De Stem
Politie en bestaande orde
Gebrek aan
goede leiders
AMERIKAANSE ECONOMIE IN HET ONZEKERE
Dr. J. Kerkhofs (Pro Mundi Vita):
De grootste kwaal waaraan
de katholieke kerk lijdt:
)E AAN....
Punt achter kerkenbouw
De aandacht van de KVP
Dolle Mina'
DR. CORN. VERHOEVEN
imerlieden
lafwerkers
a. Tiggelman
W. DE ROY
Wij
kopen
etariaat
ïceptioniste
A. v. Roessel
en Zn.
rt-
EUROPA
VER. STATEN
ZUID-AMERIKA
AZIë
AFRIKA evangelie is niet: luisteren naar de
paus, maar ruimte scheppen voor de
verkondiging van het woord Gods.
Je zult zolang de collegialiteit niet
serieus genomen wordt, moeten kie
zen voor pluriformiteit boven een
strak organisatorische eenheid".
12
113
DE STEM VAN ZATERDAG 31 JANUARI 1970
17
TEKEN-
iEHOEFTEN
ROT RING
RAPIDOGRAPH
RAPIDOMAT
feken vulpenhouders
ïraphos assortiment
Passers
Rekenlinialen
Stifthouder
Stiften
Potloden
Kleurpotloden
Alleen gevestigd
Academiesingel 2
IEDA - TEL. 34477
>en zondag a.s. lichte
mannienkanari.es a
rode en roodschim-
f 11.popjes 2.75,
te 3.50, bastaardputters
-, zebra vinken grijs en
in 3.p.k. wiitte 5.—
Japanse meeuwtjes
p.k., grasparkieten 3.—
burg tel. 04250 - 34781 -
78. Vogels brengen in
denbosch van 10.30
10 uur bij café Mok,
of. v. Ginnekenstraat, in
rgen op Zoom van 11.30
12.00 uur Hotel Mul-
s, Antwerpsestraatweg,
Breda van 13.00 - 13.30
café v. d. Klundert,
iklaan.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllll
»n redame-
edium
waar uw zaak
beslist
niet buiten kan
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMllll""111
de baan die hierin
Ivalt
Moven te veel.
hoe fijn je bij ons
|us waar) geloof je
fit op te bellen.
L Kom kijken naar je
lmaak kennis met je
gaan trouwen, komt
ons
[team, daarom pari
de 20 bent.
sloma
lan geen betere baan
14.
N PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NGENPEIUNcEN PEILINGEN PEILINGENL||S|^N PE|L|NGEN PEILINGEN PEIL
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGENik PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN PEILINGEN PtmNOtN PEILINGEN PEIL NGEN
;EN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NGEN PEIL NGEN....PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN mm pE,L)NGEN PEILINGEN PEIL
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEI1LINGEN PEILINGEN rtiLim>tiN re
Het bisdom Breda heeft een punt gezet achter het bouwen van nieuwe
kerken. Een besluit dat niet alleen voortkomt uit financiële nood, maar
ons ook om andere redenen verstandig lijkt. De tijd van de gothische ka
thedralen is voorbij, maar ook die van de mini-kathedraaltjes: de grote pa
rochiekerken, die tot voor zeer kort, en ook dit jaar nog voor 11 miljoen,
in elke wijk werden, of worden neergezet. De grote vraag is gewoon of de
kerk het geld dat gelovigen nu nog voor hun kerk over hebben, nog wel
langer met miljoenen tegelijk in de bouw van alsmaar nieuwe kerken
mogen besteden. Zeker nu blijkt dat het aantal geregelde kerkgangers,
landelijk, reeds tot 30 a 35 procent geslonken is en het eind van deze
daling nog niet in zicht lijkt. Daarnaast roept de oecumenische ontwikke
ling kritische vragen op over de kerkenbouw van afzonderlijke kerkgenoot
schappen.
Wij zouden liever zien dat de kerk haar reeds zo geringe financiële mid
delen i.p.v. aan kerkenbouw besteedde aan de kosten die een moderne
pastorale dienstverlening, met (straks mogelijk gehuwde?) priesters, reli
gieuzen en leken en met wetenschappelijk werkende pastorale instituten.
De ontwikkelingen in met name het bisdom Breda gaan o.i. wat dit betreft
{link in de goede richting.
Daarbij lijkt het ons ook tijd worden om eens serieus te gaan denkt
praten over de bredere dan alleen kerkelijk-liturgische functie, die
kerkgebouwen, juist vaak in nieuwe wijken, zouden kunnen hebben.
/sinister Schut mag blijven. De motie-Van den Doel, waarin de bewinds-
'1 man kort en goed verteld werd dat hij wegens talen inzake zijn wo-
ningbeleid maar moest opstappen, heeft het niet gehaald. De vier rege
ringspartijen K.V.P., A.R., C.H.U. en V.V.D., hebben hun volste vertrouwen
uitgesproken in het beleid van Schut, die, zoals bekend, vorig jaar het
minimale, afgesproken aantal van 125.000 te bouwen woningen niet eens
heeft gehaald. En dat terwijl een K.V.P. in haar „Blauwdruk" zelfs extra
aandacht vraagt voor de woningbouw in de zeventiger jaren.
Iterdag en zondag lichte
In-kanaries 8,50, pop-
Inaries 2,50, pigment
Ippen f 3,wit en zalm
IT,zebravinken en par
eten.
pgels brengen
L Janstraat 54, Oosterhout
el. 01620 - 3362.
Reiken s als de politie weer
eens moet optreden bij rellen
en andere vormen van onrust,
wordt er gezegd, dat het doel
daarvan is „de orde te handha
ven". En onder revolutionaire
geesten is het een gemeenplaats
geworden te zeggen, dat de poli
tie dan de „bestaande orde (of
liever wanorde) handhaaft". De
politie kan niet revolutionair zijn,
zij kan alleen de gevestigde insti
tuten en eigendommen verdedi
gen, zo moet dan de conclusie
luiden. De politie is rechts en een
rechtse staat is een politiestaat.
Dit alles is nogal vanzelfspre
kend, wanneer het handhaven
van de orde, zoals de politie dat
doet, zonder meer gelijkgesteld
kan worden met het verdedigen
van de gevestigde gewoonten. De
ze gelijkstelling wordt in de hand
gewerkt doordat voor beide acti
viteiten hetzelfde woord gebruikt
wordt: de orde handhaven. Dat
gebeurt waarschijnlijk met opzet.
De stelling dat de politie de be
staande orde verdedigt, hoeft dan
niet bewezen te worden, omdat
zij eenvoudig een tautologie is.
Wie de orde handhaaft, hand
haaft de orde. Intussen wordt dan
onmerkbaar een sprong gemaakt
in het eerste deel van de zin bete
kent „orde" misschien wel iets
anders dan in het tweede deel.
™s dat niet het geval was, zou de
uitspraak geen enkele politieke
betekenis hebben, laat staan een
agitatorisch effect.
Nu wordt er van de dubbele be-
.VJrï IteMSIIv
dus: de politie is rechts.
Ik bemoei me nu alleen met
het eerste syllogisme. Het is een
klassieke sluitrede van de zoge
heten eerste figuur in de barba-
ra-vorm, waarin de drie delen al
gemeen bevestigend zijn. De re
denering scharniert om de mid
denterm: „orde handhaven", De
juistheid van de conclusie hangt
af van de gelijkstelling tussen de
ze middenterm en de zogeheten
„grote term" namelijk „de be
staande orde verdedigen" zoals
die in het eerste lid wordt gege
ven.. Is die gelijkstelling van
zelfsprekend, dan is de conclusie
onder alle omstandigheden waar.
Is die niet vanzelfsprekend, dan
moet de gelijkstelling bewezen
worden. Maar door het feit dat
hier twee keer hetzelfde woord
gebruikt wordt, is die gelijkstel
ling nog niet vanzelfsprekend.
Dat woord wordt twee keer in
een andere betekenis gebruikt.
Het is misschien veelzeggend dat
voor beide zaken hetzelfde woord
gebruikt wordt, maar dat zou
dan grondig uitgelegd moeten
worden en niet alleen maar ge
ïnsinueerd.
Als het woord „orde" hier twee
betekenissen heeft, moet ook dat
uitgelegd worden. Welnu, wan
neer de politie de orde hand
haaft, wordt daar niet de be
staande orde mee bedoeld, maar
een overzichtelijke gang van za
ken in het verkeer, een garantie
tegen chaotisch en onwettelijk
gedrag, kortom: het tegendeel
luwen van een brjté
Zoomweg Dinteloor»"
pl.m. 2 jaar.
Lerk te Dinteloord, tel.
f 01652-3270.
tókems van het woord „orde" ge-
oruik gemaakt om een vanzelf
sprekendheid te suggereren die
w. ondanks dat ene woord, mis
schien niet is, en om de bewijs
last van zich af te schuiven. Er
u du3 een oneerlijk en onlo-
Mn spelletje gespeeld met een
oord. Dat wil uiteraard niet
ggen, dat de conclusie onjuist
,en dat de politie de bestaande
o™e met zou verdedigen. Het is
m°gelijk dat dit inzicht juist
terwijl toch de manier waarop
oot als logische conclusie naar
,.r,en gebracht wordt, onjuist en
toils oneerlijk is.
j m dat na te gaan, moeten we
v°lledige redenering recon-
™ien> waarmee hier gewerkt
E.en redenering bestaat,
i niJ3 men weet, uit drie delen,
'meer en niet minder; haar
k Z1]n nauwkeurig omschre-
jm,"e logica. Het syllogisme,
sluitrede, die hier aan de orde
kan als volgt luiden:
orde handhaaft, verde-
wfi bestaande orde,
orde 118 Politie handhaaft de
i «iS' je Politie verdedigt de be
gaande orde.
bewÜzen dat de politie
L-h- ls' z°uden we dan zo
C Saa":
di» ^riaande orde verde
lgt. tg rechts,
kosta\Undeeord°eMle Verdedigt de
II
Te moet er soms een dolle boel van maken om je ideeën aan de man te
brengen. Daar gaan in ieder geval de dames van ..Dolle Mina" vanuit
bij hun acties die de laatste dagen met gemak de krantenkolommen en de
beeldbuis halen. De positie van de vrouw in een nog steeds typische man-
lenmaafschappij is een reeds veel besproken thema. Zelfs, of misschien
uisf, een dolle actie kan de broodnodige discussie weer op gang bren-
|en. In dit verband lijkt de gemeentepolitiek zeker met het oog op de
amende verkiezingen de arena bij uitstek voor de strijd om rechten
«oor de vrouw, zoals Greet Buchner elders in deze krant aantoont.
van wanorde. Die orde is een
voorwaarde voor het functioneren
van de samenleving, hoe die ver
der ook ingericht is, links of
rechts. De „bestaande orde"
daarentegen is, zoals Van Dale
zegt „de toestand zoals die gere
geld is, de inrichting van de
maatschappij".
Nu kunnen we natuurlijk wel
zeggen, dat er een verband is tus
sen die twee ordes, maar dat
rechtvaardigt nog niet een gelijk
stelling. Iemand die het verkeer
regelt of dieven opspoort, is daar
door nog niet gekant tegen elke
verandering in de samenleving.
En evenmin kan gezegd worden,
dat een chaos in het verkeer of
in andere regelingen per se een
creatieve betekenis heeft en
vruchtbaar is voor goede veran
deringen. Wel kan iemand van
die chaos gebruik maken om
naar de macht te grijpen, maar
dat zal dan eerder een rechtse
staatsgreep, een „nieuwe orde"
dan wel een linkse rvolutie wor
den. Als dat zo is, zou de politie
die voorkomt dat er een voor dic-
;atoren uitermate gunstige chaos
mtstaat waarna zij dan de
■.reinen weer op tijd kunnen laten
rijden juist van links wat meer
waardering verdienen. En als dat
liet zo is, moet ik in deze laatste
■edenering ergens een fout ge
maakt hebben, die te vergelijken
s met de fout die ik wilde be
strijden. Maar ik zie ze niet.
(Van een onzer redacteuren)
BRUSSEL „De grootste kwaal waaraan de katholieke kerk lijdt is „lack of leader
ship", gemis aan goede leiders. De angst bij de bisschoppen dat de zaken hun uit de
hand lopen, is groter dan het inzicht in wat de kerk in onze tijd nodig heeft. De bis
schoppen, uitzonderingen daargelaten, voelen zich niet bij machte, een nieuwe
functionering van hun ambt door te voeren. Het monarchale isolement, van waaruit
men zekerheden decreteert aan de goegemeente, ligt hen meer dan het luisterend
en overleggend staan te midden van het kerkvolk. De laatste jaren wreekt
zich dit feit op een bijna catastrofale manier: vitale priesters en religieuzen
zeggen hun medewerking op omdat zij hun leiders niet meer kunnen vertrouwen;
talloze leken stellen zich buiten de kerk op, omdat zij structuren die zinloos zijn en
toch als van blijvende waarde aangeprezen worden, aan hun laars lappen. En wie bin
nen de kerk blijft, leek, priester religieus, voelt zich in de kou staan."
Dit zegt dr. J. Kerkhofs s.j., secretaris-generaal van Pro Mundi
Vita te Brussel.
Pro Mundi Vita verzamelt, analyseert en verspreidt op wetenschap
pelijke wijze inlichtingen over de pastorale en maatschappelijke toe
standen uit de hele wereld, die voor de kerk van belang kunnen zijn.
Zo heeft Pro Mundi Vita zich ook beziggehouden met het kerkelijk
personeel, priesters en religieuzen; bestand, toekomstprognoses en
planning. Aan de hand van harde cijfers en feiten ontzenuwt het de
mening van veel bisschoppen en gezagsfunctionarissen, als zou het
met het priestervraagstuk niet zo'n vaart lopen.
Pater Kerkhofs: „In de hele we
reld, behalve in enkele landen achter
het ijzeren gordijn, is een grote crisis
in het priestervraagstuk aan te wij
zen. Deze spitst zich toe op het celi
baat. Voor mij en de 14 vaste weten
schappelijke medewerkers van Pro
Mundi Vita is het een raadsel, waar
om de bisschoppen dit niet onder
ogen wensen te zien. Kort voor de
Europese bisschoppenconferentie over
het prieslerprobleem, in het Zwit
serse Chur juli 1969, hebben wij de
bisschoppen de laatste documentatie
doen toekomen. Er waren bisschop
pen die ze terugstuurden met de op
merking: niet nodig. En wat wil je,
wanneer de paus wetenschappen als
sociologie en psychologie afwijst als
in strijd met de theologie?"
Hoe liggen de feiten in grote lijnen?
A) BELGIë: Ook al zegt de Mechelse
hulpbisschop J. Schoemakers, dat
de toestand ia zijn land „buitenge
woon rustig" is, de cijfers wijzen uit,
dat zowel de bisdommen als de kloos
ters nauwelijks nog roepingen heb
ben, terwijl het aantal uittredingen
toeneemt. Algemene enquêtes over
de priester ontbreken. Wel is uit bij
eenkomsten in de afgelopen twee
jaar duidelijk geworden, dat Vlaam
se seculiere priesters in meerderheid
voor ontkoppeling van ambt en celi
baat zijn. Bij een overleg van de bis
schoppen en seminarie-priesterstu
denten in september 1969 blèek dat
14 van de 18 aanwezigen voor ont
koppeling waren. De situatie in
Vlaanderen is nagenoeg als in Ne
derland. „Wallonië" daarentegen
sluit meer aan bij Frankrijk.
B) FRANKRIJK: Dr. Kerkhofs: „De
Franse kerk is weinig geïnspireerd.
Voor mij is de noodtoestand in Frank
rijk nabij: in de grote steden heerst
een echte celibaatscrisis. De bisschop
pen voeren intussen een domme
struisvogelpolitiek. Zij hebben de en
quête in verband met het november-
beraad in Lourdes (met de priesters)
niet willen publiceren. De „contes
tatie" van de priesters, die uit de
„Prêtres Ouvriers" stamt, richt zich
niet op verandering van kerkelijke
structuren, maar op de verhouding
kerk - wereld."
Over Frankrijk bestaan geen we
tenschappelijk verantwoorde gege
vens. Alleen staat vast, dat het zeer
geringe aantal priesterroepingen in
1969 met nog eens 41 procent is te
ruggelopen, zodat 't nulpunt bereikt
is.
C) W.-DUITSLANDDe priesters
staan hier ver van hun bisschoppen.
Deze spanning heeft inmiddels tot
een georganiseerd verzet geleid. Of
ficiële gegevens zijn nog niet aanwe
zig, wel wordt een onderzoek voor
bereid in verband met de synode van
1972. Da huidige theologiestudenten
hebben inmiddels met meer dan 90
pet. hun voorkeur voor ontkoppeling
uitgesproken. De woordvoerder van
kardinaal Döpfner heeft laten weten,
dat zelfs in het conservatieve Beieren
de gelovigen steeds minder afwijzend
tegenover gehuwde priesters staan.
De waarnemer namens het Duitse
episcopaat te Noordwijkerhout heeft
zich zeer positief over de besluiten
inzake het celibaat uitgelaten.
D) IN ENGELAND wordt de vraag
naar ontkoppeling voor het eerst in
kleine kring gesteld. Ierland daaren
tegen wordt er van dag tot dag ster
ker mee geconfronteerd.
E) PORTUGAL, dat al het geringste
aantal priesters telt van heel Europa
staat voor een acuut probleem, de
afname neemt schrikbarend toe. Dit
land zit, als de ontwikkeling zich
voortzet, over enkele jaren zonder
priesters. Ook hier speelt het celi
baatsvraagstuk een grote rol. Terwijl
de bisschoppen van SPANJE, uitge
zonderd de progressieve kardinaal
van Toledo, hun priesters bezweren,
dat aan het celibaat niet te tornen
valt, spreken de presidenten van se
minaries, officiële priestergroepen,
en vooraanstaande leken van een
groeiende crisis: zowel wat betreft
het aantal roepingen als het aantal
uittredingen. In Baskenland is de
contestatie zeer fel.
F) TALIë. Een kleine enquête in
Turijn, Ravenna en Bologna, heeft
gewezen dat het merendeel der pries
ters voor ontkoppeling is. Overigens
is van dit land nauwelijks iets be
kend. In verband met een bisschop
penconferentie over* jjhe't priester'--
vraagstuk in juni a.s. wordt een en
quête gehouden onder alle priesters.
Bij de 212 vragen wordt „celibaat"
en „gehuwde priester" niet aange
roerd, omdat voor het Italiaanse epis
copaat de kwestie definitief van de
baan is sinds de pauselijke encycliek
„Sacerdotalis Coeiibatus".
G) OOST-EUROPA: Het aantal pries
terroepingen is daar nog steeds groei
ende. Alleen door post-eonciliair den
kenden worden kritische vragen ge
steld. De bisschoppen vrezen dat de
problematiek uit het westen zal over
waaien.
Hier, en trouwens ook in Canada
en Australië, heeft in de laatste jaren
een omkering van de pyramide
plaatsgehad: het aantal wijdingen
loopt met grote percentages terug,
terwijl de uittredingen toenemen.
Voor de V.S. staat vast, dat het ce
libaat de hoofdoorzaak is.
Van het werelddeel als geheel
is weinig exact bekend. In Noordoost-
Brazilië 13 de noodsituatie zo dwin
gend, dat reeds enkele bisschoppen
besloten hebben de gehuwde priester
in te voeren. De overige bisschoppen
willen eerst komen tot het diakonaat
van gehuwde mannen en vervolgens
tot de gehuwde priester. Zij menen
dat dit voor Rome meer aanvaard
baar zal zijn.
De bisschoppenconferentie van Zam
bia heeft Rome reeds twee keer ver
zocht de ontkoppeling van ambt en
celibaat door te voeren. Tot nu toe
geen antwoord. Elders willen de bis
schoppen de vraag niet stellen om
het contact met Rome open te hou
den Het celibaatsvraagstuk echter
is voor heel Afrika zeer acuut. Het
is immers bekend, dat zeer veel in
heemse priesters in concubinaat le
ven Hypocrisie wordt er tot systeem.
Dr. Kerkhofs: „Zowel Afrika als La-
tijns-Amerika zitten binnenkort met
grote massa's gelovigen, maar zon
der priesters."
Alleen in Azië kunnen grote ge
biedsdelen worden aangewezen waar
het celibaatsvraagstuk zich nog niet
voordoet, b.v. in Japan en de Chinese
wereld Dit kan samenhangen met
het feit dat het secularisatieproces
daar nog te weinig op gang gekomen
is.
Overal ter wereld vallen de klas
sieke argumenten 'voor het behoud
van de celibaatsplicht weg. De bij
belse fundering „omwille van het
rijk Gods" is door de exegese ont
zenuwd. Deze tekst is volgens des
kundigen van toepassing op het hu
welijk. Nieuwe visies op persoonlijke
relaties, op erotiek en seksualiteit
degraderen het verplichte celibaat
tot een onmenswaardig gegeven
(waarmee vanzelfsprekend niets ge
zegd is ever het vrijwillig gekozen
ongehuwde leven).
Sociologisch gezien is de celibaats
plicht slechts een manipulatie waar
mee de kerk zeggingsmacht kan uit
oefenen over haar personeel. Het
nieuwe priesterbeeld geeft geen
compensatie voor het offer van het
celibaat: de priester is zijn alles
beheersende status zowel in de kerk
als in de politiek, in de boerenbond,
in het jeugdwerk enz. kwijt geraakt.
Daar komt dan nog bij, dat juist
de priester, als iemand die „beroeps
matig" gelooft, het meest kwetsbaar
in zijn geloof is. Dr. Kerkhofs: „Het
is nog maar de vraag of je voor je
hele leven priester kunt zijn. Want
dit betekent dat je ook in je hele le
ven door en door gelovig moet zijn.
In een gesloten christelijk systeem
was dat allemaal mogelijk, maar nu
wordt het als schijn en bedrog aan
gevoeld."
In de noodsituatie, waarin de kerk
over de gehele wereld verkeert in
haar groei naar een nieuw kerk. en
dus ook priesterbeeld, verwacht dr.
Kerkhofs alles van de lokale kerken
die met concilies en synodes pressie
op de leiding kunnen uitoefenen.
„Onze eerste opdracht vanuit het
(Van onze financieel-economische
medewerker)
TILBURG De Amerikaanse
economische situatie is bijzonder
onzeker. De verwachtingen over
het verloop van de investeringen,
de lonen en prijzen, de rentestand
en de werkgelegenheid spreken
elkaar tegen. Optimisme en pes
simisme kenmerken de voorspel
lingen van allerlei experts.
De inflatoire ontwikkeling van lo
nen en prijzen is op het ogenblik
het grootste zorgenkind voor de
Amerikaanse regering. Ook in 1969
werd de economie van het land met
inflatie bedreigd, doch deze kwam
voort uit een grote vraag naar con
sumptie- en investeringsgoederen die
het aanbod uit de produktie over
trof Prijsstijgingen en vergrote in
vesteringsinspanningen die zich ont
laden in snelle rentestijgingen, wa
ren hiervan het onmiddellijke ge
volg.
Maar nu is onder invloed van de
krapte op regionale arbeidsmarkten
en een minimale werkeloosheid (3,5
procent hetgeen bijzonder laag is
voor de V.S.) het loonpeil gaan stij
gen Nieuwe grote loonsverhogingen
staan voor de deur. Hoewel de re
gering bij de ondernemers erop heeft
aangedrongen zich schrap te zetten
tegenover hoge looneisen, moet een
voortzetting van de loon-prijsspiraal
worden verwacht. De loonsverhogin
gen zullen voor een belangrijk deel
worden afgewenteld op de prijzen,
hetgeen weer nieuwe looneisen zal
oproepen
Hoewel het nominale bruto natio
nale produkt over 1969 met niet min
der dan 8 procent t.o.v. het vooraf
gaande jaar is gestegen, blijkt de
reële verbetering dus na aftrek
van prijsverhogingen niet meer
dan 3 procent te zijn geweest. Deze
cijfers zijn een overtuigende illustra
tie van de inflatoire ontwikkeling.
Het is de regering-Nixon in 1969
niet gelukt om de inflatiespiraal tot
stilstand te krijger ondanks een
krachtig monetair beleid. Het be
langrijkste instrument van dit be
leid was de politiek van geldkrapte.
De banken werden aan banden ge
legd met betrekking tot hun kre
dietverlening aan het bedrijfsleven
dat in grote mate een beroep op
hen deed om de stijgende investerin
gen te kunnen financieren.
De federale regering heeft zelf
het goede voorbeeld gegeven door
een overschot op haar uitgaven te
scheppen zodat de bestedingsim
puls van overheidszijde nauwelijks
aanwezig is geweest. De koopwoede
moet gezocht worden bij de particu
liere besteders die zoveel mogelijk
kochten, omdat zij prijsstijgingen
verwachtten.
De toegenomen investeringen van
het bedrijfsleven kunnen niet alleen
worden verklaard uit de uitbreiding
van de produktiecapaciteit om aan
de gestegen consumptieve vraag te
kunnen voldoen. Zij hebben ook be
trekking op diepte-investeringen dat
wil zegga. op investeringen die ar
beidsbesparend zijn. De regionale
krapte op de arbeidsmarkten en het
tekort aan geschoold personeel in
verschillende bedrijfstakken heeft
hierbij een grote rol gespeeld. Dit
zal tot gevolg hebben dat de struc
turele werkeloosheid straks bij
een eventuele recessie groter zal
zijn dan voorheen.
De regering-Nixon wordt nu ge
confronteerd met de monetaire ge
volgen van de belastingherziening,
die reeds vijftig jaren geleden is
voorbereid De opbrengsten van de
inkomstenbelasting zijn gefixeerd op
een vast bedrag van 750 dollar
(vroeger was dit 600 dollar) Voorts
vinden een aantal verlagingen
plaats di<= de Amerikaanse fiscus
binnenkort ruim 9 miljard dollar per
jaar minder zullen opleveren.
Deze belastingverlaging zou zich
kunnen ontladen in een nieuwe be
stedingsimpuls, hetgeen de produk
tiecapaciteit nog meer onder druk
zal zetten Gevolg hiervan is een
nieuwe bestedingsdrang in de inves
teringssector, hetgeen weer leidt tot
hogere prijzen en stijgende rentes
De regering kon niet langer deze
belastingherziening uitstellen, te
meer daar zij heeft aangekondigd in
1970 de defensie-uitgaven van 77
miljard dollar tot 71 miljard dollar
te zullen verlagen.
Deze ruimte is echter reeds be
stemd voor projectenfinanciering in
de stadssanering en ten behoeve van
sociale voorzieningen, voorts worden
nieuwe militaire uitgaven beraamd
voor volgende jaren waarvoor enige
reservering van fondsen gewenst zou
zijn.
De geleidelijke terugtrekking van
de Amerikaanse troepen uit Zuid-
Vietnam voorkomt dat plotseling
aan de hoogconjunctuur die nu
reeds vijf jaren onafgebroken voort
duurt een einde komt met alle
nare gevolgen die op sociaal terrein
daaraan verbonden zijn. De Ameri
kaanse economie krijgt door deze
politiek de gelegenheid zich aan een
vredessit.uatie aan te passen hetgeen
met name voor de industrie die aan
het leger levert, van groot belang
is voor een continue produktie en
werkgelegenheid
De regering hoopt nog steeds dat
haar krapgeldpolitiek voldoende zo
den aan de dijk zet die de inflatie-
golf moet tegenhouden. Indien deze
politiek dit jaar enig effect zou heb
ben, behoeft de regering geen on
sympathieke loon- en prijsmaatrege
len te nemen, hetgeen in politiek
opzicht nu eenmaal altijd prestige
verlies betekent in de ogen van de
kiezer.