DESIDERATA
Fotografie
volkskunst bij uitstek
I JOT j jTEJ
de
charmante
koffiepot
EXPOSITIE FOTOPORTRET
IN HAAGS GEMEENTEMUSEUM
Bestsellers
Schokkend
Hm mee, Lm-
bit, je bent niet
helemaal in orde!
O nee?Jullie wtoei-
Igenu'jsds je er uitliet!)
Heet je uiehieris?
JOSEPHINE
m JOSEPHINE
LUCKY
LUKE
rans)
U
ID I:
m II:
AAN
tTREAL
SUSKE
en WISKE
Ie m hier en.
I
DE STEM VAN DINSDAG 17 FEBRUARI 1970
ER HET WATER I Tt/rTlT
INE- Eerste voor- I
Milan Kumders,
O
I
IS)
Cl
m
uj
"O
<S)
I
O
HOLLYWOOD WIL trachten de
oude reputatie van 's werelds film-
hoofdstad waar te maken.
Door werkgevers- en werknemers
organisaties in Hollywood is be
kendgemaakt, dat men de kosten
van produktie zal stroomlijnen en
een hoop van de nutteloze en kost
bare „franje" gaat afknippen.
Een en ander is bekendgemaakt
door de burgemeester van Los An
geles, in aanwezigheid van enige
filmproducenten, acteurs en leden
van het personeel van de studio's.
Wat de burgemeester zei komt hier
op neer: de industrie gaat „de
kleintjes" in de gaten houden, min
der weelderig doen en efficiënter
werken Hierdoor zal het vak gezon
der en sterker worden en het geld
worden besteed aan een goed pro-
dukt waar de wereld belangstelling
voor heeft en dat tegen een redelij-
kij prijs kan worden aangeschaft.
DE BOEKEN der kleine zielen van
Louis Couperus staat boven aan de
lijst der bestverkochte boeken voor
de maand januari. Verder ziet de
lijst er als volgt uit:
2 Turks fruit van Jan Wolkers
3 Het koninkrijk der Nederlanden
in de tweede wereldoorlog. Deel
twee Neutraal van dr. L. de
Jong.
4 Waren de goden kosmonauten
van Erich von Danicken
5 Help De dokter verzuipt., door
Toon Kortooms.
6 Diverse belastinggidsen.
7 Ranonkel of de Geschiedenis van
een Verzelving van Jacques Ha
melink.
8 Kies uw auto. KNAC autoj aar-
boek 1970.
9 Heya Keessie van Ger Berste-
breurtje.
10 In de kou door Godfried Bo-
mans en Michel van der Plas.
WEES kalm temidden van het lawaai de haast, bedenk welk een
vrede er in stilte kan heersen. Sta op goede voet met alle mensen
zonder je zelf geweld aan te doen.
Zeg je waarheid rustig duidelijk; en luister naar anderen; ook zij
vertellen hun verhaal.
Mijd luidruchtige en agressieve mensen, zij belasten de geest. Wan
neer je je met anderen vergelijkt, zou je ijdel verbitterd kunnen
worden; want er zullen altijd grotere kleinere mensen zijn dan jij
zelf. Geniet zowel van wat je hebt bereikt als van je plannen.
Blijf belangstelling houden voor je eigen werk, hoe nederig dat ook
moge zijn; het is een werkelijk bezit in het veranderlijke fortuin van de
tijd. Betracht voorzichtigheid bij het zaken doen; want de wereld is
vol bedrog. Maar laat dit je niet verblinden voor de bestaande deugd;
vele mensen streven hoge idealen na; en overal is het leven vol hel
dendom.
Wees je zelf. Veins vooral geen genegenheid. Maar wees evenmin
cynisch over de liefde, want bij alle dorheid ontevredenheid is zij
eeuwig als het gras.
Volg de loop der jaren met gratie, verlang met naar een tijd, die
achter je ligt. Kweek geestkracht aan om bij onverwachte tegenslag
beschermd te zijn. Maar verdriet je zelf niet met spookbeelden. Vele
angsten worden uit vermoeidheid eenzaamheid geboren. Leg je zelf
een gezonde discipline op, maar wees daarbij lief voor je zelf.
Je bent een kind van het heelal, niet minder dan de bomen de
sterren; je hebt het recht hier te zijn. En ook al is het je wel of niet
duidelijk, toch ontvouwt het heelal zich zoals het zich ontvouwt en
zo is het goed.
Heb daarom vrede met God, hoe je ook denkt dat Hij moge zijn,
en wat je werk en aspiraties ook mogen zijn, houd vrede met je ziel in
de lawaaierige verwarring van het leven.
Met al zijn klatergoud, somberheid en vervlogen dromen is dit
toch nog steeds een prachtige wereld. Wees voorzichtig. Streef naar
geluk.
TEKST, GEVONDEN IN DE OUDE ST. PAULSKERK IN BALTI
MORE, GEDATEERD 1692.
EEN BRITSE criminoloog wil,
dat automobilisten die zich schul
dig maken aan ernstige verkeers
overtredingen, worden gestraft met
elektrische schokken.
Neville Avison, lector aan de uni
versiteit van Edinburgh, zegt, dat
iedereen een andere „pijndrempel"
heeft maar dat het door weten
schappelijke metingen mogelijk is
iedereen dezelfde mate vian schok
toe te dienen. Het aantal schokken
zou door de rechter moeten worden
bepaald.
(ADVERTENTIE)
onplatenprogr. 22.00
De Zeven Kunsten
muz. (23.00 Nws.)
-23.55 Ligging van de
februari
3um i 402 m
Nws. 7.11 Ochtend-
Socialistisch strijd-
Lichte grammofoon-
Van de voorpagina)
^e dag VARA: 8.00
.20 Stereo: Lichte
(8.30-8.35 Van alle
praatje voor de huis-
Gedeeltelijk stereo:
he muz. (gr.) 9.35
40 Schoolradio 10.0®
bonmuz. 10.50 Voor
Nws. 11.03 Voor de
Stereo: Pianoricital:
>UM n 298 M
fws. 7.11 Het levende
eo: Op het eerste ge-
r. (gr.) (7.25 Horen
ws.; 7.32-7.50 Act.)
i. 8.11 Stereo: Als dat
rz.platenprogr. (8.30-
9.10 Gym. voor de
Voor de kleuters
ot vandaag, muzikale
or de vrouw H-"0
uur: wedstrijdprogr.
Meded.
ui 240 m en fm
4ws. 9.02 Zing, zin§'
cale muz. 10.00 Nws.
ze: nieuwe langspeel-
van kritisch com-
11.00 Nws. 11.03 Mu-
5RTENTIE)
£JNIGE honderden foto's vullen
de unieke expositie, die on
der de titel Fotoportret tot 3 mei
in het Haagse Gemeentemuseum
wordt gehouden. Kunst laat zich
niet definiëren, maar men zal
geen tegenwerping ondervinden
wanneer men stelt, dat de foto
grafie is te beschouwen als een
vorm van beeldende kunst. De
meest indringende, meest ex
pressieve voortbrengsels op dit
gebied verdienen het trouwens
ze in dit licht te bezien. Geen
kunst overigens is door de voort
schrijdende techniek en eenvoud
van bediening zozeer gedemo
cratiseerd, dat er zelfs van een
volkskunst gesproken kan wor
den. Met geen kunsttechniek
worden we bovendien zo nauw
geconfronteerd als met de foto
grafie, in huis, op straat, bij vro
lijke gebeurtenissen en in droef
heid.
Het Gemeentemuseum rekent de
I fotografie niet tot zijn specifieke
arbeidsterrein, maar heeft dit pro-
I ject vanwege het kunstzinnig as
pect aangesneden, mede omdat in
het Leids Kunsthistorisch Instituut
een collectie foto's berust, die bij
I gebrek aan ruimte aldaar in het
I (luister van de berging bleef liggen.
I Op deze expositie is het fotoportret
I in drie afdelingen onderscheiden
t.w,: 130 jaar fotografie, de relaties
I met de andere technieken van beel
dende kunst en de sociale functie
van het fotoportret. Aan het samen
.00 school-
levisie
kleuters
levisie
k - gods-
uitzending
kleuters
vie!
s'ïl vous plait
ïst avous
recoit
een serie uitzen-
ijd aan de Luikse
ver. Vanavond:
j en veer
dor dieren
om ser-
ïischa (2)
twee delen van
nitzer en Helmut
naar de gelijk-
lan van Arnold
l, commen-
weerbericht
l en weer-
ien van mijn
Moeders verj aar-
ij
rscheïbe
uit wenen
edewerkenden:
iger, Elfriede Ott,
eek, Werner Krenn
jolt.
ls hij pillen
ur). „Niemand
neter". Een t.v-film
Grossman
jekur is dood
Duitsland. Aan-
iort .ïieuws
1parral
:n uit Mexico"
Informaties en me-
he culturele leven
l en weer-
voor een smerige
en heel lelijke situatie,
want uw auto is aan het roesten.
Het enige middel om ditte
voorkomen isTECTYLén de originate
Zweedse ML-methode (er gaat nu een
maal niets boven origineel):*
Waar andere middelen töch,
alsnog of op de lange duur falen, Zit
goed met TECTYL
(van Valvoline; altijd goed).
Valvollne Oil Nederland N.V.
Postb.11 Dordrecht TeL(01850)440tt.
*((rmjwsns) Renault. FtanMJka grootste automatV
geeft alle modellen van fabriekswefle een complet*
TECTYL ML PROTECTIE.
kunstredactie)
In het museum
plaats Montreal is af-
d een tentoonstel!111®
jpend van Piet Mon
laagse School.
lling is georganiseer»
in Mackenzie kuns
schilderijen uit P?'*
nbaar bezit uit h1
Engeland en Can®J
aan wordt jeugdwerk
i verder schilderij
ders, Breitner. Pa"1
Jozef Israels, J°ng
farsen.
stellen van deze tentoonstelling,
hebben o.m. meegewerkt het Foto
museum in Leiden, het Eastman-
house in Rochester, de Gernsheim-
collectie in Texas en de privé-col-
lectie van Fritz Gruber in Keulen.
De eerste afdeling „130 jaar foto
portret" omvat 250 portretten, zo
dat daarmee tevens de geschiede
nis van de fotografie beeldend word
beschreven, mede aan de hand van
teksten, die tussen de foto-objecten
zijn aangebracht. Minder dan an
derhalve eeuw geleden beschikten
alleen vooraanstaande lieden over
een afbeelding van zichzelf, zij het
geen foto. Daarmee maakte in 1839
de Fransman Daguerre een begin,
toen hij het procédé ontwikkelde
van de gevoelige zilverplaat. Zo ont
stond de daguerréotypie, waarvoor
het aanvankelijk nodig was, dat de
gefotografeerde met witbepoederd
gezicht in de open lucht en bij felle
zon zich voor de camera opstelde.
Het nadeel van deze fotografische
methode was, dat van een dergelij
ke opname geen afdrukken konden
worden gemaakt. Dit lukte pas eni
ge tijd later met de kalotypie, dat
met papiernegatieven werkte en
meer afdrukken mogelijk maakte.
En niet alleen de techniek, maar
evenzeer de benadering van het ob
ject, in het geval van het fotopor
tret dus de mens, maakte tot op
heden toe grote ontwikkelingen
door.
Daarvan geeft deze tentoonstelling
een boeiend beeld te zien. Wij krij
gen de op het atelier gemaakte po
sefoto voor ogen, maar ook de foto
van de mens, die in zijn omgeving
is geportretteerd. De verschillende
kunststromingen van de laatste
eeuw hebben zich ook in de portret
fotografie doen gelden. Zo bloeit
rond de eeuwwisseling de kunstfoto
grafie. Met als Nederlandse repre
sentant van deze stijl Henri Bers-
senbrugge ziet men speciale tech
nieken toegepast, die de foto's een
schilderachtig impressionistisch ef
fect meegeven.
Mede onder invloed van het Bau-
haus volgde na de tweede wereld
oorlog de zogenaamde pure foto
grafie, die het object zo objectief
mogelijk wilde weergeven, strevend
naar eerlijkheid en oprechtheid van
stijl. In ons land hielden vooral
Zwart en Schuitema zich bezig met
deze benadering van de portretfo
tografie, die experimenteerde met
standpunten, montage etc. Ook hier
van geeft de tentoonstelling fraaie
voorbeelden.
De sociale functie van het foto
portret laat zich niet meten, hoog
stens signaleren, en dat gebeurt op
deze expositie zeer uitgebreid. Een
zeer opvallende rol in dit opzicht
speelt het zogenaamde carte-de-vi-
site, portretten van familie, beken
den en beroemdheden, die men uit
wisselde en verzamelde. Koningin
Victoria deed dit met zoveel over
gave. dat bii haar wel de cartoma-
nie moet zijn begonnen, die om
streeks het midden van de vorige
eeuw in Europa op gang kwam en
van de portretfotografie heeft bij
gedragen.
Niet minder heeft later de pers
fotografie haar invloed doen gelden
op het portret, te meer waar de
persfotografie, geënt op de werke
lijkheid, steeds is blijven zoeken
naar een eigen stijl van werken en
uitbeelden, hetgeen frappante sta
len aansprekende fotografie heeft
opgeleverd.
Een hoofdstuk apart is de relatie
van de portretfotografie met ande
re technieken van beeldende kunst.
Zoals men vroeger voor het vervaar
digen van een geschilderd portret
voorstudies maakte, zo heeft men al
vrij gauw de foto voor dit doel ge
hanteerd. De foto werd niet slaafs
nagevolgd, maar diende slechts als
uitgangspunt voor een zeer persoon
lijke picturale benadering van het
object. Dit spreekt het sterkst
uit de geschilderde familieportret
ten. Ook deze film zal tijdens de
von Lenbach, die volgens dit sys
teem werkte, maar wiens schilderij
en hoogstens de compositie gemeen
hebben met het origineel van de
foto.
Dit alles laat deze expositie dui
delijk zien, waarbij als gave gids
kan fungeren de catalogus, die is
opgebouwd als een beeldroman, en
waarin de historie van de fotografie
aan de hand van foto en tekst is
gevolgd, tot en met de popfoto.
Het is een goede gedachte ge
weest om in deze expositie, gewijd
aan de volkskunst van de fotogra
fie, het volk, in casu de amateur
te betrekken. Daartoe uitgenodigd
zonden 200 Hagenaars treffende fa
miliekiekjes toe aan het museum,
Hiervan is een diareeks vervaar
digd, die tijdens de tentoonstelling
doorlopend wordt vertoond.
Bovendien is er een prijsvraag
waarvoor 1700 werkstukken werden
ingezonden. De bekroonde foto's
hebben een ereplaatsje op deze ex
positie gekregen. De Haagse kran
ten kunnen voorts beschikken over
een eigen hoekje, waarin zij hun
beste actuele portretten kunnen la
ten zien. De Hagenaar Nico Crama
heeft van deze expositie tevens een
film vervaardigd op 35 mm wide
screen met een duur van elf minu
ten. Ook deze film zal tijdensde
tentoonstelling worden vertoond,
maar is ook geschikt om in de bios
coop als voorprogramma te draaien.
De eerste opzienbarende foto, die met de candid camera (verborgen camera) werd gemaakt, kwam uit
het toestel van Erich Salomon, die in 1930 een gezelschap van Franse en Duitse diplomaten in verschil
lende houdingen betrapte tijdens de nachtelijke discussie in de conferentiekamer van het Haagse res
taurant Anjema. Deze conferentie handelde over de oorlogsschulden en de foto toont hoe diep de
heren erop ingingen.
Voor deze portretfoto ging de eerste prijs in de wedstrijd voor ama
teurs naar mevrouw N. Tromp-v. d. Vlist te Enschede.
GEEN STERVELING... DAN MAAK ERGENS
OP POWELL WACHTEN WAAR WE HET
MEcsx OP ONS GEMAK ZITTEN. DE HELE
STAD IS VAU ONS...
NEEM ME NIET KWAL'JK.., LATEN WE
'T IS UIT GEWOONTE.. LIEVER
EN \N VERBAND DAARMEE DE SALOON
ZOU IK CE WILLEN VOORSTEL- INGAAN.
LEN NIET MEER OP M'JN
NIEUWE HOED TE
IK ZOU WEL
WAT
LUSTEN-
EEN BLAUWE
BOON IN CE
BUIK ALS CE
NIET DIRECT
OPDUVELT!'
f
