Bestemming Noordpool
TE KOOP
[Hulpexpeditie
Nationale held
Feest
„Zelfmoord'
Het einddoel
Daverend welkom
ge of
ts
:eel grond
eel grond
IS
17 JUNI 1928: VANAF HET VLIEGVELD
WAALHAVEN BIJ ROTTERDAM VER-
TREKT EEN KLM-FOKKER. AAN BOORD
10.000 KOEKJES EN EEN BERGSE TWEN
PERSBEWIJS
DE STEM VAN ZATERDAG 21 MAART 1970
voorzien van cen-
ervoorziening (dus
>f boiler nodig).
van deze hulzen Is
vrij op naam (nog
en met de Rijks-
otaal f 12.200.-).
190% van de koop-
ikosten zijn dan v.a.
maand
:ale aftrekmogelljk-
dit maandbedrag In
30,- tot (50,- lager.
ar van weten?
itailleerde gegevens
aag verstrekt - ook
n 10 tot 2 uur en
ids van 7 tot 9 uur-
rkoopkantoren van
n in:
Mathenesserlaan
in 010-259940
Bezuidenhoutseweg
070-831700
,l. Herm. Heijermans-
ifoon 020-762744
RT. Arnhemseweg
03490-18548.
nte om te leven
lordrecht is notaris J.
in het voorjaar van
coniweg, hoek Simon
■echt van erfpacht.
TEKENKAMER,
iTRIE.
i een volautomatische
air en stoffering, ziin
I,— per jaar.
t 15 februari 1972 i
de eerste etage tot
erlenging van de huur.
ge direkt leeg te aan-
r 1971.
jjgbaar te kantore van
Cammen, Rotterdam,
f 2 (telefoon 010 -
ciële inschrijving
ar en/of notaris Suvee,
6).
ROOSENDAAL Op 17 juni, 1928 om 10.32 uur, startte
p het vliegveld Waalhaven te Rotterdam een Fokker van de
KLM. Aan de stuurknuppel twee „legenden" uit de begintijd
van de KLM: Soer en Smirnoff. In het vliegtuigruim: een 25-
jarige jongeman uit Bergen op Zoom met 10.000 Ligakoekjes,
Hoha-beschuit genaamd. Bestemming: Noordpool.
nen vlogen de .piloten, gezien hun re
cordpoging, meteen terug, maar ze
moesten m'ijn eerste reisverslag
meenemen. Ik was immers gepro
moveerd tot Vaz-Diaz-verslaggever.
Bovendien moest ik mij haasten om
met mijn zes kisten de Lapland-ex
pres te halen, die mij naar Narvik
zou brengen, het noordelijkste stati
on ter wereld".
Er was geen uitgebreide voorbereiding aan voorafgegaan lil pyjailia
en het avontuur wekte to enin en buiten het Westbrabantse
evenveel sensatie, als vorig jaar de eerste maanreis de hele
wereld in spanning bracht.
Generaal Umberto Nobile was met zijn luchtschip Italia, tij-
dens een omstreden expeditie naar de Noordpool verongelukt.
Via de toen nog gebrekkige radio had hij de wereld laten we
ten: wjj zijn in leven, maar we hebben gebrek aan eten.
Het luchtschip was bij het meer-
storten in tweeën gebroken en een
:elte van de bemanning, de zoge
naamde ballongroep, samen met de
riand, waren in de overblijfselen
verder gezeild. Men heeft ze nooit
Imeer gevonden. Heel de wereld leef-
mee met het lot van Nobile en
Jzijn mannen en enkele dagen later,
|met dat van Amundsen, die op weg
is gegaan om zijn collega-poolvor-
te zoeken en te redden en zelf
Ismkwam,
In deze dagen van spanning kwam
|voor Nederland en West-Brabant de
op de vuurpijl: een nog onbe-
'e fabriek in Bergen op Zoom, de
iliga, met directeur Th. Neute-
had besloten een hulp-expedi-
aar de Noordpool te sturen. Op-
ht: bereik de reddingsbases en
de beschuiten (die speciaal wa-
i gebakken en zeer voedzame be-
inhielden) aan de leiding-
:ie" werd het genoemd,
laar het wag eigenlijk niet meer
i een impulsief idee, dat zonder
(verdere voorbereiding moest worden
uitgevoerd. Snelheid immers kon
mensenlevens redden. Dus ging een
i de Liga-werknemers, de jonge
ergenaar Jan Andriessen (hij was
pngeveer een halfjaar in dienst op
santoor) op die mooie zomerdag het
[ongewisse avontuur tegemoet.
Tweeënveertig jaar later, in het
sader van het pas gevierde gouden
fta-jubileum, vertelt hij, een gezel-
'tt prater en een populair schrij-
|w, nog eens „hèt" verhaal-van-
jMi, de grootste gebeurtenis uit zijn
(j'vffl, die nog maanden na zijn be-
touden terugkeer in Bergen op Zoom
iff gemoederen in Nederland bezig
hield,
.1 Andriessen, 67, Schubertlaan,
'tosendaal. Een intieme flat met
lf8r-Een kopje koffie en een siga-
r En (je herinneringen.
Lil6 n)0?'; de"> vertelt hij, „deze
|«-wtenis proberen voor te stellen
E tijd waarin ze speelde. De
[®™P°ol was toen een even ma-
ji woord als nu de maan. En een
■ry"8® van deze streek zou daar
teeling, van de ene dag op de an
dere, naar toe reizen. Op deze ma
nier werd ik binnen vier weken tot
nationale held. Niet op de laatste
plaats door het feit, dat ik, vlak
voor mijn vertrek, als „verslagge
ver" werd aangesteld door het pers
bureau Vaz-Diaz, compleet met
„perskaart" en papieren. Via dit
persbureau leefde Nederland mee
met de vorderingen van mijn één-
mansexpeditie".
„Ja, hoe ging dat? De heer Neu-
telings kwam bij me en vroeg me
of ik „wat" durfde. Ik was vijfen
twintig en dan durf je alles. Toch
knipperde ik wel even met mijn
ogen toen hij me, plompverloren,
vroegwil je naar de Noordpool,
eten brengen naar Nobile en zijn
mannen? Het was desondanks een
kolfje naar mijn hand en ik bedacht
me geen ogenblik, ofschoon ik in de
verste verte niet kon vermoeden
wat me allemaal te wachten stond
en hoe ik er moest komen. Ik wist
amper waar de Noordpool lag, bij
wijze van spreken".
De Ho-Ha-beschuiten, met speciale
zorg gebakken voor deze belangrijke
-expeditie en waterdicht verpakt in
zes grote kisten, werden met auto's
naar Waalhaven gebracht. Het hele
toenmalige Liga-personeel ging mee
en de nationale pers- en de opko
mende filmwereld maakten reporta
ges van het inladen van de kisten en
van het vertrek.
„De directeur had het met de
KLM-spits geregeld; er werd een
vliegtuig gecharterd. Niemand min
der dan de Indiëvlieger Smirnoff en
Soer vlogen de machine. Normaal
ging dat met zo'n 150 kilometer per
uur op de gewone lijndiensten van
die tijd. Maar op ons traject naar
Malmö werd een snelheid van 190
kilometer per uur bereikt, want tijd
was kostbaar. De expeditie was im
mers méér dan een reclamestunt,
óók een mogelijkheid om deze men
sen in nood te helpen. De beide vlie
gers maakten er zelfs een record
vlucht van: in de kortst mogelijke
tijd rechtstreeks op en neer naar
Malmö. Normaal werd via Ham
burg gevlogen, maar deze keer ging
het recht op het doel af", vertelt
Jan Andriessen.
Bij de landing op het vliegveld
Bulltofta in Malmö stonden Zweedse
journalisten, alert door radioberich
ten van deze unieke Nederlandse
poolexpeditie, Jan Andriessen op te
wachten. „Veel tijd om te kletsen
had ik overigens niet. Om te begin-
De tocht, dwars door Zweden, zou
48 uur duren. Moe van de vliegreis
en de koortsachtige voorbereidingen,
besloot de Noordpoolvaarder zijn
slaapcoupé op te zoeken en een dut
je te doen. De volgende ochtend
werd hij gewekt door een Zweedse
treinbeambte die druk gebarend de
heer Andriessen iets duidelijk tracht
te te maken. Maar hij verstond hem
niet.
„Ik probeerde het met Duits,
Frans en Engels, liet hem mijn pas
en mijn treinkaartje zien, maar we
begrepen elkaar niet. De man ging
steeds heftiger „nee" schudden en
dat deed ik toen ook maar. Hij af.
Even later kwam ie terug met een
man die gebroken Engels sprak en
die maakte mij toen duidelijk, dat
over enkele seconden mijn wagon
van de trein gekoppeld zou worden
en dat ik haast moest maken als ik
nog verder mee wilde. Ik ben toen
met mijn koffertje in dé hand en in
pyjama langs de trein gehold om een
nieuwe coupé te zoeken. De reizigers
hebben zich slap gelachen om die
gekke Hollander in zijn pyjama en
met zijn kisten koekjes. Een paar
hulpgrage Zweden assisteerden mij
met het sjouwen van de bagage en
de rest van mijn kleren en de reis
kon worden voortgezet".
„Na bijna veertig uur sporen
kwam ik", herinnert zich de heer
Andriessen, „aan de Noorse grens.
Daar kwam een douaneman bij me,
die een beetje Engels sprak. Hij
werd een en al vriendelijkheid toen
ik hem de kisten met koekjes liet
zien. Ah, zei hij, u reist naar Nar
vik. Toen ik hem vroeg hoe hij dat
wist, bleek dat ook de Zweedse en
Noorse radio-omroepen veel aan
dacht hadden besteed aan de tocht
van de eenzame Hollander, die ge
komen was om Nobile en zijn man
nen te helpen.
Tot zover was alles goed gegaan,
maar wat zouden de komende uren
brengen? Zou het inderdaad lukken
de beschuiten te bezorgen bij een
van de expedities die met vliegtuigen
en ijsbrekers op zoek waren naar de
verongelukte Italiaanse generaal en
zijn mannen? Zou het, vervolgens
lukken, de kisten met de biscuits af
te-werpen? Allemaal vragen, die de
reiziger zich, in de roes van zijn
avontuur, onophoudelijk stelde. Daar
bij mocht er geen minuut verlor-en
gaan met onnodige zaken. Jan An
driessen vond amper tijd om van
tijd tot tijd zijn reisverslagen voor
Nederland te telegraferen.
„Het telegraafkantoor van Narvik
was al gesloten en ik besloot maar
een hotel op te zoeken. Daar werd
ik gastvrij ontvangen want ook daar
wisten ze al van mijn reis. De tele-
graafbeambte, Frits Piderze, was er
toevallig ook en hij ging meteen
met mij naar kantoor, zodat ik weer
een paar berichten kon doorseinen.
's Avonds volgde een gezellig feest
in het hotel, maar ik was wel bekaf,
toen ik in de kleine uurtjes eindelijk
naar bed kon".
In Narvik vernam Jan dat de ba
sis van waaruit de reddingsoperaties
van Nobile werden geleid, verplaatst
was naar Tromsö en dat er de dag
tevoren een boot vanuit Narvik naar
Tromsö vertrokken was. Voorlopig
zou er geen boot meer varen. Zou de
tot nog toe geslaagde reis vastlopen
in Narvik, alleen maar omdat er de
eerste dagen geen boot meer naar
Tromsö zou vertrekken Andriessen
vernam, dat de boot die de dag te
voren vertrokken was, aan zou leg
gen in het haventje van Finsness.
Om die boot eventueel daar op te
pikken, zou een record-autorit ge
maakt moeten worden door het
woeste Lapland, met zes grote kis
ten beschuit..
„Ik huurde toen bliksemsnel een
vrachtauto met een chauffeur, die
een paar woorden Engels sprak. De
kisten werden opgeladen, maar toen
de man hoorde in welke recordtijd
hij van Narvik naar Finsness zou
moeten rijden, wees hij naar zijn
voorhoofd, zei: zelfmoord en laadde
de kisten weer af. Daar stond ik. De
chauffeur vertelde me kennelijk
had hij medelijden met me dat
hij wel een paar waaghalzen kende,
die de rit zouden aandurven. Hij
bracht me bij een paar jonge Noren
met een gammele luxewagen. De
kisten werden op en in de auto ge
sjord en even later waren we op
weg naar Finsness.
Er begon toen een dolle rit langs
ravijnen en over bergpassen. Na een
uur klapte een band. Dat herhaalde
zich nog vijf keer. Toen kwam de
„grote klap". In een van de onover
zichtelijke bochten kwam toevallig
een vrachtwagen aankruipen. De
auto's vlogen op elkaar en Jan An
driessen schoot door de voorruit. Na
van de schrik bekomen te zijn en
het plaatwerk wat opzij gebogen te
hebben, ging de reis verder, want de
boot in Finsness de kapitein was
telegrafisch op de hoogte gesteld van
de komst van de Hollander móést
gehaald worden. Met een gezicht vol
schrammen en een hoofd vol builen
arriveerden Jan Andriessen, de be
schuiten en zijn chauffeurs, precies
vijf minuten voordat de boot in
Finsness aanlegde bij de haven
„Na al deze emoties was ik wel
aan wat rust toe en eenmaal op de
boot ging ik slapen. Het was diep in
de nacht toen we in Tromsö aanleg
den, maar daar merkte je niets
van, omdat de middernachtzon
scheen". Tromsö is een eilandje,
met een stadje met dezelfde naam.
Het is toen bekend geworden als „de
hoofdstad van de Noordpool", omdat
de hulpacties voor Nobile daar wa
ren geconcentreerd.
„Daar was ik dan, eindelijk aan
het einddoel van mijn lange reis.
Toch wilde ik proberen nóg verder
te komen. De mensen van Tromsö
maakten zich intussen ook ongerust
over het lot van Amundsen, die met
de Franse vlieger Gilbaud opgeste
gen was om naar Nobile te zoeken
en met ver vain Tromsö moest zijn
neergestort. Men wist toen nog niet
dat Amundsen omgekomen was. De
Jan Andriessen, 42 jaar later, in zijn flatje in Roosendaal. Hij heeft een avontuurlijk leven achter de rug, met
veel herinneringen.
Carls Sahter had de kisten met
beschuit meegegeven aan de water
vliegtuigen, die verder gingen met
zoeken naar Nobile. De zaakgelas
tigde telegrafeerde op 26 juni naar
de Liga in Bergen op Zoom: „Hier
mede verklaar ik ontvangen te heb
ben van Jan Andriessen, journalist
te Bergen op Zoom, Holland, tien
duizend Ho-Ha-beschuiten ten ge-
bruike van de hulpexpedities van No
bile. Ik dank het Nederlandsche
Volk en de Liga-fabrieken namens
generaal Nobile voor dit bewijs van
hartelijke sympathie".
Op 7 juli 1928 keerde Jan An
driessen terug in Bergen op Zoom,
waar hem, in De Korenbeurs een
daverend welkom werd bereid.
De hele stad was uitgelopen toen
de noordpoolheld aan het station
arriveerde en daar middelpunt
werd van een uitgebreide ont
vangst, waarop „heel Bergen op
Zoom" aanwezig was.
Later keerde ook Sjef van Don
gen naar Nederland terug. Toen
brak voor Jan Andriessen een
drukke tijd aan. Bijna elke avond
stonden hij en Van Dongen ergens
in Nederland op een toneel om te
vertellen van dit merkwaardige
avontuur, dat voor die tijd even
boeiend en belangrijk was als een
bezoek van de eerste maanman
nen.
Tot slot: generaal Nobile en een
gedeelte van zijn mannen werden
uiteindelijk nog gered door de ijs-
breker Krassin.
FRANS WETZELS.
Op de terugweg had Andriessen gelegenheid om de Lappenfamilies in het
hoge noorden te bezoeken. Hier is hij beste maatjes met een Lappen.moeder
en haar kleuter. Ze rookt een gezellige pijp.
in groot 6.000 0
/orden voor opslag1''?
van de gemeente u
leente Alphen (N-®r'
e Rijksweg Breda--1
00 m2.
11626 2577
I üiHfcï.11 '°Pende banden, geen gapende vrachtruimen toen. Een toentertijd
kia\vl?(:'ltwagen reed het grasveld op en de koekjeskisten werden met
«nt in het ruim geschoven.
Het voltallige personeel van de toentertijdse Liga-fabrieken was meegegaan naar vliegveld Waalhaven, om Jan
Andriessen uit te zwaaien. Samen poseerden zij voor de KLM-Fokker, die even later koem zou zetten naar Malmö,
de eerste etappe van de reis naar de noordpool.
Jan Andriessen neemt, seconden voordat zijn barre tocht naar de pooi
begint, afscheid van zijn vader. Zouden ze elkaar terugzien? Het reizen naar
de pool was toen even ongewis als een maanreis nu.
Telefoon No#, v/d Redactie 42811 en 46561
Tel.-Adres: Persbureau Vazdias Amsterdam
CWT9Sp*Bckrtt- j rr
voor onzen aen neer
w verslaggever
L.S. Wij verzoeken allen autoriteiten en belanghebbendenhouder
can dit PERSBEWIJS alle gebruikelijke faciliteiten te verleenen.
Handteekening van den Houöer: DE DIRECTIE.
;V4'.L'%, -
9 'r. 1 - ,M
VOOR HET JAAR..ZJ
PERSBUREAU M. S. VAZ D1AS
SINGEL 91, AMSTERDAM
POSTBOX 491
