Commentaar
PROVINCIALISME
Nederland is
de oorlogs
slachtoffers al
tang vergeten
De erfenis van 25 jaar vrijheid
Stap voor stap
OR. CORN. VERHOEVEN:
ITIE IN
ILAND"
I Ceriale, bij Alassio. Ita1*®'
Ihuur uniek gelegen, "e\.eT#
I bungalow tussen zee en n
13 kamers. 5 sl. pl. o}0 v,ad'
keuken, koelkast, boiler,
I kamer. Rondom terrassen.
tuin, ruime autoplaats, a -
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM - „Het Nederlandse volk
heeft zich schandalig gedragen tegenover
de oorlogsslachtoffers. Toen ze gebroken
en berooid terugkeerden uit de concentra
tiekampen en uit de kelders, waarin ze on
dergedoken hadden gezeten, zijn ze niet
financieel en niet geestelijk opgevangen.
We waren uitgekeken op de ellende. De
sfeer waswat drommel, handen uit de
mouwen allemaal; niet zeuren, maar sjou
wen aan de wederopbouw.
MERCEDES-BENZ
OCCASIONS
50 SE autom.
rood 1966
20 D 30.000 km l!
30 S witgrijs 1!
90 D 1963
Diverse automobielen
Jpel Caravan 1
■lass 1700 T.S. 1967
Vudi 72 1966
londa N360 1968
Audi S90 1967
iat 125 38.000 km 1968
Austin Glider 1100
12.000 km
N.V. GARAGE
v. DONGEN-JONKERS
Guido Gezellelaan 40
BERGEN OP ZOOM
Tel. 01640-6918 b.g.g.
Afd. verkoop A. de Vos
01640-4197
N PEIUNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGENMJ&ILINGENPALINGEN PEILINGENUNkEFNNGpnL|NGEN^^
EILINGEN PEILINGEN PE L NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NGEN PEILINGEN PEILNGEN PEILINGEN PEILINGEN KfclLiiNücrN rc PEILINGEN
EN .PEILINGEN .PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN .PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEI^INGEN PEIUNGEN ^EIÜNGEN rULjutj.t
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIILINGEN PEILINGEN PEILINGtN rtiLiiN^ciN
nieuw le eig.
iooo km f 2750, '66 Simca
pOO rood f 2600, '64 Simca
pOO i. pr st. f 2000, '63 Simeil
bOO f 115Ö, '66 Ford Taunus lJ
t de luxe f 2750, '66 Fiat 150o|
Eationwagen f 2850, '65 Opel
tap. Admiral als nieuw met
ldio f 3250, '65 Ford Corsatrl
[pe GT i. pr. st. f 2950, '65
ord Taunus 12 M stationwa-
fen f 2250, '64 Fiat 600 zeer
iinig f 1150, '64 Opel Kadetll
luxe prima wagen f 1750.
NSU Prinz 4 f 1150, '63
,ord Taunus 17 M TS le ekl
Is nieuw f 1350, '62 Ford Tau.l
jus 17 M TS i. Pr. st. f i<
|l Opel Rekord de luxe f
12 Ford Anglia de luxe f i m
9 Opel Rekord f 200. Al onzel
ragens worden in eigen werk-l
ilaats nagezien en gerepa-
eerd. Ook met garantie, wij
ailen alles in. Let op 't adres,
ast de brug van Rijksweg 17I
Oud-Gastel, Kralen 8, tel,
1651 - 443.
taterdag. Plaatsing van
|de geïllustreerde kop
oging met zich mee. In-
3 achtereenvolgende
plaatsing slechts voor
1,80;
0,18;
vijsnr. 0,25.
fcRTENTIE-AFDELING
tjET VERDRAG tegen de verspreiding van kernwapens (ook wel aange-
duid met de haast tongbrekende term non-proliferatieverdrag) is van
kracht geworden. Na jarenlange onderhandelingen op de ontwapenings
conferentie in Genève en meer rechtstreeks tussen de Verenigde Staten,
j (je Sovjet-Unie en tenslotte na een tijdrovende ratificatie-procedure heeft
I een groot aantal landen zich bereid verklaard geen kernwapens te zullen
aanschaffen als zij die nog niet hebben. De kernmachten zelf beloven hun
kernwapens nief te gebruiken en derden niet te helpen met het opbouwen
I van een kernmacht.
Ondanks het feit dat lang niet alle landen het verdrag hebben onder
tekend (toetreding staat overigens open) en ondanks het ontbreken van
de mini-kernmachten China en Frankrijk op de lijst van ondertekenaars, is
I er reden tot enig optimisme. Na het kernstopakkoord is het verdrag tegen
I de verspreiding van kernwapens een stap vooruit op de weg waarlangs
I de wereld hoopt te ontsnappen aan het alles verterende hellevuur van de
I kernoorlog.
Papier is geduldig en verdragen zijn er om verscheurd te worden, mo
len cynici opmerken. Inderdaad: voor de naleving van een verdrag is ook
Igoede trouw en politieke wil nodig. Maar bij deze verdragen (men onder-
Ihandelt nu al weer over een beperking van de nucleaire wapenvoorraden)
1 wordt de politieke wil vooral ingegeven door reële bezorgdheid en vrees.
IEen ongebreidelde kernbewapening kan elk moment een ontwikkeling in
I zetten die zelfs de grootste nucleaire mogendheid niet meer keren
Jkan. Het resultaat van zo'n ontwikkeling is niet moeilijk te raden.
Dat is in feite een stevige basis en een soort garantie dat de verdragen
look nagekomen zullen worden.
■Koudekerke - Dishoek axy Zei
(Tijdens de extra vakantieat-l
gen (30 april tot en met 9 itell
len de Pinksterdagen, nog enj
Ikele appartementen te huur
I Volledig ingericht, centrale
I verwarming. C. Rison, Drie
I Turkenlaan 52 Koudekerke,
[Tel. 0X185-249.
llegelen (Noord-Limburg). F',
Imilie Hotel Elise, ideaal geA
I gen bij de Maas, vis. en Mell
1 boten, speel- en ponyweide,
I kindeen zeer welkom. Vraaff
linl, en prospectus. Tel. 0470b
2151.
I Meerssen Z.-L. Bonds Hotel
Willems Kruisstraat 8, tel.
04403 - 2505, rustig gelegen,
km van Valkenburg. T.V., iiUl
jart.
Te koop gebruikte tour- en
sta-caravans. Bergen op Zoolt,
se Caravanhandel, showterrefl
Moerstraatsebaan 1000 meter p
voorbij Vrederust. Tel.
[01640-7448.
Te huur 6-persoons caravan
Vrouwenpolder aan zee. Tel-
01640 - 7446.
T.h.a. sta-caravans aan ze
nog vrij voor 27 juli en -
aug. tegen gereduceerde _Pr^
tevens te huur 4- en
ravans voor binnen- en
land. Zoekt u een leuke ge
bruikte of een z.g.a.n. T0Hjj
sta-caravan, dan is 't arlrr.J
le (dispense Caravan Oneen 1
i ming A. de Jong - van n
I Dorpsstraat 22, Nispen, tel.
I 01656 245. zondags geopenop
Caravans te huur, 4-5 Pe!l
Ofschoon ons land binnenkort
dertien miljoen inwoners zal heb
ben, die allemaal zo dicht bij elk
aar wonen, dat geen enkel lijf-
luchtje verborgen kan blijven,
blijken er toch nog steeds mensen
te zijn die vinden dat de onder
linge afstanden te groot zijn. Zij
kunnen nog niet geloven in de
uniformerende werking van deze
verstikkende nabijheid. Voor hen
is er nog altijd één centrum. Als
dat centrum Amsterdam is, zijn
ze wereldburgers; als het de pro
vincie is, zijn ze provincialen,
g altijd wordt er geweldig ge-
lachen met de provincie. Ik zal
ir een paar staaltjes van ge
ven, die toevallig betrekking heb
ben op de provincie Brabant. Of
het toeval is, dat ze allebei ont
leend zijn aan het weekblad Vrij
Nederland, weet ik niet; ik lees
tiet alle weekbladen.
In Vrij Nederland van 24 jan.
"10 (bl. 21) wordt door redacteur
Johan Phaff over een aantal me
dewerkers van een literair
maandblad gezegd, dat zij me
nen droog te zijn achter hun oren
nu ze de laatste druppel wijwater
uit hun Brabantse bodies ge
wrongen hebben. Blijkbaar zijn
dat dus heel speciale „bodies";
je kunt nog zien dat er wijwater
in gezeten heeft, als de laatste
druppel er al uit gewrongen is;
het etiket blijft erop zitten. Over
het gebruik van woorden als
„boy" en „body" in de dertiger
jaren zeggen Bomans en Van der
Plas iets heel leuks, dat ik hier
Wen aanhaal. „Ze wilden zo
lag „in" zijn door het jargon
melijk dubieus, want het is moei
lijk in te zien dat iemand achter
lijk is door niet verrukt te zijn
over Haasbroeks achterste, maar
blijkbaar is elke gelegenheid goed
genoeg om aangegrepen te wor
den. Nu citeer ik alleen maar
twee medewerkers van wie na
drukkelijk vermeld wordt dat zij
redacteuren van het blad zijn. Ik
mag dus aannemen dat zij samen
met hoofdredacteur en commer
ciële grappenmaker Rinus Eerdi-
nandusse het beleid van het blad
bepalen. De achterpagina waarop
anonieme medewerkers zich we
kelijks vrolijk maken over alles
wat er buiten de randstad ge
beurt, waarop Peter Vos, de be
genadigde tekenaar, nog altijd
boertjes met klompen en petten
produceert (bijvoorbeeld 14 fe
bruari) en die in stompzinnigheid
alleen maar overtroffen wordt
door de advertentiepagina voor
echtparen „met moderne opvat
tingen" en natuurlijk door de
Telegraaf laat ik nu maar bui
ten beschouwing. Wat ik citeerde
is beleid, opzet. Er moet een vrij
grote behoefte zijn aan kwalifica
ties als de aangehaalde en de re
dactie heeft zich o.a. tot taak ge
steld in deze nobele behoefte te
voorzien. Een uitleg in de rich
ting van „badinerend bedoeld" of
iets in die geest lijkt mij uitge
sloten. Dat zou wel erg onbenullig
zijn en onbenulligheid is een ont
zettend slecht excuus. Uit pure
hoffelijkheid moet ik dus aanne
men dat het geen onbenulligheid
is, maar opzet en beleid. Wanneer
nu het beleid van VN erop ge-
lop Camping Oase te
I Aansluiting licht en water.
H Tel- 01652 - 2433,
I Gebruikte 4-, 5- t„ rai_
I sta-caravans, leuke tour- J
1 van f 950. „De Smokkejhoei
I Rijksweg KaPelle-Biezelin-
Ige, ook 's zondags.
Buitenland
Te huur: lux appartement*.
I Costa Brava 4-6 pers.
Ivan Houten - Waarde. Tel-
101134,1293.
I nieuw. Volledig prachtig
I richt ook te koop. S 45,
II Telf01618-771.
Hoe wilt u op vakantie-
vliegtuig, trein, bus ot,,navn
Naar het zuiden, Scana" a
of Engeland? In een ho
appartement? Uw reish^7nei 1
in ieder geval met 'n oe g
aan ons reisbureau.
Wm H Muller en 1A
Co., Boul. de Ruyter
2322, Vlissingen.
gebruiken. Je heette dan ook
opeens „boy" in plaats van „jon
gen". En opvallend was ook dat
er dan altijd over „je sterke bo
dy" gesproken werd. Ofwel om
dat ze dachten dat dat populair
der was dan „lichaam" ofwel
omdat „lichaam" niet helemaal
tos klonk misschien". (In de
Kou, bl. 216). Maar dit terzijde;
det gaat hier niet om de buiten
gewoon truttige formulering,
®aar om de inhoud. Vrij Neder
land maakt, als het zo gelegen
komt, hartstochtelijke propagan
da voor zindelijk denken, maar
Jet is duidelijk dat met deze
Brabantse bodies een oordeel ge
suggereerd wordt over de bezit
ters daarvan: een waardeoordeel
wordt rechtstreeks gekoppeld aan
oen geografische aanduiding.
1 Dit is waarschijnlijk geen toe-
tel, maar systeem. In VN van 28
tebruari '70 (bl. 11) zegt redac-
tor M van Amerongen dat Nico
Haasbroek van de VPRO „een
aantal brave Brabanders pro
beert te shockeren" Dat gebeurt
I door het tonen van een bloot ach
terwerk. Zoiets shockeert, aldus
de strekking van het stuk, alleen
n°g brave en wat achtergebleven
teensen. Die wonen uiteraard in
ue provincie bijvoorbeeld in Bra-
I °ant. De mensen in de randstad
z)lu in alle opzichten en in alle
Jehtingen al veel „verder". We
derom dus wordt een geografische
aanduiding gekoppeld aan een
teuistens gesuggereerd waarde
oordeel. De daarin ter sprake ge-
Orachte waarde is weliswaar ta-
richt is geografische aanduidin
gen of aanduidingen van her
komst rechtstreeks te koppelen
aan een waardeoordeel of althans
aan de suggestie daarvan, dan
kan zo'n beleid moeilijk anders
dan opzettelijk discriminerend
genoemd worden.
Ik heb mij over deze wonder
lijke en ergerniswekkende kwes
tie al vaker druk gemaakt. Het
is tot nu toe vergeefse moeite ge
weest en het enige wat ik ermee
bereikt heb is dat ik zelf uitgela
chen wordt om mijn provincialis
me. Daarom denk ik wel eens, in
een aanval van vriendelijkheid,
dat het ondanks alle schijn toch
geen opzet is, maar massieve on
benulligheid, gewoon een gebrek
aan intelligentie waar verder
niets aan te doen is. Als ik meer
tijd en energie had, zou ik het
best eens haarfijn willen uitzoe
ken. een heel dossier van citaten
aanleggen, een proces beginnen,
de provincie mobiliseren etc. Zou
het werkelijk waar zijn wat de
kosmische denker Mulisch be
weert, dat Amsterdam de glazen
stuiter is waarin het heelal zich
weerspiegelt? Dan staan daarbui
ten alleen maar lachspiegels. Het
idee is tamelijk lachwekkend.
Maar ik geloof niet dat een men
senleven lang genoeg is en de
energie van een mens toereikend
om ook maar één regionaal voor
oordeel uit te roeien, wanneer dat
toevallig buiten de provincie wor
tel geschoten heeft. Ik begin dus
niet met een actie.
Een bittere aanklacht. Een koude
douche boven het pitje, waarop Ne
derland dit jaar zijn nationale vreug
de over 25 jaar herwonnen vrijheid
opwarmt. Ze wordt in vereniging en
met grote verontwaardiging uitge
stort in de open brief, die de 16
maatschappelijk werksters van de
stichting joods maatschappelijk werk
hebben gericht aan de Nederlandse
overheid. Met twee ervan hebben wij
een gesprek - de dames B. de Groot-
Leuw en R. Eissenmann-Plaut. Ze
zwaaien met een telegrafische solida-
riteits-betuiging, ontvangen van de
vereniging maatschappelijk werk
sters. Ze zeggen: we voelen ons me
deplichtig aan deze schande. We vra
gen ons in geweten af, of we hier nog
langer aan mee mogen doen. De helft
van de oorlogsvervolgden in Neder
land is al gestorven. Er zijn er mis
schien nog een 5000 over. Voor hen
is er eindelijk, sinds 1968, een rege
ling, maar die is zo ontoereikend en
wordt zo stroef toegepast, dat we ons
werkelijk afvragen: wacht men er
slechts op, tot de rest ook stilletjes
uitgestorven zal zijn"?
Vraag: anno 1970, jaar van her
denking, nog steeds navrante verha
len in het archief van joods maat
schappelijk werk?
„Legio. Hier komt er een. Een
huisvrouw, die nu 47 jaar oud is. In
het voorjaar van 1944 werd ze weg
gevoerd - eerst naar Westerbork, toen
naar het beruchte Bergen-Belsen. Ze
liep er typhus en dysenterie op.
Haar ouders kwamen om in het
kamp. Haar broer werd wegens zijn
verzetsdaden gefusilleerd. Toen ze na
de oorlog levend terugkwam, had ze
niemand meer. Ze sloot een huwelijk,
naar haar zeggen een vluchthuwelijk,
waarin ze geborgenheid zocht. Ze
kreeg een zoon. Haar man reisde met
de spaarcentjes naar Australië om
de emigratie van zijn gezin voor te
bereiden en kwam daar bij een auto
ongeluk om het leven.
Ze moest gaan werken in een was
serij en haar kind uitbesteden. Ze
ging samenleven met een man, die
zelf drie kinderen had, waarvan ze
een dochter kreeg. Ook dat was een
vlucht, zegt ze. In 1962 verliet ze hem
in overspannen toestand en in 1963
trouwde ze met haar huidige man.
In 1965 bleek ze tbc te hebben en
bovendien een chronische lever
kwaal. Als gevolg van de medicijnen,
die ze moest slikken, kreeg ze suiker
ziekte. Daar kwamen later nog rheu-
ma en epilepsie bij. Een en ander
heeft handenvol geld gekost. Ze voelt
zich dood-schuldig omdat ze door
ziekte haar oudste 16-jarige dochter
vaak van school moet houden, omdat
ze de kinderen nooit geld kan geven
voor clubs en dergelijke en omdat
haar man zich blauw betaalt.
We hebben in het kader van de be
staande regeling voor haar een auto-
vergoeding van de dieet-kosten en
Voor de ontheemden, de vertrapten, de verguisden die schuldeloos hun
familie, have en goed al hun kennissen vaak, heel hun vertrouwde om
geving hadden verloren, is een afgrijselijker klimaat niet denkbaar,
ledereen hield de ogen dicht voor hun leed. Alles wat met de oorlog te
maken had, werkte op het nationale schuldgevoel. Dat wilde men verge
ten wegstoppen.
In deze geest zijn de regelingen voor de oorlogsslachtoffers tot stand
gekomen, die wij nu moeten helpen uitvoeren. Maar wij geven er de brui
aan. Wij weigeren zowel vanuit ons beroep als vanuit ons persoonlijk ver
antwoordelijkheidsgevoel nog langer te proberen de vervolgden aan te
passen aan deze regeling.
Wij willen ons integendeel opstellen naast hen; wij willen met hen strij
den voor een voorziening, die is aangepast aan hun specifieke noden".
Mevrouw B. de Gvoot-Leuw (links) en mevrouw R. Eisenniann-Plaut.
hulp in de huishouding.
De advies-commissie in Arnhem
steunde ons verzoek. Bij de sociale
dienst van haar woonplaats conclu
deerde men na uitvoerige berekenin
gen, dat ze in aanmerking kon komen
voor een eenmalige uitkering van
7 gulden 78. Haar bezwaarschrift is
ongegrond verklaard".
Vraag: een uitzondering, zo'n ge
val?
„Nee. Sinds de regeling in 1968 ein
delijk is ingevoerd, hebben we 2000
aanvragen gehad. Eerlijk is eerlijk -
er zijn er een paar bij geweest die
er een auto aan hebben overgehou
den. Maar het merendeel zijn nood
gevallen. Hier nog zo'n voorbeeld, 'n
Gezin van man, vrouw en drie kin
deren wordt naar Auschwitz ge
bracht. Alleen de vrouw overleeft
het. Na de oorlog trekt ze in bij haar
broer, die in het kamp zijn gezin is
kwijtgeraakt, ze durfde niet alleen te
gaan leven. Ze was helemaal kapot
gemaakt. De broer is hertrouwd en in
België gaan wonen. De vrouw is
meegegaan, omdat ze hier verder
niemand had. Ze komt niet voor een
Nederlandse regeling in aanmerking
omdat ze in België woont. Ze komt
niet voor een Belgische regeling in
aanmerking, omdat ze in Nederland
het slachtoffer van de oorlog is ge
worden - niet in België. Daar heb
ben we veel meer voorbeelden van.
Zulke mensen vallen verschrikkelijk
tussen de wal en het schip. Niemand
doet er wat aan".
Vraag: kun je zoiets onzegbaars
als oorlogsleed met geld vergoeden?
Willen de slachtoffers dat zelf? Ze
zijn er lang niet allemaal financieel
beroerd aan toe
„Dat is waar. Maar als de over
heid deze mensen financieel steunt,
krijgen zij in wezen de steun van het
hele Nederlandse volk, niet? Zoals 't
nu is, hebben ze het gevoel, dat ze
zonder meer in de kou gelaten wor
den. Het geven van geld zou voor
hen een daad van solidariteit beteke
nen - een erkenning van hun lijden
en een blijk van medeleven. Kijk.,
de gemeenschap heeft wel miljoenen
over voor de bevrijdingsfeesten, al is
daar goddank tegen geprotesteerd.
En de kolenboeren, die door het
aardgas hun handel kwijtraken - ze
krijgen 25 miljoen 40 miljoen
hoeveel is het ook weer? Die maken
tamtam en dan kan het opeens. We
hebben hier gisteren een cliënt ge
had, die zich verschrikkelijk opwond
over de krantenberichten over dat
zeehondje Bolletje, dat in Burgers
Dierenpark door kwajongens is af
gemaakt. Hij was razend. „Daar
schrijven ze wel over", zei hij, „maar
over ons, die ze toch ook geprobeerd
hebben af te maken, maakt niemand
zich druk".
Zulke reacties krijg je. Zo gevoe
lig ligt het".
Vraag: wat verstaat u precies on
der noodgevallen?
„Daaronder verstaan we mensen,
die psychisch, lichamelijk of materi
eel ais gevolg van de oorlog en ge
meten met de standaard van onze
huidige welvaart in een slechte of
minder aangename positie verkeren.
Een miljonair, die als gevolg van
wat hij in de oorlog heeft meege
maakt al vele jaren lang bij de psy
chiater loopt, kan een noodgeval zijn,
Wij vinden, dat die bijzondere kosten
van zijn behandeling door de Neder
landse staat moeten worden gedra
gen. Dan voelt zo'n man, dat hij bij
een gemeenschap hoort - dat hij geen
paria is zoals hij dat in de ogen van
de bezetters was. Objectief kun je
zeggen, dat er een verschil is tussen
een vrouw, die haar man verloren
heeft, maar in goede doen is, en
een man, die zijn leven maar voort
moet slepen, omdat hij als een wrak
uit een kamp is gekomen. Maar sub
jectief, in de persoonlijke sfeer, zijn
ze beiden evenzeer oorlogsslachtof
fers.
Zulke mensen zullen het krijgen
van een uitkering ervaren als een
gebaar van het Nederlandse volk. Ze
zullen het voelen als een bewijs, dat
er aan hen gedacht wordt. En dat
zou enorm belangrijk zijn voor hun
moreel. Geld betekent in onze maat
schappij veiligheid - het vergoedt iets.
En ze hebben zoveel onzekerheid ge
kend - zoveel verloren".
Vraag: wat zijn concreet de be
zwaren tegen de regeling van 1968,
maar die nu toch functioneert?
„Ons eerste bezwaar geldt het feit,
dat hij is ondergebracht bij de Bij
standswet. Dat is niet voldoende,
want het recht op een uitkering wordt
daardoor gekoppeld aan een bestaan
de financiële nood in de zin der wet.
De interpretatie van een en ander
verschilt per gemeentelijke sociale
dienst, zodat er in de uitkeringen
grote variaties zijn. Voorts komen de
oorlogs-vervolgden, die inmiddels in
het buitenland wonen, niet in aan
merking. Gehuwde vrouwen komen
nooit voor een maandelijkse uitke
ring in aanmerking, ook niet al zou
hun man het minimum-loon hebben
of werkloos zijn - ze krijgen alleen
eventuele bijzondere kosten. Als ze
zo invalide zijn, dat ze niet bij kunnen
werken, krijgen ze daar niets voor".
Vraag: en het is voor niemand
leuk om naar de sociale dienst te
moeten stappen
„Nee. Onze cliënten vooral hebben
daar een enorme emotionele weer
stand tegen. Ze hebben al genoeg
meegemaakt. Moeten ze zich nu op
nieuw iedere keer het hemd van het
lijf laten vragen? Ze moeten iedere
maand opgave doen van hun inkom
sten en iedere keer wordt opnieuw
bekeken of ze voor de uitkering in
aanmerking komen. Ze voelen zich
vernederd. Waarom moeten ze wor
den gecontroleerd? Ze vinden het af
schuwelijk, telkens weer hun leed op
tafel te moeten leggen. En de bedra
gen, die ze eventueel in het kader
van een vroegere regeling voor ge
leden materiële en immateriële
schade hebben gekregenAls ze
die bij wijze van appeltje voor de
dorst opzij hebben gezet, zitten ze bij
de sociale diensten mooi fout, want
die beschouwt dit spaarcentje als ka
pitaal, op grond waarvan een uitke
ring kan worden geweigerd. Tenslot
te houdt de bij de Bijstandswet onder
gebrachte regeling geen rekening
met wat wij noemen: gemiste pro
motiekansen. Een jongen van 16, die
in 1942 naar een kamp werd gesleurd,
kon toen nog geen vakopleiding geno
ten hebben. Daarna is hij er nooit
meer aan toegekomen, omdat hij vol
komen invalide terugkwam. Hij is nu
44 jaar oud. Onder normale omstan
digheden was hij jnisschien baas in
de fabriek geweest, leraar, winkelier,
noem maar op. De bijstandswet cal
culeert dat niet in. Omdat de uit
kering gebaseerd is op het inkomen,
dat werd genoten, toen het oorlogs
lijden begon en omdat zo'n man toen
nog geen scholing had, krijgt hij een
uitkering op basis van het loon van
een ongeschoolde arbeider".
Vraag: u hebt ook bezwaren tegen
de procedure van de aanvrage?
„Dat is een afschuwelijke zaak.
Oorlogsslachtoffers, die een uitke
ring wensen, moeten dikke formulie
ren invullen met navrante vragen, die
de verschrikkelijkste herinneringen
oproepen. Door wie bent u gearres
teerd? Alsof ze zo'n SS-officier naar
zijn naam konden vragen. Waarom
bent u gearresteerd? Hebben zich tij
dens uw vervoer naar het kamp nog
omstandigheden voorgedaan, die
hebben bijgedragen tot uw toestand?
De onbeschaamdheid. Iedereen weet,
hoe ze opeengepakt in beestenwagens
dagenlang zonder voedsel werden
versleept en hoe de mensen rondom
hen stierven als ratten. En op dat
stomme papier kunnen ze hoogstens
invullen, dat ze in vier kampen heb
ben gezeten. Terwijl sommige van on
ze cliënten wel twintig kampen heb
ben overleefd. Het onbreekt er nog
maar aan, dat ze vragen: hebt u eer
ste of tweede klas gereisd en maakte
u de reis op eigen gelegenheid of
door bemiddeling van een reisbu
reau? Het is een schandaal. Boven
dien gaat het om gegevens, die al
lang bekend zijn. Iedereen kan ze zó
opvragen bij het rijksinstituut voor
oorlogsdocumentaire, bij het Rode
Kruis - noem maar op
Vraag: merkt u in uw werk iets
van de gevolgen, die het invullen vau
dit soort formulieren heeft?
„O ja. De mensen krijgen er
weer nachtmerries van. Ze storten
in. Ze vluchten weg in sarcasme. Hoe
kan het anders De formulieren
praten over „uw verblijf in het con
centratie-kamp". Alsof het om een
vakantie in een hotel aan de Costa
Brava ging. Anderen klappen hele
maal dicht. Het is ook moeilijk voor
ons. Wij zijn geen ambtenaren. De
huidige gang van zaken geeft ons
onvrede met ons werk. Het is ons
vak, een bepaalde relatie te scheppen
voordat we met iemand van wal ste
ken. We willen meer zijn dan en
quêteurs. Bij deze oorlogsslachtoffers
roepen we iets op, dat we later niet
kunnen opvangen. We zien al die een
zaamheidsproblemen, die frustraties,
en we weten: het eerste of zelfs het
tweede jaar zal er in dit geval niets
van komen
Vraag: Zulke lange wachttijden?
„Een jaar is normaal. Een aan
vraag komt terecht in een verschrik
kelijk ingewikkelde bureaucratische
draaimolen. En de mensen in hun
nood maar bellen. Om dan na een
jaar te horen te krijgen: Mevrouw,
u komt in aanmerking voor een een
malige uitkering van 7 gulden 78
Er zijn veel mensen, die er alleen
vanwege het schrikbeeld van de pro
cedure al niet toe komen om een
aanvraag in te dienen. De drempel
van de sociale dienst is te hoog - ook
dat komt erbij, hoewel wij erop aan
dringen: mensen, laat je toch als oor
logsslachtoffer registreren, want je
weet nooit, wat er kan gebeuren.
Andere cliënten trekken hun aan
vraag in omdat ze weten: als ik die
vragen allemaal ga beantwoorden,
stort ik in en dat is me die uitkering
niet waard. En er zijn gevallen, die
uitkering niet waard. En er zijn ge
vallen, die doodsbenauwd zijn om de
uitkering aan te vragen, omdat ze
vrezen, dood te zijn, voordat er iets
van komt. Ze redeneren: als we nu
bij onszelf verwachtingen zouden
wekken, zou de klap des te groter
zijn, wanneer we nooit iets kregen".
Laatste vraag: wat kost het de Ne
derlandse staat, de Nederlandse ge
meenschap om deze verschrikkelijke
erfenis behoorlijk af te lossen?
„We schatten 22,5 miljoen gulden
per jaar. Waar de gemiddelde leef
tijd van de groep, waarom het gaat,
momenteel 56 jaar is en de levens
verwachting ervan niet uitgaaf bo
ven gemiddeld 10 jaar, zal het to
tale bedrag 250 miljoen belopen,
uit te smeren over een periode van
10 jaar".
DE STEM VAN ZATERDAG 7 MAART 1970