ervaren
kracht
Z- I
INHUIS
LABORANTES
j
rerker
7
ief assistente
n
IRLAND) N.V.
Vavo
ISTER
ÜNSZORG
De werknemers in Nederland
maken de lijsten van
ziekteverzuim steeds langer.
Reden tot bezorgdheid en tot een
vraagis het Nederlandse
bedrijfsleven behoorlijk ziek?
Bezorgdheid
ijn kamer
haagt vol met
heimwee
ijn weekend
zijn gevuld mei
eenzaamheid
m~A ijn werk
is te min vooi
de anderen
ijn harem
betreft sJeelitt
één vrouw
U4Ë-«IWB li
DE STEM/ZATERDAG 6 JUNI 1970/VRIJUIT
\AT 1, ROOSENDAAL
|fus 1970 wegens benoeming
leerkracht tot direkteur van
1 uur natuurkunde (v.b.)
■evoegdhedensituatie aan on-
1 sollicitaties van leerkrachten
gdheden ook gaarne inge-
ledig mogelijk aan het be-
Inoemde school, Azaleastraat
'aegemaekers, Direkteur.
Ischool) 01650-34625 (privé).
DORDRECHT
aborantes ons, i.v.m. hun op
lelijk, gaan verlaten, willen
Igenafdeling in kontakt ko-
lg te komen, dient men in
E.u.l.o.-b of H.B.S.-b diploma.
lo - 40044*) kunnen nadere
verkregen bij het Hoofd
deling.
citaties te richten aan de
stellingen voor Gezinszorg
i>ant
t - Zevenbergen)
ticant een functie:
,_n'd het gezinszorgwerk met
gsters. gezinshelpsters en be
lde regelen en verder uitbou-
Iciale Academie of Urgentie-
ndiensttreding, uiterlijk 1-8-
Irbeidsvoorwaarden volgens
Ergoedingsregeling.
en aan het bestuur van K.K.
■happelijk Werk en Gezins-
|o.
[Zevenbergen, tel. 01680-3534
fize afdeling administratie
vij sollicitanten op voor de
ban
fwisselend werk op een
I klein kantoor wordt een
[alaris geboden alsmede
ecundaire arbeidsvoorwaar-
Bit jaar of vorig jaar in het
gekomen van een Mulo-
>-diploma, wordt een aan-
[ke functie geboden met
boruitzichten.
aties kunnen worden ge-
linistrateur-econoom, Leuve-
nr
«VERZORGINGSHUIS
Werkenongezonder dan u denkt
Heel wat werknemers blijven
thuis wegens ziekte.
Steeds meer.
Statistieken wijzen in de
richting van grote
economische problemen.
De grote bedrijven moeten
naar oplossingen zoeken.
FOTO TON MASSIZZO
door CEES DE BEKKER
OP DE ochtend van el
ke werkdag staan tal
van werknemers
voor een soms lasti
ge beslissing. Zullen
zij de fiets, de brommer, de
auto of de trein nemen en
naar hun werk gaan, of
moet er een telefoontje met
de mededeling dat men
ziek is en niet kan komen?
Steeds meer werknemers -
zo tonen de statistieken
aan - laten hun vervoer
middel voor wat het is,
wanneer zij zich niet goed
voelen, en sturen een zich
fitter voelend gezinslid
naar de telefoon.
De bedrijven beginnen zich
steeds grotere zorgen te ma
ken over heit toenemend ziek
teverzuim. Om ieder misver
stand te voorkomen hun be
zorgdheid geldt, als men de
rapporten leest, op de eerste
plaats het economisch nadeel,
dat hieraan verbonden is.
Men vindt echter vrijwel
geen spoor van medeleven
met de door kwalen en on
gemakken gekwelde zieken.
Hoogovens IJmuiden (21.000
personeelsleden) schrijft in
het jongste jaarverslag: „De
ontwikelinkg van het ziekte
verzuim geeft aanleiding tot
bezorgdheid. Bedroeg het aan
tal ziektedagen per per per
soneelslid in het begin van de
jaren vijftig 17 per jaar, daar
na is het, via een van 1956
tot 1966 gelijkblijvend niveau
van circa 23 dagen per jaar,
gestegen tot bijna 30 dagen
per jaar in 1969".
Hoogovens legt zelf de vin
ger aan de zieke pols door te
verklaren dat „deze bezorgd
heid wordt gewekt door de
veronderstelling, dat dit hoge
verzuim een gevolg zou kun
nen zijn van gebreken in de
werksituatie en de werkver
houdingen".
Als deze veronderstelling
juist is, zou men uit andere
gegevens moeten conclude
ren, dat de werksituatie in
het Nederlandse bedrijfsleven
in zijn totaliteit behoorlijk
ziek is.
Het Nederlands Instituut
voor Praeventieve Genees
kunde van het TNO, dat bij
367 bedrijven met in totaal
ruim 300.000 mannelijke en
rond 50.000 vrouwelijke
werknemers wekelijks de
koortsmeter aanlegt, regis
treert eveneens een sterke
stijging van het ziektever
zuim. Het instituut telde
vorig jaar gemiddeld 77 ver
zuimdagen per 1000 manda
gen, tegenover slechts 47 in
1958.
Opmerkelijk is, dat het
aantal verzuimdagen per 1000
vrouwdagen vorig jaar op 82
kwam en voor heit eerst in
een reeks van jaren dat van
en mannen overtrof.
Het ziekteverzuim van de
vrouwelijke werknemers
wordt gedrukt door het feit,
dat zij gemiddeld veer jonger
zijn dan hun mannelijke col
lega's in het arbeidsproces.
De leeftijd zo is algemeen
bekend is immers van gro
te invloed op het ziektever
zuim. Dit is laatst ook indi
rect aangetoond door een
uniek onderzoek, ingesteld
door het districtsbureau voor
de arbeidsvoorziening in
Noord-Brabant, naar plaats-
singsmogelijkheden van
werklozen boven vijftig jaar.
Vastgesteld werd, dat
slechts eenderde van deze
werklozen geplaatst kan
worden in het vrije bedrijf.
De belangrijkste belemmering
voor de wederinpassing van
oudere werknemers in het ar
beidsproces bleek vooral
in de industrie en de bouw
nijverheid van medische
aard te zijn. In de bouw voor
49 en in de industrie maar
liefst voor 58 procent
Ook het gezondheidscen
trum van Philips N.V. bekijkt
met toenemende bezorgdheid
het ziekteverzuim en met na
me de langdurige ziekten on
der het personeel en de
vroegtijdige invaliditeit.
Vijf procent van de werk
nemers boven de 55 jaar
blijkt bij Philips om gezond
heidsredenen niet meer tot
65 jaar door te werken, ver
klaarde dr. C. van Norren on
langs op een congres van de
vereniging voor sociale zorg
aan mindervaliden, AVO
Alleen reeds uit economi
sche overwegingen is het
voor de bedrijven nuttig de
oorzaken van het stijgend
ziekteverzuim te onderken
nen en maatregelen te nemen
ter bestrijding hiervan.
Het Gemeenschappelijk
Administratie Kantoor heeft
hiertoe reeds een poging on
dernomen in een in 1967 ge
publiceerd rapport, waar zo
veel belangsteling voor be
stond, dal eind vorig jaar een
tweede druk moest verschij
nen.
Uit een analyse, die het
GAK maakte van gegevens
van het NIPG, bleek, dat er
zich een matige stijging voor
doet in de objectieve syndro
men. Hieronder worden aan
doeningen verstaan, zoals
hart- en vaatziekten, waar
over weinig verschil van
mening over de arbeidsge
schiktheid bestaat.
Aanzienlijk groter is de stij
ging van acute aandoeningen
van ademhalingsorganen (zo
als verkoudheid en griep),
welke meestal van korte duur
zijn, maar waarvan het moei
lijk is de arbeidsgeschiktheid
te bepalen.
Het ziekteverzuim stijgt het
sterkst door de geheel of ge
deeltelijk subjectieve syndro
men, zoals ziekten van het
spijsverteringsstelsel, hoofd
pijn en „psychische ziekten",
die een bijzondere betekenis
krijgen door de persoonlijke
klachten van de zieke.
Uit de stijging van het ziekte
verzuim, vooral in de tweede
en derde hiervoor genoemde
categorie, zou men met de no
dige voorzichtigheid kunnen
afleiden, dat het verzuim niet
zozeer een gevolg is van een
verslechterende gezondheids
toestand van de werknemers,
als wel dat de „ziektedrem
pel" (het punt, waarop men
zich te ziek voelt om te gaan
werken) lager komt te liggen.
Voor dit verschijnsel worden
tal van oorzaken aangevoerd,
zoals verbetering van de so
ciale voorzieningen, onpretti
ge sfeer op het werk, eento
nige arbeid, ploegendienst en
in het algemeen een afzwak
kende binding van de werk
nemers met hun werk en hun
bedrjjf.
Het Verbond Nederlandse
Ondernemingen vindt het
ziekteverzuim een studie
waard. Een werkgroep onder
voorzitterschap van mr. Th.
Enklaar heeft opdracht ge
kregen het ziekteverzuim na
der te onderzoeken en richt
lijnen op te stellen tot de be
perking ervan.
Hoe het rapport uiteindelijk
ook mag luiden, uit het
spraakgebruik blijkt reeds
overduidelijk, dat niet ieder
een overtuigd is van de ge
dachte, dat „arbeid adelt".
Hoeveel zwoegers hebben al
niet gekreund, dat zij zich
„krom" werken of dat zij
moeten sjouwen „tot ze er
(dood) bij neervallen". In de
ze jachtige tijd werken steeds
meer loon-patiënten zich „de
zenuwen" óf de „ram-bam".
Kortom, werken is ongezon
der dan u denkt.
De gastarbeider
leeft
eenzaam
heden binnen deze afdeling.
|rder vooruit te komen
i onze afdeling Personeels-
DS.
TURKSE GASTARBEIDERS IN NEDERLAND. FOTO CHRIS HEIL
IN elk bed van het oude
lkoostertje, waarin vroe
ger een nonnetje sliep,
ligt nu een Turk. De
slaapkamertjes zijn maar
klein. In de meeste staat
niet meer dan een wankele
kast, een bed en daaronder
enkele gekreukte, koffers
Boven door de kleine
raampjes schijnt soms een
streepje zon langs het pla
fond.
Evenals de meeste men
sen worden de gastarbeiders
's morgens vroeg gewekt
door rammelende wekkers.
Ook in 't kamertje van Ach-
med, die de gewoonte heeft
zijn neus en zijn donkere snor
in het kussen te verbergen,
staat zo'n wekker. In de kor
te tijd, dat hij in Nederland
werkt, is Achmed al enigs
zins met zijn kamertje ver
trouwd geraakt, al heeft hij
aan de inrichting nog niet
veel gedaan.
Op het verschoten behang
boven de wastafel heeft hij
twee pastelkleurige ansicht
kaarten gepunaisd, gestuurd
door zijn vrouw en drie kin
deren en zijn zuster. Boven
zijn bed hangt een affiche
van Turkish Airlines.
Ook de andere gastarbeiders
hebben hun kamertje ver
sierd met foto's en kaarten.
Achmeds linkerbuur hecht
aan zijn vaderland, zo valt af
aan zijn vaderland, zo valt af
te leiden uit de grote land
kaart aan de muur. Turkije,
anderhalve keer zo groot als
Frankrijk, dat plaats biedt
aan 33 miljoen inwoners.
Toch is 't niet meer het grote
rijk wat het 411 jaar geleden
was, toen de gevreesde troe
pen met in htm vlag de was
sende maan voor Wenen ston
den en zelfs West-Europa in
paniek brachten. Het Euro
pese deel van Turkije, zo
laat de landkaart duidelijk
zien, is ingeschrompeld tot 'n
klein brug gehoofd rond Is
tanbul (het vroegere Con-
stantinopel), dat door de
Bosporus, de Zee van Mar
mora en de Dardanellen ge
scheiden wordt van het Azia
tische deel van de democra
tische republiek.
Achmeds rechter buurman
kijkt zodra hij wakker
wordt tegen een blote
schoonheid, die met haar
druiven kust ten behoeve
van een of ander wijnmerk.
Voor hij naar bed ging, heeft
Achmed nog lang liggen
peinzen aan zijn toekomst.
Als hij over een jaar of twee
genoeg gespaard heeft zal hij
naar zijn dorp in het centra
le Turkse hoogland terugke
ren. Hij zal een landbouw
trekker kopen en meer gaan
oosten van de dorre, gierige
grond. Dan zal hij zo denkt
hij volop kunnen eten van
het ritueel geslacht vlees van
runderen en schapen.
Totdat hij voldoende geld
heeft, zal hij op meer dan
4000 km afstand van huis het
eentonige en desnoods smeri-
de welvarende geïndustriali
seerde landen niet voldoende
arbeiders meer te vinden
zijn. Hij zal dit moeten aan
vaarden, evenals 300.000 van
zijn landgenoten, die in Eu
ropa zijn gaan werken en er
nu zelfs niet meer gemist
kunnen worden.
7
Op weg naar het toilet ach
ter in de kloostergang be
denkt Achmed, dat hy aan
drie dingen nog steeds niet
kan wennen. Het gemis aan
vlees, dat hij eten mag, aan
de sociale problemen, waar
voor je thuis je familie had
om die op te lossen (hier
moet je altijd naar een amb
tenaar) en aan het staande
urineren. Dit laatste heeft hij
overeenkomstig rituele
gewoonte altijd gehurkt
gedaan.
z i
Maar als hij op zijn werk zijn
collega's gastarbeiders ziet,
vindt hij, dat hij al met a|^
niet mag mopperen. Hij
heeft 'n dak boven zijn hoofd
en een bed om in te slapen.
En, hij heeft de zekerheden
van een contractwerknemer.
De fabriek heeft het oude
kloostertje gehuurd en dat is
in ieder geval beter dan de
pensions, waar andere gast
arbeiders met drie of vier
man op één kamertje hok
ken.
Met het werk lukt het ook al
beter, al viel het in het begin
niet mee. Het is wat, de hele
dag tussen vier muren in een
duffe fabriekshal vol lawaai,
voor iemand die de vrije
landarbeid gewend is. Die
aan de zon zag hoe laat het
was en nu moet werken met
een tijdklok aan de fabrieks-
poort, die moet weten hoe
Vroeger bepaalde hij zijn ei
gen werktempo. Nu wordt
dit aangegeven door een ma
chine, die met een stempel
vormen stanst uit metalen
platen.
Aan dit alles moet hij nu
maar niet te veel denken, 't
Brengt geld op en dat is be
langrijk. Hard werken en
zuinig leven blijft voor een
Turkse arbeider voorlopig
nog het parool. In een krant,
die hij van thuis gestuurd
kreeg (van de Nederlandse
kranten kan hij geen letter
lezen) ias Achmed, dat een
parlementslid aan zijn rege
ring had gevraagd hoe lang
zijn landgenoten nog in het
buitenland zouden moeten
gaan werken. Het antwoord
was: Voorlopig tot 1980.
Onder de kantine-pauze zoekt
Achmed zoals gewoonlijk ge
zelschap bij zijn landgenoten.
Met de Nederlanders kan hij
geen woord wisselen. Verve
lend is dat wel. Vooral tij
dens de lange weekends, wa
neer je van vrijdagavond tot
maandagmorgen niets te
doen hebt en in je pension
rondhangt of op straat slen
tert.
Achmed kijkt blij verrast
als plotseling de Turkse
maatschappelijk werker bin
nenkomt en hem meedeelt
dat hij op kantoor zijn „eer
ste" kinderbijslag kan gaan
halen. Hij had er zich daags
tevoren flink zorgen om ge
maakt, omdat anderen die
wel ontvangen hadden en hij
niet. Het bleek een admini
stratieve achterstand te zijn,
wat helaas niemand hem had
kunnen vertellen.
Hij was bovendien kwaad, ge
worden toen hij vernam, dal
een Nederlander iets grapte
over een computer, die het
begeven had toen deze de
kinderbijslag voor de Turk
z'n harem moest uitrekenen
Kwaad, omdat Nederlanders
over ieder land ter wereld
iets weten, behalve over Tur
kije, zo meende hij. Weten
zij dan niet, dat alhoewel
Mohammed aan zijn volge
lingen het hebben van meer
dere vrouwen toestond po
lygamie in de in 1923 opge
richte Turkse republiek
al lang bij wet verboden is?
Sprookjes hebben nu een
maal een lang bestaan.
Daarom zullen Europeanen
nog lang blijven geloven, dat
Turkse gastarbeiders thuis
als een sultan leven en op
zijn minst drie vrouwen heb
ben.