BREDA 30 JAAR
GELEDEN
GEDWONGEN TOT
HEILLOZE VLUCHT
Scholieren bezorgen de meeste van
le 4.000.000 Nederlandse kranten
Algemeen gebruik
nazi-leuzen in VS
Afschuwelijke exodus tussen vechtende legers
}ER 100 GEZINNEN 105 DAGBLADEN
Ook in sparen is er verschil.
Kom naar de Nederlandse Credietbank.
Daar vindt u een hogere rente...
tot 71/2% en een premie*
tot... 25 gulden
Tlieodorakis
naar Belgrado
Nederlandse Credietbank
Burger?
Balans
Verraders
Kabinetswij ziging
op Trinidad
DE STEM VAN DINSDAG 12 MEI 1970
15
ikend-shirt
toen, zelfstrijkend.
iin in rood,blauw of
w en borstzak.
voordeel
)°/o katoen,
htkwaliteit. Maten
ot 17 mei inplaats
Lr ons woningbouwprojekt
ICHT
Woningbouw N.V./PapenO'ec
■tmrnm mmM
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA Breda herdenkt en viert alles wat er maar te vieren
lente herdenken valt. Behalve zijn evacuatie, die precies dertig jaar
I geleden niettemin voor 50.000 inwoners een afschuwelijke en uit-
I zichtloze vlucht betekende temidden van vechtende legers. Van de
Iruim 120.000 inwoners, die de stad thans telt, zijn er tienduizenden,
I de jongeren, die van deze vlucht in paniek, deze Bredase odyssee,
n weet meer hebben. Misschien dat de ouderen in deze meida-
Igen tegenover hen herinneringen ophalen over die massale uit-
I tocht, waarvan ze de beelden, hoewel vervaagd, nimmer kwijt zul-
I len raken
teVr A|g||
Dit beeld, „De Vlucht" van Hein Corepian, symboliseert de
evacuatie van de bevolking van Breda.
Officieel echter is de heilloze
I uittocht van mei 1940 vergeten.
I Terecht vergeten, want het is lang
niet zo gelopen als de autoriteiten
zo mooi op papier hadden ge-
het.
De ellende begon met die Franse
I generaal Duval, een eerste klas
vuurvreter, die zich in Breda wil-
I de vastbijten en achter de Mark
leen verdedigingslinie wilde opwer-
Jpen tegen de oprukkende Duitse
rs en die niet wilde dat de
I burgerbevolking hem daarbij voor
I de voeten zou lopen. Hij sommeer-
I de de ontruiming van de stad. Op
Ide tweede pinksterdag 's morgens
lom 5 uur zou de evacuatie moeten
|teginnen. Maar de, veel sneller
verwacht, optrekkende Duit-
Isers brachten de oorlog binnen
Itwee dagen tot voor de stad en zo
Ikffam, toch nog onverwacht, op de
I morgen van de eerste pinksterdag
lom 9 uur het onverbiddelijke be-
I vel; binnen een uur moet de stad
I zijn ontruimd. Alle maatregelen,
I die het Bredase stadsbestuur voor
leen eventuele evacuatie van de
I bevolking had getroffen, liepen in
liet honderd. Voertuigen, die ge-
Breed waren gehouden, werden in
B tie nacht voor Pinksteren voor mi
litaire doeleinden gevorderd.
I Zo begon op die stralende pink
stermorgen, die gonsde van de
I meest wilde geruchten, de angstige
I uittocht. Te voet. Met een fiets of
leen kinderwagen. De eerste groep,
I ongeveer 25.000 mannen, vrouwen
|en kinderen, zette zich in bewe
ging richting Rijsbergen, Zundert
en Achtmaal. Het was vreemd te
zien hoe hele straten en wijken
zich zo maar ineens op weg bega
ven met een bundeltje kleren, een
paar dekens, wat haastig bijeenge
raapte levensmiddelen in een
handtas, met een vogelkooi, een
pop en een hond aan een touw.
Niemand wist waarheen de vlucht
zou gaan of waar die eindigen zou.
Voor de avond was gevallen za
ten alle boerderijen van Rijsber
gen tot de grens overvol met Bre-
danaars, dankbaar dat ze voor de
nacht een dak boven het hoofd
hadden. Maar de angst bleef, want
onderweg had men kennis gemaakt
met de oorlog, die men tot nu toe
alleen van de film kende. Er wa
ren gewonden en doden gevallen.
Want er waren steeds vliegtuigen
in de lucht, die als grijze dreigen
de vogels over de eindeloze colon
nes vluchtelingen scheerden. Ze
spuwden dodend lood in het rond
op zoek naar militaire eenheden,
die tussen de vluchtende burgers
een heenkomen zochten of en
dat waren de dappersten hun
laatste kruit verschoten. De 25.000,
die afgemat Achtmaal bereikten en
daar tot de conclusie kwamen dat
verder gaan geen zin meer had
omdat de oorlog hen had achter
haald, telden, toen de balans werd
opgemaakt, 29 doden. Na drie da
gen keerden de meesten van deze
groep terug naar Breda, waar een
onwezenlijke rust heerste en waar
ze alles vrijwel ongeschonden te
rugvonden wat hun verbeelding al
in ruïnes had veranderd.
Een tweede colonne Bredase
vluchtelingen koos de weg naar
Hoogstraten, Oost- en West-Malle
en verder naar Antwerpen, waar
het gros in de avond van de 13e
mei uitgeput aankwam. Ongeveer
20.000 Bredanaars hebben vele da
gen in Antwerpen doorgebracht.
Maar de overige duizenden trok
ken verder. Ze wilden de oorlog
voorblijven. Tevergeefs, want ze
kwamen dan hier dan daar in ge
vechtszonen terecht met alle gevol
gen vandien. De zwaarste slag
werd de Bredase vluchtelingen
toegebracht in Sint-Niklaas.
In deze Westvlaamse 'gemeente
werd de zwartste bladzijde van de
Bredase exodus geschreven. In een
schoolgebouw aan de Gazometer-
straat had een grote groep Breda
naars onderdak gevonden. De non
nen deden wat ze konden om er
het verblijf zo draaglijk mogelijk
te maken. Op de 17e mei, 's mid
dags om een uur of een, versche
nen er plotseling Duitse bommen
werpers boven Sint-Niklaas. Er
vielen bommen. Ze kwamen op de
school en speelplaats terecht, waar
tientallen vluchtelingen bezig wa
ren hun schamel potje te koken, zo
goed en zo kwaad als dat ging.
Binnen enkele ogenblikken waren
de school en de speelplaats bezaaid
met doden en gewonden. Men tel
de 51 doden en 20 gewonden. De
vluchtelingen kwamen opnieuw in
de greep van de paniek. Zij trok
ken verder. Naar Gent, naar Rijs-
sel, Frankrijk in. Weg van alle
verschrikkingen. Zij zagen pas na
weken of maanden Breda terug.
Er was nog een derde groep
vluchtelingen. Die telde ongeveer
2000 man en was naar Zeeuwsch-
Vlaanderen getrokken. Deze men
sen werden in Koewacht en naaste
omgeving onder dak gebracht. Het
Bredase gemeentebestuur deed wat
het kon de terugkeer van de
vluchtelingen te bespoedigen en te
vergemakkelijken. Er werd een
ophaaldienst georganiseerd van
Antwerpen naar Breda met bussen
en vrachtwagens. Nadien reden
ook ophaaldiensten naar Frankrijk
om de daar opgespoorde vluchte
lingen op te halen. Pas in augustus
keerden de laatste vluchtelingen
uit Zuid-Frankrijk in de stad te
rug. In totaal had de uittocht 91
slachtoffers geëist. Een droevige
balans van een vlucht, die voor de
historie geboekstaafd zal blijven
als een waanzinnige en volkomen
overbodige exodus, veroorzaakt
door een krijgshaftige bevlieging
van een Franse generaal, die zich
verkeek op de oorlogsmachine van
de Duitsers.
clden op het werk aan deE®.
lat; telefoon 01850 - 24050,
Ids na 19.00 uur bij de heer
Jan; telefoon 010 - 118493.
ngbouwprojekt in
beken wij
flden na 19.00 uur bij de
Beveren; telefoon
'Van een onzer verslaggevers)
De totale oplage van de
lort'Jdag bladen zal binnen-
Kit rT-'er mOj°en exemplaren be-
"it staat te lezen in het jaar-
LA8' °J'er 1969 van de Nederlandse
tijers. De drie-miljoen-grens
I wam 1958 gepasseerd Dit betekent
L Nijging van één miljoen
I,,,. 9'aren in 12 jaar. Aan deze vast-
koppelt het jaarverslag de lo
>ivi,.!0n<;lusie dat „het dagblad een
bm-i e functie vervult in het
BEehjkse leven".
L L^jddelde aantal pagina's van
L r aden nam in 1969 eveneens
3 men 'n 1968 een krant van
ItnS11,j in de bus nu telt ze er
RMdelcl 27.
ieiWi!WI1<?6rd Sezumen worden in
E». ®d 105 dagbladen gelezen. Het
Ejbn 'dcyisietoestellen per honderd
beduidend lager, name
ly ao de radiotoestellen betreft:
procent van de gezinnen heeft
I Vnw st!ns één radiotoestel.
PerzoptRf Nationaal Dagbladon-
Pmen .den 96 procent van de ge
tter in66" 01 meeT kranten. Onge-
fep ii, Procent hiervan leest meer
jT.een krant.
s'kDnwnutaa.n<le deze gunstige cij-
"i <m,i jaarverslag niet overal
JPthousiast. „Een snellere stij-
voor a j ab°unementsinkomsten
keliik dagbladpers absoluut nood-
fee karfo?len ket coujunctuurgevoe-
kunsten ,van de advertentie-in-
Ne la=tin grote aandeel van
g«"gd t0tale inkomsl,en'
Seleken met de gemiddelde ver
koopprijzen voor dagbladen in West-
Europa heeft Nederland veruit de
goedkoopste krant. Bij een week
abonnement betaalt men hier slechts
18,8 cent per exemplaar, in België 26
cent en in Denemarken 49 cent. Rela
teren we de abonnementsprijs van
het dagblad met de kosten van le
vensonderhoud en de lonen dan con
stateren we ook hier een gevoelige
achterstand.
„Voorlopig blijft de Nederlandse
krant een (te) goedkoop produkt me
de in aanmerking genomen het stij
gende aantal pagina's en de daarmee
gepaard gaande uitbreiding van de
voorlichting", aldus het jaarverslag.
Dat we de krant voorlopig nog
„goedkoop" in de bus krijgen is mo
gelijk door de grote advertentie-omzet
bij de kranten zelf. De dagbladpers is
daar echter niet zo gelukkig om. Haar
doel is „het aandeel van de abonne
mentsinkomsten in de -totale op
brengst te doen toenemen om aldus
de bedrijfstak een deel van haar con
junctuurgevoelige karakter te ontne
men". De etherreclame heeft de dag
bladpers in die richting nog aange
pord.
Behalve met deze duidelijk finan
ciële zorgen kampt de Nederlandse
Dagblad-Pers nog met een ander pro
bleem, namelijk dat van de bezorgers.
„In het bezorgersbestand", aldus het
jaarverslag, „zijn de laatste tijd struc
turele wijzigingen opgetreden. Voor
meer dan de helft in de grotere
steden praktisch geheel bestaat dit
bezorgersbestand thans uit scholie
ren". De scholieren-krantenbezorgers
zijn lang niet zo standvastig als de
bejaarden, de invaliden en de wedu
wen, de krantenbezorgers van vroe
ger. In vele gevallen zeggen zij hun
werk van vandaag op morgen op. Met
deze onstabiele factor zijn noch de
abonnees noch de kranten gediend.
„Duidelijk is, dlat de structurele ver
andering in het bezorgersbestand nog
niet tot stilstand is gekomen", aldus
het verslag.
WASHINGTON (DPA/Rtr.) Voor het Witte Huis in Washing
ton worden de laatste dagen vele vlugschriften verspreid: „In de
straten van ons land heerst oproer", heet het in een van deze vlug
schriften. „De universiteiten zitten vol rebellerende en herrieschop-
pende studenten. De communisten willen ons land vernietigen. Rus
land bedreigt ons met zfjn macht en de republiek is in gevaar. Ja
in gevaar van binnenuit en van buitenaf. Recht en orde moet er
zijn". Het citaat is niet ondertekend, zoals velen zouden denken,
door Richard Nixon of Spiro Agnew maar door Adolf Hitler.
Het heeft natuurlijk geen zin na
te gaan of Hitier deze woorden in
1932 bij een verkiezingstoespraak in
Hamburg inderdaad in deze vorm
heeft gebruikt. Belangrijk is wel dat
ze tegenwoordig veelvuldig bij al
lerlei politieke debatten in de Ver
enigde Staten worden gebezigd. En
het is al even belangrijk dat nie
mand via ondertekening de verant-
woordëlijkheid op zich wil nemen.
Hoe het ook zij, volgens waarne
mers is duidelijk dat in de emotione
le verbittering van de huidige crisis
alle partijen en er zijn er vele
bereidwillig naar de Hitler-leuzen
grijpen en dat William Shirers best
seller: „Opkomst en val van het der
de rijk" hieraan niet vreemd is. Shi-
rer heeft zelf onlangs nog de toe
stand in Amerika vergeleken met het
Duitsland van 1932.
tale overwinning is geweest dan ve
len momenteel denken. „Een tijd
lang controleerde hij de Atlantische
Oceaan met 56 onderzeeboten.
Tegenwoordig heeft Rusland er daar
300 meer deze getallen spreken
dus voor zichzelf. Het is heel dui
delijk, wij moeten agressief bou
wen en nog eens bouwen".
Het gebruik van de leuzen is ook
tamelijk algemeen. Op de vraag of
de nationale gardisten vóór de do
delijke schoten aan de Ohio-univer-
siteit in Kent zich misschien gepro
voceerd voelden zei een student:
„Ja, wij hebben Sieg Heil geroepen"
Volgens waarnemers zullen deze
woorden echter geen enkele politie
agent of nationale gardist in de V.S.
nog opwinden. Want ze worden
overal aan de universiteiten ge
bruikt, evenals trouwens woorden
als „zwijn", „stormtroepen", „nazi's".
Het omgekeerde is echter ook het
geval. Gouverneur Ronald Reagan
van Californië aarzelt geen ogenblik
de oproerige studenten als „Hitier-
jongens" te betitelen en de rector
van de staatsuniversiteit van San
Francisco beschuldigt hen van „na
zistische praktijken". Vice-president
Spiro Agnew noemt de protestbe
weging gewoon „de beweging".
Bovendien is het volgens waarne
mers ook niet vertrouwenwekkend
voor de armen van het land op te
komen. Onder het opschrift „Hitier -
achtige technieken" schrijven enke
le bezorgde burgers in de „Evening
Star": „In de jaren dertig zag een
jonge schilder (Hitler) nog wel iets
in de arbeiders en de armen. Van
daag tonen vele kruisvaarders voor
armen en onderdrukten opvallend
veel gelijkenis met deze Adolf Hit
ler, want ze houden toespraken in
dezelfde geest en over dezelfde on
derwerpen als eens de leider van de
Tweede Wereldoorlog". Geheei in de
stijl van de man waarover ze zich
opwinden eisen deze burgers dan:
„Verraders moeten als verraders be
handeld en als verraders gestraft
worden".
Deze stelling van de „bezorgde
burgers" lijkt verdacht veel op de
vlugschriften van de „nationalisti
sche witte volkspartij" van wie twee
splintergroepen in de Washingtonse
voorsteden Arlington en Alexandria
onder portretten van Hitier allerlei
scheldwoorden gebruiken tegen
zwarten en intellectuelen, studenten
en joden die vanuit „Mein Kampf"
in het Amerikaans ziin omgezet. Ook
de armbanden met de hakenkruisen
die zij dragen duiken volgens waar
nemers nogal eens voor het Witte
Huis op.
Om de verwarring nog groter te
maken, maken ook de tegenstanders
van Israël gebruik van dergelijke
woorden. Als zij bezwaren tegen bij
voorbeeld politieke beslissingen in
zake het Midden-Oosten naar voren
willen brengen verbranden zij ha
kenkruisen en beweren: „Neo-nazis-
rae is gelijk aan zionisme".
Vertrouwend op het propagandis
tisch aantrekkingseffect van 'het por
tret van Hitier grijpt men volgens
waarnemers zelfs bij de werving van
personeel op de „Führer" terug. On
der een zeer grote foto van Hitier
verklaarde de directie van een grote
werf onlangs dat Hitler in de Twee
de Wereldoorlog dichter bij de to-
BELGRADO (DPA) De on
langs uit Griekse gevangenschap
ontslagen componist Mikis Theodo-
rakis wordt donderdag in Belgrado
verwacht. Op uitnodiging van de
Zuidslavische componistenvereniging
zal hij daar een „vredesconcert"
bijwonen, waar composities van hem
ten gehore zullen worden gebracht.
GEORGETOWN (AFP) Pre
mier Eric Williams van Trinidad
heeft in een radiorede bekendge
maakt, dat hij de leiding op zich
neemt van een nieuw ministerie, dat
zich bezig zal houden met de zorg
v«or het leger, de politie en de
immigratiedienst. De noodtoestand
die onlangs naar aanleiding van
bloedige onlusten werd afgekondigd,
blijft van kracht.
De eerste minister heeft voorts
meegedeeld, dat Boisie Pravat, een
cud-minister van financiën, de por
tefeuille van buitenlandse zaken
heeft gekregen. De vorige bewinds
man, Arthur Robinson, was kort
vóór het afkondigen van de noodtoe
stand afgetreden.
Senator Gomez is benoemd tot
minister van onderwijs, als opvolger
van Donald Pierre die minister van
openbare diensten is geworden.
(ADVERTENTIE)
•Geldig tot 1-S-7B
Premies van 5,10 of 25 gulden bij het openen
van een spaarrekening! Daan/oor moet U bij
de Nederlandse Credietbank zijn. En
natuurlijk ook al voor de hoge rente, die hoger
wordt naarmate U een langere spaarover-
eenkomst aangaat. Laat U eens deskundig
voorrekenen bij de Nederlandse Credietbank
hoe gunstig het sparen voor U kan zijn. Als U
de premie meerekent, kunt U het eerste jaar
over Uw eerste duizend gulden al 10% maken!
De waardebon die U hieronder ziet
afgebeeld, ligt ook voor U klaar bij een van
onze 85 vestigingen.
Bij de Nederlandse Credietbank zult
U graag sparen omdat Uw geld daar op een
veilige manier het meest voor U oplevert
iergen op zoom
Antwerpsesiraat 37
Tel. 01640-37650
BREDA GOES
Nieuwe Ginnekenstraat 3 Wijngaardstraat 41
PUTTE
Antwerpsestraat 22
Tel. 01645-467
Tel. 01600-30250
ROOSENDAAL
Nieuwe Markt 79
Tel. 01650-36960
Tel. 01100-5205
HULST
Grote Markt 18
Tel. 01140-3351
OOSTERHOUT
Heuvel 14
Tel. 01620-5558
OUDENBOSCH
Markt 50
Tel. 01652-2116
SLUISKIL
Louisastraat 62
Tel. 01157-401
STEENBERGEN
Markt 16
Tel. 01670-3463
TERNEUZEN
Nieuwstraat 54
Tel. 01150-3851
IJZENDIJKE
Markt 11
Tel. 01176-455
