. 290®' ■vouwcaravans l[tur - inruil in caravanshop ■saterdag ,,r DE STEM (Van een onzer verslaggevers) België is slechts een kleine scherf van de aarde. Met zijn 30.500 vierkante kilometers beslaat het één 346e deel van Europa. Het heeft de vorm van een rechthoekige driehoek, met de Franse grens als basis en de Nederlandse, Duitse en Luxemburgse grenzen als rechthoekszijden. De kust is 67 kilometer lang op een totaal van 1145 km grens. Er wonen 9,5 miljoen mensen, van wie er 60 procent VlaamsNederlands spreekt. De hoofdstad Brussel heeft ongeveer 1.100.000 inwoners. Aan de grens met Duitsland, in de omgeving van Eupen en Malmedy wordt door 90.000 Belgen Duits gesproken. On danks de zeer korte afstanden (van noordwest naar zuidoost 280 km. van noord naar zuid 175 km) is België een uitermate gevariëerd land. Het reliëf stijgt geleidelijk van de kust naar het oosten, waar het Signal de Botrange met zijn 694 meter het hoogste punt vormt. België is een grondwettelijke parlementaire democratie. Het is inge deeld in negen provincies, ook wel kantons genoemd Brabant, Oost en West Vlaanderen, Antwerpen, Limburg, Luik, Luxemburg (niet te verwarren met het zelfstandige groothertogdom Luxemburg), Na men en Henegouwen. De kleinste bestuurlijke eenheid is de gemeente. Er zijn er in Bel gië niet minder dan 2586. De kleinste stad in België is Durbuy. met benen kuriU ook naar post kantoor of bank lopen om vijf gulden van uw vakantiegeld over te maken voor een onvergetelijke zonnebloem- vakantie van langdurig bedlegerige zieken van alle gezindten G1ROU55535 (TWEE x 1, VIJF x5 TEN NAME VAN VAKANTIEFONDS BREDA De prijs voor de smakelijkste bro chure van 1970 gaat ongetwijfeld naar „Ardenne et Meuse vous invite sa table", een gezamenlijke uit gave van de provincies Luik, Luxem burg en Namen. In dit groene, ge benedijde Waalse gebied wonen sinds mensenheugenis de geautho- Iriseerde lekkerbekken, de gastrono- Jmen pur sang, die hun maaltijden Smet de Franse slag savoureren. De Nederlander, die gewend is om buiten de steden uitsluitend getrak teerd te worden op de onvermijde lijke uitsmijter ham of ros en de Imodctervette carbonade met het ge- Ibakken aardappeltje, weet dan ook ■niet, wat hem overkomt, als hij in leen minuscuul Waals dorp een res taurant betreedt en gelijk met zijn Ineus in de knoflookboter valt. Hij [geeft zijn wensen maar op en ze Tvorden discreet en joyeus vervuld. Gaan zijn gedachten uit naar een [geroosterd rugje van een ree, een bortie kikkerbillen, wat kalf snieren n wijnsaus? Even een onderonsje bet de ober en de poorten van luilekkerland zwaaien open. 1 Daar komt nog bij. dat 95 procent val} de restaurants in het Waalse walhalla bijzonder smaakvol is uitge- ponsrerd Dit in tege isteiling tot de 'tomense eethallen, die men veel vuldig m het Vlaamse gebied tegen- pomt en waar zo'n 009 Belgen op 7>nclag in radeloze berusting hun koteletten afkluiven. De Waalse Belg J11 feite in het voorportaaltje van Frankrijk, hij weet de hijgende Boezem van Marianne nabil en aan lPe veilige wetenschap ontleent hij Pin levenskunst, die hij graag door TT,.van zijn spijzen aan de noorderling doorgeeft. Op elke speurtoch: door de Ar dennen kom je ze tegen, de omge bouwde boerderijen, de oude heren huizen, de dorpsherbergen, waar de menukaart een culinaire zakbijbel blijkt te zijn. Kies maar uit: rivier- kreeft op zijn Luiks Brusselse mos selen, gans op de wijze i an Vise, ganzepastei op zijn Naams, varkens- ribbetjes a la Hubert, kalfsmiertjes op zijn Luiks, gevulde tomaten en filet Americain, die in weerwil van zijn Yankee-naam een puur Waals- Frans produkt is van rauwe boter- malse biefstuk, die gekruid wordt met peper, zout, mosterd, olie. azijn eierdooier en kappertjes. Over de pata'tes frites boeven wij u mets meer te vertellen de Belgen clai men het geboorterecht van deze kro kante lekkernij en het moet wor den gezegd, dat ze nergens in Euro pa zo meesterlijk worden gebakken als bij onze zuiderburen. Het Belgische gebak is een hoofd stuk apart: je hoeft maar naar de omvang der Belgische vrouwen te kijken en je weet al, hoe laat het is. Het Belgische banket oeverloos in verscheidenheid blijkt een on weerstaanbare aantrekkingskracht te Ibezitten. Het is dan ook maar het beste om er gelijk rond voor uit te komen. vellandschap gedropped zijn. Van Arlon tot Yvoir staan de keuken- prinsen klaar om u vorstelijk te onthalen. De meesten offreren u ook nog hun beroemde gastronomische weekends tegen uitgekookte prijzen. Een dergelijk arrangement omvat het exclusieve diner op zaterdag, overnachting, ontbijt en de lunch op zondag. Om u alvast eer idee te geven:, in hotel Suisse des Ardennes in Ayuaille kost deze cuUnair: mini- trip u even 40 gulden per persoon, in Au Menuchenet in Believaux 21 gulden, in Hostellerie du Cerf in Bouillon 28 gulden. Wees eerlijk: probeer voor een dergelijk bedrag maar eens een weekend gastrono misch onder dak te komen in een Nederlands hotel. D zult dan na afloop wel de vuile borden van het hele dorp moeten afwassen. De brochure „Ardenne et Meuse vous invite a sa table" (gratis, ha, daar heeft de Nederlander wel rode oren naai-) geeft een volledige in ventarisatielijst van alle restaurants en hotels, die in het Ardennen-ge bied nun beste gastronomische troe ven uitspelen. Het zijn er enige honderden en u vj.idt ze tot in de kleinste, dommelende gehuchten, die achteloos in een plooi van het heu- Een kleine tip: als u geen huis vol leerplichtig kroost hebt en bij uw baas wat snipperdagen kunt lospeu teren, moet u een3 buiten hef. wee kend naar de Ardennen trekken. De stilte in de dorpen is dan aangrij pend en zelfs op toeristische kermis sen als de Cascade de Coo en de grotten van Han ligt de balsem voor nerveuze rustzoekers voor het grij pen. In mei, juni en september wor den daarbij ook nog in de meeste hotels en restaurants reducties tot 25 procent gegeven. Als u dan ook nog de brochure „Ardenne et Meu se vous invite a sa table' in uw binnenzak hebt, voorspellen wij u een vakantie, die zijn weerga niet heeft. Han-sur Lesse, dat dankzij zijn grotten is uitgegroeid tot een interna tionaal befaamd toeristenoord, krijgt er dit jaar e-en nieuwe attractie bij. Vlak naast het grottencomplex, waar generaties Nederlanders zich aan de druipsteenformaties hebben vergaapt, komt een schitterend na tuurpark, waar bezoekers de dieren kunnen observeren, die in de loop der eeuwen tot de vaste stoffering van de Ardennen hebben behoord. Dus geen biologische geschiedvervalsing met leeuwen, tijgers en giraf fen, zoals in de reeds bestaande wildparken, maar een natuurgetrouwe reconstructie van wat eens in België heeft geleefd. De bezoekers, die gedurende een uur in speciaal geconstrueerde safari-bussen door het park zullen worden rondgereden (prijs naar schatting 5 gulden) zullen de lenzen van hun fototoestellen kunnen richten op kudden buffels, bisons, herten, reeën, mouflons en wilde zwijnen. De directie van de grotten heeft er géén centje pijn aan, want het natuurpark is haar eigen vondst geweest. De hoge venen zijn nu niet be paald het ideale vakantiegebied voor wankelmoedige zielen en bange baasjes, die achter elke eik een geestverschijning menen te zien. Ook mensen met een kwaad ge weten kunnen deze woeste hoogten tussen Eupen en Malmedy beter vermijden, want het landschap is geëigend om zondaars in vertwijfe ling te brengen. De romantici daaren tegen, de dichters op doortocht heb ben hier telkens weer tussen de nevelsluiers en de verraderlijke moerassen onuitputtelijke inspiratie gevonden voor hooggestemde volzin nen. „Daar boven in deze eenzame streken," schreef Jean D'Ardenne al, „murmelt het ondefinieerbaar ge zang der onmetelijke ruimte". En Albert Bonjean schreef na een dooltocht door dit steppengebied: „Voor velen schijnen ze waarlijk geen andere eigenschappen te bezit ten dan van een beklemmend land schap, een schrale grond met scha mele voortbrengselen. Enige bevoor rechten alleen dragen haar een war me verering toe wegens de verras singen en de ontroeringen die zij voor hen heeft gereserveerd. Ande ren, die het stadsrumoer ontvluch ten, vinden hier heil en troost in het Stille, ontroerende braakland". André Vlecken gooide er nog een schep romantiek bovop en kwam tot de slotsom, dat het in de hoge venen goed is om te leven. „Daar zijn nog de oneindige horizonten, drijvende wolkenluchten, wollegrasvelden, dei nend onder het zuchtje van een lichte bries, tapijten van veen- en haarmos, paarse vlekken van heide, bruine poelen, eenzame wilgengroe- pen temidden van rossige heide. Wanneer wij bij zonsondergang het braakland, waarover de avond zijn donker kleed smijt, langzamerhand verlaten om af te dalen naar de stad, dragen wij met ons het heim wee naar die toppen van oneindige schoonheid mee". Hij zal het waaraphting wel eer lijk gemeend hebben, maar als je achter Fernand Kother door de glib berige venen sopt, heb je toch het Een zondagochtend in Frahan, een dorp op de grens van droom en wer kelijkheid. Amsterdam ligt nog geen 300 kilometer noordwaarts, maar toch heb je het gevoel, dat je einde lijk het einde van de wereld bereikt hebt. Nog één stap en je zult ont dekken, dat Galileï wel degelijk ge dwaald heeft, toen hij zijn theorie over de ronde aarde verkondigde. Wat kan er immers nog achter die groene heuvels liggen? De eeuwige jachtvelden, de eeuwige stilte. Meer niet. Laat ons daarom terstond drie tenten bouwen. Frahan. Er is geen folder, die er over spreekt. Er is geen VVV-direc- teur, die er serieus voor warm loopt. Waarom zou hij ook, want de enige attractie van het dorp is het totaal ontbreken van elke attractie. Er is geen waterval, die de eigenaar van een souvenirwinkel aan een redelij ke broodwinning kan helpen, er is geen bioscoop, die de hijgende harts tocht in licht ontvlambaar celluloid verpakt, er zijn geen grotten, geen kabelbanen, geen wildparken, waar een verdwaalde leeuw op pantoffels doorheen sukkelt. Er is alleen een witte, morsige kerk, waar nog nim mer de psalmen van pastor Ooster huis hebben geklonken. massa-toerisme ontdekt zal worden. Dat horden dagjesmensen zich langs de hellingen omlaag zullen storten en het petieterige pleintje voor de kerk zullen annexeren. Als je nu de bus van elf uur tien mist, moet je wachten tot tien over zes, want dan gaat er pas weer een. Frahan vindt het best zo, want zelfs die twee bussen vertrekken nu al leeg uit het dorp. Als u ar met niemand over spreekt, willen wij u het geheim van Frahan wel onthullen. U bereikt het dorp via Luik, het kruispunt bij Menuchenet, richting Mogimont en dan via Rochehaut en Poupehan naar Frahan U heeft daar de keus uit twee hotels, Beau Sejour en Aux Roches Fleuries, beide uitstekend en beroemd om hun voortreffelijke keuken. Beau Sejour is iets eenvou diger en de prijzen liggen wat lager. Een gastronomisch weekeind in Aux Roches Fleuries komt u op 28 gul den, een lang weekeind vanaf vrij dag op het dubbele» Een meer dan voortreffelijke maaltijd kost nog geen tien gulden. Zestig meter boven het dorp ligt voor de hemelbestormers nog de ho- tellerie Chalet Ardennais: een ex clusief zonnebalkon in het woud van Rochehaut sur Semois. De elf ka mers zijn vorstelijk ingericht, de keuken is terecht beroemd. En voor deze unieke genoegens moet u wel wat dieper in de buidel tasten een twee-persoons kamer kost tussen de 35 en 42 gulden, voor volledig pen sion betaalt u 90 gulden. Een gepe perd bedrag, toegegeven, maar u woont dan ook in een klein lande lijk paleis. Rochehaut-dorp en Frahan zijn ook ideale uitgangspunten voor wan delingen door het heuvelland van de Semois, De afstanden variëren van 3,5 kilometer tot 9 kilometer. Als de stilte u te veel wordt, kunt u altijd nog rondritten maken of bezoeken brengen aan de grotten van Han en Rochefort, Bohan en Neder-Semois, Sedan in Frankrijk, de abdij van Orval en Botassart. gevoel, dat Vlecken je nog meer kan vertellen. Waar zijn de heksen, waar de hond van Baskerville die zijn bloeddoorlopen huig tegen de hemel werpt? Terwijl het moeras je voeten gulzig wegzuigt, wacht je op de rochel van een stervende, die het spoor is bijster geraakt en nu zijn doodstrijd met de Lanen voert. Het rad is smal en link'; en rechts ligt de bruine aarde, die zelfs een licht gewicht nog niet dragen kan. Als Kother er welwillend zijn wandel stok insteekt, verdwijnt het hout tot aan het handvat in de brei. Later in het café aan de eenzame weg, die het veen doorkruist, vertelt Kother met tegenzin eer de twee verliefden, die in 1871 in de nabij heid van de Vecquee in de mist verdwaalden en in het moeras ver dwenen. Een scheefgezakt kruis markeert de plaats, waar het ge beurde. Sindsdien zijn er meer rei zigers op onverklaarbare wijze in de hoge venen het grillige spoor bijster geraakt. Soms vond men later een rugzak, een stok, een bril of een boek, maar in de meeste gevallen moest men het herinneringskruis luk raak in de hei planten. Kother vertelt ook, det er sinds 11 juni 1950 geen mens meer in de hoge venen verdwenen is. Hij schrijft dat toe aan de plechtige zegening, die de vicaris generaol vaii Luik op die dag over de troos teloze steppen uitsprak. „Opdat een ieder gevrijwaard zou zijn van het kwaad. De nouivesters en houthak kers. de boeren, die er turf steken en hooien, de vrouwen, die er bos bessen plukken en de reizigers, die er doorheen trekken om gemoeds rust te vinden." Voordien wist men in ipen en- Maimedy, dat het veen elk jaar één mensenleven als tol eiste. De 2500 hectaren van de hoge vtren zijn in het begin van 1956 tot nat onaai park verklaard. Sindsdien is de trek erhaj i steeds groter ge- '■votden. Zonderlingen en dagjes mensen verdringen zich bij nauwe drempels, waarachter het moeras doorgolft tot aan de onzichtbare ho rizon Kother, die de hoge venen als zijn broekzak kent en het gebied talloze malen doorkruist heeft, waarschuwt adspirant ontdekkers om vooral niet alleen het avontuur in het veen te zoeken. Er zijn regel matig excursies, die vanuit Malmedy georganiseerd worden door de „A- mis de la Fagne". als je daar aan deelneemt, moet je wel zorgen voor waterdichte laarzen, want zelfs op een kurkdroge zomerdag, blijft het gebied geducht zijn kwaaie sappen uitzweten. Als beste jaargetijde tipt Kother de herfst. Dan zijn de hoge venen op hun best en overdonderen ze met een kleurenrijkdom, die zijn weerga niet heeft. Als men dan ook het geluk heeft, dat de mist niet boven de moerassen hangt, kan men vanaf de uitkijktorens van Botrange en de Barque Michèl een natuurparade af nemen, die tot aan de valleien van de Gileppe en de Vesder het Herto genwoud en Aken, het Land van Herve en Luik reikt. En daarna weer gauw weg wezen, tenzij je zo sterk in je schoenen staat, dat je een vakantie in de godverlatenheid der hoge venen zon der zenuwschok kunt overleven. Alle inlichtingen bij Nationaal Belgische Verkeersbureau Leidseplein 7 in Amsterdam tel. 020 - 245959. iSspi Irgen op Zoom bondag 14.00-18.00 uu De ize enUmraLrtSiaUir jnts in, liet Frans sprekende gebied van België zijn bijzonder smaakvol uitgemonsterd. In se omt de gastronoom volledig aan zijn culinaire trekken. Er lopen wait kippen over de ver weerde grafzerken, er staan wat grijze boerderijen met dichtgekne pen ramen en daaromheen de wei den en tuinen, kleine broddellappen, die zich wanhopig aan de hellingen vastklampen. Er is geen straat, die niet dood loopt, er is geen wegwij zer, die uitkomst biedt. Frahan is het vergeten pelgrims oord van de rustzoekers, een hand vol huizen en een kerk, gevangen in de waterlasso van de rivier de Se mois, die het dorp tot schiereiland heeft verheven. Er is alleen een ontsnappingsmogelijkheid via twee bruggen en een smalle kronkelweg. Voor de rest is er alleen natuur, verpletterend groen, onbestaanbaar stil. Als je op het terras van Aux Roches Fleuries zit, heb je de zeker heid, dat niemand je geluk meer kan verstoren. De beschaving is goddank blijven steken achter de heuvels en ziet geen kans de laatste barrière te nemen. Is dat misschien de reden, waarom het bier smaakt als nectar en de patat als goden spijs? Eigenlijk zou je er met nie mand over moeten praten. Het ge heim voor jezelf moeten bewaren. Je moet er immers niet aan denken, dat Frahan nog eens door het Het graf van de reus in Botassart is één van de oases, die de Ardennen uit rijke voorraad kan leveren.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1970 | | pagina 35