POKON
r©
rkt
de
charmante
koffiepot
lyter
er vijf over: hartenkoning5 schoppenkoning,
klaverkoning en de koning van Engeland
Uiteindelijk blijven
ruitenkoning
i,^m'immOceaan]
SUSKE
en WISKE
josephine
X
•v
X
josephin!
gebruik
het vertrouwde
plantenvoedsel
•tunesiè:
kanarische:
feEIL.sBjEI
ALGERIJE
EGYPTE'
(v.a.r.)
'MAURE-
NfGER
tanië
IsoMAütjjjijej
jSJAADi
^ÊNÈGACf
5amb7A5V-L-, J\
:port-itufrt limcjn jt
ivoor
^S!ERRA38ry
—SLÊONEt^v-, SHVSTJ
1b e.r i
SOEDAN
ETHIOPIË
'centraal1
ATOKA.
KSgHRKAME-;
ÉDAH^^a5S^L
KONGO
=ssss3aj~rwanda
sssbssat^-1 boeroendi
S^CABINDAi
Atlantische]
!2AN2tBAi
IKOMOREN^S:
'ANGOLA
MALAWI]
'ZUIDWEST
a AFRIKA
SEüsiSïr
BASOETOLAND^^^^^^S
ZUID-
AFRIKA
8|§§fLsr\den aangesloten bij
88545 bet Britse Gemenebest
aan de slag,,
JOLWzJGMPER l
DE STEM VAN VRIJDAG 3 APRIL 1970
uit zijn roze paleis. Getrouwe groe
pen sloegen de opstand neer,
maar de mwami vond het maar
beter in Zwitserland te gaan wonen
en is nooit voorgoed teruggekeerd.
In het telefoonboek van Genève
staat zijn beroep vermeld als ko
ning, hij verwierf de reputatie van
een fuifnummer te zijn en hield er
een gereserveerde opvatting op na
over zijn onrustig koninkrijk. Hij
werd tenslotte in 1965 afgezet en la
ter werd het koningschap afgeschaft
en werd zijn bezit genationaliseerd.
De zestienjarige regering van
koning Faroek van Egypte was
een aaneenschakeling van politieke
dwaasheid, corruptie en persoonlij
ke uitspattingen. Hij stierf in 1965
in Rome in ballingschap. „Uitein
delijk zullen er maar vijf koningen
in de wereld zijn", zei Faroek over
zijn vroeger beroep „Hartenkoning,
schoppenkoning, ruitenkoning, kla
verkoning en de koning van Enge
land".
Behalve Faroek en Idris werden
de bey van Tunis en de bey van
Algiers verjaagd zodat alleen Has
san van Marokko als gekroond
hoofd in Noord-Afrika overbleef.
Sommigen van de vorsten in bal
lingschap komen tot de bevindingen
dat zij het leven gewoon niet aan
kunnen.
De sultan van Zanzibar, wiens
woord wet was op zijn eiland in
de Indische Oceaan tot de revolutie
van zes jaar geleden is het vorige
jaar dooi zijn vrouw gedagvaard,
omdat hij haar niet onderhield.
De werkloze sultan Seyid Bin
Abdoellah, die 39 jaar is, leeft in
Engeland van een vorstenpensioen
van de Britse regering. Het pro
ces werd aangespannen toen de
sultan probeerde op mohamme
daanse wijze van zijn vrouw te
scheiden door haar driemaal toe
te voegen: „Ik scheid van u".
Niet alleen mislukte de poging,
maar prinses Anisa sleepte hem
voor de rechter, omdat hij niet in
Sir Edward Frederick Moetesa 2,
haar onderhoud voorzag,
de laatste kabaka van Oeganda,
stierf in september van het vorige
jaar op 45-jarige leeftijd als een
tot armoede vervallen dronkaard.
„Koning Freddie" was de laatste
kabaka uit een 600-jarige dynas
tie. Hij woonde in een paleis met
110 dienaren en bezat de absolute
macht over de overheersende stam
der Boeganda's in Oeganda.
Premier Milton Apollo Obote be
weerde dat de kabaka een gewa
pende opstand voorbereidde en in
1966 sloeg hij toe. Meer dan 1.000
mensen vonden tijdens de opstand
in Oeganda de dood en koning Fred
die moest naar een huurwoning in
Engeland verhuizen. De meeste
van de overgebleven vorsten van
Afrika spelen interessante ceremo-
stam der Junkuns in Nigeria, wil
de na zeven jaar geregeerd te heb
ben breken met de traditie en blij
ven leven. Het gebruik eist, dat een
akuuka, die zeven jaar heeft ge
regeerd, in een geheime rituele
plechtigheid ter dood wordt ge
bracht, maar de 55-jarige Malam
Adi Bwaye vindt dat het tijd
wordt dit gebruik af te schaffen.
Hij woont nu in zijn eenvoudig pa
leis onder politiebewaking, terwijl
rondom hem zwaar over het pro
bleem wordt getwist.
De koning van Lesotho, Motlo-
tlehi Mosjoesjoe 2, zal vermoede
lijk de eerstvolgende Afrikaanse
monarch zijn, die van zijn troon
stapt.
Lesotho is een bergachtige encla
ve, die geheel wordt omgeven door
Zuid-Afrika.
De monarchie is in haar grond
vesten geschokt door ongeldig ver
klaarde algemene verkiezingen op
27 januari. De premier, het stam
hoofd Leaboea Jonathan, heeft de
koning ervan beschuldigd zich met
politiek in te laten en gezegd, dat
hij „technisch afstand heeft gedaan".
De 31-jarige Mosjoesjoe wilde,
toen hij tien jaar geleden koning
werd, een actieve rol spelen in de
regering. Dat zou niet gebeuren.
Jonathan zorgde ervoor dat de ko
ning een machteloze ja-knikker
bleef. Speciaal nadat het land in
1966 onafhankelijk was geworden.
Him jongste ruzie dateert van
vier jaar geleden, toen de koning
medezeggenschap eiste in de bui
tenlandse politiek van Lesotho en
over de politie. De premier beschul
digde twee politieke partijen die de
koning steunden van samenzwering
oim de regering omver te werpen.
In relletjes vonden een dozijn men
sen de dood. Mosjoesjoe werd onder
huisarrest gesteld en tekende la
ter een document, waarin staat dat
hij automatisch moet aftreden als
hij zich ooit nog met de politiek
bemoeit. Dit was wat Jonathan be
doelde, toen hij zei dat de jonge
monarch technisch afstand had ge
daan.
Mosjoesjoe is een slanke, gebaar
de rooms-katholiek, die een bril
draagt en in Oxford heeft gestu
deerd. Hij drinkt noch rookt en
kleedt zich nonchalant in een trui
en lange broek of een mouwloos
jachtkostuum. Soms chauffeert hij
zelf zijn zwarte Mercedes Sedan
door de stoffige straten van Mase-
roe Ais een van de koninklijke
voorrechten heeft de wagen geen
nummerplaten. Bij officiële gelegen
heden rijdt een chauffeur hem in
een limousine.
De koning brengt het grootste ge
deelte van zijn tijd door met ontha
len van waardigheidsbekleders van
de stam, paardrijden en lezen. Zijn
jongste plechtig optreden van bete
kenis vond plaats in de club van
Maseroe. het maatschappelijk cen
trum van de gammele hoofdstad
van Lesotho, om de Moesjoesjoe 2-
O
CL
m
UJ
lr>
O
kleur,
blank
(50 kleuren) of
(24 kleuren)
binnendeur.
maar de kleur, waar II
je verliefd op bent.
Als mooie, volmaakte
ia verf. En de buitendeur
t u schitterend blank met
Varnish.
ER is niet veel meer aan in Afrika koning te zijn. Ontdekkings
reizigers uit 't verleden hebben verhaald van legendarische fi
guren, overdekt met juwelen op tronen van goud en ivoor. Hun
nakomelingen leven thans in ballingschap of zijn dood.
Het uitsluiten van stammentradities gedurende tientallen jaren
van koloniaal bestuur en missiewerk, de uitbreiding van de in
dustrie en een nationalisme, dat iedere kiezer een stem heeft ge
geven, mitsgaders andere factoren hebben de vorsten in Afrika een
slag toegebracht.
Eens machtige vorstenhuizen zijn
Iineengestort of worden vertegen
woordigd door machteloze stroman
nen. De geschiedenis heeft de
I machtige koningen, emirs, stam-
I opperhoofden, beys, oba's, keizers
[en sultans achter zich gelaten. Ve
llen, die geprobeerd hebben weer-
stand te bieden aan de verande
ring, zijn weggevaagd.
De laatste twee decennia zijn
lop zjn minst 20 monarchen ten
val gebracht De laatste die gaan
Imoest was Al-Sayyid Mohammed
IIdris Al-Mahdi Es Senoessi, beter
lbekend als koning Idris van Li-
l'bië. Deze 79-jarige koning is in
leptember van het vorige jaar van
fa troon gestoten door een staats-
foeep van het leger, die Libië tot
Seen republiek heeft gemaakt.
I Nadat tien jaar geleden olie was
ptdekt. scheen een nieuw en brui-
aid Libië geen belangstelling meer
I te hebben voor de oude koning,
jToen izijn. achterlijk land grote fi
nanciële welstand bereikte kon ko-
[ning Idris niet meer mee. Hij was
[meer een godsdienstig leider naar
mohammedaans patroon dan een
joliticus.
Drie van de weinigen, die een
[formule hebben gevonden om hun
ijezag te handhaven, zijn keizer
iHaSe Selassie van Ethiopië, ko
ning Sobhoeza 2 van Swaziland en
Hassan 2 van Marokko.
Het koninklijk huis van Ethio
pië beweert af te stammen van
Menelik 1, de zoon van koning Sa
lomon en de koningin van Sjeba.
^izer Haile Selassie 1 regeert zo
als alleen en zijn grote stre
pen is geweest, Ethiopië te doen
|breken met zijn 16e-eeuwse le-
[venswijze.
Addis Abeba is het hoofdkwar
tier van de organisatie voor de
■eenheid van Afrika en de kleine,
(«anke keizer weet heel goed om te
Span met de militante nationalis
ten, die in de laatste tien jaar in
"t groot deel van koloniaal Afrika
.baas zijn geworden. Maar de
''■jarige kroonprins Mardazmach
i ti san Hikt een zwakkeling en
r?' aa de dood van zijn 78-ja-
L°e,vader ke' einde van de mo-
lii betekenen of hem degra-
pren tot een stroman.
J komng Moulay Hassan 2 heeft
TT Cfn fe£'stnummer van het leven
[snoten, tot hij negen jaar geleden
bijna 300 jaar oude troon
L" "arokko besteeg Tegen de
i, es'e verwachtingen in bleek hij
I a scherpzinnig politicus te zijn
die zichzelf in 1965 aanstelde tot
premier van een met zorg gekozen
kabinet. Weinig Marokkanen val
len niet rechtstreeks onder zyn ju
risdictie als koning, godsdienstig
leider, opperbevelhebber van de
strijdkrachten en premier.
Sobhoeza van Swaziland is waar
schijnlijk de minst bedreigde koning
van Afrika. In theorie is zijn macht
als constitutioneel monarch be
perkt, maar in de praktijk heeft
hij zeggenschap in ongeveer alles
wat gebeurt. De 350.000 leden van
de Swazi-stam hebben ontzag voor
hun 80-jarige leider. Als hij zich
bezighoudt met problemen van
modern bestuur, mag Sobhoeza
graag wijzen op traditionele Swa-
zilandse analogieën zoals:
„Wie Iaat komt op een feest, krijgt
het beste stuk vlees. Als een van
de laatste landen die (in 1968)
onafhankelijk zijn geworden, moe
ten wij het beste stuk onafhanke
lijkheidsvlees krijgen".
Swaziland, Marokko en Ethiopië
zijn echtei uitzonderingen. Het getij
is al jaren de traditionele heersers
ongunstig geweest.
Toen Frankrijk in 1960 de onaf
hankelijkheid schonk aan Tsjaad,
werden de hoofden van de aan alle
zijden door land ingesloten 260
stammen beroofd van alle burger
lijke, bestuurlijke en rechterlijke
macht, die zij onder het koloniale
bestuur hadden bezeten.
De autocratische Sardauno van
Sokoto, Sir Ahmadoe Bello, heers
te zes jaar, nadat dit land in 1960
onafhankelijk was geworden in
noordelijk Nigeria. Aangezien het
grootste deel van de bevolking van
Nigeria in het noorden woonde, be
zat sir Ahmadoe een doeltreffend
vetorecht in de federale regering
te Lagos Hij behoorde tot de eer
sten. die tijdens de door militairen
ontketende opstand van januari
1966 werden vermoord.
De traditionele Afrikaanse stam
hoofden in het door blanken gere
geerde Rhodesië zijn tegenwoordig
weinig meer dan gesalarieerde re
geringsfunctionarissen. Mwamboet-
sa 4 werd in 1915 mwami (koning)
van de destijds Duitse bezitting Oe-
roendi. Hij was toen drie jaar en
regeerde 51 jaar. Oeroendi werd in
1962 onafhankelijk als Boeroendi.
Politieke onrust teisterde het land
en in 1965 deden dissidente afdelin
gen van het leger een poging tot
een staatsgreep. De mwami vlucht
te in pyjama via een geheime gang
ijk mooie
pchildereu
Valspar Valatex, hup, gaa'
ieder behang heen. En vre«f
precies uw lievelingskleur!
jhillende mogelijkheden,
ns een paar muren met
e laten contrasteren.
blauw met gebroken wit
■ld. Belangrijk: Valatex i»
itekend wasbaar en
ht. Uw Valspar-winkelierZ'
-adviseren.
vanmacht hebben wj de
ouvne powell haastig de stad
zien verlaten
beker te overhandigen aan de win
naar van een toernooi.
De inkomsten van de koning be
staan uit een jaarwedde van 24.000
rand (33.600 dollar) en onkostenver
goeding. Hij heeft drie kinderen,
twee zonen en een dochter, die ko
ningin Mamohato hem vorig jaar
heeft geschonken.
De koning is niet persoonlijk ver
meid in het telefoonboek van Leso
tho. dat 39 bladzijden telt. Men moet
hem bellen onder het nummer voor
„paleis". Hij woont in een onre
gelmatig gebouwd met klimop over
dekt zandstenen gebouw met een
dak van groene metalen platen en
een brede veranda, dat toen Leso
tho nog het Britse hoge commissa
riaat Basoetoland was, de officiële
residentie van de gouverneur was.
was.
Men kan Mosjoesjoe alleen bezoe
ken na verkregen vergunning van
de premier. Die vergunning wordt
zelden gegeven. Toen journalisten
kort geleden verzochten de koning
te mogen bezoeken, weigerde Jo
nathan zeggende: „U kunt de ko
ningin van Engeland toch ook niet
interviewen, wel?"
Met geweren bewapende politie be
waakt de meer dan drie meter ho
ge omheining van kettingschakels
rondom het paleis die sinds de mis
lukte verkiezingen .verslaggevers,
die vragen naar de wandelende ko
ning riepen, probeert weg te jagen.
„Ik mag niets zeggen", zei Mos
joesjoe met droevige, zachte stem.
„Ik ben net zo onthutst als u".
K.W.
(ADVERTENTIE)
H. I'. BENDIEN N.V.- NAARDEN
1 als hls nu eens
y zachtjes in
het zadel wilde
klimmen 1 alt0d dat
wilde gespring
niële rellen.
In Opper-Volta vereert de stam
der Mossi nog altijd keizer Moro
Naba Koegri. Elke vrijdag bij het
aanbreken van de dag zweert de
stam hem trouw. Onder begelei
ding van trommels, gitaren met een
snaar en geweervuur uit antieke ge
weren werpen zijn volgelingen zich
op het voorplein van zijn paleis bij
Oeagadoegoe ter aarde en strooien
zij stof op hun hoofden. Na de
plechtigeheid wordt in het paleis
warm bier geschonken, terwij] de
keizer, die 270 pond weegt, met uit
gestrekte benen nonchalant op zijn
troon een voormalige scheer-
stoel hangt.
Jongere inwoners van Opper-Vol
ta. die zich uit het stamverband
hebben losgemaakt, minachten de
waardigheid van stamhoofd en Mo
ro Naba Koregi, de 35ste van zijn
waardigheid, zal waarschijnlijk de
laatste keizer wan de Mossi zijn.
Enkele traditionele stamhoofden
hebben zich onder de winden van
de verandering gebogen.
Sir Seretse Kama, het vroegere
voornaamste stamhoofd van de
Bamangwato-stam, heeft zich tot
president laten kiezen toen het ko
ninkrijk Betsjoeanaland de repu
bliek Botswana werd. Hij heeft de
macht der stamhoofden systema
tisch verminderd. Soms doet een
stamhoofd een beroep op het mo
derne recht om zijn huid te redden.
De a,kuuka het voornaamste
hoofd van de 56.000 leden tellende
om meer en meer
en meer van uw
planten te genieten
jullie hebben powell ervan be5chul -
d'.gd dat hu een tovenaar en nu
zeggen jullie dat hu een dief 15
en dit keek
zul je
hem niet
met een
picnic
kunnen
redden
zolang die powell
niet gehangen 16,
kt?j6t niemand nog
te drinken!
we gaan hem
vlug ophan -
gen nog voor j
het borreluurtje
Ex-koning Idris van Libië
geldig t/m dinsdag
dat van
onztn\k
heeft uit
een dief
en zeker
