Zeeuwse bevolking nam in
1969 met recordaantal toe
BIERVLIETSE
KERSTBOOM....
Uw
toeverlaat
bijGRIEP
midden-
te Axel
Opus 4 van Pepijn:
feestelijk cabaret
Jongeren mogen geen
„arbeidskracht" zijn
„Oorlog over Zeeuws-
Vlaanderen"
instuif zeeland
HOEK GROEIDE PROCENTUEEL HET STERKST
Lichte vorst
Terneuzense
Graansilo
Maatschappij
overgenomen
Nieuwe
uitbreiding
DOW
Document humain
LOPIGE
FLIJST VAN
AL CENTRUM
ESTELD
Geen nachtelijke
diensten van openbaar
vervoer in Brabant
en Zeeland
ING
Verdere agenda
ie zaal
jes Dongen
n
^anisatie
Jkschool
Hoogwater
Vestigingsoverschot
Plus en min
„Het Getij" in
's-Heerenlioek
Mr. Van Aartsen gaat
op bezoek in Tholen
en St.-Annaland
„Mosselen bankenplan"
I61BS
iedereen weet-Aspirine helpt.
CONTACTMIDDAG
AMATEURTONEEL
Enquête KWJ-Vlissingen:
VAN MENSEN DINGEN EN DADEN
Juist verschenen
Illustraties
Fragmenten
POLITIEKE
DUIDELIJKHEID
DE STEM VAN WOENSDAG 28 JANUARI 1970
urgemeester Van Dijke in
en vergadering hierop een
had gegeven, trok de heer
beschuldigingen weer in.
oorstel betuigde de raad
adhesie aan de motie van
iteraad Aardenburg, waar-
het provinciale bestuur
ngedrongen op spoedige
van een provinciaal ar-
overige gedeelte van de
da heeft de Axelse ge-
td weinig moeite gehad,
urd werden een voorstel tot
vaststelling van de reke-
n de takken van dienst en
meenterek en ing betreffen-
nstjaar 1967 en een voorstel
ng van nog niet door de ge-
agekomen voorwaarden in-
ndtransactie met de her-
emeente Axel.
een onzer verslaggevers)
De Stichting Gemeen-
rk Hulst heeft in het rap-
het sociaal-culturele een-
r Hulst de voorlopige tarief-
endgemaakt voor de huur
den in dit toekomstige cen-
ij de tarieven is o.m. on
gemaakt tussen gebruik in
■n avond en het al dan niet
an entree.
ïrprijzen zijn zodanig, dat
/an het toekmostige cen-
or verenigingen financieel
>t onaantrekkelijk is. Boven-
taat in grote mate gelegen-
onderlinge overeenkomst
telling van afwijkende huur-
e komen, al is voor de ver-
zalen in de meeste geval-
een minimumprijs vastge-
e grote zaal zal zo onder
lens de middaguren dertig en
i vijftig gulden betaald moe-
en. Onder voorbehoud even-
dan geen entree wordt ge-
loeten de bezoekers wel toe-
jzen betalen, dan zijn die be-
esp. 60 en 75' gulden huur.
ementen voor veertig
repetities zullen resp.
>aan kosten. Buitentarief', bij
comst te bepalen, doch meer
5 en f 100; commercieel ta-
doch meer dan f 100. Dit
«drag geldt zowel voor mid-
avonduren.
ciaal tarief kan bij overeen-
i-orden bepaald, maar be-
linimaal f 7,50 en f 10.
'ebruik van de kleine zaal
prijzen als volgt: zonder en-
,50 en f 10; met entree f 1»
buitentarief f 25 en f 35;
cieel gebruik minimaal f "5
sociaal tarief f 3 en f 5. Het
rzaaltje heeft een eenheidsta-
resp. f 3 en f 5 voor middag
d. Daarnaast zullen er vitn-
den verhuurd.
ijzen zijn bewust zo laag mo-
■nouder, In de toelichting op
ven staat in het rapport on-
r, dat het „buitentarief is
voor huurders van buiten de
nder het sociaal tarief vallen
■iteiten, die met zeer gebrek-
ddmiddelen diensten willen
ten behoeve van de bevol-
,ls voorbeelden worden ge-
ziekendagen, kindervakantie-
wellfare-activiteiten.
i een onzer verslaggevers)
JEN Op de pedagogische
ie voor meisjes in Dongen zijn
igen gehouden over de demo-
van het onderwijs. In een
commentaar" wordt voor
een nauwkeurig onderzoekin
naar de vraag of bepaalde
p.c bepalingen verhinderen dat
awoordigers van directie, do-
studenten en ouders zitting
in het bestuur. Het bestuur
■den uitgenodigd om, tot de
isatie, deel te nemen aan de
ringen van de beleidsraad,
in waarin directie en docen-
personen) en tien studenten
lebben. M
het gebied van de prakn-
van zaken op de basisschool
nodige voorstellen gedaan. W
ral zou het klasseboek, waar-
vkeurig wordt genoteerd wie
en wie afwezig zijn, moeten
afgeschaft. Verder wilde men
-r praktijkuren, een betere in-
zowel van de pedagoog als
vakdocenten en een videore-
als hulpmiddel bij het onder-
en donderdag 29 januari.
In op Zoom: 7.39 en 19.59;
'ert: 6.53 en 19.18; Made
tien 10.09 en 22.45; Terneu-
12 en 18.47; Vlissingen: 5.M
5; Wemeldinge: 7.29 en 13.i*-
(Van een onzer verslaggevers)
BIERVLIET In Biervliet zijn
h wonderen de wereld nog niet
uit, In de Burgemeester Maarle-
veldstraat torent nog steeds, een
maand na het „verlichte bomen-
feest", een kerstboom. Weliswaar
afgetuigd, maar nog altijd even
glorieus. Of het toeval is, dat de
boom voor een bierhandel staat en
nog wel in Biervliet is een vraag,
die niet beantwoord zal worden.
Misschien is het gerstenat toch
voedzamer dan wij vaak denken.
VLISSINGEN Cabaret Pepijn,
dat deze week een toernee door het
Zeeuwse landmaakt, begon zijn Opus
4 in een totaal uitverkocht? zaal van
Britannia in Vlissingen. Oostburg,
Terneuzen, Middelburg en Goes ko
men deze week ook nog aan de beurt,
dit alles inv erband met het 25-jarig
jubileum van de Zeeuwse Volksuni
versiteit. Wij geloven dat het be
stuur van deze instelling moeilijk een
?'er programma had kunnen kiezen
inderdaad een feestelijk gebeuren,
waarmeeeen jubileum werkelijk „op-
Eeluisterd" wordt.
Men zou misschien kunnen zeggen,
dat Paul van Vliet zelf voor de pan
's wat te weinig aan bod komt,
maar wil geloven eerder dat dit
■■Boos opzet" Is- Langs de weg van
velejiedjes worden we naar het ei
genlijke hoogtepunt gevoerd, en ook
"ij deze liedjes, bijna allemaal ge
schreven door Liselore Gerritsen, was
er een geleidelijke opgang te bespeu
ren van goed naar zeer goed.
Het goede dat direct opvalt zit zo
vele
Vooruitzichten
voor donderdag
cn vrijdag,
"Pgesteld door
nri K.N.M.I. op
dinsdag
oil 18.0# uur:
Overwegend
droog, perioden
met zon en in de nacht
Plaatsen lichte vorst.
Weersvooruitzichten in cijfers ge
middeld over Nederland,
voor donderdag: aantal uren zon:
tot g; min.-temp.: van ongeveer
normaal tot 4 graden boven normaal;
max.-temp.: omstreeks normaal;
ans op een droge periode van min-
o i?s uur: procent; kans op een
serieel droog etmaal: 90 procent.
oor vrijdag: aantal uren zon: 2
1 7; min.-temp.: omstreeks nor-
mÜii ,max--temp.: omstreeks nor
maal; kans op een droge periode
an minstens 12 uur: 95 procent;
ans op een geheel droog etmaal:
Procent.
wel in de heel aparte melodieën en
begeleidingen van pianist Rob van
Kreeveld, als in de teksten, die stuk
voor stuk getuigen van een uitste
kend taalgevoel. Wanneer weer dan
nog aan toevoegen, dat de mogelijk
heden van Liselore bijna onuitputte
lijk schijnen, dan is het duidelijk, dat
we hier al te maken hebben met ca-
baretkunst. van hoog gehalte. Zij weet
door haar stem, mimiek en voor
dracht zoveel varlateie aan te bren
gen, dat het geenogenblik gaat ver
moeien en een wat zwakker nummer
graag op de koop toe genomen wordt.
Als een van de eerste hoogtepun
ten zouden we graag willen noemen;
Dialoog,d at zij samen met Fred Hu-
gas bracht, een uitstekende persifla
ge van het absurde toneel. Daarnaast
was er een verrukkelijk DingetjeG),
zeer speels en met veel raffinement
gebracht, terwijl ook Het moment op
viel door zijn bijzondere kwaliteiten.
Fred Hugas nam nog een sterk pan
tomimisch liedje Het droeviste dans
je voor zijn rekening ene xcelleerde
in De hond.
Tot slot was er een prachtig ad
vertentielied Het weekend. De twee
blazers, diezo hier en daar het pro
gramma doorbraken, vonden we ln
het begin erg goed, maar de vijfde
keer hadden we het toch echt wel ge
hoord.
Na de pauze was voornamelijk het
woord aan Paul van Vliet en dat
bleek ook in Opus 4 weer in zeer goe
de handen te zijn. Zonder ook maar
één ogenblik zijn „Haagse" bescha
ving te verwaarlozen, wist hijin wei
nig tijdhet talrijke publiek mee te
slepen. Ook hier waren er duidelijk
enkele hoogtepunten. In de eerste
plaats Zo zijn we toch gemiddeld, of
niet soms?, maar nog sterker in Au
toriteiten ochtengymnastiek. De re-
gelreihte topper werd echter Bram
in de commune, een creatie zoals
men ze niet veel te zien krijgt bij Ne
derlands cabaret.
Tenslotte gaf hij, ter ere van het
jubileum nog een kostelijke visie op
het Zeeland van straks, waarna het
ensemble voor een uitsmijter zorgde
lri The Pppijn Four. Een geweldig
plezierige avond, waar het publiekte-
recht zeer enthousiast voor bedank
te. Wij wensen Peppijn nog. heel veel
succes op de Zeeuwse toernee.
A. HELLWIG
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG In het jaar
1969 heeft de provincie Zeeland,
voor zover is na te gaan, zijn
grootste bevolkingsgroei in zijn
geschiedenis meegemaakt. De
toeneming van het bevolkings
aantal bedroeg 3.831 zielen, waar
bij een geboortenoverschot van
2.390 en een vestigingsoverschot
van 901 personen.
In 1968 nam de bevolking toe met
3.376 inwoners, het jaar daarvoor be
droeg het saldo 3.083. Volgens de
voorlopige cijfers, ons door de pro
vinciale griffie verstrekt, telde Zee
land op 31 december j.l. 153.105 man
nen en 152.559 vrouwen, waarmee de
totale bevolking op 305.664 komt (in
1968: 301.833).
De sterkste groei heeft zich voor
gedaan in de gebieden, waar de in
dustrialisatie aantrekt: Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen en de Wal-
cherse kanaalzone. Procentueel was
Hoek de gemeente, die het sterkst is
gegroeid.
Het geboortenoverschot was hoger
dan in de jaren daarvoor. Het totale
geboortenoverschot in de afgelopen
tien jaren 1960 tot en met 1969
Bedroeg 26.827. In dezelfde periode is
de Zeeuwse bevolking van 283.721
met 21.943 gegroeid. Procentueel be
droeg in het afgelopen decennium
deze groei 7,7%. In de periode 1930
tot i960 nam de bevolking toe met
13.8%.
In 1830 woonden er nog 137.266
mensen in Zeeland. In 1880 waren
dat er 188.740, in 1920 245.117 en in
1950 was het inwoneraantal 271.669.
Het vestigingsoverschot lag vorig
Jaar boven dat van 1968, toen het
799 bedroeg. Daarmee werd de lijn,
die zich in 1966 omboog, doorgetrok
ken.
Het jaar 1966 leverde namelijk vooi
Bet eerst sinds 1880 een vestigings
overschot op, en wel van 643. In 1967
was dit overschot 547 personen. Met
net resultaat van 1969 komt het to
tale vestigingsoverschot vanaf het
keerpunt 1966 op 2.890 personen.
Het is overigens niet voldoende ge
weest om het tijdvak 1960 tot en met
1969 met een vestigingssaldo te kun
nen afsluiten. De jaren 1960 tot en
met 1965 gaven n.l. een vertrekover
schot te zien van 7.774 zielen. In feite
heeft Zeeland in het afgelopen de
cennium dus een vertrekoverschot
/an 4.884 moeten noteren.
Van de 78 gemeenten, die Zeeland
op 31 december j.l. nog telde, waren
er drie, die vorig jaar een sterfte-
overschot boekten, waaronder Zuid-
dorpe en Zuidzande met resp. min 6
en min 4. Vestigingsoverschotten
hadden vorig jaar 22 gemeenten, ter
wijl 55 gemeenten een vertrekover
schot moesten incasseren. Eén ge
meente bleef wat dit betreft gelijk.
Ook in 1969 heeft de groei zich met
name afgespeeld in die delen van de
provincie, waar de vestiging van in
dustrieën voortgang vindt. Dat wordt
direct duidelijk, als men ziet, dat
Walcheren met een vestigingsover
schot van 1.079 personen uit de bus
kwam en Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen
een vestigingssaldo van 568 personen
boekte. Alle andere Zeeuwse gebieds
delen zagen meer mensen vertrekken
dan komen.
Middelburg boekte (evenals in 1968)
het grootste vestigingsoverschot, n.l.
553 personen, hetgeen minder was
dan in 1968, toen het 695 bedroeg.
Ook Vlissingen had een vestigings
overschot en een aanmerkelijk gun
stiger resultaat dan in 1968, toen er
sprake was van een vertrekoverschot.
Terneuzen had in 1969 een vesti
gingssaldo van 267 tegen 443 ln 1968.
Interessante vestigingsoverschotten
boekten de gemeenten Axel (163),
Sas van Gent (138), Hoek (101),
Veere (78), Hulst (69), Valkenisse
(67), Oostburg (50), Domburg (47)
en Goes (188).
Wanneer men voor enkele gemeen
ten de procentuele groei van het in
wonertal berekent, dan blijkt, dat vo
rig jaar de gemeente Hoek met een
groeipercentage van 5,75 aan de kop
ging. Andere percentages waren
Axel: 3,08; Middelburg: 3; Terneu
zen: 2,84; Vlissingen: 2,18; Oostburg:
2,12; Hulst: 1,61; Zierikzee; 0,89 en
Tholen: 1,04
(Van een onzer verslaggevers)
's-HEERENHOEK De medewer
kers van de economisch-huishoude-
lijke en sociaal-economische voor
lichtingsdienst van de NCB zullen op
dinsdag 3 februari in zaal „Jeugd-
hoeve" in 's-Heerenhoek het toneel
spel „Het Getij" opvoeren. Aanvang
'9.30 uur
(ADVERTENTIE)
MIDDELBURG. De commissaris
der koningin in Zeeland, mr. J. van
Aartsen, zal op woensdag 11 februari
een officieel bezoek brengen aan de
gemeente Sint-Annaland en Tholen.
Het bezoek aan Sint-Annaland begint
om kwart over 10, dat aan Tholen
om half drie.
Direct na aankomst zullen inwo
ners van de betrokken gemeenten,
^die zich daartoe van tevoren bij de
burgemeester hebben aangemeld,
door de commissaris in audiëntie
worden ontvangen. Daarna volgt een
bespreking met de burgemeester en
de gemeenteraad.
(Van een onzer verslaggevers»
TERNEUZEN De N.V. Aug. de
Meijer Zonen in Terneuzen en de
Graan Elevator Maatschappij
(GEUM) n.v. te Rotterdam hebben
gezamenlijk de aandelen verworven
van de n.v Terneuzense Graansilo
Mij
Beide bedrijven zullen hun over
slag. en andere activiteiten ten dien
ste van het graanverkeer over Ter
neuzen bundelen mot de activiteiten
van de n.v. Terneuzense Graansilo
Mij.
De GEUM stationeerde eind 1967
een drijvende elevator in Terneuzen,
later gevolgd door een tweede ma
chine. De n.v. Terneuzense Graan
silo Mij. werd in 1961 opgericht door
enkele firma's uit de graanhandel en
de graanverwerkende industrie.
Door de nieuwe combinatie kunnen
ten behoeve van het graanverkeer
over Terneuzen alle diensten worden
geboden, zoals overslag en opslag
van granen en derivaten, drogen en
schonen denatureren, declareren en
bevrachten. Gehoopt wordt, dat Ter
neuzen niet alleen een grotere rol
gaat spelen in het graanverkeer ko
mende uit Frankrijk, doch ook in
het inkomende verkeer met bestem
ming Vlaanderen en Noord-Frank
rijk, waarvoor Terneuzen gunstig is
gelegen
(Van een onzer verslagegvers)
TERNEUZEN In de loop van de
volgende maand zal in de gemeente
huizen van Hoek en Biervliet, als
mede op het kantoor van hét water
schap de Verenigde Braakmanpolders,
ter visie worden gelegd de concessie
aanvraag van DOW Chemical Neder
land aangaande de indijking van de
mosselbanken ten noorden van de
Braakman. Het gaat om een gebied
van ongeveer tweehonderd hectare,
dat DOW wil gebruiken voor zijn
nieuwe uitbreiding.
£-91
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG. Het Zeeuws
Centrum voor het Amateurtoneel or
ganiseert op 31 januari om 14.30 uur
in het verenigingsgebouw te 's Heer-
Hendrikskinderen een contactbijeen
komst voor alle toneelverenigingen
boven de Westerschelde. Het reizend
Zeeuwsch-Volkstoneel uit Hulst zal
op deze middag de eenakter De dolle
hond opvoeren.
Het doel van de contactbijeenkomst
is. dat de aanwezige tonelisten van
eikaars opmerkingen, wensen en kri
tiek leren. Een bijzonder element zal
zijn: de discussie tussen de aanwezi
gen over hetgeen het RZVT voor
het voetlicht brengt.
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA In de carnavalsperiode
worden in Noord-Brabant en Zeeland
tijdens de nachtelijke uren geen ex
tra-diensten ingelegd van het open
baar busvervoer.
Dit in tegenstelling tot Limburg,
waar in samenwerking met het Ver
bond voor Veilig Verkeer verschil
lende openbare vervoersbedrijven
voor extra-vervoer zullen zorgen.
Volgens de BBA is het wegens het
personeelstekort niet mogelijk de
dienstregeling hiervoor uit te brei
den.
Bovendien zou het gebrek aan be
langstelling en het bevuilen van de
bussen in Brabant volgens het Ver
bond voor Veilig Verkeer ook een
rol spelen.
In Zeeuwsch-Vlaanderen zijn te
weinig grote carnavalscentra om het
openbaar streekvervoer daarvoor uit
te breiden gedurende de nacht.
Wel is de BBA bereid, evenals ver
schillende particuliere maatschappij
en in Noord-Brabant, zaken te doen
met verschillende verenigingen, zo
dat zij geen enkele financieel risico
loopt.
(Van een onzer verslaggevers)
VLISSINGEN De Katholieke Werkende Jongeren in Vlissingen hebben
in de loop van deze maand een enquête gehouden onder het winkelend pu
bhek m de binnenstad van Vlissingen. Hoewel, naar de KWJ mededeelt, hier
eerder van een steekproef dan van een grondig opinie-onderzoek moet wor
den gesproken, zijn toch enkele duidelijke conclusies naar voren gekomen.
Op de vraag of het juist is dat jongeren veelal op 13-jarige leeftijd een be
roep moeten kiezen, antwoordden 74 procent van de ondervraagde vol
wassenen met „nee". Vijf procent had geen mening.
Tweeënveertig procent van de ondervraagden vond verhoging van de leer
plichtige leeftijd noodzakelijk en wel tot 17 jaar, terwijl 30 procent zich van
een mening onthield.
Niet minder dan 88 procent van de ondervraagden wist niet wat artikel 12
van de Arbeidswet (het recht van jonge werknemers op vormingsonderwijs
in bedrijfstijd) inhield.
Een krappe meerderheid van 52 procent vond, dat vorming voor de wer
kende jeugd verplicht moest worden gesteld. De overblijvende 48 procent
zagen dit vormingsonderwijs als een recht van de jongeren.
Op de vraag of de overheid voldoende voor de werkende jongeren doet
antwoordde 74 procent met „nee". Twee procent der ondervraagden onthield
zich van een antwoord.
Een der vragen luidde: „Vindt u dat werknemers aangesloten moeten zijn
bij een vakbond?" Hierop zei 86 procent der ondervraagden; ja. Er waren 5
procent onthoudingen. Niet minder dan 91 procent van de ondervraagden
vond het onjuist als werkende jongeren van 15 tot en met 18 jaar als „ar
beidskracht" worden aangeduid. Zij vonden de term „leerling" of „jongere"
beter. Vijf procent had geen mening.
OOSTBURG Oorlogslectuur
en oorlogsliteratuur staan hoog in
koers bij het overwegend man
nelijke lezerspubliek. Daarbij
spelen vele motieven een rol die
maken dat men daartegen niet
het minste bezwaar kan maken.
Belangstelling in de jongste ge
schiedenis, een teruggaan in de
herinnering naar wat men zelf
heeft meegemaakt, vormen daar
van wel de meest positieve. Be
denkelijker wordt het wanneer zo
wel bij lezer als schrijver sensa
tiezucht en „heroïsme" een
woordje gaan meespreken en
dat is helaas ook maar al te dik
wijls het geval. Tegenover sensa
tionele, heroïsch-romantische pro-
dukten uit de stroom van oorlogs
lectuur kan slechts harde afwij
zing onze houding zijn, omdat zij
vooral die jongeren, die zelf de
mensonwaardige ellende niet aan
den lijve hebben meegemaakt,
vertrokken beelden en valse ro
mantiek voor ogen tovert.
Omgekeerd kan men zeggen,
dat alle oorlogsliteratuur en -lec
tuur de moeite waard is en een
zin vervult die op grond van de
nuchtere feiten en zuivere weer
gave van de werkelijkheid het af
schuwelijke en mensonterende van
het fenomeen oorlog scherp in
prent of het daarbij nu gaat om
een roman, een stuk geschied
schrijving of een uitgave van do
cumenten. Natuurlijk, er zijn
voortreffelijke oorlogsromans ge
schreven die het walgelijke van
de oorlog beklemtoonden. De in
de eerste wereldoorlog spelende
roman van Erich Maria Remar
que „Van het westelijk front geen
nieuws" is er altijd nog een van.
Er verschenen uitstekende histo
rische documentaires en onder
die over de tweede wereldoorlog
denkt men onmiddellijk aan Cor
nelius Ryan's „De langste dag".
Maar indrukwekkender en af-
schuwwekkender zijn meestal
toch nog de verzamelingen met
getuigenissen van de mensen die
er onmiddellijk bij betrokken wa
ren en er het slachtoffer van wer-
lang zo in het stikdonker. Alleen
het fluiten en inslaan van grana
ten blijft voortduren. Soms even,
tot onze grote opluchting, een
korte adempauze, waarna de hel
weer in alle hevigheid losbarst.
Het stelt onze zenuwen danig op
de proef en het wekt achteraf
verwondering hoe je het met zo'n
groot aantal mensen in de kleine
kelder hebt kunnen uithouden.
Soms, wanneer er weer zo'n adem
pauze is, verwachten we elk
ogenblik de Tommies. We zien
met groot verlangen naar onze
bevrijding uit. Maar we weten
niet dat onze bevrijders nog da
ten".
genlang op zich zullen laten wach
„Twee zwaargewonde Duitse
soldaten worden binnengedragen
Bij de een, een jonge officier, is
de voet totaal verbrijzeld. De an
der is zwaar getroffen in de arm
Deze laatste is een al wat oudere
man. Tevens komen nog twee
lichtgewonde soldaten onze kei
der binnen. Kennelijk hebben de
Duitse stellingen in de boom
gaard enige voltreffers gehad
Nu ze genoodzaakt zijn de boerde
rij te ontruimen, kunnen de hun
gewonde kameraden niet meene
men. Hoewel het eigenlijk niet
mogelijk is dat er in onze kleine
ruimte nog eens vier mensen bij
komen, worden we door de niet
gewonde soldaten min of meer
gedwongen de gewonden toch bij
ons te nemen. Ze verzoeken ons
om voor hen te willen zorgen en
een hunner legt uit hoe we hen
moeten behandelen. Om het kwar
tier bij de een het been en bij de
ander de arm enige minuten af
binden. Deze zwaar gewonden
zijn op primitieve wijze verbon
den en het is hun aan te zien dat
ze zwaar lijden. Verband of ver
dovingsmiddelen hebben we he
laas niet ter beschikking. De twee
lichtgewonde Duitsers trekken
zich stilzwijgend terug in een hoe
van de kelder. Ze zijn waar
schijnlijk meer oorlogsmoe dan
gewond en worden later op de
dag door een officier uit hun
schuilplaats gehaald. Hierdoor
krijgen we tenminste weer wat
ruimte De twee zwaargewonden
blijven bij ons en worden zo goed
mogelijk door ons verzorgd. Niet
alleen zijn het van harte eens met
deze hulpverlening aan de Duit
sers. Maar voor anderen geldt
hier de liefde van mens tot mens.
En heeft God niet gezegd: Hebt
uw vijanden lief? Zij die de ge-
den: uitgaven waarin de brieven
en de laatste woorden van solda
ten werden verzameld, de getui
genissen, opstellen en tekeningen
van kinderen die in het kamp
Auschwitz opgesloten waren en
het niet overleefden. Het zijn
juist deze documenten die ons
met het hart op de gruwelijke
werkelijkheid van de oorlog druk
ken en die aan alle z.g.n. roman
tiek voorgoed een eind maken.
Tot deze ooriogsdocumentenlec-
tuur behoort ook het zojuist bij de
Uitgeverij Pieters te Oostburg
verschenen boekje „Oorlog over
Zeeuws Vlaanderen". De schrij
ver ervan is P. J. Noebaart,
voorheen te Terneuzen, thans te
Middelburg iu een administra
tieve functie werkzaam. Toen de
oorlogshandelingen in juli 1944
over Zeeuwsch-Vlaanderen los
braken. was Notebaart een der
tienjarige leerling van de Oost-
burgse H.B.S. Van juli 1944 tot
aan de bevrijding en de komst
van koningin Wilhelmina aan de
grens bij Ede hield scholier Note
baart een dagboek bij en het is
dit dagboek dat de inhoud van ge
noemd boekje vormt.
Een authentiek document dus,
dat de oorlogshandelingen, de
evacuaties, de reacties op de vij
and en de landgenoten om hem
heen weergeeft, gezien door de
bril van een schooljongen. Er is
hier geen sprake van chronologi
sche geschiedschrijving, van lite
raire pretentie of wat dies meer
zij, of, zoals de schrijver in zijn
voorwoord (bedoeld is: woord
vooraf) zelf zegt „veeleer van
een verhaal waarin de lezers
zichzelf zullen terug herkennen,
want de belevenissen en gebeur
tenissen daarin beschreven zijn
door honderden Zeeuwsch-Vla-
mingen op dezelfde wijze en nog
erger ervaren". Het relaas dus
van bombardementen, evacuaties
en al wat daarmee geestelijk en
materieel gemoeid is. bedreigin
gen en verwoestingen met als
apotheose de bevrijding. Van het
rustige pretentieloze schrijven en
noteren van de dertien-jarige jon
gen gaat soms een suggestieve
krach; uit.
wonden verzorgen doen dit op
een vriendelijke manier en de pa
tinten zijn er erg dankbaar voor.
Wat heeft die jonge officier een
pijn. Toch houdt h zich flink en
probeert af en toe wat te praten
Hij vertelt dat hij ook aan het
Oostfront gevochten heeft, onder
andere bij Kowel. Hij vergelijkt
de strijd hier met die in Rusland
en vindt dat deze even hevig ge
voerd wordt. In Rusland is hij
echter nooit gewond geweest.
Van strijdlust is bij hem niets
meer te bespeuren".
Ter illustratie enkele fragmen
ten. „Die eerste dag in de kelder
verstrijkt langzaam. Eijna iedere
minuut wordt in spanning be
leefd. Het is 10 oktober en het
wordt al vroeg donker, wat zal de
nacht ons brengen? Van slapen
kan geen sprake zijn. Bedden zijn
er niet en bovendien is er geen
plaats om ze neer te leggen. Som
migen zitten op de traptreden
van de kelder en anderen gewoon
op de stenen vloer. Wij jongens
zitten dan weer op en dan weer
onder een tafel die in de kelder
staat Maar wat duurt de nacht
Deze kleine sober geschreven
fragmenten mogen bewijzen dat
alle Zeeuwsch-Vlamingen die de
oorlogsdagen hebben meegemaakt
hun eigen lotgevallen en gevoe
lens tijdens bombardementen, eva
cuatie en verwoestingen zullen
herkennen. Het boekje is geïllus
treerd met merendeels onbeken
de foto's van de verwoestingen te
Aardenburg, Suis, Oostburg, en
met bijzondere opnamen als die
van het bezoek van de Duitse ge
neraal Rommel aan Oostburg of
van de komst van konigin Wil
helmina als zij in Zeeuwsch-
Vlaanderen bij Ede voor het eerst
na de bevrijding de voet op Ne
derlandse bodem zet. Zo is dit
keurig uitgevoerde boekje een
sympathiek „document humain"
over de oorlog in Zeeuwsch-
Vlaanderen dat ons de kostbaar
heid van de vrede eens te meer
doet beseffen.
WILLEM ENZINCK
Enige tijd geleden stond er een in
gezonden stuk in deze krant, waar
in ene heer A. C. de Kooning uit
Goes inging op de vraag of de vak
beweging wel of niet aan politiek
moet doen.
De heer A. C. de Kooning gaf
uiteraard zijn eigen mening weer.
Toch ontstonden er verwikkelin
gen rondom het ingezonden stuk,
want velen die het beter wisten,
schreven het toe aan een andere
A. C. de Kooning, die voorzitter
van de Statenkring Middelburg
der KVP is
Het gevolg was, dat deze laatste
De Kooning door politieke vrien
den en anderen werd opgebeld
met de vraag of hij sums van poli
tieke kleur verschoten was.
Welnu, dat is niet het geval. De
heer A. C. de Kooning van het in
gezonden stuk is een andere dan
de heer A. C. de Kooning van de
KVP. De ingezonden stukken-
schrijver woont in Goes, Naere-
boutstraat 24 en de Statenkring-
voorzitter woont in Lewedorp. En
hiermee hebben wij een flink brok
politieke duidelijkheid geschapen!
t
