olgt:
ERK
>HIL1PS
alles in het enkelvoud
ook één Dolle Mina
op de bodem van
de zee geen
politieke druktemakers
Slaapvertrek
Roet in het eten
Voldoenin»
Foldertje
•y RIJUIT
DE STEM/ZATERDAG 30 MEI 1970/VRIJUIT
KLEINDUIMPJE EN DE REUS
.30 12.00 uur
!.30 16 30 jur
Totaal 4216 uur
7.30
2.30
12.00 uur
16.30 uur
Totaal 42*6 uur
uur
morgen van
2.30 03.00 uur
3.30 07.30 uur
jmorgen van
0.00 00.30 uur
11.00 - 05.00 uur
Totaal 42'6 uur
Woensdag mag in 890 Nederlandse gemeenten een nieu
we raad worden gekozen. De animo en de emoties ver
schillen van plaats tot plaats. Op deze pagina vindt U
een registratie van de animo en de emoties in twee ge
meenten, de grootste en de kleinste. De kleinste gemeen
te is geen probleem; na een jarenlange nek-aan-nek-race
tussen het Zeeuwse Overslag en het Noordhollandse Kat-
woude is Overslag een prooi van het streven naar schaal
vergroting geworden, Katwoude nog niet. Minister
Smallenbroek heeft destijds aangekondigd dat de 200
kleinste gemeenten moeten worden opgeheven in het
algemeen gemeenten met minder dan 2000 inwoners
en het mooie ronde aantal van 1000 gemeenten halen we
dan ook al lang niet meer. Veel kleintjes zijn al verdwe
nen. Katwoude heeft momenteel met 298 inwoners nau
welijks nog concurrentie.
De grootste gemeente qua inwonertal is natuurlijk Am
sterdam, maar de Amsterdamse gemeentepolitiek is voor
een groot deel landelijk nieuws. Als wethouder Verheij
met een VVD-er op de vuist gaat of als de kabouters
weer een revolutionair plan bij Samkalden op tafel leg
gen dan vernemen U en ik dat. Daarom leek het leuker
tegenover Katwoude de gemeente met de grootste opper
vlakte te plaatsen. Lang niet iedereen weet welke ge
meente dat is, Emmen en Ede worden veelvuldig ge
noemd en ook nu nog meldt een aardrijkskundeboek ten
onrechte dat het Apeldoorn is. Sinds 1962 is de Noord
oostpolder echter veruit de grootste gemeente, qua op
pervlakte meer dan het dubbele van Amsterdam.
'/2 uur
gmorgen ven
2.00 02.00 uur
2.30 06.00 uur
Totaal 37% uur
Vh uur i
n vrijdag van
4.00 - 18.00 uur
8.30 22.00 uur
Toraal 37% uur
uur
raferdag van
6.00 10.00 uur
0.30 14.00 uur
Totaal 45 uur
Een stembus is meer dan voldoende in Katwoude, wat wil Je ook
met 140 stemgerechtigden?
door JOS AHLERS
;t het dagblad
BREIDING
t)
lericht worden
Katwoude
BEHALVE straatlan
taarns heeft de ge
meente Katwoude al
les in het enkelvoud,
ook één Dolle Mina.
Maar die ene Dolle Mina
is de oorzaak van heel wat
emoties in de kleinste ge
meente. Zij is er ook schul
dig aan dat de 140 stemge
rechtigden van Katwoude
woensdag tegen alle aan
vankelijke bedoelingen in
toch aan de stembus ver
wacht worden.
Katwoude ligt 15 kilometer
ten noorden van Amsterdam
tussen Monnikendam en
Volendam. Eén vrij smalle
weg. Aan de ene kant de
dijk die de Gouwzee ver
bergt, aan de andere kant
boerderijen, één school, één
bungalow en veel groen
land. Katwoude heeft niet
één winkel, geen enkel café
en zelfs geen kerk. En toch
is Katwoude een zeer rijke
gemeente.
Jan van Henegouwen teken
de in 1321 een tot op de dag
van vandaag bewaard geble
ven stuk waarin Katwoude
toestemming kreeg voor een
eigen bestuur. De eeuwen
door is Katwoude zelfstandig
gebleven. Na de laatste oor
log waren er wel wat pro
blemen omdat de zaken er
slecht voorstonden en het
Rijk besloot onrendabele
kleine gemeenten op te hef
fen, maar men ging in Kat
woude even met de pet rond
en alles was weer geklaard.
Toch zijn de doodsberichten
over de gemeente Katwoude
de laatste jaren niet van de
lucht en nog dit najaar zul-
'®n Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland met een nota
over de herindeling van Wa
terland komen en dan is het
volgens allen die het weten
kunnen met de zelfstandig-
beid van Katwoude gedaan.
Ret hart van Katwoude klopt
'n het schoolgebouw. Niet al
leen geeft meester J. Hepke
ma daar uitstekend en indi
vidueel onderwijs aan 17 kin
ken, maar boven in de on-
üerwijzerswoning recht te
genover het echtelijk slaap
vertrek bevindt zich de
badzaal van de gemeente
katwoude. Daar wordt, om
dat het nu eenmaal wettelijk
s vastgelegd, zes keer per
jaar over het wel en wee van
katwoude gepraat. Vaak
v» j 4 overleg van de 7
in k va<!eren geresulteerd
het plaatsen van nóg een
lantaarnpaal. Er komt er
nnenkort nog één bij en
b staan er in de ganse ge
mot Katwoude na elke 35
EPnf*r een lichtmast en dat
L zo'n regelmatig pa-
j- dat de vanuit het noor
den
balclub, er is wel een tafel-
tennis-, een dames- en een
meisjesclub. In een bijge
bouw liggen dan nog de
spullen van de trots van Kat
woude: de vrijwillige brand
weer. „We hebben hier een
unieke spuit," vertelt spuit
gast Tromp, „we pompen 't
water over de dijk heen."
Helaas ligt de gloednieuwe
spuit nu net in puin, omdat
een haastige Mercedes vergat
voorrang te geven.
De begroting van Katwoude
is al jarenlang sluitend en er
is een aardige reserve van
250.000 opgepot. De burge
meester van Monnikendam
die Katwoude er even bij
doet, heeft dan ook helemaal
geen klachten. Voeg daar
nog bij dat de rechterhand
van de burgervader, secreta
ris H. van Joolingen, vertelt
dat men in Noord-Holland
„verschrikkelijk tolerant" is
en iedereen in Katwoude ie
dereen kent, en er lijkt geen
vuiltje aan de lucht.
De vier in de gemeenteraad
vertegenwoordigende partij
en Plaatselijk Belang,
CHU, KVP en AR besloten
onlangs dan ook elkaar het
leven niet zuur te maken en
met een gezamenlijke lijst uit
te komen waarop alleen de
namen van de thans zittende
raadsleden zouden staan.
Meester Hepkema legde het
de dorpelingen allemaal even
uit en werd persoonlijk voor-
N ooi'doo stpolder
zitter van de gezamenlijke
partij: Katwouder Belang.
Bij zoveel eensgezindheid
zegt de wet dat er geen ver
kiezingen gehouden hoeven
te worden en alle kranten
maakten daar vol ontzag
melding van. Helaas, begin
april gooide de enige Dolle
Mina van Katwoude roet in
het eten. De in die ene bun
galow die Katwoude rijk is
wonende mevrouw M. Havik,
43 jaar oud en moeder van
drie pubers, kwam met een
eigen lijst voor de dag.
In een plaatselijke krant
heeft mevrouw Havik al ge
zegd dat ze op de meerder
heid van de stemmen rekent
en dat ze bereid is wethou
der te worden.
Als mevrouw Havik woens
dag een stuk of tien stem
men vergaart en waarom
zou ze niet? zit ze zelf
in de raad, maar op een po
litieke aardverschuiving re
kent buiten haar geen mens
in Katwoude. Op het ge
meentehuis wijst men er bo
vendien op dat het echtpaar
Havik op Koninginnedag de
hele avond moederziel alleen
tussen de hossende Katwou-
ders heeft gezeten. In het
dorp zelf voegt men er aan
toe dat iemand onder grote
bijval de pruik van mevrouw
Haviks hoofd heeft getrok
ken. Eén van de mannen die
zijn handtekening onder de
lijst van mevrou'" Havik ge
plaatst heeft is meester
Hepkema kr /ertellen,
dat hij er si n heeft.
Die spijt heeft ook de over
hand bij de meester zelf.
„Juist nu onze zelfstandig
heid bedreigd wordt, hadden
we de eenheid moeten bewa
ren," ?egt hij. Over enkele
maanden zal blijken door
welke gemeente Katwoude
zal worden opgeslorpt, maar
voordien kan mevrouw Ha
vik de enigszins overjarige
Dolle Mina van Katwoude
nog een poosje strijden voor
de zelfstandigheid van het
dorp zonder kerkhof en zon
der politieagent. Ais eerste
vrouwelijke raadslid, dat zal
woensdagavond wel vast
staan. Volgend jaar viert
Katwoude het 650-jarig be
staan. Het wordt een groots
feest met een fors beroep op
de gemeentelijke reserve,
want men denkt er ook een
afscheidsfeest van te moe
ten maken. Eén Dolle Mina
ten spijt.
laar Schiphol koersende
wi?len zich 's nachts op Kat
*»We oriënteren,
een schoolgebouw is ook
verenigingsruimte, want
neeft Katwoude geen voet-
3 juni is hel weer zo ver....
Noordoostpolder. De jongste gemeente in ons land. Ook daar ligt
het rode potlood klaar.
DE Noordoostpolder is
niet alleen qua opper
vlakte de grootste ge-
gemeente, het is ook
de jongste en in tal
van zaken is er een volko
men afwijkende situatie te
vinden. Hoewel de bijna 32
duizend inwoners in meer
derheid zeer tevreden zijn,
vecht de Noordoostpolder
toch voor een bizarre zaak:
afrekenen met een ideale si
tuatie die een vergissing is
gebleken.
De polder viel in 1942 droog
en geleidelijk kwamen er
mensen wonen. Mensen die
uit alle delen van Nederland
vreemden voor elkaar
die samen een gemeenschap
moesten gaan vormen. Een
gemeenschap zonder historie
en traditie maar wel met 'n
prehistorie, want er zijn wat
oude potten gevonden.
Aanvankelijk geschiedde de
opbouw van de gemeenschap
onder voogdij van het Rijk,
maar die opbouw kwam pas
goed op gang toen de NOP
in 1962 een zelfstandige ge
meente werd.
Tot aan die tijd was er zorg
vuldig geselecteerd wie er
wel en wie er niet in het
nieuwe land mocht komen
wonen. De namens de ge
meente public relations
bedrijvende W. Jansen zegt:
„Het Rijk heeft het hier op
basis van een ideaal-situatie
geprobeerd te kolonialiseren.
Men heeft geprobeerd er een
gemiddeld Nederlandje van te
maken." Men heeft aan een
puur agrarisch gebied ge
dacht en dat schept nu een
hoop problemen. Men is bo
vendien plannen van ver voor
de oorlog gaan uitwerken,
plannen uit een tijd toen al
les nog per fiets bereikbaar
moest zijn en zo kwamen er
rond het centrum Emmeloord
liefst tien dorpen. Jansen:
„Dat is in wezen een mis
kleun van het Rijk. We zijn
nu driftig naar alternatieve
werkgelegenheid aan het
zoeken en we voelen er niets
gemeente die zich via de te
levisiereclame probeerde te
verkopen. Aansluitend werd
in '68 een grootse manifes
tatie georganiseerd met als
doel wederom een aantal ma
len het tv-scherm te halen.
De jonge gemeente heeft een
zeer afwijkende bevolkings
opbouw, de helft van alle in
woners is jonger dan 20 jaar,
er zijn nauwelijks bejaarden.
Het grootste probleem van
de NOP is hoe men die
jeugd kan vasthouden. Ter
wijl de agrarische sector
steeds minder mensen op
neemt en tot voor zeer
kort was de gemeente voor de
volle honderd procent agra
risch komen er steeds
meer jonge mensen op de ar
beidsmarkt. Bovendien wil de
gemeente ontkomen aan het
probleem van lucht- en wa
terverontreiniging. Tot aan
vandaag hebben zich 35 klei
ne en middelgrote bedrijven
in de NOP gevestigd en sa
men geven ze werk aan 1500
mensen.
Maar het is onvoldoende. Er
mag dan wel nauwelijks werk
loosheid heersen (110 men
sen staan als zodanig gere
gistreerd), wel is het zo dat
het aantal inwoners van de
gemeente ondanks het gro
te aantal geboorten het
vorig jaar voor het eerst is
gedaald. Men zoekt zijn ge
luk elders ook al omdat die
hele ommezwaai plotseling
een nieuw vaderlands pro
bleem heeft aangedragen: de
woningnood. Nog in 1967
kwamen er honderd wonin
gen klaar waar geen vraag
naar was.
voor om net als in Gronin
gen en Friesland leeglopende
dorpen te krijgen."
Tweeëneenhalf jaar geleden
toonde een NIPO-enquête
aan dat 80 tot 85 procent van
de Nederlandse bevolking de
NOP niet kende. Jansen: 'We
moesten om ooit alternatieve
werkgelegenheid te krijgen
het volk eerst duidelijk ma
ken, dat je hier niet de hele
dag met lieslaarzen rond
loopt, dat we hier uitsteken
de voorzieningen hebben, zoals
drie zwembaden." De NOP
was de eerste Nederlandse
Maar eerste jeugd is intus
sen aan trouwen toe en zo kan
het gebeuren dat twee jaar
nadat er nog huizen te geef
waren, liefst 1200 mensen te
vergeefs op een huis zitten
te wachten.
O
De boeren in de NOP mogen
dan volgens een rapport van
het Nederlands Economisch
Instituut wei het dubbele
van het landsgemiddelde
verdienen en de gemeente
mag dan wel trots zeggen
„alles te hebben, dit jaar
komt ook het eerste bejaar
dentehuis gereed" toch groei
en de problemen met de dag.
Natuurlijk moet dat koren
op de molen van het partij
wezen zijn veel verkiezings
emoties zijn er niettemin niet
te registreren. Met enige vol
doening hebben velen uitgere
kend dat op basis van de sta
tenverkiezingen de twee zit
tende leden van de boerenpar
tij niet meer in de 23 leden
tellende raad zullen terugke
ren maar verder maakt men
zich niet druk. De zeer Ne
derlands versnipperde raad
heeft zich tot nu toe eensge
zind voor de ontwikkeling van
de polder ingezet.
Er is één uitzondering: de
emoties laaien al jarenlang
hoog op als men over het ge
meentehuis komt te spreken.
De NOP mag dan alles heb
ben, een behoorlijk gemeen
tehuis behoort daar niet bij.
Men behelpt zich nog altijd
met wat vale houten barak
ken.
De emoties zijn ook even op
gelaaid toen Defensie het
Kuinderbos wilde inpikken
om er belastinggeld in rook
te doen opgaan, maar verder
is het weldadig rustig op de
bodem van de zee.
De verkiezingsstrijd wordt
ook allerminst fel gestreden.
Alleen een nieuwe partij:
„Program '70" doet zijn best.
Program '70 wil volgens het
allereerste huis-aan-huis ver
spreide foldertje „een politie
ke samenwerking van voor
uitstrevende krachten in de
Noordoostpolder". Het pro
gram telt 24 punten en het
eerste daarvan is: „Mini
maal eenmaal per jaar zul
len onze raadsleden in een
openbare vergadering ver
antwoording afleggen van
hun beleid". Volgens insiders
wordt dat dan een rustige
bijeenkomst want men geeft
Program '70 hooguit 2 ze
tels.
Resumerend zegt woord
voerder Jansen: „Het is hier
een fijn land zonder politieke
problemen". Uit een meege
geven foldertje blijkt dat
men er 30640 stuks rundvee,
6420 varkens, 497 paarden,
680 schapen, 74907 leghennen
10302 mestkuikens en 2400
tractoren rijk is. Er zijn
ruim 500 verenigingen en de
onderlinge busverbindingen
tussen de dorpen zjjn be
roerd. Heel langzaamaan
wordt de NOP een gewone
Nederlandse gemeente en
dat is ook alles wat men wil.
