Commentaar
HONDERD PROCENT
„Neen, dat nemen I
we niet"en
het verzet was er
Om Deltagrond
WILLEM VAN LANSCHOT: „WIJ MOETEN SAMEN PROBEREN
DE TOEKOMST VEILIG TE STELLEN'
Meer werfkracht
DR. CORN. VERHOEVEN:
Hetis eigenlijk vreemd dat
in onze zogenaamde pres
tatie-maatschappij het spectacu
laire handelen meer gewaar
deerd wordt dan hët efficiënte.
Maar het carrière-beginsel
vraagt om een demonstratie van
bereidheid en energie. Wat be
reikt is, wordt onmiddellijk van
zelfsprekend; efficiënt lijkt dan
banaal. De hond moet panisch
blijven rennen om te laten blijken
dat hij nog conditie over heeft
voor een volgende eventueel effi
ciënte handeling. Er moet actie
zijn, ook al slaat het nergens op.
Het is niet genoeg op een knopje
te drukken. Dat is zelfs goedkoop
en moreel verwerpelijk. We moe
ten er een magisch dansje bij
maken. Wat we doen, moet alle
maal meer zijn dan alleen maar
de kortste weg naar het resultaat.
We worden als honden gewaar
deerd op onze totale inzet, op een
maximum aan energie dat we
alleen maar nodig zouden heb
ben, als we in korte tijd zoveel
mogelijk met de blote hand alles
zouden moeten ruïneren. Wie
zich niet honderd procent geeft,
wordt niet gewaardeerd, wat hij
ook doet: hij brengt het niet ver.
Maar toch- -blijf ik er bij: alleen
Uw hond geeft zich honderd pro
cent.
Geschokt
Oud-strijders
Internationaal
Y.N.
20
DE STEM VAN ZATERDAG 11 APRIL 1970
21
Lessen
iloryiesBeo voot 5 43,5ft
olg. en losse lessen f 7,50
elnleuwe VW's. Vooi
de leerlingen anti-slipcur-
egen speciaal tarief. Au»
school ..De Centrale"
nelriingsadressen: Bergen
loom Hullbergsestraat u
oon 6432. Ter
en Dnlcstfaat 64, téL 3394
a Haagdtlk 141 tel 3l)lfi«
erhout. Konlngsdljlc 64.
112
Landbouw
oop Kemper landbomvnia-
mestwagens, trommel,
hders, cyciomaalers, op.
vagens, hooipersen, Vlcon
laten, kunstmeststrooiers
lage prijzen, P. Z. Snel-
rs, Cultivatoren, Trans-
bakken voor de lift, ploe.
I(gebr.) mestwagen, Cam-
valsen, div. eggen, kooi-
fen, (dlv) maaibalken, zo
als nieuw 4 wiels wagen-
tons. Tevens alle merken
Erna chine onderdelen. Fa.
fan Gaans, Slaaistraat 2.
lendaal Tel. 01650-33036.
pootaardappelen voorge.
4de eerstelingen 30-40 bint-
j!545, Libertas 3545. a.
Ileiimans, Hoogstr. 16.
|nbergen, tel. 01670-3500.
Huwelijken
gelijk OoU Q Kant tot een
'ïicht gemeende kennlsma-
komen vl* de landelijk
I Iwerkende afdelingen van
I Nederlands Bemiddellngs.
rum. die sinds 1053 onbe-
Itü contactbemlddellng ver-
1 Vraagt vrllbl. inlichtin-
fn B.C.. postbus 6037, Am
ham ai afd. ïllburg: Nwt
cheweg 92 tel 04250-21921»
^zeiT^O^jaarTzoektken-"
faking met net eenvoudig
kje of weduwe tot 35 jr.
iven op erewoord retour,
eimhouding verzekerd.
onder nr. 19423 K5.
i/elijk. Het Nederlands hu-
iH kscontactcentrum omvat
like leden uit alle kringen.
|u eenzaam bent, schrijft u
idan eens uw leeftijd of
7 u even. U ontvangt dan
Jblijvend een overzicht van
tactmogelijkheden voor u.
11. Breda: Delbergen 53, tel.
lio-44946. Afd. Tilburg: Wan-
lïoslaan 62, tel. 04250-73026.
JLenstaand. wedn. 65 jaar,
1st kennismaking met al-
istaande dame of wed.
ftijd 60-66 jaar, om samen
oude dag nog gezellig door
brengen. Brieven no HK
1,7 bureau v,d. blad.
leuze jongedame, 20 jaar,
kt kennismaking met seri-
e jongeman, tot 25 jaar.
■ven onder no. HK 22970.
T|Stem, Steenstraat 14,
>t.
N PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN .PEIL NGENPERNGEN
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN PEILINGEN PEILINGEN P BUNGENPEILINGEN PEILI
JEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILII4GEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN P^klNGEN PEJL NGEN PEILINGEN PEILINGEN
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEI1LINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
[frouw zoekt serieuze ken-
[aaking met nette heer,
denstander, beneden de 35
Brieven met volledige
[chtingen nr. 19428K5.
39 jaar met 4 kind.
iet langs deze weg kennis-
king met nette heer tot 45
t uit arbeidsmilieu. Brie.
J met foto op erewoord re-
Jr. Brieven onder no. 012067.
velijksbureau Intexnatioiial-
lenta succesvol sinds 1949.
-niierkeus per I.B.M.-com-
ler waarborgt u de grootst
■gelijke kans van slagen.
Iiriift naar hoofdkantoor,
Itbus 18, Hattem (Gld.) en
ontvangt direct gratis een
lichure met volledige filialen-
It of bel 05206-2526.
Auto's - Motoren
I rc.-Benz. 220D. 60.000 km.
Irc-Benz. 200D. als nieuw,
lumph 2000 dem wagen 1™
it 1500L. mooie auto lSöb.
.1 Kapitain 1965. goed. Opel
r. 1965. goede gebrw.
Sier Merc-Benz en Triumph
v. Qeveren NV tel- 6IO11
kopen en auto inruilen1?
Icrumgarage. Breda.
Jto's, auto's. Doorlopende
Arjaarsshow van ca 50 ge
bikte automobielen met
300 km garantie. Let op:
ircedes 220D '68 als nieuw,
unus 17M super '67 en 68.
Jrtma '65, '66, '67 vanaf
|50.-.* Renault R16. Simca
B0 '67. VW Kever '66, 67 en
Fiat 124 '66 en '67 vanaf
450.-. Peugeot 204 '66 en
Inaf ƒ3850.- Peugeot 404 65
'67. Renault R10 65i en
naf f 22,50,- Simca 1000 65.
'67 vanaf ƒ1950.-. Corsair
'65. VW 1500 '66. Flat 600
66 vanaf ƒ1650.-. Opel
lidett Coupé *66. Austin Gil-
r '65, '66 vanaf ƒ2250.-. Re*
lult R8 '65. '67, '68 vang
ÏL750.-. Taunus 17M 64, 65, w
Inaf ƒ1950.-. Glas 1700 66.
lat 850 '64, '65, *66, '67 va»®
1650.-. Fiat 1500 Confort
Fiat 1500 familiale '65i ais
ruw. Taunus 12M '64, 65,
Inaf ƒ1550.- en nog vele anoj-
Inruil en financiering iw
c. Wij zijn geopend van 9
S 21 uur. Zondags van 1010
luur. Garage van Tjlborg, j
'nkerkseweg Woudnchem
Gorinchem. Tel. 01833-700-
oek onze permanente aoto*
bw. Belcrumgarage. Breo^
1 koop: 1 Opel Blitz, bêuw-
jtr '67, kort chassis met opeu
Idbak; 1 Opel Blitz bouw-
fr '65, gesloten, metaan
lerszijden twee roUmken
n deur èn twee achterdeur»
Trage M. Hoek. Hazesweg
Oud dorp. Tel. 01878-524.t
.c merken en tyen steeds
voorraad. Belcrumgarage
leda.
lied onderhouden
nteken dec. '65, le eigen**;
bezichtigen donderdag -
ijdag na 18.00 uur, zatero b i
!een voormiddag, zonoag b
le dag, kan gefinancierd
>rden. De la Reyweg
J-eda.
f ld tekort? Belcrumgarage
|eda financiert vlot-
tto's, auto's. Autobedrijf'y,
(ntrum. Eindhoven, bij
ion, ca. 100 auto s teg le
itprijzen, gekeurd, gw*
ipend van 9.00-21-00
zondags. Mercedessen 0
:sel 1965 f 2950,-: BMW ég
|7 f2850.-:,Fiat 850 COUP
Wat tot nu toe bekend is over de structuurschets van de Rijnmondraad,
waarin de wenselijkheid wordt uitgesproken van nog eens 3000 ha
industrieterrein op de Brabantse wal, is allesbehalve geruststellend voor
degenen die Pernis-achtige toestanden vrezen in West-Brabant.
Zeker, het is allemaal nog maar erg voorlopig en de betreffende studies
moeten nog heel wat instanties passeren voor er een ja of neen over kan
worden uitgesproken. Toch lijkt het niet voorbarig om op dit moment
twee dingen vast te stellen. Het eerste is, dat hier gelonkt wordt naar 3000
ha Brabantse grond (en industrieel waterverbruik, dat ook niet onbegrensd
is) op basis van alleen een economische behoefte. Een economische behoef
te van Rotterdam wel te verstaan, niet van West-Brabant. Hoewel de toe
stand van de arbeidsmarkt geen onveranderlijk gegeven is magiër toch
wel op gewezen worden, dat Brabant momenteel de grootste vraag naar
arbeidskrachten kent, landelijk gezien. Dat betekent dat de „overlevings
kansen" van de Westbrabanders voor ons een zwaarder argument zijn dan
de economische landhonger van Rotterdam.
Een tweede zaak om in de gaten te houden is het spreidingsprincipe.
We hebben ook het Westerscheldebekken nog en de plannen voor Rei-
merswaal. Rotterdam gaat weliswaar uit van de vraag van industrieën die
geacht worden binnen een bepaalde cirkel rond 's werelds grootste haven
te liggen, maar de argumenten voor dat uitgangspunt worden zwakker
naarmate de mogelijkheden van pijpleidingen beter worden onderkend.
Bijvoorbeeld van de pijpleidingstraat van Moerdijk via Bergen op Zoom
naar Zeeland.
Tiet het groter worden van de belangstelling van Het bedrijfsleven voor
Zuidwest-Nederland groeit de vraag naar (geschoolde) arbeidskrach
ten. In Brabant is de vraag naar personeel op het ogenblik zelfs groter dan
in welke andere provincie van Nederland.
De industrie in de Randstad spaart geld noch moeite om werkkrachten
uit het zuidelijke Deltagebied te rekruteren. Wat doet eigenlijk de industrie
in Brabant en Zeeland? Waarom beantwoorden zij die werfacties niet met
eigen campagnes in de Randstad?
Werk is nu (bijna) overal te krijgen. Goed wonen en prettig leven is ech
ter ook belangrijk. Dat kan hier nog; veel meer dan in de dichtgroeiende
Randstad. En dat geeft de industrie in onze contreien werfkracht op de
arbeidsmarkt van Zuid-Holland.
^ls ik die juffrouw van de
reclame zo indringend en
bezwerend hoor zingen „Uw
hond geeft zich honderd pro
cent", word ik altijd een beet
je kregelig. Niet alleen omdat het
reclame is en omdat het zo zoe-
merig gebracht wordt, maar om
dat hier op de meest ideale ma
nier een klein bezwaar dat ik te-
jen honden heb, onder woorden
gebracht en daardoor bewust ge
maakt wordt. Het enige dat ik
tegen honden heb, blijkt nu juist
het feit dat zij zich honderd pro
cent geven. Honden zijn niet al
leen extraverte donderstenen die
maar doelloos rondhollen en uit
de bocht vliegen; zij hebben
zelfs geen restje van innerlijk le
ven. Zij geven alles omdat ze
niets hebben om achter te hou
den; zij behoren helemaal toe
aan de ander, de buitenwereld,
de baas. Wie deze zielige kwispel
staartende onderdanigheid
„trouw" wil noemen en zich van
zijn kant verplicht voelt zijn hond
ook honderd procent te geven,
moet het wel erg op prijs stellen
gediend en gehoorzaamd te wor
den, een ander wezen voor zich te
zien draven en uitbundig begroet
te worden, als centrum van het
heelal. Ik denk dan ook dat men
sen die zo van honden houden
daarmee blijk geven een sterk au
toritaire persoonlijkheid te zijn.
Ik haast mij daaraan toe te voe
gen dat ik persoonlijk evenveel
van katten houd als van honden.
Tan een kat zal niemand kunnen
zeggen dat ze zich honderd pro
eent geeft en evenmin dat ze on
derdanig is. Ze geeft bijna niets
spraak maakt op iemands arbeid
wat al een geweldige pretentie
is en de resultaten daarvan,
maar op zijn hele persoon. „En
thousiaste medewerker gevraagd",
lezen we dan in een advertentie.
Het doet er niet toe waarvoor hij
enthousiast is, als hij maar be
reid is zich voor de volle honderd
procent te geven, zijn "hele per
soon in te zetten, bij nacht en on
tij een beroep op zich te laten
doen. Bij zijn jubileum, als hij
dat haalt want hondejaren tel
len dubbel zal dan wel zijn
hondentrouw uitvoerig geprezen
worden en tot voorbeeld gesteld
aan een meer kattige jongere ge
neratie.
nu denkt dat ik een beet
je zit te kankeren over het
uitbuiten van arbeiders, heeft
er niets van begrepen. Ik weet
niet of die gevoelige kreet over
het uitbuiten van arbeiders nog
enige zin heeft. Ik denk eigenlijk
dat het een frase is die uit ge
woonte telkens herhaald wordt.
De taak van een arbeider is mooi
omschreven en overuren worden
keurig betaald. Maar naargelang
een taak, zoals dat heet, meer
„creatief" is, moeilijker te om
schrijven, dus ook „hoger" en
verantwoordelijker, moet er meer
een beroep gedaan worden op „de
hele mens". Vlak onder de top
zitten waarschijnlijk de meest
uitgebuite werknemers. De top
lokt en de ambitie om die te be
reiken roept om een wat specta
culaire inzet van alle krachten,
een wervend pronken met een
hele voorraad aan reserves. Het
Spiders f 3250,
M, 17M. 1967 f 2250,-
hs f 1750.-; Rekoi^s
,250,-; Corsairs Cortina* pe.
cara*
1968
1850,
i-orsair» ini<
Peugeots 204,^40
'i5«; I
Lilts R16*. Simca's ^tri-
iders Sevens Kadetö.
.phs Hillmann's; vow
xoëns; Viva's. Allen eer
tnaf 2450,-. Nog veel n>
'geloofliik lage Pn', hesiut
,mt kijken. V kooP'JÜi---
Ji autohandel Het
Irat te koop of tert
|>ek in Oud-Gastel 196' ,0o
lidett de Luxe 2-detnJ' ^,,1
It. staat f 4250.-:
lidett de Luxe 4-deurs
55 Opel Kadett De uj"' s,aat
12500.-; 1967 Fiat '24 v" f)at
3600,-:
2450.-:
nieuw f
00 familiewagen t
34 Opel Rekord 4-deon5
2400,-: 1965 Renault K prjnj
r f 2150.-; 1967 NSU
00 100 pet. staat J yjO,-
37 Fiat 850 als nieuw 'jcsel
14 Peugeot type
:t nieuwe motor, rue jo64
iden en radio f J1-a 10SO.'
t 600 zeer zuinig J. ge-
-•gens inruil 1963 Ope fiSO.'
frd de Luxe, oud mooei
ll Opel Rekord de 11!1
I50,- 1959 Ford raun <e,i
1 pet. staat f 400,-. W«nf
l>de service en ga Aiie
inruil en f;nanc. fcet
■1 geopend. Adres n gr:'
l/iuct van Rijksweg j.,651'
8. Oud-Gastel, tei.
en gedraagt zich lui. Maar als
een kat iets doet, is het raak.
Katten loeren op de gelegenheid
om iets te doen en als ze het
wen doen ze het efficiënt. Anders
doen ze niets. Honden verspillen
nun tijd en hun energie met ex
pressie en bereidheidsrituelen.
Waardering voor de hond die
zich honderd procent geeft,
is een waardering voor slaafse
onderworpenheid. De gehoor
zaamheid is hier verpakt in le-
enslust, energie en enthousiasme
"ie uiterst sympathieke verpak
king bespaart de baas een kwaad
weten omdat zij de illusie van
"Willigheid wekt. Hier gaat
ijn ergernis over honden de
orm aannemen van een stukje
maatschappijkritiek. Honden
vj® ®elukkige slaven en slaven
r_on niet gelukkig te zijn. Dat
l ee.n Pont. En het tweede is dit:
veL-S °P z'c'1 ze^ helemaal geen
dienste zich honderd procent
(Ja. De verdienste van een
(I i!n® wordt niet bepaald
w,.r 00 hoeveelheid moeite die
effol v.erltwist is, maar door het
Voiui o z'i bereikt. De verdien-
m«t handeling is die welke
„,v.e® minimum aan inzet een
naximum aan effect bereikt
is. oookt dat dit een goede regel
Een ,ySu ,eventuele uitzonderin-
moot Praten- In elk geval
remi van ^et tegendeel een
ole ®®maakt worden. Wie ritu-
aani™ .ocusP°cus, enthousiaste
I od S!les,en vurige bereidheid
•teniten rtnff,^aardeert. Seeft te
n dat hij niet alleen aan-
is dan niet genoeg efficiënt te
werken aan een omschreven taak.
Daarnaast moet ook de bereid
heid om nog veel meer te doen
gedramatiseerd worden. Vlak on
der de top zitten de ideale onder
danen.
T55
I
EINDHOVEN „Je kunt niet stellen dat het verzet tegen
de Duitse bezetters één bepaalde en duidelijk te omschrijven
inspiratie heeft gehad. Ik geloof dat het gewoon uit een gevoel
van verontwaardiging, van krenking, is ontstaan. Bij de één
van het eerste ogenblik af de meidagen van '40 dus bij de
ander later. En dan heb ik het uiteraard uitsluitend over het
bonafide verzet.
„Dat nemen we niet", zei, of dacht, men op een gegeven ogenblik. En de
jnensen die zo reageerden waren in verzet. Van daar naar „het" verzet was
een stap die dan in die tijd gemakkelijk kon worden gezet".
WILLEM CHARLES JEAN MA
RIE VAN LANSCHOT (55) ridder
Militaire Willemsorde praat er
over zonder pathos, redelijk en vol
genuanceerdheid. Hij, de gewezen
beroeps-officier, die de oorlogsdagen
op het Eiland van Dordrecht bij de
staf van de Lichte Divisie heeft
meegemaakt en de verschrikkingen
van het bombardement van Rotter
dam nooit meer zal vergeten, is een
verzetstrijder van-het-eerste-uur. De
man die in 1942 door de bezetters
werd gearresteerd „9 april om 12
uur" die, als een van de weinigen,
de verschrikkelijke „Dauerverneh-
mung" overleefde ijk heb geluk
gehad" die een vol jaar in het
Oranjehotel in Scheveningen (de
strafgevangenis) Einzelhaft kreeg
„geen boeken, niets" die de do
dencel nog steeds kan uittekenen,
die op 29 april 1945 „om 5 uur 20"
door de mannen van de Rainbow
Division uit het concentratiekamp
Dachau werd bevrijd, praat eigen
lijk niet graag over dat alles. Het is
kennelijk voor hem afgedaan.
Iets dat hijzelf moet blijven ver
werken, nog steeds, een kwart eeuw
na de oorlog. Hij, die zijn kameraden
uit de oorlog en het verzet nimmer
in de steek heeft gelaten, kijkt liever
in de toekomst en het heden dan te
rug naar dat vterleden.
Hij heeft het liever over de lessen
van die tijd dan over alles wat hij
zelf onderging, voelde, ervoer. „Ik
herinner mij nog best dat ik vooral
in het begin van de bezetting diep
geschokt was over de gezagsgetrouw
heid van de meeste Nederlanders.
Zo iets van „gezag is gezag, of het
nu Duitsers zijn of niet". kunt
rustig stellen dat in het begin, na
mei 1940, van „het' verzet als le
vend bewustzijn bij grote groepen
van ons volk geen sprake was. Men
vond dat de Duitsers zich erg netjes
gedroegen. Geestelijk noch materieel
waren wij op die bezetting voorbe
reid. Dat kan ons niet overkomen,
had men altijd gedacht. De Duitsers
probeerden toen, via Nederlanders,
hun zin door te drijven. Wat de be
tekenis was van „bezet te zijn" ont
ging nog vele mensen. Voor mijzelf
vind ik dat nog steeds één van de
grote lessen uit die tijd, die geestelij
ke onvoorbereidheid. Een les die we
nu ook nog vioor ogen zouden moeten
houden".
Hij kijkt peinzend voor zich uit.
Zucht en gaat rechtop zitten. Ge
baart dan driftig. Zijn woorden daar
mee onderstrepend. „Er waren toen
al mensen die begrepen" waarom het
ginig. Zii zijn de pioniers van het ver
zet geweest. Het bonafide verzet, wel
te verstaan. Ik zeg dat heel opzette
lijk. Toen ik na mijn bevrijding uit
Dachau in ons land terugkwam hoor
de ik dat zo wat iedereen bij „het
verzet" was geweest. Dat is natuur
lijk niet waar. In Duitsland vertelde
na de corlog iedereen dat men ven
het bestaan van concentratiekampen
niet had geweten. Dat soort onwaar
heden moet men maar over zich la
ten gaan. Nee, het echte verzet is
geboren het woord zegt het heel
duidelijk omdat mensen het alle
maal niet meer namen, omdat men
sen weigerden rustig en zonder iets
te doen toe te staan dat bepaalde
groepen in ons volk werden vervolgd
en omgebracht".
„Het moment waarop men „in het
verzet" stapte, was voor ieder ver
schillend. Dat was ook een kwestie
van temperament, van politiek in
zicht, van moed, noemt u maar op".
Van Lanschot, in 1949 voor de mi
litaire dienst afgekeurd etn afge
zwaaid als kolonel, merkt op dat heel
wat Nederlanders, na de eerste
schok te hebben verwerkt, in die oor
logstijd toch een „merkwaardige po
litieke rijpheid" hebben getoond.
„Op pamfletten probeerde de NSB
ons te suggereren dat wij moesten
kiezen tussen „Mussert (de NSB dus)
of Moskou". Nou. dat vertikte ons
volk als geheel! Het verkoos zichzelf
te blijven".
Hij is ervan overtuigd dat het ech
te verzet sterker,werd naarmate de
bezetting duurde. „Na de eerste gro
te Duitse nederlaag, na Stalingrad,
vooral. Toen immers kwam er een
einde aan de mythe van de Duitse
onoverwinnelijkheid. Hoe dichter bij
de geallieerde strijdmachten kwa
men, hoe meer mensen in het verzet
gingen. En hoe meer men de vrou
wen en mannen van het eerste uur
vergat".
Van Lanschot is een realist. Hij er
kent uiteraard dat er in het verzet
goede én slechte strijders waren.
„Een ding is zeker. Men vond er
vrouwen en mannen in van alle leef
tijden, van alle rangen en standen.
Allemaal mensen die „het niet lan
ger namen'. Die weigerden discrimi
natie te aanvaarden, die de onder
drukking wan de vrije meningsuiting
verafschuwden, die het verdomden
uitgehongerd te worden".
Hij zegt veel begrip te hebben voor
de hedendaagse jongeren. Hij be
grijpt heel wat van hun protest. Er
zit een stuk eerlijke overtuiging ach
ter. Maar ook een stuk gevaarlijk
spel. waarbij gewiekste lieden mis
bruik maken van gevoelens en harts
tochten. „Kijk, wij betaalden ons
verzet vaak met het leven. Zij ko
men in televisieprogramma's". En
dan, plotselinge gedachte: „wij voch
ten voor iets belangrijkers dan wij
zelf waren. Wij bleven anoniem"!
Van Lanschot, de gewezen „Nacht-
und-Nebel Haffling", vertelt ook
WILLEM CHARLES JEAN MARIE VAN LANSCHOT
weer spaarzaam en kennelijk meer
verzwijgend dan onthullend, over
zijn na-oorlogse activiteiten. Hij had
een belangrijk aandeel in het opspo
ren van oorlogsmisdadigers en ver
misten, tot achter het ijzeren gordijn
toe. Hij was betrokken bij de be
rechting van oorlogsmisdadigers. Bij
het Auschwitz-proces. bij het Da-
chau-proces. „Boeiend werk. Voor
de nabestaanden vaak van het groot
ste belang".
In die na-oorlogse functie moest
hij, onder andere, de Duitser verho
ren die hem had verhoord en mishan
deld in 1942. „Ik heb dat toen gedaan
op de manier waarop hij het mij
had moeten doen. Keihard, maar
volkomen correct".
En daarmee stapt hij af van „de
Tweede Wereldoorlog". Die is ge
schiedenis geworden, evenals, bij
voorbeeld, de slag bij Waterloo. Wel
zijn er nog ontelbare levende getui
gen.
En juist die mensen hebben zijn
steun en nimmer verflauwende be
langstelling, die oud-strijders en oud-
illegalen. Hij is president van de
Bond van Nederlandse Militaire Oor
logsslachtoffers. 2 mei aanstaande
bestaat die organisatie 25 jaar. „We
hebben dan een groot congres in
Den Haag. Ongeveer 5000 van onze
leden zuilen er komen".
Hij is, sinds een jaar of 12, voor
zitter van de Wereldfederatie van
Oud-strijders, zo'n 20 miljoen leden.
Van Lanschot is tevens de stuwende
kracht achter heel veel dat gedaan
wordt voor mensen die door de oor
log geestelijk en (of) lichamelijk
hebben geleden. De Bond bevordert
dat zij geholpen worden.
„In de Wereldfederatie zitten oud
strijders uit zo'n 50 landen. Onze Fe
deratie doet veel om onderling be
grip te kweken. U vindt bij ons Is
raëli's en Arabieren, Duitsers en Joe-
goslaven, Japanners, Amerikanen en
Indonesiërs. Noemt u maar op. Al
die mensen hebben aan den lijve er
varen wat oorlog zeggen wil. Zij ma
ken het uitvoeren van hulp-program
ma's op grote schaal mogelijk. Wij
willen iets doen voor de wrede, juist
omdat we weten wat oorlog is'.
Toen in ons land een helei discus
sie ontstond over de vraag, of Ne-
jeugd. „Weet u, ik bewonder de in
zet van heel veel jonge mensen. Ik
zei dat reeds. Maar ik vind ook dat
die jeugd gewoon beter zou moeten
worden ingelicht. Ze poneert nu
vaak standpunten die zijn gebaseerd
op vooringenomenheid. Dat is ook
discriminatie. Vertroebeling van al
lerlei verhoudingen is een gevolg
van dde slechte geïnformeerdheid,
van dat zeer slecht en eenzijdig op
de hoogte zijn".
Hij vindt dé grote kracht van de
Wereldfederatie dat mensen die met
wapens in de hand tegenover elkaar
hebben gestaan, bereid zijn met el
kaar aan één tafel te overleggen,
hoe zij samen de zaak van de vrede
het best kunnen dienen. „En wij
verwijten elkaar daarbij niets. Wij,
de oud-strijders, weten beter dan
wie ook dat een schone oorlog niet
bestaat. Maar we weten ook dat oor-
loigsexcessen bepaald nog heel wat
anders zijn dan systematische oor
logsmisdaden. Denkt u maar eens
aan de uitroeiing van de joden in
het nazi-systeem! Daarom heb ik
mij fel gekant tegen die actie die
tot doel had de indruk te vestigen
dat „de" Nederlanders in Indonesië
oorlogsmisdaden hadden gepleegd.
Excessen, dat kan. Maar dat is wat
anders dan werd gesuggereerd. Ik
geloof dat de doorsnee Nederlandse
soldaat gewoon een afspiegeling is
van de doorsnee Nederlander. Niet
beter, maar ook niet slechter".
Hij geeft onomwonden toe dat hij
niet overtuigd is van de „oprechte
verontwaardiging" bij velen van hen
die toen die actie ontketenden. „On
ze Bond probeerde toen in Djakarta
te komen tot de stichting van een
centrum om Indonesische oud-strij
ders aan prothesen te helpen. Nou,
niemand van die actie die tot doel
had te bewijzen dat Nederlanders
oorlogsmisdaden in dat land hadden
begaan, reageerde. Dat is kenmer
kend, negatief en weinig zinvol, vind
heb nooit verzuimd duidelijk te zeg
gen wat ik over de Duitsers uit de
oorlog denk. Dat weten en aanvaar
den ze. Het verleden heeft diepe won
den gekerfd, maar we moeten samen
proberen de toekomst veilig te stel
len".
Het is duidelijk dat Van Lanschot,
ook door zijn voorzitterschap van de
Wereldfederatie, sterk internatio
naal heeft leren denken. Hij weet dat
zij die willen handhaven wat ge
weest is, de aansluiting op het heden
en de toekomst gaan missen. Hij
....„Wij oud-strijders weten
beter dan wie ook dat de
schone oorlog niet bestaat"..
derlandse soldaten in Indonesië oor
logsmisdaden hadden bedreven, pu
bliceerde de Bond van Nederlandse
Militaire Oorlogsslachtoffers en het
Indonesische Veteranen Legioen sa
men een verklaring, waarin zij in
feite stellen dat men er verstandig
aan doet het verleden te laten voor
wat het is en samen te werken voor
het behoud van de vrede.
„Kijk, oud-illegalen en oud-strij
ders moeten oppassen dat ze als groe
pering niet steeds maar terug blij
ven kijken naar het verleden, een
verleden dat voor de jongeren ge
schiedenis is, terwijl hun betamgstel-
ling uitgaat naar het heden en de
toekomst".
Hij aarzelt evlen, komt weer op de
op
oud-
stelt ook dat wij moeten leren op een
nader niveau te handelen en te den
ken. „Op wereld-niveau, en niet
nationaal niveau".
Hij erkent dat er heel wat
verzetslieden zijn, en oud-strijders,
die neigen naar een ultra-nationalis-
me. „Dat is een groot gevaar. Denkt
u maar eens aan de rol die oud-strij
ders hebben gespeeld in Duitsland
voordat Hitier aan de macht kwam.
Denkt u maar eens aan de mensen
achter de huidige „Soldaten-Zeitung"
Van Lanschot is de man geweest
die de vroegere vijanden, de Duitsers
in de Wereldfederatie heeft gehaald.
„Gewoon omdat ze vanuit onze op
vatting bii horen. We hebben ze niet
met gejuich binnengehaald. Ik zelf
Van Lanschot merkt op dat het in
wezen gaat, in de ^Wereldfederatie,
om internationale solidariteit. „Het
gaat om de vraag, welke rol die or
ganisatie van oud-verzetstrijders en
oud-strijders spelen in deze tijd. Het
antwoord op die vraag is heel be
langrijk. Politiek speelt daarbij
geen rol. Wij houden politiek buiten
de deur. Niet, omdat wij niet waar
deren dat onze leden politieke opvat
tingen hebben, maar wel, omdat wij
ons ene doel de vrede bevorderen
daardoor niet willen laten ver
troebelen.
Onze leden kunnen natuurlijk indi
vidueel him politieke opvattingen in
partijen kracht bij zetten".
Van Lanschot vindt het jammer
dat de communistische landen
met uitzondering van Joegoslavië
geen lid zijn van de Wereldfederatie.
„Men heeft in die landen geen oud-
strijdersorganisaties. Ze zitten wel
in onze technische secties. En ik heb
geregeld contact met de Russen, als
president van de Wereldfederatie
Het volgend congres van die fede
ratie wordt in Wenen gehouden.
Ralph Bunehe, Nobelprijswinnaar
voor de vrede en plaatsvervangend
Secretaris-Generaal van de Verenig
de Naties, leidt een speciale zitting
die is gewijd aan het vraagstuk van
de Ontwapening. Er komen daarvoor
sprekers uit West en Oost. „Wij vin
den dat dat belangrijke voorlichting
is voor onze eigen mensen".
De Wereldfederatie heeft veel be
langstelling voor het werk van. de
Verenigde Naties. „Wij vinden dat
men te gemakkelijk over het hoofd
ziet dat de humanitaire en sociale
organisaties die via de V.N. werken
"rachtige resultaten boeken.
En dat tewijl het budget van de
VN kleine is dan, bijvoorbeeld, van
de Newyorkse gemeente-reiniging".
Hij staat op. In gedachten is hij
kennelijk bij de golf van herdenkin
gen die ongetwijfeld over ons land
zal rollen nu binnenkort een kwart
eeuw geleden is dat de oorlog ein
digde.
„Weet u, weten de Nederlanders,
dat er nog heel veel vrouwen en
mannen zijn die de gevolgen van het
leed dat zij in die oorlog ondergin
gen niet te boven zijn. Vooral geeste
lijk wordt er daardoor nog heel veel
geleden. Het aantal sterfgevallen on
der de leden van de Bond van Ne
derlandse Militaire Oorlogsslachtof
fers is hocg, heel hoog. Binnenkort
komt er over dat aspect van de oor
log en de mensen die haar vochten
een boekje uit. Het za] vele mensen
zeker diep treffen, wat daarin ge
schreven is. Voor die kant van de
zaak sluit men de ogen te graag".
Het gesprek met Van Lanschot,
een man uit het verzet van-het-eer
ste-uur, is teneinde. Een man die in
Duitse gevangenschap zwaar licha
melijk letsel opliep, die nog 49 kilo
woog, toen hij in Dachau werd be
vrijd die sindsdien onvermoeid
poogt de vrouwen en maninen die de
oorlog uitvochten de vrede te laten
winnen.
JACQUES LEVI
