Kers
m
BEJAARDEN SPELEN TE WEINIG
Suenens hekelt
beleid paus
inzake celibaat
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
im
/■delger!
Na 10 jaar „LUCHTIGE" FINSE CHARME
malaise
opleving
in scheeps
bouw
J
andaag
in
DE STEM
APARTHEID ZORGT
VOOR
BERLIJNSE MUUR
Man boven veertig: levenskansen als in 1900
Filmpaar in toog en mini
Drs. Den Uyl:
Nota over
Indo-China
teleurstellend
GEEN MAATREGELEN
BREDASE AGENTEN
Watersnood in
^•-Duitsland
editie voor
zeeland
RWIINGSTECHNICUS
TRAETEN EN ZOON
STEUN VOOR NEDERLANDS EPISCOPAAT
Jeugdelftal Baronie
kampioen; doel-
gemiddelde 251-6
Andere strandkerk
in Kortgene?
Geen Bantoes in straat Z.-Ahïkaans
stadje
UW bont
vaktpunduf
verztnrgd
enverseleerd
bewaard
IlOe jaargang no. 26423
DirecteurDr. W. A. J. M. Harkx
HoofdredacteurL. Leijendekker
Hoofdkantoor: Breda, Reigerstr. 16
Telefoon 22341, Postgiro 1114111
dinsdag 12 mei 1970
WEERBERICHT
Frisser
Op meeste plaatsen droog. Vooral
aan zee zonnig. Iets lagere tem
peraturen.
KANTORENROOSENDAAL, MOLENSTRAAT 45,
BERGEN OP ZOOM, ZUIVELSTRAAT 26
OOSTERHOUT, ARENDSTRAAT 14
TERNEUZEN, NIEUWSTRAAT 9
GOES, KLOKSTRAAT 1
HULST, STEENSTRAAT 14
edmgmagazijnen gegarandeerd*
laltijd een stap voor ia
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM „Spelen wordt
als verboden of minstens als kin
derachtig beschouwd. Speelgoed is
in onze cultuur alleen bestemd voor
het kind. Ten onrechte. Vooral voor
gepensioneerden en bejaarden die
een zinvolle besteding van de vrije
tijd zoeken, kan het spel een zeer
goede ontspanning bieden".
Dit is de mening van de geron-
toloog dr. J. Michels, wetenschap
pelijk medewerker voor sociale
geneeskunde aan de universiteit
van Nijmegen, die een inleiding
hield op het in Amsterdam gehou
den congres van het Europese
speelgoed instituut. „In wezen spe
len ook volwassenen en zelfs oude
ren graag - denk aan de mopjes
over vaders, die de spoortrein van
hun zoon misbruiken", constateer
de dr. Michels. „Ma^r er gebeurt
weinig. Bij een onderzoek in en
kele bejaardentehuizen is mij ge
bleken, dat daar vrijwel geen
speelmiddelen waren en dat ook
weinig bejaarden op hun aparte-
menten over speelgoed beschikken.
Voor zover mij bekend wordt ook
thuis onder ouderen bijzonder wei
nig gespeeld met uitzondering van
kaarten Spelen is voor alle volwas
senen een zinvolle vrijetijdsbeste
ding maar de grootste behoefte aan
speelgoed heerst voorlopig vooral
bij gepensioneerden en bejaarden.
Zij beschikken over veel vrije tijd,
waaraan zij vaak geen zinvolle be
steding weten te geven. Bovendien
nemen de andere mogelijkheden
van vrijetijdsbesteding voor hen af
op grond van lichamelijke en soms
ook geestelijk verminderde vermo
gens. Zij dreigen zich te gaan ver
velen. De bejaarde wordt dan
prikkelbaar en lastig voor zichzelf
en zijn omgeving. Hij ervaart zich
als nutteloos en' een last voor an
deren.
Bij het ontwikkelen van goed
speelgoed voor ouderen moet men
rekening houden met het verlan
gen naar kontakt met leeftijdgeno
ten maar ook met de kleinkinde
ren.
Het moet dus gaan om gezelschaps
spelen, maar ook om spelen, die
kinderen weten te boeien. Het moe
ten bovendien creatieve spelen zijn
bejaarden kuntselen graag en los
sen graag problemen op. Bouwdo
zen zouden aan deze verlangens
kunnen voldoen. Zeker als zij een
aanvulling kunnen betekenen voor
creativiteit van hun kleinkinderen.
Bovendien leveren bejaarden graag
prestaties. Zij winnen graag en
zijn anderen graag te slim af. Het
wedstrijdelement is belangrijk en
zeker als er iets mee te verdienen
valt. Het kaartspel verliest veel
van zijn attractie wanneer er niet
om geld wordt gespeeld. Al zijn de
bedragen nog zo klein. Er zullen
spelen ontwikkeld moeten worden,
die vooral een beroep doen op de
ervaring van de bejaarden, op hun
vaardigheden, maar minder op hun
vertraagd reactievermogen en af
nemende handigheid. Het spel mag
vooral niet te lang duren. Monopo
lie bijvoorbeeld vergt veel te veel
tijd. Men speelt lieyer een spel eni
ge malen achtereen dan dat men
aan het spel geen eind ziet komen.
Men moet zich tenslotte hoeden
voor kinderachtig speelgoed. Men
moet oma's geen poppen geven. De
grote vrees van de bejaarden is,
dat zij als kinds worden gezien'.
Er moet gestreefd worden naar
speelgoed dat is afgestemd op de
verminderde en meer onzuivere
motoriek van de bejaarden, zijn ge
zichtsvermogen of zijn afgenomen
gehoorscherpte".
(Van onze redactie binnenland)
ROTTERDAM „De wereld-
stlieepsbouw maakt op het ogenblik
de grootste opleving van de afgelo
pen tien jaar". Dit verklaarde direc
teur J. W. A. Langenberg van de
Rijn-Schelde Machinefabrieken en
Scheepswerven N.V. gisteren tijdens
de jaarvergadering in Rotterdam.
Hij deelde mee, dat de orderpor
tefeuille van de Rijn-Schelde inmid
dels - inclusief reparatieopdrachten
- gestegen is tot f 2 miljard. Deze or
ders konden, aldus de directie op
aantrekkelijke voorwaarden worden
afgesloten.
Directeur Langenberg sprak ook
over de goede vorderingen van de
commissie, die mogelijkheden tot sa
menwerking tussen de concerns van
Rijn-Schelde en Verolme onderzoekt.
De raad van bestuur van Rijn-
Schelde verwacht dat de eindcijfers
over 1970 zeker niet minder zullen
rijn dan die over 1969. De concern-
omzet zal dit jaar - naar de directie
verwacht - hoger zijn dan die van
1969 en de omzet per man blijft stij
gen. Vorig jaar konden de activitei
ten van het concern worden verdeeld
I a 20 procent scheepsbouw, 20 pro
cent reparatie en 60 procent overige
activiteiten. De Rijn-Schelde heeft er
j nog steeds geen spijt van niet te zijn
begonnen met de bouw van super
tankers.
•Van een onzer verslaggevers)
BREDA Commissaris H. van
ooethem van de gemeentepolitie te
weda heeft laten weten geen aanlei-
te zien tot maatregelen tegen
agenten, die vorige week
voensdagnacht op het Nonnenveld
«rokken raakten bij een vechtpar-
tussen burgers en de politie.
Onzerzijds was gesignaleerd dat
en van de agenten dreigde zijn pis-
o°l te zullen gebruiken en daarmee
j tate de vonk gaf tot het ontbran
den
van de vechtpartij, en dat een
■>r spoedige indiensttreding i
®izijn het zelfstandig ontwe!^.
erekenen van centrale ve
Lies in een jong, snel gro
■rijf- _g tfi I
of mondelinge sollicitatie
Inderstaand adres: I
Terneuzen. Tel. OU3®"
■3 - 615.
weede agent een op de grond liggen-
o man geschokt had. Na getuigen-
toj°r en.reconstructie is de politie
t de bevinding gekomen dat de
iiu dreigde te schieten ernstig
het
nauw was gebracht en daarom
«echt met zijn pistool dreigde. Vol-
5ns de politie is niet gebleken dat
andere agent geschopt heeft.
del^ANKF0RT <D-P-A.) - In grote
I jk van Zuidwest-Duitsland zijn
ontrf zware regenval overstromingen
snn„ n' Talrijke wegen en enkele
hoorwegen staan Wank Hifir m
rest °P de Neckar en de Saar
scheepvaart worden gestaakt.
Achttien Finnhostesses zijn gister
morgen op Schiphol aangekomen.
Ze werden uit een groep van 90
gewone stewardessen geselecteerd.
Deze nieuwe gastvrouwen-in-de-
lucht beschikken over tenminste
vijf jaar vliegervaring.
Daarnaast hebben zij nog een spe
ciale opleiding genoten, waarbü
zij ondermeer werden onderwezen
in politieke en toeristische aspec
ten van landen en volken.
Flinke prijs voor late aardappel.
Pagina 5
Koudijs Mengvoeders: voor één
dag terug naar .geboortegrond'
Pagina 9
Nazi-massamoordenaar Franz
Stangl morgen voor zijn rech
ters. Pagina 13.
Bredanaars dertig jaar geleden
op de vlucht voor het naderen
de oorlogsgeweld. Pagina 15
Nederland verslindt vier mil
joen kranten per dag.
Pagina 15
Amateur-psychologen boeken
succes in Olympia's Tour.
Pagina 17
VARA-voorzitter: minister Klom-
pé wil optreden als een soort
directeur-generaal van de om
roep. RTV-pagina
BRUSSEL (KNP) Kardinaal
Suenens van Mechelen-Brussel
heeft zich achter het verlangen
der Nederlandse bisschoppen ge
plaatst om de kwestie van het ce
libaat met paus en wereldkerk te
bespreken. De Belgische primaat
constateert dat de celibaatskwes-
tie in het slop is geraakt. Hij wijst
als oorzaak daarvoor aan dat de
paus tijdens het concilie de bis
schoppen verboden heeft erover
te discussiëren en dit verbod na
derhand heeft gehandhaafd door
herhaalde duidelijke uitspraken,
zodat een normale collegiale dis
cussie uitgesloten wordt.
Kardinaal Suenens legde zijn
verklaringen af in een interview
met het Franse dagblad Le Mon
de. De kardinaal sprak zich niet
uit over de celibaatskwestie zelf.
Het is de tweede maal dat kar
dinaal Suenens zich in een inter
view principieel uitlaat over de
verhouding paus en wereldepisco
paat. Vorig jaar deed hij dit in
„Informations Catholiques Inter
nationales", toen hij in scherpe
bewoordingen aan de topleiding
der kerk verweet, dat de door het
Vaticaans concilie uitgewerkte
opvatting over de kerk nog maar
zeer weinig in Rome is doorge
drongen.
Kardinaal Suenens verklaart in
zijn jongste interview met Le
Monde niet gelukkig te zijn met
het beleid, dat de pans inzake de
celibaatskwestie voert. Maar ook
met de houding van veel bisschop
pen is de kardinaal het niet eens.
Suenens kritiseerde de centra-
Ie kerkleiding voor het feit dat
zij van de bisschoppen in de we
reldkerk eenvoudigweg verlangt
dat zij volledige instemming be
tuigen met een beslissing zonder
dat de kwestie zelf bestudeerd
mag worden. Kardinaal Suenens
erkende hierbij dat veel bisschop
pen dezelfde vrees koesteren als
het centraal bestuur der kerk
over de konsekwenties van de in
gewikkelde toestand, die zou
voortvloeien uit een herziening
van de celibaatswet. Maar hij ver
klaarde ook, dat al die bisschoppe
lijke instemmingen met de paus
gegeven worden zonder rugge
spraak met eigen priesters die
toch de eerstbetrokkenen zijn.
De bisschoppen staan voor een
dilemma, zo vervolgde de Belgi
sche kardinaal. Ofwel geven zij
de indruk ontrouw te zijn aan
Rome, ofwel lijken zij hun ver
antwoordelijkheid jegens hun lo
kale kerken te ontvluchten.
En over de Nederlandse bis
schoppen: „De Nederlandse bis
schoppen hebben gekozen voor
hun lokale kerk in de vaste hoop
dat Rome hun houding zou begrij
pen en met evidente bekommer
nis het in geen geval tot een
breuk te laten komen. Het lijkt
SUENENS
„..verbod intrekken..»
hen ondenkbaar dat 'n dergelijk
probleem in de kerk, zoals die
door Christus is ingesteld, zou
kunnen beslecht worden zonder
een waarachtig gesprek met de lo
kale kerkenzonder een echt
collegiaal of synodaal debat ter
zake. Dit alles is paradoxaal en
deze verwarde toestand moet
kunnen worden opgehelderd".
In dit verband verlangt kardi
naal Suenens van Rome dat het
de spelregels der collegialiteit
eerbiedigt en de medeverantwoor
delijkheid ernstig neemt. Rome
dient de uitzonderingstoestand op
te heffen en de bestudering van
de celibaatskwestie toe te laten.
Kardinaal Suenens uitte voorts
zijn grote waardering voor de wij
ze waarop de Nederlandse bis
schoppen hun ambt uitoefenen.
„Zij staan werkelijk temidden
van hun kerk. Men kan niet loo
chenen dat zij een voorbeeld ge
ven hoe medeverantwoordelijk
heid in hun gemeenschap werke
lijk beleefd wordt. Zij hebben dan
ook het recht te vragen, dat an
dere kerken hun probleem be
studeren".
De eerstvolgende bisschoppen
synode in 1971 zou de ideale
plaats zijn om de celibaatskwes
tie aan te pakken, maar dan moet
deze synode - aldus kardinaal
Suenens - wel in alle openheid
en binnen alle lokale kerken
grondig worden voorbereid.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Drs. 3. den Uyl,
voorzitter PvdA-fractie in de Twee
de Kamer, heeft gisteren de nota van
de Nederlandse regering over recen
te ontwikkelingen in Indo-China een
„teleurstellend stuk" genoemd.
Ze geeft een verklaring vain het
Amerikaans optreden in Indo-China
en ze herhaalt dat de regering be
grip heeft kunnen opbrengen voor
de door president Nixon opgesomde
motieven voor de invasie-Cambodja,
aldus de heer Den Uyl.
(Zie ook elders in dit blad)
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA Gisteravond speel
de het jeugdelftal van Baronie
17 zijn 20e wedstrijd van deze
competitie tegen EW uit Rijen.
Nadat de jonge Baronnem zater
dag in Dongen tegen DVC het
kampioenschap hadden binnen
gehaald door met 8-0 te winnen
kwamen zij tegen EW tot een
score van 16-0. Die uitslagen be
vestigden het schutterstalent
van deze 13- en 14-jarigen, die
in hun competitie (B 9 van de
Afdeling Noord-Brabant van de
KNVB) tot de formidabele score
kwamen van 251 voor en 6 te
gen.
Als beloning mogen zij nu vier
dagen naar Hannover waar zij
met de pinksterdagen deelne
men aan een toernooi van Han
nover '96.
(Van onze correspondent)
GOES Het bestuur van de Goe-
se Maria Magdalenaparochie is in
onderhandeling met het bestuur van
de Nederlands Hervormde Kerk van
Kortgene om op zaterdagavond in
deze kerk een avondmis te verzor
gen voor de watersportliefhebbers,
die gedurende het zomerseizoen in
Kortgene verblijven. Het overleg
hierover is nog gaande.
Sophia Loren in mini en haar
tegenspeler Marcello Mastroianni
in toog in een scène tijdens de
opnamen voor de film „De vrouw
van de priester". De film, die in
Venetië draait, wordt gemaakt
naar een verhaal van Ruggero
Marcari en Bernardino Zarponi.
Regisseur is Dino Risi.
(Van onze correspondente)
KAAPSTAD Een stadje in Transvaal, Elandsfontein, zal de eerste stad
worden in Zuid-Afrika, waarin een straat gesloten wordt voor de Afrikaners.
Dit is een verbazingwekkende nieuwe ontwikkeling in de geschiedenis van
de apartheid.
De apartheid zal binnenkort voor
haar eigen „Berlijnse muur" zorgen,
tenzij ontevreden handelaren van 15
winkelpanden die te zamen het be
langrijkste winkelcentrum van de
stad vormen, hun eis ingewilligd zien,
dat de muur niet gemetseld wordt.
De oprichting van de ruim 17 me
ter hoge muur is bepleit door dr. Piet
Koornhof. vice-minister voor de Ban
toe-regering onderwijs en emigratie,
tijdens de kort geleden gehouden al
gemene verkiezingscampagne, om het
mengen van niet-blanken met blan
ken te voorkomen.
Het verkiezingspamflet schreeuw
de: „Het is zijn doel om een einde te
maken van het wandelen van Ban
toes in de straten van Elandsfontein.
Hij is er zeker van dat hij dit zal be
reiken".
De eerste stap om zijn belofte/waar
heid te doen worden, was het bouwen
van een brug van het perron van het
station van Elandsfontein over de
straat, waar de blanke eigenaars van
de winkels handel drijven. Men schat
dat er zo'n 17.000 pendelaars van de
brug gebruik maken om in de fabrie
ken van Elandsfontein te gaan wer
ken.
Nu lopen de Afrikaners, nadat ze
de brug over zijn, terug en gaan win
kelen. De voorgestelde muur zou dat
praktisch onmogelijk maken. Ze zou
den dan nog naar de winkels kunnen
kijken als ze over de brug lopen. Ze
zouden nl. een omweg moeten maken
van een mijl, om er te komen, en de-
GUATEMALA, Nicaragua en Costa
Rica hebben El Salvador laten we
ten, dat zij hun grenzen voor pro-
dukten uit dat land zullen sluiten,
als El Salvador niet onverwijld een
voor hen onmisbare brug herstelt,
die enige weken geleden bij een dy-
namietaanslag werd vernield.
zelfde weg terug om de brug weer te
bereiken.
Boze winkeliers van de straten zeg
gen, dat de muur er voor zou zorgen,
dat zowel de winkels als de gebou
wen „witte olifanten" worden, daar
de winkeliers het meeste verkopen
aan de Afrikaanse zwarte pendelaars.
Volgende week houdt men een pro
testbijeenkomst. Als hun oproep geen
goed gevolg heeft, dan dreigen de
meesten, om „de koffers te pakken
en te vertrekken".
(ADVERTENTIE)
Grote markt 25,Breda,Tel.01600-30650
HOENDERLOO (ANP)
De levenskansen van een
man van veertig jaar zijn op
het ogenblik nauwelijks be
ter dan in 1900.
Deze uitspraak deed dr. J.
W. Gerritsen, cardioloog te
Apeldoorn en verbonden aan
de „hartstichting", gisteren
tijdens een persbijeenkomst
in het jachtslot „St.-Huber-
tus" in het nationale park
„De Hoge Veluwe" te Hoen-
derloo.
Hjj illustreerde zijn op
merking met enige cijfers: in
1903 stierf 5.8 procent van
het totale aantal mannen
aan een ziekte van het hart
en de bloedvaten; een per
centage dat in 1967 was op
gelopen tot 32,2 procent. De
toename van de sterfte van
mannen tussen de 35 en 39
jaar was in 1950 tot 1967 447
procent. In de leeftijdsgroep
40 tot 44 jaar was er een toe
name van 379 procent. Van
45 tot 49 jaar 202 procent.
Daarna loopt het weer wat
af. Het percentage mannen
boven de 35 dat een hart
aanval heeft gehad, bedraagt
op het ogenblik twee pro
cent.
Dr. Gerritsen ging de oor
zaken na, die aan hartafwij
kingen ten grondslag liggen
en naast factoren waaraan
niets of met medicamenten
iets te doen is, noemde hij
vier oorzaken, waaraan we
wel iets kunnen doen: eten,
roken, bewegen en ons le
venspatroon. Hij wees er
daarbij op, dat de grondslag
voor een gezond vaatstelsel
al op de kleuterleeftijd
wordt gelegd.
Rookt iemand twintig si
garetten per dag, dan heeft
zo iemand bijna tweemaal
zoveel kans om te sterven
als een niet-roker. Meer dan
twintig sigaretten per dag
verhogen de kansen tot te
gen de drie maal.