taal?
Vier eeuwen circusliteratuur
in Sotheby 's
Zoekt en gij zult
vinden (2)
I****************
de
charmante
koffiepot
fREDA
odgieters
SUSKE
en WISKE
josephine
X
X
Josephine
X VOLGENDE OCHTEND IN
BINGO CREEK...
IK MOET EN
IK 7AL DIE
MIJN VAN
POWELL i
HESSEN
IK WEET T GESTOLEN
VEEWE LATEN DE MENSEN
GELOVEN DAT POWELL EEN VEEDIEF
ISÜ DE MENSEN HOUDEN NIET VAN
MENSEN DIE VEE STELEN DE MENSEN
HANSEN MENSEN DIE VEE STELEN OP1...
e taal?
ïgen?
- Spaans - Portu-
tenlanders).
e van geprogram-
erheid van slagen
:en,
gesproken woord,
g van brochure ot
DE STEM VAN DINSDAG 17 MAART 1970
jdgietersbedrijf in het
ezit
ich
van rijbewijs B-E,
niet noodzakelijk,
evt. worden gezorgd,
ireau van dit blad.
I Een van met de hand gekleurde prenten uit een kinderboek dat in 1850 in Amsterdam uitgegeven werd.
IK DE befaamde Londense vei-
lingonderneming Sotheby's is
|oor de eerste maal in de ge
schiedenis van openbare verko
pingen een verzameling circus-
)eken bij opbod verkocht: Ze
ïstaat uit 2.000 werken, die sa-
ben bijna vier eeuwen „circus-
literatuur" vertegenwoordigen.
Deze collectie werd samenge
steld door de Nederlander wij-
ii Jo van Doveren en door diens
beduwe van Amsterdam naar
Men gestuurd om daar in vei-
gebracht te worden. Van
feveren begon zijn carrière als
Iplakker" van circusaffiches. Hij
ferd een buitengewoon publici
teitsagent voor circussen. Eerst
Jet circus Hagenbeek, dan Busch
pSarrasani, en tenslotte gedu-
Tende vele jaren voor het circus
ftrassburger.
li-!? ^overen schreef met veel
ovej- het circusleven en ver-
Belde ijverig oude aanplakbil-
f"en, programma's tekeningen en
^eciaal boeken. Het oudste en
«baarste werk uit zijn verza-
Kling een van ,je eerste boe-
V ÏJ. vel'hand met het circus die
PPUbiiceerd werden. Het draagt
Ptitel: Trois dialogues de l'exer-
r? de suater et voltiger en
U Seschreven door Archange
ï«icaro en verschenen in 1599 in
Parijs. Het bevat 88 houtsneden
met afbeeldingen van acrobaten,
in verschillende standen. Op een
van deze tekeningen springt de
acrobaat halsoverkop door tien
reusachtige hoepels, die door tien
mannen omhoog gehouden worden.
Een ander mooi werk uit do ver
zameling-Van Doveren heet Me
moires pour servir a l'histoire des
spectacles de la foire par un ac
teur forain. Het bestaat uit twee
delen en wa3 eens het eigendom
van Madam de Pompadour, de
vriendin van koning Louis XV.
Beide boeken werden m 1743 in
Parijs gedrukt. Op het omslag
prijkt de wapenstempel van Ma
dame de Pompadour. De titelpagi
na van het eerste deel draagt de
handtekening van Monsieur de
Beauchamps, wiens dramatische
bibliotheek in haar geheel aange
kocht werd door Madame de
Pompadour.
Twee boeken uit het begin van
de 19e eeuw bevatten merkwaardi
ge afbeeldingen van gedresseerde
cireusdieren, waaronder herten,
olifanten en paarden. Een Duit
ser, H. W. Otto, beschrijft in ver
scheidene boeken uit de 19e eeuw
de prestaties van slangemensen en
scherpschutters, van acrobaten die
op zolderingen konden lopen en
van kerels die kanonskogels gre
pen wanneer deze in een boog op
hen afgeschoten werden.
De grote Amerikaanse show
man Phineas T. Barnum wordt in
de verzameling-Van Doveren verte
genwoordigd door talrijke biogra
fieën, waaronder zijn eerste, die in
1855 gepubliceerd werd. Een foto
album bevat 30 studioportretten
van dwergen, reuzen, getatoeëerde
dames en andere rariteiten waar
mee het cricus Barnum de we
reld rondreisde.
In 1842 ontdekte Barnum de
dwerg Charles S. Stratton, die hij
als Generaal Tom Duim wereld
beroemd maakte. Over Stratton be
vat de verzameling circusboeken
drie autobiografieën daterend van
1858. Jules Leotard, wiens naam
nog steeds gegeven wordt aan de
tricots van acrobaten en ballet
dansers, vond tevens de trapeze
uit. Zijn gedenkschriften, die in
1860 in Parijs gepubliceerd wer
den, onthullen dat hij een vrouwen
gek was-
Een deel van de verzameling-
Van Doveren is gewijd aan oude
en moderne kinderboeken. Een
daarvan werd in 1850 uitgegeven in
Amsterdam en bevat aantrekke
lijke met de hand gekleurde, illus
traties, vermoedelijk geïnspireerd
door het circus Renz dat in 1848
zijn tenten opsloeg in Amsterdam.
Een ander merkwaardig werk
dateert uit 1774 en is gewijd aan de
kunst van het buikspreken. De
verzameling-Van Doveren die als
een lot zal geveild worden, bevat
bovendien een traktaat over de
reizen en het openbaar optreden
van twee dwergen aan het einde
van de 18e eeuw en een mooi
boek, Le Cirgue van 1949, met 14
gekleurde lithografieën van Mar
cel Vertes.
O
C/">
Cl
m
LU
"T3
L/h
O
ZELFS VOOR het absolute leken-
oo-g valt er op de uitvindersten
toonstelling in Brussel veel aan
quasi-niieuws te ontmaskeren.
Daar is op de eerste plaats de
Duitser die voor deze gelegenheid
gesierd heeft met de naam Prof.
dr. dr. Walter Knaus. Door een bij
zonder aantrekkelijke vrouw laat
hij een wekker aanprijzen die de
liefde moet beveiligen tegen onge
wenste gevolgen. Wanneer namelijk
een klein vakje in de wijzerplaat
op rood springt is het kuisheid ge
blazen. Kwadraatdoctor Knaus is
kennelijk niet op de hoogte van de
onregelmatigheid die de periodes
van vele vrouwen kenmerkt. Van
een andere Duitser is het pipalarm.
Een apparaat dat in de luier van
een baby gemonteerd kan worden
en dat begint te brommen als er
nattigheid in die buurt komt. Han
dig voor de moeder, lastig voor de
baby, lijkt ons, wanneer de moe
der toevallig niet in de buurt is en
de baby opgescheept blijft zitten
met een angstaanjagende herrie
vainituss'en zijn benen.
De Duitsers hebben trouwens
no-g meer kolder naar Brussel ge
stuurd. Bijvoorbeeld een apparaat
wat je onder in de douche kunt zet
ten en waarmee je je kuiten kunt
besproeien. En dam de Duitser die
de Grote Superkrawatte heeft uit
gevonden, een stropdas, met drie
gaten erin-Met behulp van verwis
selbare binnenkant kun je verschil
lende kleuren achter die gaten stop
pen. Je moet er maar op komen.
Een Liechtensteinse vrouyv
heeft een huishoudklem uitgevon
den, waarmee je steelloze pannen
kunt oppakken. Jammer voor haar
dat zo'n ding al jaren te koop is
in Nederlandse warenhuizen. Ook
uit ons eigen landje zijn enkele ver
nuftige, mensen aanwezig (hoe
vreemd dat ook moge klinken). De
meeste aandacht trekt een zekere
Johannes van Himbergen, uitvin
der van de Didactische - Zwem-
technische - Talenontwikkelende -
Schoolslagdroogtradner. Hij is best
even bereid om er zelf op te krui
pen. Potsierlijk demonstreert hij de
intrekken - spreidt - sluit - metho
de. Toch wel een apparaat om se
rieus te nemen. Vooral voor gehan
dicapten kan hij namelijk zeer nut
tig zijn.
Mevrouw De Woerd uit Barne-
veld ergerde zich altijd vreselijk
aan kranten die ze overal voor de
ramen zag, omdat de mensen hun
planten moesten beschermen. „Om
dat ik toevallig toch bezig was
met een nieuw soort fiets-jasbe-
schermer van onbreekbaar plastic
spijltjes, kwam ik op het idee
van hetzelfde materiaal een scherm
pje te maken voor plamiten. Op de
ze manier krijg je zon in je woning,
kun je je planten laten staan en
heb je geen kranten meer nodig",
zegt ze. We vinden het jammer dat
er door deze uitvinding weer een
taak minder voor de krant "is,
maar we moeten toegeven dat het
toch wel een leuk idee is.
Natuurlijk ontbreken op de ten
toonstelling in Brussel ook niet een
paar halve garen te vinden. Bij
voorbeeld het mannetje dat drie
jaar lang aan een nieuw vliegsys-
teem voor helicopters zit te sleu-
Een oude afbeelding van circusacrobaten
DENVER, Wa TUN
VALSSPELERS VAN
BEROEP... LATEN WE
NIET AFN'JKEN VAN
HET DOOR ONTE
OUDERE UITGESTIP
PELDE PAD!
telen. Het resultaat is een hef-
schroefvleigtuigje met propellers op
de wieken. Vol trots toont hij de
aanwezigen dat het werkt- Na een
paar vragen zijn we er achter dat
hij dit ding al tien jaar geleden
heeft uitgevonden, maar dat zijn
buurman op het bestaan van een
uitvindei-stentoonstelling attent
maakte. Octrooi of patent is iets
waar hij noig nooit van gehoord
heeft. Naar een bouwfabriek voor
vliegtuigen stappen vindt hij niet
nodig.
Mijn zoontje heeft er toch ple
zier van. Dat is mij genoeg". Vo
rig jaar was er een man die een
bril met een propeller erop gefa
briceerd had, omdat hij het zo las
tig vond dat zijn bril steeds besloeg
w-anneer hij op zijn brommer reed.
De m-an kwam ui-t Engeland. Deze
keer is er iemand die de zon zo
lastig vond ais hij op zijn fiets zat.
(Hij ico-mt dan ook uit het minder
regenachtige Spanje). De oplossing
was voor hem een bril met kleppen
zodat je ogen -in de schaduw blij
ven. Toen we de man zagen die
een nieuwe muizeval had uitgevon
den moesten we onwillekeurig den
ken aan diie onvergetelijke scène
uit de Montreuxshow van Dorus,
waarin hij een sullig uitvindersty
petje neerzet. De getoonde muize
val heeft een dubbele werking.
Niet alleen een ijzeren vangklem,
want daar wil een muis nog wel
eens uitglippen. Ook een automati
sche spuit die op het moment dat
de vangklem neerslaat een verdel
gingsmiddel verspreidt. En daar
kan volgens de bedenker zelfs de
meest rappe muis niet aan ontko
men. Verder biedt de tentoonstel
ling een serie uiterst praktische uit
vindingen die eigenlijk iedereeen
had kunnen bedenken. Neem bij
voorbeeld het idee van de Franse
huisvrouw die een ketting uitvond
waaraan je huissleutels kunt ophan
gen. Op zichzelf natuurlijk niet zo
schokkend, maar ais je bedenkt
dat die ketting aan de beugel van
een boodschappentas zit en je dus
voortaan niet meer tussen je pakjes
hoeft te snuffelen om de deur open
te kunnen maken is het toch wel
handig.
Verder noemen we: Een appa
raat om oesters open te maken,
een trilbetje voor baby's zodat je het
kind niet meer in slaap hoeft te
wiegen, een afwasbare slap voor
kinderen, een waterpas zonder wa
ter en een hark die automatisch
de bladeren tussen de tanden weer
verwijdert. Aan een vrouw die een
dubbel handvat voor pannen had
uitgevonden vroegen we of ze zich
nu echt een uitvindster voelde-
Haar antwoord was typerend: „Ach,
iedereen is een beetje uitvinder. Al
is het maar in zijn eigen keuken".
DENVER. LATEN WE
NU EENS VOOR EEN
KEER PROBEREN EEN
STAD TE VERLATEN
■ZONDER PEK EN
VEREN
En dan was er ook nog een man die een nieuwe methode uitvond om
kousen op te houden. Met pleisters.
liefdeswekker
lillWllilKHffll fflültoÉi
püjpjmjpsijj!} '-"ttl ap» - mg n_
fr
