Sterftecijfer onder jongeren blijft nog steeds onrustbarend stijgen
398.
PLASTISCH CHIRURG: „ONS VAK HOORT RIJ DE HAUTE COUTURE"
ASSISTENT
iN IERSEL
JEUZEN
er
"1
werken, afdeling
worden in tijde-
ijk van leeftijd en
ig-
tgen te richten aan
aders van Terneu-
DE STEM VAN ZATERDAG 21 MAART 1970
VERKEER DE GROTE
BOOSDOENER
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT Het is onstellend. Driemaal zoveel jongeren tussen de vijftien en negentien
jair sterven in 1970 als in 1955. En dat niet alleen; de cijfers voor sterfte en invaliditeit blij-
v(n in deze leeftijdsgroepen stijgen, veel meer dan in andere leeftijdsgroepen. Duidelijk heeft
staatssecretaris Kruisinga (Sociale Zaken en Volsgezondheid) deze cijfers aan het licht ge
dacht destijds in de toelichting op het ontwerp-wet ambulancevervoer.
anneeruw vader
ke godsdienst u
ri vroegere baas.
illemaal en voor
n de rollen eens
e de AKF is en
t bedrijf, wél een
er werken 250
tongroep: de ze
em en tóch het
samen met een
iodensalaris dat
;r vakwerk wordt
i de plaatwerker.
AKF om schoon
m in een rustige
coupon in en de
r de AKF en de
Jw reactie wórdt
aar als een vrij-
\KF,
00 - 6940.
Vanwaar die schrikbarende stijging
an het sterftecijfer onder de jonge-
jn? Uit dezelfde cijfers bleek dat
(it in alle opzichten te wijten is aan
ie stijging van het aantal verkeers-
lachtoffers in de groep van vijftien-
ot negentienjarigen. Een kwart van-
die verkeersongevallen valt in de
>roep van vijftien- tot 24-jarigen.
I Staatssecretaris Kruisinga merkt
In zijn toelichting bovendien nog op
dat ook nergens anders dan juist in
Nederland die sterftecijfers zo hoog
liggen. Het heeft er toch weer mee
te maken dat wij een tweewielig
I volkje blijven. De bromfietsfabrikan-
I ten mogen dan nog zo juichen over
de steeds maar weer stijgende ver
koopcijfers, de ongevallencijfers to
nen aan dat parallel aan die ver-
I koopcijfers de ongevallencijfers mee-
stijgen. Alleen in de laatste vijftien
jaar is het aantal slachtoffers onder
de bromfietsers enorm sterk geste
gen. Het aantal doden is bijna acht
maal zo hoog geworden, het aantal
gewonden vijftienmaal. Het grootst
i! die stijging onder de groep van
vijftien tot negentien jaar, daarna
komen de negentien- tot 24-jarigen.
Cijfers om even over na te denken,
al ivas het alleen maar om een plan
Ie ontwerpen om aan die stijging een
eind te maken. De instantie die zich
j intensief met dit probleem bezig-
koudt is het Verbond voor Veilig
Verkeer. We praatten erover met de
heer F. Sj. van Faasschen, hoofd
sectie voorlichting van het Verbond.
„Uit de C.B.S.-statistieken blijkt in-
I derdaad dat de ongevalsvatbaarheid
Ivan de jongere verkeersdeelnemers
erg groot is. Vfij brengen dat in ver
band met de jeugdige bromfietser en
4e jeugdige automobilist. Op zichzelf
is het een heel begrijpelijk verschijn-
sd, want een, jongen van 16 jaar die
op een bromfiets rijdt, mist nog de
nodige ervariig en is daardoor dus
«rder ongevalsvatbaar in het ver-
ter. U zie in de statistieken in die
leeftijd een piek omhoog. Hetzelfde
verschijnsel gaat zich voordoen als
jongere meisen rijbewijzen halen op
achttienjarige leeftijd, ook dan is de
ongevalsvabaarheid hoog. Naarma
te de erva-ing toeneemt daalt die
lijn weer. Dat is dus een verklaring
ïoor deze hele zaak".
Wat doet het verbond eraan?
„In de eerste plaats hebben wij
nogal wat ondernomen om de rijexa
mens gewijzigd te krijgen. We zijn
namelijk van mening en dat geldt
voor automobilisten dat het huidi
ge rijexamen eigenlijk niet aan de
eisen voldoet. Je zou het huidige rij
examen eigenlijk moeten zien als
een toelatingsexamen voor het ver
keer. Men zou eigenlijk gedwongen
moeten worden om wat rijervaring
op te doen alvorens het definitieve
rij vaardigheidsexamen wordt afge
nomen. Een examen, waarbij men
dus niet zozeer getest wordt op ken
nis van het insteken, heuveltjes op
rijden en zo meer, maar wat veel
belangrijker is, bijvoorbeeld het in
halen in het verkeer. Daar vallen
juist veel jongere slachtoffers. Er is
ook een nota uitgegaan naar de mi
nister. Deze hele zaak van rijoplei
ding en rijexamens is nu in studie
genomen. In die studie is de gedach
te die wij hebben ingebracht ook ge
ïncorporeerd. Wij moeten gewoon af
wachten wat hier voor resultaten uit
de bus ikomen".
Verwacht u die resultaten binnen
kort?
„Het is niet een zaak waarvan je
mag verwachten dat die op korte ter
mijn gewijzigd wordt. Het is nogal
een ingreep, want het betekent eigen
lijk dat iedere nieuwe automobilist
twee k eer examen moet doen. Maar
het is wel belangrijk. Wat de jeugdi
ge bromfietsers betreft, deze leef
tijdsgroep is bijzonder moeilijk te
benaderen. Je hebt met een leef
tijdsgroep te maken waar alle ad
viezen bij voorbaat van de hand
worden gewezen. We hebben nu een
onderzoek gehouden naar de gedach
ten en opvattingen die leven onder
de bromfietsjeugd. We zijn ermee
bezig en het eerste rapport hebben
wij nu binnen gekregen. Daar blijkt
eigenlijk uit dat deze leeftijdsgroep
alleen maar te benaderen is als men
ze als volwaardige verkeersdeelne
mers gaat beschouwen. Eén van de
problemen is dat wil je de kans
hebben het gedrag van deze ver
keersdeelnemers te veranderen je
deze groep werkelijk een plaats te-
geven in het verkeer.
Er zijn honderdduizenden brom
fietsers en het merkwaardige is dat
het wegennet ook geen gelijke tred
heeft gehouden met de ontwikkeling
van de bromfiets".
We moeten dus in eerste instantie
af van het idee dat een bromfiet
ser een gemotoriseerde fietser is?
„Dat is het punt. De irritaties die
er natuurlijk zijn in het verkeer ten
aanzien van de bromfietser bestaan
ook omgekeerd. Bromfietsers hebben
eigenlijk nergens plaats in het ver
keer. Óp de fietspaden waar dus ook
bromfietsers toegelaten zijn bestaat
weer irritatie van de fietser ten op
zichte vain'die bromfietser en omge
keerd. Als je gewoon een eindje wilt
fietsen dan irriteren je de bromfiet
sers die veel sneller rijden: omge
keerd irriteren die bromfietsers zich
aan de fietsers waardoor je bijna
niet vooruit kunt komen. Maar het
is maar één kant van het probleem.
Een ander aspect is dat de brom
fietsers vaak geen richting aangeven
bij het afslaan. Maar op zichzelf is
het richting aangeven voor brom
fietsers vaak een heel moeilijke en
ook wel gevaarlijke manoeuvre. Je
moet gas loslaten enzovoorts. Die
voorziening van het je hand uitsteken
is op zichzelf natuurlijk wel prach
tig, maar je vraagt je af: is er niet
een technische voorziening voor in de
plaats te brengen waardoor dat hand
uitsteken wat toch een gevaarlijke
manoeuvre kan zijn voorkomen
kan worden. We hebben op dat punt
een vrij groot onderzoek gehouden en
juist over dit soort vragen komen
zeer positieve gedachten naar voren
van deze jongeren. Uiteindelijk is na
tuurlijk onze bedoeling een verande
ring van het gedrag tot stand te
brengen.
Moet het onderwijs meer worden
ingeschakeld?
„Ja, eigenlijk zijn wij nogal te
leurgesteld over het feit dat het ver-
keersonderwijs eindigt op de lagere
schooi. In het hele voortgezette on
derwijs ontbreekt het verkeersonder-
wijs. Ontbreekt juist in die leeftijds
groep van twaalf jaar helemaal een
begeleiding vanuit het onderwijs. Het
meisje en de jongen die een HBS be
zoeken of welke school voor voortge
zet onderwijs ook, worden zonder be
geleiding op hun zestiende jaar los
gelaten op het verkeer. Ze gaan op
een gegeven moment op een brom
fiets zitten en weer later hun rij
examen halen, als ze eigenlijk de
stof van hun verkeersexamen ai
kwijt zijn. Dat is een betreurens
waardige zaak. Van de andere kant
kun je er begrip voor hebben dat
door de mammoetwet het onderwijs
met nog veel andere zaken te maken
heeft. Maar wij hebben hier ook bij
minister Bakker sterk voor gepleit.
Dan komt er gauw een op de jeugd
gerichte actie?
„Dat gaan we zeker doen, alleen,
we doen het niet meer als vroeger,
zo van: „kom jongens, we gaan nu
eens de jeugdige bromfietsers aan
pakken, we gaan ze nu eens voor
houden dat ze altijd hun hand moe
ten uitsteken in het verkeer". Dat
blijft natuurlijk een belangrijke zaak,
maar we weten heel goed dat dat
zo zonder meer praktisch kansloos
is. Wil' je tot zo'n actie komen, dan
zul je een aantal voorbereidende ac
tiviteiten naar jongeren toe moeten
ontwikkelen waardoor ze in je orga
nisatie vertrouwen krijgen.
Als je met die jongeren tot de con
clusie komt dat het hand uitsteken
van brommers in het verkeer zo'n
onmogelijke zaak is dat er een ande
re technische voorziening voor in de
plaats moet komen dan zou je daar
voor moeten gaan pleiten."
Dus toch eeu langdurige zaak?
„In zoverre dat je wel van allerlei
zaken op korte termijn kunt gaan
aanpakken maar als je bij voorbaat
weet dat je kansloos bent dan is het
vrij zinloos en zonder meer geld ver
spillen. Dan kun je maar beter wat
langer wachten, zodat je weet wat je
wel kan doen. Aan de andere kant
is het zo dat wij op korte termijn,
met name op het gebied van het
verkeersonderwijs, van alles probe
ren te doen om dit toch ingevoerd te
krijgen op de scholen voor voortge
zet onderwijs. Wij zijn van plan om
binnenkort een groep van direct ge-
interesseerden hier naar het centraal
bureau te halen om eens te laten
zien welk programma wij ons voor-
steUen dat op de scholen voor het
voortgezet onderwijs ontwikkeld zou
kunnen worden. We nodigen daar
voor onderwij sinspecteurs uit. Zo
proberen wij toch in die richting op
nieuw weer pressie uit te oefenen.
Maar het is natuurlijk toch een hele
moeilijke en langdurige zaak".
WÊm. iSKiStiiiSÉI SÉÉÈÉ i
«s És'Mlp-
Stoer steigeren, een geliefde bezigheid voor de jeugd. Maarde straat is nu eenmaal geen manege,
(Foto Chris Heil)
AMSTERDAM Hebt u flaporen of een kromme neus?
Eiwit u dnt uw voorkomenniet voordelig genoeg uitkomt?
10/; hé t u verwondingen opgelopen waarbij uw gezicht of uw
maden geschonden zijn? Of verbrandingen waarbij uw huid
IWijfc bèschadigd is? De plastische chirurg weet er raad op en
"iet aleen voor mensen met geld. Maar met die aanduiding
nplasische chirurgie" hebben we eigenlijk 're onnauwkeurig-
Md leergeschreven Of fideel heet 't allemaal anders. Officieel
[Malt men onderscheid tussen reconstructievechirurgie
l [heistellen wat geschonden is) en „esthetische" chirurgie:
rood maken van ivat er minder aantrekkelijk uitziet. Toch is
uit Engeland afkomstige woord „plastische" chirurgie he-
Vitaal niet slecht gevonden. Het doet aan plastische kunsten
I fafcen, rtan beeldhouwen. Daar moet je er ook rekening mee
tuiden dat er aan een mens meer dan één kant zit.
leren doos)
OP ZOOM
|,"^an df twee fronten van '14-'18
13 let in Europa (en Amerika) alle-
Ijful tejonnen", vertelt de plas-
BSïhe ciirurg die we hier het
I'otrd gwen. Zijn naam zullen we
1% nomen. „Amsterdam is wel
tot", zegt hij, „maar het zou
Itirt corect zijn als patiënten zich
-t de 'oorbeelden zouden herken-
Jtffl". D plastische chirurgie begon
l«*r dai wel in de eerste wereld-
■Wrlog vanwege de weggeschoten
Ijejzenen kaken en vanwege de
[?™ze verbrandingen), toch is He
elf in andere werelddelen al
I bekend. En wordt daar
tolt evenzovele eeuwen toege-
1 India bijvoorbeeld kon je
i üoderden jaren geleden bij de
«*te terecht voor een nieuwe
«Wis. Dat wag geen overbodige
i want je kon daar je „oude"
nogal gemakkelijk verliezen
i en gerechtelijk vonnis. En wie
de rest van z'n leven als
U k«u de herkenbaar wilde zijn,
Ikes na vonnis ijlings naar de
'^crhfer voor een n'euwe gevel-
I He oude Indianen had-
I*,, methode om een mens aan
I «ftfutUWe .neUs te helpen. En die
I': A w'ikt principieel niet af
4tl „a °jZe' Ook zij sneden een
ïen A voorhoofdshuid weg en
over de oude neus zak-
I L
i dat
tül(+'e er niet op voorbereid is,
aanvankelijk van het resul
taat. „Je hebt een beest van m'n
man gemaakt", was het verwijt
van een vrouw, die haar naan kort
na de operatie bezocht. Wat ze zag
was een gedeeltelijk kaal hoofd, ha
ren op de verkeerde plaats en een
onooglijke klomp vlees op de plaats
waar haar man een nieuwe neus
zou krijgen.
Die bobbel wordt beslist wel een
neus. Hij moet eerst wat inkrimpen
en het kan één tot twee jaar duren
voordat die ruim opgezette neus-
reconstructie voltooid is. Als pa
tiënt moet je dus maar geloven.
Ook in de esthetische chirurgie ko
men heel wat neus-operaties voor.
Nu heeft men die kant van de
plastische chirurgie lange tijd als
een luxe beschouwd. Maar toen we
de mens meer gingen zien als een
eenheid van geest en lichaam, kwa
men we er al gauw achter, dat
heel wat mensen zich ongelukkig
voelen met hun neus of (wat heel
véél voorkomt) met hun flaporen.
Er zijn echter veel te weinig plas
tische chirurgen en daardoor neigen
velen van hen er toe, tegen mensen
die met een kleine afwijking komen
die ze al vanaf hun geboorte heb
ben, te zeggen: daar moet u mee
leren leven. Typisch weer zo'n van-
bovenaf-praatje van de patriarchale
dokter. Die moet de zaak nu eens
van de patiënt uit Ieren bekijken.
Kent u dat verhaal van. Barbara
Streisand? Een typisch voorbeeld
Een operatie aan de (té geprononceerde) neusbrug. Op de foto links vóór,
rechts na de ingreep.
van iemand die zich ongelukkig
voelt met haar neus. Fotografen
moeten haar per se vanuit een be
paalde hoek fotograferen „want an
ders valt m'n neus zo op". Nie
mand schijnt haar neus overigens
zo verschrikkelijk te vinden, maar
zij wel. Nou zit zij echter met de
moeilijkheid dat als ze haar neus
laat veranderen zij Barbara Strei
sand niet meer is.
Ik had het over flaporen. Het ver
anderen vergt maar een kleine in
greep en de mensen zijn er ver
schrikkelijk gelukkig mee. Je moet
bedenken, dat de oude schoolmees
ter d'r altijd aan trok en dat je
al vanaf je jeugd ermee gepest
wordt door je kameraadjes. Op het
ogenblik valt het vooral bij meisjes
erg op. Ze dragen dan graag lang,
sluik haar, maar bij zo'n meisje ko
men dan d'r oren als roze schotel
tjes er doorheen steken. En dan kun
je als plastische chirurg wel zeg
gen, dat ze er mee moet leren le
ven, maar je moet de mode vol
gen; ons vak hoort bij de haute
couture. En nu ik dat gezegd heb,
moet ik er meteen aan toevoegen,
dat de ene chirurg er dus ook meer
van maakt dan de ander. Net als
bij de mode-ontwerpers. En ik zei
het al: Wij moeten leren kijken als
beeldhouwers. Ook aan een neus zit-
Jten drie kanten en je kunt ze geen
van drieën verwaarlozen.
Bij de plastische chirurgie kun je
dan ook geen vaste methode aange
ven. Natuurlijk zijn er grondregels.
Elke plastische chirurg heeft na zijn
gewone artsexamen eerst nog 'ns drie
jaar algemene chirurgie gestudeerd.
Vroeger moesten we daarna naar En
geland. De eerste Nederlander die
dat deed was de chirurg Charles
Koch uit Middelburg. De Engelsen
hebben het namelijk in de eerste we
reldoorlog geleerdnet als de Duit
sers. In Wenen had je een hele be
roemde. Die dankte er zelf zijn bij
naam aan: Nasen-Joseph noemden
ze die.
Zo'n chirurgische ingreep vereist
natuurlijk heel wat. Je moet in de
eerste plaats een fijne hand van
opereren hebben. Als je niet kunt
beeldhouwen wordt het resultaat al
tijd amateuristisch. Je moet ook
zorgen, niet meer letsel toe te die
nen dan nodig is. Het grondprincipe
is eigenlijk dat je een levend orga
nisme moet overplanten zonder dat
het afsterft. Waarmee heb je zoal
te doen? In de reconstructieve the
rapie bijvoorbeeld met brandwonden
of met de gevolgen van huidkanker
of (wat heel vaak bij bromfietson
gelukken voorkomt) met een ver
brijzelde kaak- Heel wat „onderde
len" kun je tegenwoordig in kunst
stof krijgen. Een kaakpunt bijvoor
beeld voor correctie van een onder
ontwikkelde kin. Dat is bijna altijd
beter dan wanneer je met bot moet
gaan werken. Getransplanteerd bot
verdwijnt grotendeels alg het niet
aan z'n steunende functie kan be
antwoorden. En plastic geeft geen
schadelijke reacties. Toch worden
voor de neus gewoonlijk de beste
resultaten verwacht van bot-trans-
plantatie. Maar goed, dat voert te
ver.
Die esthetische chirurgie zorgt er
voor dat mensen zich wat gelukki
ger kunnen voelen. Neem een vrouw
bij wie maar één borst tot ontwik
keling is gekomen. Dat komt nogal
eens voor door röntgenbestraling in
de jeugd, waarbij de aanleg van de
borstklier wordt beschadigd. Zo'n
vrouw maak je er gelukkig mee als
je haar een tweede borst kunt ge
ven. En die dingen zijn er, van een
soort piastic, met een geleiige in
houd. Die worden onder de huid ge
plaatst. Ik herinner me een vrouw,
die helemaal plat van voren was.
Haar man greep elke gelegenheid
aan om haar te laten zien wat een
boezemrijke vrouwen er toch op de
wereld zijn. Als ie zo'n rijk geze
gende dame op de televisie zag,
dan riep ie z'n vrouw uit de keuken
vandaan: „Kom es kijken, Mien,
die heeft nog 'n3 wat". Ik heb
haar (je hebt viep verschillende ma
ten) een paar prachtige borsten be
zorgd en d'r man taalt niet meer
naar de televisie.
En dan zijn er de hazelippen. Die
worden tegenwoordig drie maanden
na de geboorte al behandeld. Met
het gezicht is trouwens toch veel te
doen- Face-lifting bijvoorbeeld voor
vrouwen, die erg veel rimpels heb
ben. Het moeilijke is dat ie er
voor moet zorgen dat de mimiek en
het karakter van het gezicht behou
den blijven. Daarom moet je ook zor
gen dat de littekens (want hoe fijn
ook, er komen littekens van) niet
„tegendraads" lopen.
En een heel spéciale vorm van
chirurgie is de handchirurgie. Be
denk wel, dat de hand een uiterst
ingewikkeld, levend instrument is.
Er zitten veel gewrichten in, pees
jes, zenuwen en bloedvaten. De
hand maakt een zeer fijne chirurgie
noodzakelijk. Vandaar dat handlet
sels meestal door een, in de recon
structieve chirurgie, ervaren specia
list behandeld worden. Denk maar
eens aan het gevaar van stijf blij
ven van de vingers. Tja, plastische
chirurgie kent geen vaste methoden.
Het is een artistiek vak: velen zijn
geroepen, maar weinigen uitverko
ren. Het is uiteindelijk gewoon een
vak waar je feeling voor moet heb
ben. De dokter is geen tovenaar, de
plastische chirurg ook niet. Ook in
dit vak is de een beter dan de an
der. Maar het belangrijkste is: de
mens gaat tellen. Het draait niet om
de dokter met zijn toverstaf, maar
om de mens met een probleem.
Een financieel probleem Plas
tische chirurgie is er niet alleen
voor rijke mensen. Dat is altijd
weer de vraag: Wordt het door
het fonds betaald Neem zoiets
als sommige moedervlekken.
Die kunnen kwaadaardig worden.
En als de plastische chirurg zegt,
dat het moet gebeuren, dan be
taalt het fonds ook. De contro
lerend geneeskundige moet zijn
toestemming geven, maar die
volgt heus wel eén redelijk advies.
Bij de esthetische chirurgie kan
het soms wat moeilijker liggen,
maar we weten toch onderhand
allemaal wel, wat een psychisch
ongelukkige bijwerking flaporen,
niet-ontwikkelde horsten, een
scheve neus en dergelijke kunnen
hebben. Een probleem is wel: er
zijn te weinig plastisch chirurgen.
JAN HüSKEN
Deze dame had te véél neus en te weinig kin (links). De plastisch chirurg
bracht het weer m orde (rechts). 8
