KRO brengt serie
over armoedige
Vlaamse bevolking
Broeksz hekelt
beleid Klompé
i
Les
II
D
Gir
STEM)
HOOGr
BERLK
SteedsmeermensenziejeWinnerroken.Allicht.WinnerisZacht&Mild.EnechtAmerikaans.l45^
Taalprobleem
Ondertitels
Samenwerking
Beraad
Bach
Cicero
Herinneringen
Antiek
Peyton Place
DE STEM VAN DINSDAG 12 MEI 1970
V.l.n.r. Luc Philips (Pastoor Munte), Dora
v. d. Groen (Vrouw Coene, Melanie), Robert
Marcel Jef de smid.), Martha de Wachter (Ro-
salien), Bob Storm, (Boer Coene) en notaris
Dutry.
„WIJ, HEREN ¥AN ZICHEM"
HIILVERSUM
Het tv-
feuilleton „Wij, heren van
Zichern", dat de KRO-lelevi-
gie vanaf vanavond iedere
dinsdagavond gaat uitzen
den, is niet alleen een kluch
tig vervolgverhaal, doch te
vens een kroniek van de ar
melijke, achterlijke levens
omstandigheden -waarin een
groot deel van de Vlaamse
landelijke bevolking tijdens
de vorige eeuwwisseling nog
leefde.
Die kroniek werd samengesteld
aan de hand van meer dan 25
verhalen welke Ernest Claes,
een zoon van dat volk, heeft na
gelaten. Deze auteur heeft een
aanzienlijk deel van- zijn leven
gewijd aan het vertellen over
„die simpele, soms grove, maar
steeds goedhartige mensen" van
zijn eigen Ziehem. Ook in Ne
derland is hij zeer bekend, voor
al als de schrijver van „De Wit
te".
Tevergeefs zal men zoeken naar
een boek van Claes, dat „Wij heren
van Zichem" heet. Deze ietwat iro
nische titel van het feuilleton is een
verzamelnaam voor een hele galerij
levensechte figuren en typen uit
zijn afzonderlijke romans en verha
len. Deze figuren worden allemaal
met elkaar in verband gebracht
door verwantschap, vriend- of
vijandschap. Ze vormen een samen
hangend wereldje. Het wereldje
van De Witte.
Dat alles zou de Nederlandse kijker
ook zonder deze inleidende woor
den duidelijk genoeg geworden zyn
was daar niet de taal die deze men
sen spreken.
Waarheidsgetrouw spreken Claes'
figuren hun schilderachtig Zichems.
En hier rijst de vraag of de Noord
nederlanders deze taal zullen ver
staan en begrijpen. Behalve voor
enkele letterkundigen, was 50 jaar
geleden het Nederlands in Vlaande
ren nog niet de algemene cultuur
taal. De beschaafde taal van de ho
gere standen en de gegoede burge
rij was het Frans. Het middelbaar
onderwijs, dat voor het volkskind
niet toegankelijk was, werd in het
Frans gegeven.
In de lagere school brak de ver
fransing niet door. Gevolg: de
volksmens leerde er een sterk dia
lectisch getint boekentaaltje en een
kladje boerenframs, maar bleef ver
der trouw aan zijn eigen idioom.
Elke gemeente had en heeft nog het
zijne. Het blijkt nu reeds uit brie
ven van Nederlandse kijkers, die
het feuilleton in België volgden, dat
de Nederlander zeer vlug aan het
Zichems went.
Voor iedere aflevering zal een kor
te toelichting worden gegeven, om
het volgen van een episode te ver
gemakkelijken.
Het overvloedig gebruik van grove
taal door deze mensen behoeft nie
mand te verontrusten. Om eerder
vermelde reden is het taal niet al
leen verbasterd, maar ook erg ver
armd. Daar waar de woordenschat
tekortschiet, wordt een aangepaste
vloek ingelast. De Vlaamse mens
vloekte niet alleen om te verwen
sen. Hij drukte er ook zijn vreugde
en bewondering, zijn vriendschap
en zelfs zijn liefde mee uit.
Dat een haas een hoas, een haasje
een haske, een huis ook hoos en
een ruit een root genoemd worden,
dat het geloef en gelueven is in de
plaats van geloof en geloven, zal de
kijker wel gauw doorhebben.
Moeilijker wordt misschien: paai-
zen in plaats van peinzen, kernijn
in plaats van konijn is; striepen
waar stropen bedoeld wordt. De
medeklinkers d, r, t worden vaak
weggelaten: harane, brannen, voor
handen en branden, „kom e kie
hie" voor „kom een keer hier".
Ter verduidelijking ock voor het
eigen publiek heeft de BRT de eer
ste twee afleveringen ondertiteld.
Nogmaals, de moeilijke verstaan
baarheid vooral van de jeugdige
snelsprekende medewerkenden,
blijft een levensgrote handicap. De
ffien door de KRO uit te zenden af
leveringen werden door samenstel
ler en regisseur Maurits Balfoort
uitstekend in beeld gebracht.
De Nederlanders zullen kennis
kunnen maken met de sappige dia
logen van de Witte en zijn vriend
jes. Daar zijn verder pastoor Mun
te; zijn bazige dienstmeid Rozalien,
door de smid „meneer de deken"
genoemd; Jef de smid, zijn wakkere
Melanie en zijn zoon Niisike-van-de-
smid; Emma de catechismusjuf
frouw en haar huishoudster Cle
mentine; boer Coene, zijn ziekelijke
vrouw, de zuster van Melanie.
Voorts Fons en Herman Coene, de
zonen van de boer; de baron van
het „Wazinghuis" en zijn familie.
Tenslotte zijn er die typische lande
lijke proletariërs, zoals Claes ze
heeft gekend en liefgehad: stropers,
bedelaars, leurders, mandenmakers
enz. Allen samen vormen zij het
wereldje va" de Witte aan het be
gin dezer eeuw. Buiten de baron,
zijn zij arme, achterlijke en bijgelo
vige mensen, die door Claes even
wel altijd begiftigd zijn met le
vensblijheid en zin voor humor".
Programmadirecteur bij de Vlaam
se televisie, Bert Janssen, verklaar
de Onlangs: „Ik hoop dat de over
name van deze produktie dte stoot
kan geven tot een intensievere sa
menwerking tussen Nederland en
België. Wij hunkeren in België naar
een culturele integratie met Neder
land, maar tot dusver zijn wij bij
onze noorderburen weinig aan bod
gekomen. De constellatie van de
omroep in Nederland maakt het ook
niet gemakkelijk om tot een samen
werking te komen".
De KRO en de BRT zullen in de
naaste toekomst meer gaan sa
menwerken. Zo zal in septem
ber een begin worden gemaakt
met een coproduktie van een
van de toneelstukken van de
Vlaamse auteur Hugo Claus.
Waarschijnlijk zal de keus val
len op het stuk „Suiker".
(ADVERTENTIE)
Winner roken.
Genieten
geblazen,
(Van onze radio- en tv-redacteur)
HILVERSUM „Bij mij groeit de indruk dat minister Klompé zelf
wil optreden als een soort directeur-generaal van de omroep. En K
wat gebeurd is met betrekking tot de brief op het rapport „Uitgangs.
punten" en de cao-onderhandelingen van het omroeppersoneel, j,
deze indruk stellig niet verzwakt. De minister verleende aan verte,
genwoordigers van het personeel 4 procent voorschot, terwijl de re
geringscommissaris ons uitdrukkelijk had verboden een voorschot
te verstrekken", aldus heeft de voorzitter van de VARA, de heer J,
B. Broeksz verklaard in een toespraak tot de verenigingsraad var
deze omroep.
mening met het kamerlid, de heer
Schakel, die zijn amendement op
art. 36 enigszins gewijzigd had,
Als het nodig is NOS-prograij.
ma's te doen afwisselen door andet-
soortige uitzendingen, die de NOS
niet mag geven, dan kunnen
omroepen voor die afwisseling at.
gen. De heer Broeksz vertrouwde
dat men in regeringskringen zal
grijpen dat de zendtijdverhoudïj
tussen NOS en grote omroepen zoet
is en verbetering behoeft. Dat word:
dan ook door het bestuur van dé
NOS voorgesteld. In de loop vat
de week zal het NOS-bestuur ziet
over deze zaak beraden. Spreker
hoopte dat een eensgezind stand,
punt zal worden ingenomen en da;
de NOS-bestuursleden het verzetten
van de wet, ook al gebeurt dit door
een minister, niet zal acceptera.
Het gaat hier om het levensbelang
van de omroeporganisaties.
Ten aanzien van regionale et
lokale radio en tv merkte spreke
op dat de omroepwet verbiedt, dat
zulks op commerciële grondslag door
middel van reclame-inkomsten etc
zou kunnen gebeuren. Levensgroot
wordt dan het in alle discussies te-
zake zorgvuldig vermeden probleem
der financiering duidelijk. Dit geldt
ook voor educatieve programma's.
Als men zenders gebruikt voor eet
zeer gering aantal-kijkers of luiste
raars, dan schiet men met kanonnen
op mussen. De cursisten zijn veel
meer gebaat met banden of casset
tes. Los van de vraag of het minis
terie van Onderwijs al of niet de
kosten voor NOT en TELEAC voot
haar rekening neemt, dient dit mi
nisterie niet nutteloos geld uit te
geven. De ervaring welke de TROS
opdoet, nu haar claim als B-omroep
voorshands is afgewezen, zal voet
alle omroepen tot lering moeten
strekken.
Terzake de brief van de minister
over haar standpunt met betrek
king tot het gezamenlijk program
ma, verklaarde de heer Broeksz, dat
als minister Klompé betoogt dat
amusementsprogramma's voor de
NOS „niet per se verboden terrein
zijn", ze hiermee een draai aan de
omroepwet geeft, welke met deze
wet in strijd is. „De soorten pro
gramma's die de NOS mag brengen
zijn uitdrukkelijk in de wet opge
somd, en andere programma's zijn
dus wel verboden d.w.z. door de be
woordingen van de wet zelf."
Spreker citeerde uit de handelin
gen van de Tweede Kamer de ver
klaring van de minister bij het om-
roepdebat, dat het ryet de bedoeling
is dat de NOS een omroep-organi-
satie wordt, die een totaalprogram
ma gaat uitzenden. Minister Klompé
verschilde daarover dan ook niet van
HIS MASTERS VOICES bracht een
l.p. met koren en koralen tuf Bach's
Mattb eus-passion. Op de cover tref
fen we geen bekende namen aan.
Laat u echter, als u van het genre
houdt niet weerhouden de plaat aan
te schaffen. Er wordt met veel lief
de en toewijding gezong endoor het
Süddeutsche Madrigaalkoor o.l.v.
Wo-lfgang Génmenwein. Wat aange
kondigd staat als „Ein Knabenchox"
blijkt een groep jongenssopranen
te zijn, die de twee grote koren bij
zonder opsieren met hun stralende
zang. In de witgroeven tussen di
verse koralen staan hier en daar
wat storende bijgeluiden.
Bach Chore und Chorale aus der
Mattheuspassion (EMI-Stereo C/
047-28552).
EUGEN CICERO speelt een hele l.p.
vol met nummertjes van alle kan
ten. Hij beginit met Gershwin (I got
rythm en Summertime) en via Hel
lo Dolly en For Favor en diverse
andere kleinnoden komt hij bij
Bach terecht in een Fantasie over
diens C-moll Preludium. Voor de
Cicerofans moet de plaat een hele
belevenis zijn. Het is ook erg be
schaafd en vooral erg inventief wat
Cicero doet. Hij blijft daarbij pro
fiteren van zijn klassieke opleiding
en zijn eigen artisticiteit. Dat komt
vooral tot uiting in zijn mooi afge
wogen toonvorming. Naar dat goe
de toucher is er vitaliteit genoeg
irn het geheel, en in sommige frag
menten swingt het dan ook lekker
de p%. uit.
Eugen Cicero (MPS 578201)
MOSBY'S herinneringen bevat za
verhalen over zes verschillende
personen, die met aandacht e» in
telligentie beschreven zijn vanuit
een on-sentimenteel mededogen met
de mens, die meer dan in welk tijd
perk ook zichzelf een raadsel is en
daarom geen weg weet met zijn
aanwezigheid op deze wereld. In
wezen staat ieder van de mensen
uit deze verhalen symbool voor
moderne „toestand", waar
raad mee weet. Dit maakt het te'
klemmende uit van Saul Bellow)
mensen in deze prachtige verhalen
bundel. Bellow toont de mens als
een gemakkelijk te kwetsen wezen,
dat in feite maar wat ronddoolt
zonder vast doel omdat hij er
deweg van overtuigd raakt dat le
ven eigenlijk een toevallige en in
wezen passieve bezigheid is met het
enige doel te trachten zich overei®
te houden zonder dat men in fe>J{
iets bereikt. Zodoende leven vele
van Bellows figuren in een zelf-F;
bouwde schijnwereld, waaraan aj
zich vastklampen omdat zonder de
ze „steun" het leven voor hen heel
moeilijk zou zijn. Daardoor bevatten
deze verhalen, die wij van hart'
aanbevelen, behalve mededogen,
ook een grote dosis somberheid,
want een antwoord krijgt men
gens. Voor de vertaling van
Hoog hebben wij alle respect.
Mosby's herinneringen en
re verhalen - Saul Bellow' - fl*
lenhoff-editie, Amsterdam - Jf,
J. MAR®-
Ol
BOEK
ALS DEEL 32 van de serie Pt*
ta-Paperback „Antiek kopen J
een sympathiek en bijzonder ff
verzorgd boekwerkje verscte
over glazen voorwerpen. Yel**j
met bijzonder veel illustraties t®,
kan het anders bij een zo visu»
onderwerp als glas) wordt een
JAN DE BREET zicht gegeven in de wereld van
gebruiksglas; dus van flessen,®
nen, kruiken en drinkglazen,
loop der eeuwen Voor de
en of glasliefhebber een v
gidsje, dat prettig leësbaar
overzicht geeft van het onts® i
van glazen gebruiksvoorwerp J
Stap voor stap wordt het gw»r
volgd op zijn tocht door de l
schiedenis in Europa. Glas, dow
mens gemaakt bestaat m®»',
5000 jaar De Foeniciërs tf®®,
algemeen beschouwd als de uit
der3 var het glas. De oudste ff
zen voorwerpen, die nu nol
kend zijn komen, uit EgypPg
de geschiedenis van het glas
dat de kunst somstijds vr'l
verdweei. Nederland en met n
Leerdam spelen in de ion8ereJ.|
schiedenis van het glas een SN I
rol (Antwerpen in 1549 en M®,,
burg in 1581 waren de eerste,,
derlandsr steden waar gk?
zen werd) De grote bloei in
TRIOMFANTELIJK staat op de ti
telpagina te lezen dat het hier
„een nieuwe, meeslepende roman
over de inwoners van Peytonpla-
ce" betreft. Naar die geheimen be
hoeft u echter, voor wat ons be
treft, niet nieuwsgierig te zijn Het
boek biedt een naief geschreven
verhaal, gelardeerd met erotische
belevenissen, die nogal plat uit de
doeken worden gedaan. Het boek
is zonder veel diepgang geschreven
en probeert de lezer enig inzicht te
geven in de verhoudingen in een
kleine Amerikaanse stad en die in
de kleine kring van het kader van
een grote fabriek, die daar is ge
vestigd. Weliswaar onthult het
boek wel het een en ander over de
sociale en politieke problematiek
in een kleine Amerikaanse samen
leving (al is veel daarvan echt niet
specifiek Amerikaans) maar de
thema's worden nogal grof ge
bracht, zodat men zich realiseert
dat het er in feite om te doen is te
choqueren. Maar dat gebeurt dan
wel zo naief dat het allemaal wei
nig om het lijf heeft.
J. MARTENS
Geheimen var Peytnn-pla Roger
Fuller (Uitg A. J. Lui ting li, Laren
NH).
lil-
itiffl*
ierland kwam in de zeven
en achttiende eeuw toen
ciaal naar Nederland kwam
worden gegraveerd.
De vele illustraties in het
maken net de antiekkoper ge^
kelijkei een aankoop op de-«
waarde te schatten Eer
werkje samengesteld door
van Oorschot, een van de 'j^-
nemers en bestuuslid van de
bantse Antiekbeurs.
G SIMONS
Afltte
Anton van Oorschot
pen Glazen voorwerpen
Helmond f 7,25).
Antiek I
21
(Van onze kunstredacti
BREDA De Philips
clus heeft met het uit»
Berlioz' epische opera
ens" op vijf langspeel;
hoogtepunt bereikt. Niet
zeventien opnameseries
geweest om „Les Troyen
op tien plaatkanten te zet
gegeven moment kon n
opname in Walthamstow
bij Londen, 117 musici
honderd koorleden aan
zien onder de straffe, m;
geforceerde leiding van
die een belangrijk aandei
leverd in de hele cyclus-
werden reeds de werken
oz als het Te Deym, de I
Symfonie „Roméo et Ji
Symfonie funèbre et trio
er volgen no-g het Requi]
Messe den Moris), Les
La Damnation de Faust
Benvenuto Cellini. De i
uitvoerenden van „Le!
zijn Josephine Veasy, Jc
Berit Lindholm, Peter C
Heather Begg, met koor
van Covent Garden- Z-
zal dirigent Colin Davis
(ADVERTENTIE
