Breda
afeten..."
...en dan
kunnen
de heren
AL 4 MAANDEN
OP DEUGDELIJKE
HUISVESTING
TURKEN WACHTEN
BELLFIRES
KLM-STEWARDESS
MAG VANAF
1 APRIL TROUWEN
VIJF DAGEN
OORLOG (IV)
openhuismet
openhaarden
ONTEUR
BELOFTE
PROBLEEM
VERGUNNINGEN
alle meisjes zijn
hier blij
95
Bevrijdingspostzegel
Trillend
Afschuiven
Geleuter
Overtuiging
Onder de voet
Dood spoor (I)
Dood spoor (II)
Op nieuw spoor (I)
OECUMENICA
door
ds R. F. Snow
Op nieuw spoor (II)
Goed spoor
DE STEM VAN VRIJDAG 27 MAART 1970
IJpelaar-wijk
en meisjes
LIJK ZWAKKERE
lezondheid gehinderd
g van het leerproces.
waardoor het kind meer
DE DRIE HOEFIJZERS
>p korte termijn een
schriften L.T.S. dag-
trisch en autogeen-
le funktie kunnen
14.00—17.00 uur,
-19.00 uur inlich-
loneelszaken, Ceres-
inkt deze school aandacht
len van deze kinderen.
(Van een onzer verslaggevers)
ENSCHEDE Een groep van 38 Turkse gastarbeiders leeft nu
Dam aan de Emmastraat te Enschede. Met een dunne wand van spaan-
al vier maanden op de eerste verdieping van de textielfabriek Van
plaat (met ijzerdraad versterkt) is eendeel van een oude sterkerij
afgescheiden.
In. die ruimte zijn op provisorische wijze drie „vertrekken" afgetimmerd,
die elk plaats bieden aan 16 bedden en dus aan even zoveel Turken.
De wanden tussen de vertrekken
zijn ook van spaanplaat en niet ho
ger dam 1,75 m. De ruimte erboven
is vrij. Geen van de 38 mannen beeft
dus de mogelijkheid tot enige priva
cy. Een wat langer persoon kijkt ge
makkelijk over de wandjes heen in
het belendende vertrek.
Er zijn twee toiletten en een was
gelegenheid, waar enkele kranen al
leen maar koud water produceren.
De ruimte wordt warm gehouden
door twee heteluchtkachels die, als
ze werken, vrij veel lawaai maken.
Bij de toiletten staan twee vuilnis
emmers en een sinaasappelkistje. De
mammen komen via een smalte ijze
ren en erg stijle brandtrap naar de
sterkerij, die met een schuifdeur van
de buitenwereld is afgesloten. Het is
de enige mogelijkheid om de sterkerij
bijvoorbeeld in geval van brand te
verlaten.
Tenslotte dient nog vermeld te wor
den, dat er in de ruimte, waar 38
mannen slapen geen ventilatie aan
wezig is.
De gastarbeiders zijn in dienst van
de Koninklijke Textielfabriek Gebrs.
Van Heek Schuttersveld. Toen ze vier
maanden geleden uit Turkije naar
Nederland vertrokken is gezegd, dat
ze voor een periode van zes weken
in een noodhuisvestimg zouden wor
den ondergebracht. Daarna zou een
gebou-w klaar- zijn waar ze definitief
konden verblijven. Met de bouw van
het nieuwe woonoord moet nog een
begin gemaakt worden.
De klachten van de Turken stapel
den zich na enkele maanden op: de
ploegenwerker3 konden niet slapen
omdat overdag de machines elders
in het bedrijf van Van Dam normaal
werken. De heteluchtkachels produ
ceerden zoveel lawaai, dat ze de men
sen uit de slaap hielden. Het samen
zijn van zo'n grote groep in een be
perkte ruimte leidde tot spanningen
onder de mannen.
Er waren er zelfs die elders in de
stad onderdak gingen zoeken. Toen
dook er een nieuw probleem op.
Schuttersveld trok de kostgeldtoeslag
in zodra iemand naar elders ging.
De mannen waren dus wel ge
dwongen te blijven. Het dagelijks
toezicht Op het verblijf vam de Tur
ken berust bij de heer Berfelo, be
drijfsleider bij Schuttersveld. Hij is
de mening toegedaan, dat het er alle
maal in vergelijking met de pen
sions bijvoorbeeld nog wel aardig
uitziet. „De jongens moeten natuur
lijk zelf ook meewerken. Als ze
's avonds laat thuiskomen moeten ze
niet met deuren slaan en hun kame
raden wakker maken. Ze moeten
rekening met elkaar houden".
Het directoraat-generaal van de ar
beidsvoorziening in Den Haag geeft
de werk vergunn in gen voor buiten
landse arbeidskrachten af. Een van
de voorwaarden daarbij is, dat voor
goede huisvesting is zorggedragen.
Een ambtenaar van het directoraat,
de heer Haverman, is belast met de
controle op deze voorwaarden. Hij
was gisteren verrast te horen, dat er
nog geen voorziening was getroffen
voor de Turken. „Ik dacht dat het ge
bouw dezer dagen geopend zou wor
den. Het verrast me, dat men nog
moet beginnen of net begonnen is.
We hebben indertijd tekeningen ge
kregen van een woonoord voor 80
mensen. Het zag er allemaal keurig
uit. Daarop zullen de arbeidsvergun
ningen wel verleend zijn. Waarschijn
lijk is er ook gesproken over een
noodoptoissing. Daarmee willen we
dam wel akkoord gaan, mits op een
redelijke termijn de zaak voor elk
aar komt. We gaan niet vaak naar
de tijdelijke huisvesting kijken. Een
beetje risico moet je natuurlijk dur
ven nemen".
De Turken „profiteren" nu van diat
risico. Het duurt zeker nog enkele
maanden voor het woonoord gereed
is. En begin april komt er nog eens
een groep van 14 Turken bij.
(ADVERTENTIE)
Wat staat dit leuk en
wat 'n leuke kleuren:
rood met wit.
helemaal het
einde. Kom ze
gauw
passen.
28-31
32-36 19.90
Breda Karrestraat 27,
Tilburg Heuvelstraat 70
Rotterdam Schiedam Vlaardingen
Den Haag Leiden Dordrecht
SCHIPHOL (ANP) KLM-
stewardessen die gedurende hun
vijfjarige contractperiode in het
huwelijk treden, zullen voortaan
hun functie kunnen blijven uit
oefenen.
In overleg met de Vereniging
van KLM Cabinepersoneel is in
geval van een eventuele zwan
gerschap een regeling getroffen.
Wanneer een stewardess wegens
zwangerschap haar functie niet
kan uitoefenen zal zij tijdelijk
elders in het bedrijf te werk
worden gesteld. Indien zij dit
niet wenst, zal worden voorzien
in een financiële overbrugging.
Het ligt in de bedoeling om
reeds gehuwden als stewardess
niet in dienst te nemen.
De nieuwe regeling gaat 1 april
DEN HAAG (ANP) Ter gelegen
heid van het feit, dat ons land 25
jaar geleden werd bevrijd, geeft de
PTT een bijzondere postzegel van 12
cent (zonder toeslag) uit. Deze zegel
zal van 21 april tot en met 31 decem
ber 1970 of zoveel langer als de
voorraad strekt op alle Neder
landse postkantoren verkrijgbaar zijn.
Op de postzegel, die in de kleuren
rood, blauw en bruin is uitgevoerd,
is een V-teken afgebeeld, dat als vrij-
neidssymbool oprijst uit het donker
'an de bezetting. Als bijzondere tekst
'tornt op de zegel voor „1945 Neder-
md vrij". Het ontwerp wer,d ver-
:orgd door de heer Otto Treumann
uit Amsterdam.
De opmars van het Duitse leger dwong honderdduizenden te
vluchten.
ski door:
Ulvenhout.
614-2749.
„Ik ben nooit zo geschrokken van onze Nederlandse re
gering, als op de beruchte avond van de 14de mei." Die ver
klaring legde de heer A. Pelt, vijftien jaar later af: Hij was
uit Genève, waar hij hoofd van de afdeling voorlichting van
de Volkenbond was, naar Londen gekomen om er de uitge
weken Nederlandse regering op voorlichtingsgebied te hel
pen.
Op verzoek overigens van de minister van Buitenlandse Zaken,
mr. E. N. van Kleffens. Hij vond er mannen die, enkele uitzonde
ringen daargelaten, niet wisten wat ze moesten doen. Heel wat
ministers waren nooit in Engeland geweest. Verschillende hunner
waren de Engelse taal niet machtig.
Dat alles echter zou niet zo erg zijn geweest, als zij persoonlijk
heden waren geweest. Maar zij ontpopten zich als weifelmoedige,
besluiteloze en kortzichtige politici die in de extreme omstandig
heden die hem hadden overvallen volkomen de kluts kwijt waren.
De enkele bladzijden die dr. L.
de Jong in zijn 3de deel over ,Het
Koninkrijk der Nederlanden in de 3
zijn veelzeggend en jagen de lezer &ott Urv
rood naar de wangen. SIÏSïIRfeltjliif
Pelt wenste, terecht, dat die rege- N
rins onmiddellijk een verklaring zou HFB N
afleggen over_de inmiddels bekend
De wereldpers zat hem, de woord- i*'dfsSri
voerder van die regering, op de
telernDe koningin wist precies wat 9M
*aarin met zoveel woorden werd s'
■.li heeft immers een
[handeling ondergaan).
In Stijlgroep kostuum voe
Ier als man. Omdat het
Si van stijl is, chic vars'0''
lelijk van afwerking
fm.
lu daarom nooit meer in
Koop imitatiepak praten.
Ig een Stijlgroep kostuum
r scheerwol,
ilemaal niets.
blies: ïao,- 250,- 325,- en
Graaf W. van Bylandt, gezant in
%pte maar toevallig in Londen
wen de oorlog in ons land uitbrak,
SmS, in afspraak met o.a. Pelt naar
osvenor House om de regering
111 te lichten over de kapitulatie en
om te vertellen dat Pelt een rege-
'mgscommuniqué zou opstellen.
Pelt wist, dat de wereldpers zou
"'gen, of dat besluit van Winkel-
r® betekende dat ook de regering
jet bijltje er bij neerlegde, of dat
41 bleef doorvechten. Daarover
Mocht geen onduidelijkheid blijven
estaan. Bovendien drong de tijd.
1 Britse landelijke dagbladen ver
oenen alle 's morgens en dus
™est het communiqué vroeg in de
"W zijn. De Jong schrijft
o: Om kwart voor acht kwam
an Bylandt in Grosvenor House.
m!'?gend vroeS hÜ De Geer te
iKen',Er is gecapituleerd,' be-
Ja> zei De Geer, daar
p al iets van door luitenant
"iterweer (een van de twee
«"ta.db Dijxhoorn (minister
"ofensie) mee naar Londen ge
lipt!611 had en die blijkbaar inge-
otf' ™as)- Jk zei hem,' aldus Van
M- in llet verslag dat hij kort
2®.' nog trillend
a?'<jjging, schreef:
j;' '™n wij naar boven gaan en
van d het concept-communiqué
ïn p0lt?' De Geer antwnnrrtH».
van veront-
De Geer antwoordde:
vfn :igSa' u maar aIleen naar bo-
- an Sa ik terug naar de eetzaal
Och,
en j. «-ciug U4«ir ac eetzaal
eMn kunnen de heren rustig af
horen!' heeft gcen zin' hen te
4«tJ*eer vertrok. Hij ging .rustig
niet zo maar overnemen.'
Pelt belde vlak daarop de tekst
door van het communiqué dat Win
kelman de opperbevelhebber
had uitgegeven over de kapitulatie.
De overige leden van de minister
raad kwamen binnen. De Geer
bracht hen op de hoogte. ,Hij stelde
voor, dat het beter was te wachten
op de tekst van de proclamatie al
vorens over het concept-communi
qué dat ik intussen had voorgelezen
te discussiëren. Laten wij naar be
neden een kopje thee gaan drinken.'
Ik bleef achter met Steenberghe
minister van Economische Zaken
en uitte mijn verontwaardiging over
de wijze waarop het tragische
nieuws door de heren was ontvan
gen. Na geruime tijd kwam het ge
zelschap weer boven.'
Het ging ,in vergadering'. Dat wil
zeggen er werd in kleine groepjes
gediscussieerd. .Langdurig en ver
ward'. Er was onenigheid over de
te volgen koers. ,De tekst van Win
kelmans proclamatie werd weer
eens op een goudschaaltje gewogen;
dat leidde, aldus Van Bylandt, tot
,een eindeloos geleuter".
Saf Van Bylandt het concept
17
Pelt
het communiqué. De Geer
bezw de eetzaal en .hij had
tom te§en de vorm van het
je uniqué; wat de motieven van
"^«bevelhebber waren, was
3 zaak die kon de regering
,Om middernacht stond nog geens
zins vast, dat de regering een com
muniqué zou uitgeven. Onzerzijds
en van de zijde van de heer Steen
berghe werd steeds betoogd dat de
regering de plicht had, een commu
niqué uit te geven, en dat niet vol
staan kon worden met een verwij
zing naar de proclamaties. Ger-
brandy ondersteunt dit op klare
De Waffen-SS had een niet gering aandeel in de strijd tegen Ne
derland.
wijze en ook de heer Albarda ge
voelt dit. Van den Tempel mi
nister van Sociale Zaken .driftig
als een nukkig kind, wil er niets
van weten. De overigen blauw-
blauw.
Na lang vechten werd het vol
gende .compromis' bereikt: De re
gering zal een communiqué uitge
ven; de tekst, zoals Pelt die had op
gesteld, doch met mededeling dat
(in overeenstemming met de pro
clamatie Winkelman) in Zeeland
wordt doorgevochten. Dit zal tussen
aanhalingstekens moeten staan om
duidelijk te doen uitkomen dat de
regering daarvoor geen verantwoor
delijkheid neemt. De marine wordt
niet genoemd, omdat hij niet in de
proclamatie is vermeld.'
De Jong merkt verder op:
.Pelt had op die afloop niet ge
wacht. Hij was (,kort na half twaalf,
schrijft hij; het kan iets later ge
weest zijn) uit de vergadering weg
gelopen en had de tekst, .zoals die
op dat ogenblik vaststond', telefo
nisch aan de pers doorgegeven.' In
overeenstemming met de door de
Nederlandse regering genomen be
slissing duurt de staat van oorlog
tussen het Koninkrijk der Neder
landen en Duitsland voort' zo
luidde de belangrijkste zin.
Van de voorzetting van de strijd
in Zeeland had Pelt geen melding
kunnen maken, althans niet in zijn
officiële mededeling aan de pers,
maar tegen iedere journalist die hij
die nacht tegenkwam, zei hij dat de
strijd in Zeeland voortgezet werd,
,er mondeling aan toevoegend dat
wij dit niet in het communiqué had
den gezet om de Duitsers geen in
lichtingen te verschaffen'.
De Jong eindigt dan dit verslag
over de gebeurtenissen op 14 mei
1940 in de kring van de Nederlandse
regering in Londen met Pelts op
merking vijftien jaar nadien ge
maakt waarmee dit verhaal werd
geopend.
Een dag later ontving koningin
Wilhelmina haar regering op een
der gazons achter Bückham Palace,
waar zij gastvrijheid genoot. Dr. G.
Bolkestein, minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, schreef
daorover: mocht er ooit in vorige
dagen twijfel bestaan hebben of het
gerechtvaardigd was, land en volk
te verlaten, bij deze eerste nieuwe
ontmoeting met de koningin groeide
de overtuiging, dat het genomen be
sluit het enig mogelijke was ge
weest.' Was hij de enige wie zij
door haar kordaatheid een hart on
der de riem stak? Wij weten het
niet.
Evenmin weten wij of de korte,
slechts uit drie zinnen bestaande,
zeer persoonlijke radiotoespraak die
de koningin, uit Buckingham Palace
sprekend, diezelfde avond om acht
minuten over elf hield, tevoren aan
één of meer der ministers bekend
is geweest. Het is mogelijk
waarschijnlijk is het niet. Want
waar de ministers geen overeen
stemming hadden kunnen bereiken
om in hun communiqué de voort
zetting van de strijd in Zeeland
onder hun verantwoordelijkheid te
laten vallen, daar besefte de konin
gin dat men die verantwoordelijk
heid duidelijk op zich moest nemen;
voorts, dat er, aangezien zich bij
de eenheden die al in Zeeland ston
den, losse, uit Limburg en Noord-
Brabant gekomen detachementen
gevoegd hadden, behoefte was aan
eenhoofdige leiding; tenslotte, dat
een woord ter bemoediging niet
misplaatst was.
,Ik heb de commandant in Zee
land, de schout-bij-nacht Van der
Stadt,' zei zij, „benoemd tot bevel
hebber van alle strijdkrachten ter
zee en te land in Zeeland. Ik weet
dat mijn gehele volk in Nederland
en in de gewesten overzee met be
wondering en vol hoop uitziet naar
hun plichtsbetrachting, waarop ik
vertrouw te kunnen rekenen. Mijn
gedachten verlaten u geen ogen
blik.' Drie dagen later, 18 mei, in
specteerde Wilhelmina voor het
eerst eenheden van de Koninklijke
Marine die in Engeland aangeko
men waren. 16 mei keerde prins
Bernhard naar het vasteland terug.
De Duitse stoomwals rolde verder,
Zeeland werd onder de voet gelo
pen, België ook en Frankrijk volgde
later. Op de vijf dagen in mei 1940
volgden vijf jaren van bezetting en
terreur.
JACQUES LEVIJ
Dr. L. de Jong. ,Het Koninkrijk
der Nederlanden in de Tweede We
reldoorlog.' Deel 3. ,Mei '40'. (Popu
laire ed. 18,50 (488 pag.), weten-
sch. ed. 45 (558 pag.). Vele illu
straties.
Openingstijden "Schouwzaal" en "Winkeltje":
Op werkdagen van 09.00-17.30 uur
•n op zaterdagen van 09.00-16.30 uur.
(ADVERTENTIE)
De indertijd met veel tam-tam aan -
gekondigde samenwerking tussen
protestantse kerken en de R.K.K. in
het nieuwe Amsterdamse stadsdeel
de Bijlmermeer, lijkt wat op dood
spoor geraakt. De gezamenlijke kerk
diensten op zondagmorgen met beur
telings eucharistie en avondmaal
werden de laatste tijd steeds slechter
bezocht. Met name viel het wegblij
ven van de katholieke parochianen
op. Dit alles leidde tot een stopzet
ten van de diensten.
De redenen, waarom deze breed-
interkerkelijke diensten opdroogden
zijn nog niet duidelijk. Verantwoor
delijke pastores menen, dat het aan-
vangsuur (10.30 uur) vooral voor de
katholieken te vroeg en te ongetooon
was. Commentaar lijkt hier* overbo
dig
Twee algemene opmerkingen zyn
hier echter wel te maken
1. dat bij de oudere generaties de
typisch Nederlandse behoefte
naar EIGEN groepsvorming nog
sterk speelt. Juist en zeker ook
in de grotere anonieme samenle-
s vingsverbanden;
2. dat dit soort experimenten bij de
jongere generaties alleen maar
aanslaan als ze staan in een dui
delijk kader van maatschappelijk
engagement.
Worden de pogingen van bonds
kanselier Brandt t.a.v. de D.D.R.
overwegend met waardering begroet,
weinig sympathie kan opgebracht
worden voor het besluit van de sy
node van het Oostduitse deel van de
Evangelische Kerk van Berlin-Bran-
denburg, de banden met het West-
berlijnse deel nan. deze kerk door te
knippen. In hoeverre genoemde sy
node tot dit besluit gedwongen werd
laat zich vooralsnog raden. Maar in
een situatie als deze, waar de kerken
reeds veel deden en zouden kunnen
doen, moet een dergelijke ontwikke
ling als hoogst betreurenswaardig be
titeld worden.
De ontmoeting van 40 theologen
van christelijke, islamitische, boed
dhistische en hindoeïstische huize, de
ze week in Beiroet, mag tegelijker
tijd uniek en belangwekkend heten.
Uniek, omdat het de eerste ontmoe
ting van deze wereldreligies is op
mondiaal niveau. Belangwekkend,
omdat een beter verstaan van elkaar
en een nauwer contact, samenwer-
king op sociaal-maatschappelijk vlak
alleen maar kan bevorderen. Ook el
ke leek op ontwikkelingsgebied zal
dat direct inzien. Het initiatief tot de
een week lang durende conferentie,
ging uit van de Wereldraad van Ker
ken. De belangrijkste buitenstaander
van dit wereldorgaan, de Rooms-
Katholieke Kerk, zond eveneens een
aantal afgevaardigden.
Gewend aan en tegelijkertijd ver
wend door de snelle oecumenische
ontwikkelingen in ons land, is er
vaak ten onzent weinig besef van de
veel moeizamere ontwikkelingen in
het grote buitenland. Vanuit inter
nationaal oogpunt gezien is het 'sa
men een dienst leiden in de beroem
de Riverside Church (herv.) te New
York door kardinaal Saenens van
België en de anglicaanse bisschop
Ramsey een oecumenisch gebeuren
van de eerste orde. Beiden spraken
zich duidelijk uit voor de eenheid
onder christenen en merkten op dat
de oecumenische beweging niet een
soort achterhoedegevecht is van een
stervende kerk maar het resultaat
van moed en geloof. Het is hoop
gevend, dat ook kerkleiders zich op
deze wijze onomwonden engageren
en niet alleen zgn. progressieve pries
ters en predikanten op het lokale
vlak.
De duidelijke stellingname van de
kerk in Rhodesië tegen de nieuwe
constitutie ah door angst geïnspi
reerd en „in tegenspraak met liet
geloof in Godaldus bisschop
Skeltonop een bijeenkomst van de
raad van kerken van Rhodesië
duidt erop dat niet allen daar het
spoor zijn bijster geraakt.
HAPERT - Tel. (04977) - 1851* Telex 51475
In de fabriek van Bellfires in Hapert
(jazeker, vlakbij) worden niet alleen open
haarden gemaakt, ze worden er ook getoond.
U kunt er zo "De Schouwzaal" binnenlopen
terloops kijkend naar één van de kunst- of
ambachttentoonstellingen) en u laten voorlichten.
Met open haarden in natura en vaak brandend om
u heen. Deskundig advies over stoken en inbouwen
is uiteraard geen probleem - u bent tenslotte in de
fabriek op bezoek. En u kunt niets kopen;
Bellfires open haarden worden door de
bouwmaterialenhandel geleverd. Maar dat geldt
niet voor corn dollies uit Wales, of voor
bloemenschilderijtjes uit Llanfairpw/igwyngy/lgog-
erychwyrndrobwllllantysiliogogogoch, flesjes uit
Italië koektrommels uit Denemarken, Nederlandse
naaldkunst. Allemaal oergezellige dingen voor uw
huis. Ontdekt in de uithoeken van Europa. Te koop
in 't Winkeltje" van Bellfires en nergens anders.
Stap binnenkort eens in uw auto en ga bij Bellfires
kijken wat er te weten en te kopen valt.
(ADVERTENTIE)
