IRKERIJ
Bontmode bedreigt
diverse diersoorten
H. Priemus: wonen, creativiteit, aanpassing
Tips en raadgevingen in verband met artrose
s
I
I
ers
ING
camouflage
opmerkingen
DOEN UW GEWRICHTEN PIJN DOOR HET VOCHTIGE WEER?
IISTRATIEVE
rrl.)
IBEDIENDE
plrijven
ONGERS
I
I
I
I
fm's
edrijf N.V.
.drijven
MONGERS
I
I
■■■hbH
VOORAL VERSIERING
STATUSSYMBOOL
HALT VIA EERGEVOEL
DE STEM VAN ZATERDAG 24 JANUARI 1970
18
l
Dor diverse werkzaam- 31
-17.00 uur op de af- gl
N.V., Ravelstraat 30, B|
IRAADSSINGEL 149
Inde aktiviteiten kontakt met
|ei' a. zullen in nauwe samen-
verantwoording krijgen voor
ote woningbouwprojekten in
wordt als eis gesteld dat de
(geven aan een of meerdere
verk kan indelen en koördi-
Ihnieken van planning, voort-
l.d, waarbij hij gesteund zal
let bedr bureau,
(ikkeling is ruime praktische
noodzakelijk.
iter b. zullen in nauwe samen-
If hoofduitvoerder de verant-
lan gehele of onderdelen van
andstad Holland.
I soortgelijke funktie is nood-
lin overeenstemming zijn met
landig geschreven sollicitaties
bovengenoemd adres.
I worden met de bank-, giro-
lierbij aan een meisje van 18
I: het bezit van M.Ü.L.O.- en
llsmede van het praktjjddiplo-
(m ofwel studerend hiervoor.
1 werkelijk geïnteresseerd zijn
Lidvak is 'dit een interessante
liternationaal georiënteerd be-
Ivoornamelijk bestaan uit het
In binnenkomende gegevens
pcestations uit de gehele we-
,i akkuraat meisje met U.L.O.-
J kennis van de Franse, Duitse
li en een type-opleiding.
sollicitatie, die u gelieve te
- Afdeling Personeelszaken,
11
woningen waar je
méér mee kunt
BREDA Dezer dagen kregen we toevallig het huurcontract van bewo
ners voor een nieuwe flat onder ogen. De bepalingen daarin over hetgeen
de nieuwe bewoner wel en niet met zijn woning mag doen waren zo uit
voerig, dat zij spraken van een angstig vermoeden, dat de hele flat de
prooi zal worden van een afbraak en verbouwingswoede. Bij voorbaat
scheen de verhuurder er al van uit te gaan, dat bewoners nooit tevreden
zullen zijn met de indeling en de inrichting en daar zelf wel correcties in
zullen aanbrengen. Dat vermoeden is nog niet zo vreemd, want be
halve de keuze van het behang blijft er voor bewoners van onze mo
derne betonnen „opbergdozen" niet zoveel over om tot een persoonlijk
gekleurde en aan de leefwijze van het gezin aangepaste bewoning te
komen.
Zoals de zaken nu staan lijkt het
zinvol in de woningbouw aanpas
singsmogelijkheden te bieden, bere
kend op allerlei veranderingen die in
het gezin plaatsvinden of van buiten
af komen en waarbij de zelfstandig
heid van de bewoner in het geding
is. Dat is één van de conclusies, die
dr. ir. H. Priemus (28) trekt in zijn
bock „Wonen, kreativiteit en aanpas
sing": een onderzoek naar de voor
waarden voor de meest haalbare aan-
passingsmogelijkheden in de woning
bouw. Een pleidooi om minder vast
gepinde woningen te bouwen, waar
door het mogelijk wordt het bewo
nen van een huis tot een interessan
tere bezigheid te maken dan het nu
meestal is. Dit geluid is niet nieuw,
maar de wijze waarop Priemus de
technische en sociale problematiek in
bouw- en woningwereld via onder
zoek op gedragspatronen aanpakt ver
dient belangstelling van ieder die di
rect betrokken is, of belangstelling
heeft voor wonen en bouwen. De
„kluif" beslaat 400 pagina's, voorzien
van tekeningen, tabellen en foto's en
is uitgegeven door Mouton (tot 15
maart S 23.50; daarna 29.50).
De instanties die huizen voor de
verkoop bouwen zijn zich de ambities
voor eigen inspraak van.de bewoner
wel bewust, zegt Priemus. Om tege
moet te komen aan deze behoefte
geven zij de bewoners de mogelijk
heid om te kiezen tussen witte, gele
ti blauwe keukenkastjes en tussen
naamplaatjes met grote of kleine let
ten, Het bieden van dergelijke keuze
mogelijkheden op zeer ondergeschik
te punten dient als afleidingsma
noeuvre teneinde de onmogelijkheid
om tegemoet te komen aan meer we
zenlijke individuele verlangens van
de bewoners te camoufleren. Men kn
l gerust stellen dat een andere bouw-
'.fchniek nodig is dan de thans ge-
I imikelijke om de bewoners inder-
id kans te geven een behoorlijke
f rol te spelen in de beslissingen over
indeling en de relaties in zijn wo
ning.
Hij pleit daarom voor een zo groot
mogelijke vereenvoudiging van de
draagstructuur, waarbij in de woning
zelf geen dragende elementen aan
wezig zijn, waardoor interne veran
deringen van wanden simpel wor
den. Vervolgens vooi een minimaal
inbouwpakket. Vereenvoudiging van
de outillage, zodat op simpele wijze
veranderingen in dit bouwonderdeel
aangebracht kunnen worden. Een
inrichting van alleen die inrichtings
stukken, die door maatvoering aan de
woning gebonden zijn. Zolang de
techniek nog onvoldoende is om bin
nenwanden e.d. op bevredigende wij
ze als imrichtingsstukken uit te voe
ren, dient men deze voorlopig als deel
vain het inbouwpakket uit te voeren,
zen, werd de creativiteit van 110
van de voorgestelde ontwikkeling, al
dus Priemus, is dat hoewel de woning
steeds waardevoller wordt, de over
heid niets méér behoeft te investe
ren. De woningen worden eerder
goedkoper dan duurder. Men hevelt
de kosten over naar de bewoner, die
enerzijds met eenvoudige financie
ringsregelingen zou moeten worden
geholpen, anderzijds de aanschaffing
van de diverse woonattributen in het
begin wat zal moeten spreiden.
Hoe kwam Priemus tot deze cn an
dere conclusie? Hij hield een bewo-
ningso-nderzoek over o.a. het gebruik
van de woning en de waardering van
wanden bij in totaal 468 huishoudens,
verdeeld over zes complexen. Om te
onderzoeken welke indeling en ruim
telijke relaties de bewoners verkie
zen, werd de kreativiteit van 110
huishuidens getest aan de hand van
maquettes, waarbij op 7 of 8 manie
ren wamden konden worden ver
plaatst. Dit experiment werd ook nog
uitgevoerd bij deskundigen. Tenslotte
werd aan 112 Nederlandse woning-
bouwdeskundigen een vragenlijst
voorgelegd over een aantal kernpro
blemen in de woningbouw. Dat dit
een grote hoeveelheid interessante ge
gevens opleverde staat uitvoerig in
dit boek te lezen.
Met behulp van een computer heeft
Priemus een denkbeeldige huishou
ding laten beslissen over één aspect
van de woning: de grootte. Uit de ge
gevens komt o.a. naar voren hoe zich
van jaar tot jaar het beeld dat een
familie van de woonsituatie heeft
(aspiratiebeeld en subjectieve ideaal
beeld) wisselt. Hieruit blijkt dat het
hiushouden vijfmaal zal verhuizen;
een frequentie die iets ligt boven het
Amerikaanse gemiddelde. Opvallend
zijn uit de onderzoeken de aspiraties
van de gezinnen om te verhuizen (on
vrede met de huidige woonsituatie).
Het is nu reeds in principe moge
lijk om via de computer te
voorspellen wat de gevolgen van een
liberalisering van de woningmarkt
zuilen zijn, zoals deze nu op goed
geluk door de overheid is gelanceerd
In een gezin vinden er in de loop
van zijn bestaan allerlei veranderin
gen plaats. De kernvraag is: hoe is
de woning zelf aanpasbaar te maken
op deze veranderingen, zonder dat
er per se er verhuizing aan te pas
hoeft te komen. Maar hoe?
Aan de hand van talrijke voorbeel
den illustreert Priemus de problema
tiek rond de zogenaamde flexibele
woning (waarbij bouwkundige ele
menten zonder tussenkomst van de
vakman kunnen worden toegevoegd,
verwijderd of verplaatst. „Met de hui-
H. PRIEMUS
f
dige technische en vooral produktie-
techmische middelen kan men niet
veel meer dan een zeer beperkte
flexibiliteit realiseren." Aanpassing
door wijziging van gebruik (polyva-
lentie) is een andere (niet onder
schreven) mogelijkheid (in de derti
ger' jaren reeds aanwezig met de zo
genaamde suites).
Tussen neus en lippen: „Een grote
verantwoordelijkheid rust op de
schouders van hen die op de woning
markt door reclame en voorlichting
de woningen aan de man moeten
brengen. Niet alleen is het gewenst
dat zij de waarheid spreken; maar
ook dat zij zich bedienen van duide
lijke, enkelvoudig te interpreteren
begrippen. Men spreekt van royale
luxe herenhuizen, als men eenvou
dige eengezinshuizen op een rij be
doelt en van een hypermoderne Ame
rican kitchen als het enige opvallen
de in de keukenuitrusting een roest
vrij stalen aanrecht is".
Voor velen misschien het interes
santste deel van het boek is het grote,
middendeel, wa*arin de resultaten
van het onderzoek naar bewonings-
wijzen te lezen zijn. Enkele opvallen
de opmerkingen:
Over het algemeen zijn er on
danks toewijzingsbeleid e.d. wei
neg „normaal" bezette woningen. Het
grootste deel van de woningen blijkt
onder- of overbezet te zijn.
Er is bijna geen huis teWi-nden in
object 40 waarin niet verbouwd is of
nog zal worden.
Slaap- en woongedeelte combine
ren (modern idee) .is in de praktijk
hier gebleken geen goed idee te zijn.
38% droogt in de keuken; 20%
in de badcel; 45% wast in de keuken
en 40% wast in de badcel.
Toen de bezetting in het woonge
bouw daalde, sloopte nagenoeg ieder
die deze glazen wand in zijn woning
had het onding eruit. Deze operatie
had echter veel consequenties.
Het ontbreken van een vaste trap
naar de begaanbare zolder is een on
toelaatbaar gebrek dat aan een groot
deel van de Nederlandse een-gezins
huizen kleeft.
In d-p schuur ontbreekt de water
afvoer,
De wanden die het hoofdvertrek
begrenzen zijn bij de bewoners bet
meest omstreden.
De toekomstwaarde van een wo
ning bleek volgens de enquête bij de
bewoners te liggen in: 1. veel ruimte,
2. aanpasbaarheid, 3. centrale verwar
ming, 4. geluidsisolatie.
Aandere toe-komstgegevens die bij
de nog te bouwen woningen gecalcu
leerd moeten worden zijn o.a.: He-t in
de toekomst meer buitenshuis gaan
eten; de groeiende vrije tijd; het plan
nen van de gezinsgrootte, die zal lei
den tot de ineenstorting van de theo
rie van een nauwe woningdifferentia-
tie; grotere vrijheid en zelfstandig
heid van de kinderen met recht op
eigen ruimte in het huis; de verva
ging van de grenzen tussen spe
cifieke mannenen vrouwen-taken
(het huis zal in de toekomst steeds
meer leeg staan, docrdat ook de
vrouw buitenshuis werkt).
„Tot nu toe zegt Priemus is
het seksuele leven een levensfacet
geweest dat in het algemeen slechts
in het diepste geheim schitterde. Toch
is aanpassing van de woning aan het
seksuele leven van de bewoners drin
gend gewenst. Een onvoldoende ge
luidsisolatie tussen woonkamer en
ouderssiaapkamer of geluidshinder
en visuele onvrijheid t.o.v. bijvoor
beeld een galerij kunnen de privacy
van de ouders aantasten. Bovendien
hebben natuurlijk ook de kinderen
recht op privacy. De mogelijkheid
hiertoe wordt geopend wanneer elk
kind zijn eigen kamer heeft, die be
hoorlijk van afmetingen is en goed
akoestisch en visueel geïsoleerd is.
Tenslotte nog twee zaken. Priemus
ho-udt een pleidooi voor het einde van
de gespecialiseerde bouwvakarbeider,
die plaats moet maken voor de all
round bouwmonteur. „In het kader
van de moderne bouw passen ta-1 van
recente verschijnselen a>ls acties te
gen het traditionele metselen te
gen zwevende vloeren, tegelzetters,
stukadoors en schilders op het werk
etc. Dat wil zeggen dat de bouwwe
reld de weg in de richting van de
„echte" industrialisatie, van de bouw
doos die in de aangepaste draagstruc
tuur kan worden gemonteerd, heeft
gevonden".
Er wordt onderscheid gemaakt tus
sen de opvattingen van deskundigen,
traditionele- en progressieve bewo
ners (vooral bij het onderzoek naar
de relatie woonruimte-ouderslaap-
ruimte en woon-ruimte-kinderslaap-
ruimte). Deskundigen en „progres
sieve" bewoners (die dichter bij elk
aar blijken te liggen) creëren moge
lijkheden, „gewone" bewoners ma
ken een keuze uit mogelijkheden is
één van de conclusies. Een onder
scheid dat aanleidin-g geeft tot nog
enkele andere interessante vergelij
kingspunten.
Dit is een bloemlezing uit een nog
veel meer omvattender boek van
deze wetenschappelijke medewer
ker aan de. th te Delft en adviseur
van de Nationale Woningraad. Een
veelzijdig denken over de toekom
stige leefbaarheid van ons land.
HENK EGBERS
«ITRAAL MAGAZIJN
magazijngegevens.
EXPEDITIE
-17.00 uur op de af- Él
N.V., Ravelstraat 30, I
(Van onze medische medewerker)
De kille vochtige winter is het jaar
getijde bij uitstek voor de reuma-
lijders. Het anti-reumaondergoed
en de lange onderbroeken worden
weer te voorschijn gehaald. De
gewrichten doen weer meer pijn,
zijn strammer en kunnen het leven
gedeeltelijk zuur maken. Daarom
I enkele elementaire gege\ ens over
artrose en de maatregelen, die we
zelf kunnen nemen om het ons
wat minder onaangenaam te ma
ken.
De uiteinden van de botten, die
in een gewricht samenkomen, zijn
bekleed met een laagje kraak
been. Artrose treedt op zodra dit
kraakbeen in kwaliteit achteruit
Saat, dof, ruw en doorzichtig
wordt. Er komen spleten in en
tenslotte kan het zelfs helemaal
verdwijnen. Aan de rand van het
bot gaw dan dikwijls benige uit
steeksels groeien. De gewrichts-
oppervlakten worden oneffen en
kunnen een schurend en krakend
geluid maken. Niet alleen het
kraakbeen en de botuiteinden,
maar ook de omliggende weefsels,
d.wz. de gewrichtskapsels, de pe
zen en de spieren worden bescha
digd. De spieren reageren hierop
met een verhoogde spanning en
telfs met een kramptoestand. Ge
volg van dit alles is pijn, stijfheid
on verminderde kracht in de aan
getaste gewrichten Artrose mag
met verward worden met reuma
tische gewrichtsontsteking, die een
voel ernstiger aandoening is.
De pijn en stijfheid zijn vooral
oelbaar bij het in beweging ko
men en het belasten van de aan
getaste gewrichten Na enkele be
wegingen wordt het gewricht weer
soepel maar de pijnen komen te
rug na te veel of te zwaar ge
bruik. Ook nachtelijke pijnen tre
den vaak op. Een bescheiden
nachtelijke oefening van de ge
wrichten kan verlichting brengen.
Vooreerst moet men leren - in
zien, dat gewrichten aangetast zijn
en dai men zich noodgedwongen
most aanpassen aan deze kwaal.
Vooral dient de aandacht besteed
te worden aan volgende punten.
Het slechtste wat men kan doen
is achter de kachel gaan zitten en
denken dat men definitief invalide
is. Wél moeten enkele regels in
acht worden genomen:
1. neem steeds een goede houding
aan. ook tijdens het werk. Een
flinke stoel met een goede leuning
is honderd maal meer waard dan
de zachtste zetel;
2. beperk het trappen lopen en het
staan tot een minimum;
3. zittend werk is aan te bevelen,
op voorwaarde dat men geregeld
kan opstaan;
4. een eindje lopen kan geen
kwaad maar neem liever de fiets,
bus of auto wanneer u grotere af
standen hebt af te leggen;
5. vermijd het versjouwen en het
heffen van zware voorwerpen.
Jammer genoeg zijn deze raad
gevingen in de praktijk dikwijls
niet te verwezenlijken. Vele artro-
selijders hebben een loopbaan in
beroepen waar zware lichamelijke
arbeid verricht moet worden. Ie
dere werkgever, rekening houdend
met de steeds toenemende sociale
lasten, vergt honderd procent ren
dement en is niet altijd te vinden
voor verandering van werktijden
en het toekennen var een extra-
rust-pauze of andere faciliteiten.
Maar zelfs indien uw werkgever
niet bereid is mee te werken moet
u niet onmiddellijk de moed opge
ven en denken, dat u werkelijk
versleten bent en afgedaan hebt.
De ondervinding heeft geleerd, dat
een versnelde beroepsomscholing
of een aanvullende opleiding dik
wijls onverwachte resultaten ople-,
veren.
Uw aangetaste gewrichten ver
gen de nodige rust Afwisselend
met niet geforceerde bewegingen.
Het best kunt u de aangetaste ge
wrichten rust gunnen door elk uur
tien minuten te rusten, door ze
niet te gebruiken of ze te ontlasten
van het gewicht dat ze moeten
dragen. Wanneer uw wervelkolom,
uw heupen of uw knieën door ar
trose zijn aangetast, kan het nodig
zijn dat u minstens een, maar
liefst tweemaal per dag een uur
plat op bed gaat liggen. Bij voor
keur een uur 's middags en een
uur voor of na het avondeten.
Laat uw arme gewrichten deze
uurtjes rust in comfortabele ma
nier doorbrengen, anders gezegd,
leg ze in de stand die het minste
ongemak oplevert. De beste stand
voor de heup en de knieën is de
gestrekte positie. Zijn' uw ge
wrichten te pijnlijk, dan kunt u
uw ledematen met kussentjes of
zakjes zand in de goede houding
brengen. Ook de vingers laat me
best rusten in gestrekte houding.
De nek dient men dikwijls van
houding te veranderen vooral bij
het handwerken, televisie kijken
of het lezen. Vergeet niet dat een
klein kussentje goed van pas kan
komen om uw nek Van de nodige
rust te voorzien.
Onnodig u te vertellen dat warm
te goed is voor uw pijnlijke ge
wrichten Zorg steeds voor een
goede gelijkmatige warmte in huis
en werkkring. Schaam u niet om
u extra-warm te kleden. Ook het
gebruik van kruiken. elektrische
kussens en dekens, straalkachel
tjes en noem maar op, kunnen de
stijfheid en de pijn ter hoogte van
uw gewrichten aanmerkelijk ver
minderen.
Goede oefeningen, dat wil zeg
gen oefeningen aangepast aan de
toestand van de getroffen gewrich
ten, kunnen flink meehelpen om
de spieren sterk te houden en de
gewrichten in de mate van het
mogelijke hun soepelheid terug te
geven. Kies uw oefeningen in over
leg met uw huisarts of behande
lende kinesotherapeut. Best doet
men de oefeningen na een warm
bad of een warme douche. Handen
en voeten kan men ook in een bak
met warm water oefenen. Na het
opwarmen zijn de gewrichten soe
peler en kunnen de bewegingen
met mider last en pijn uitgevoerd
worden. Zorg er nochtans voor
dat u niet overdrijft. Geforceerde
oefeningen hebben het- tegenover
gestelde resultaat. Slechts afwisse
ling var rust en beweging zal u
ten goede komen.
Tot zover enkele kleine tips in
verband met artrose. Denk er aan,
artrose kan u wel klachten bezor
gen maar maakt u niet ziek. Door
u te laten gaan en de moed te
verliezen kunt u er wel ziek door
worden, maar dan is het groten
deels door gebrek aan wilskracht
Die niet'tegen het leven opge
wassen zijn, grijpen natuurlijk het
minste artroseletseltje met beide
handen als excuus voor hun falen
op andere gebieden van he' leven.
Maar hier zitten we op het domein
van de vlucht in de ziekte.
(Van een onzer verslaggevers)
„Er moet een eind komen aan
de toestand dat vrouwen er trots
op zijn een mantel te dragen van
luipaard, cheetah, ocelot of sabel
marter, van diersoorten die daar
door met absolute ondergang wor
den bedreigd." Zo betoogt Dr. A.
Scheygrond in zijn brochure BONT
HANDEL EN FAUNABESCHERMING
die werd geschreven in opdracht
van het Wereld Natuur Fonds.
En hij doet aan het slot een sug
gestie waarmee hij laat zien, men
selijke (vooral vrouwelijke) aspira
ties en zwakheden dóór te hebbent
als we die super-modieuze vrouwen
het gevoel kunnen geven dat ze on
beschaafd zijn wanneer zij zich in
het openbaar met dit bont vertonen,
zullen ze het wel laten! Gelijk heeft
hij in dubbel opzicht. Want het is
onbeschaafd zo onwetend te zijn en
zo weinig verantwoordelijkheidsge
voel te hebben voor de natuur.
Een halve eeuw geleden is men
er in geslaagd een rem te zetten op
het overmatig gebruik van veren en
vogelhuiden in de mode, om daar
door uitroeiing te voorkomen.
Ook ditmaal, nu het gaat om en
kele soorten grotere oï kleinere
roofdieren, wordt gezocht naar een
rem. Maar de zaak is bijzonder ge
compliceerd. Bij de bontproblema-
tiek zijn drie groepen geïnteresseer
den Allereerst de samengestelde
groeD van jagers (en stropers), ver
werkers en handelaren van huiden
en de bontmantel; ten tweede daar-
tengenover, de dierenbeschermers
die het onnodig doden en menson
waardige methoden van doden wil
len voorkomen; de derde groep, kan
zich in veel opzichten met de twee
de verenigen maar heeft nog een
ander doel voor ogen: het bescher
men van de natuur tegen vernieling
en verarming door het uitroeien
van diersoorten.
Dierevellen en planten hebben de
primitieve mensen gekleed. Maar in
de bronstijd dus eerder dan men
meestal aanneemt, bestond de kle
ding al uit weefsels en diende bont
tot versiering. In de middeleeuwen
bereikte bontmode een hoogtepunt.
Schilderiien uit die tijd tonen niet
alleen de schoonheid maar ook het
prestige van de „happy few" het
plebs kan men daarbij in grove kle
dij maar nooit in bont bewonderen!
Rusland was eeuwenlang de voor
naamste leverancier, en dat is nog
steeds, maar nu naast Noord-Ame-
rika.
Vóór de tweede wereldoorlog
mocht bont in westerse landen nog
een weeldeartikel heten, maar het
is vandaag in brede kringen gewoon
geworden, dat de vrouw zich in het
koude jaargetijde in bont huit. of
zij dat nu doelmatig doet of niet!
Dat het flatteuze bont ooit uit de
mode zal raken, lijkt bijzonder on
waarschijnlijk Het 'vervangingsar
tikel „kunstbont" is een ander ar
tikel, geen echte vervanging.
Evenals sinds de middeleeuwen
het dragen van bont aan een elite
was voorbehouden en dus een dui
delijk symbool van hun status werd,
is het vandaag nog mogelijk van
bont een statussymbool te maken.
En wel van het sóórt bont. Er is een
heel verschil tussen een lam-jasje
van een paar honderd gulden en een
luipaardmantel van 20.000 dollar
Wie geen vegetariër is zal geen
principiële bezwaren maken tegen
het doden met snelle en humane
middelen van konijnen, schapen,
lammeren, veulens, kalveren enz.
die niet alleen gehouden worden
voor de slacht maar ook voor het
bont.
De grootste aanvoer komt echter
van pelsdierfarms, waar de dieren
speciaal voor het bont worden ge
fokt. In het begin van deze eeuw
schoten de zilvervosfarms als pad
destoelen uit de grond. Maar die
mode is zo goed als voorbij. Nu legt
men zich toe op het karakoelschaap
uit Azië. dat persianer en breit-
schwanz levert; voorts op nutria of
beverrat, nerts, bisamrat en chin
chilla.
Nertsen nemen 60% van de bont
handel op hun huid, terwijl het aan
deel van de wilde pelsdieren maar
10% van de totale omzet zou be
dragen. Niettemin is dat voor enkele
gezochte soorten genoeg om van de
aardbodem te verdwijnen.
De natuurbeschermer heeft geen
bezwaar tegen de handel in huiden
van gefokte dieren, en neemt daar
mee een wat minder emotioneel
standpunt in dan de meeste dieren
beschermers. Beiden veroordelen
wreedheid, onweideljjk jagen, strik
ken, vallen, klemmen; maar de fau
nabeschermer gaat het bovendien
om het voorkomen van blijvende
verarming van de natuur. Het zou
niet de eerste maal zijn in de ge
schiedenis uitgeroeid zün Kaapse
quagga, blauwbok, Amerikaanse
trekduif, Carolinaparkiet en vele
honderden andere soorten. (Te wei
nig wordt beseft dat ook een com
merciële bron en zelfs een eiwit
voorziening hiermee kan worden
vernietigd.) De natuurbeschermer
interesseert het dus vooral of er
jaarlijks meer huiden worden ver
handeld dan de voortplantingscapa-
citeit groot is.
Het statussymbool van de eerste
rang voert de vraag op èn de prijs;
de hande] verschuift voor een groot
deel van de legale naar de zwarte
markt die de jagers en stropers
prikkelt.
Dat hierbij weinig gewetensbe
zwaren worden gevoeld heeft het
schandaal van de zadelrobbenslach-
ting (de z.g. white-coats)'in de arc
tische wateren aan het licht ge
bracht.
Ook van een andere kant bezien,
kan schade worden toegebracht door
het willekeurig afslachten van wild.
De Canadese bevers zijn zo fel be
jaagd dat de bekende Hudson Bay
Comp. in het verleden miljoenen
vellen uitvoerde. Te laat bemerkte
men dat de dieren met hun hon
derdduizenden bever-dammen over
stromingen hadden verhinderd.
Daarom zijn er hierna weer bevers
uit Azië uitgezet! Nog andere wild
soorten ontkwamen ternauwernood
aan uitroeiing maar telkens kon een
in .ernationale overeenkomst de soort
Op het nippertje redden.
Nu spant het om het bestaan van
de ijsbeer en de gevlekte katachti-
gen. IJsberen kunnen niet dienen
tot mantel, maar in Amerika is het
erg chic een ijsbeervacht voor de
open haard te leggen. Beroepsja
gers, maar ook amateurs richten het
geweer op de snel verminderende
exemplaren, de toeristen met lange
afstandsgeweer vanaf hun plezier,
boot.
De Zuidamerikaanse jagoearhuid
dient ook zelden tot mantel of gar
nering, alleen tot jachttrofee. Toch
worden er jaarlijks 6000 gedood.
Er is niets moeilijkere dan hier tus
senbeide te komen, want een in
heemse jager kan drie maanden le
ven van de opbrengst van één huid.
Afrikaanse luipaarden zijn daaren
tegen modieus hoogst belangrijk. In
1963 werden er 50.000 gedood, de
stropers drongen zelfs wildreserva
ten binnen. De huiden werden clan
destien opgeslagen, illegaal over de
grenzen gebracht. Niet meer dan
800 passeerden d-e douane! Er wordt
geschat dat over tien jaar geen Afri
kaans luipaard meer zal bestaan als
er niets gebeurt! Het jachtluipaard
of cheetah is uit Azië al practisch
verdwenen zodat de Indiase maha-
radja's deze prachtige dieren zijn
gaan betrekken uit Afrika.
Theoretisch is beperking op de
jacht mogelijk, maar controle in de
uitgestrekte jachtgebieden niet te
realiseren. Het zeldzaam worden
van de soort jaagt de prijzen op en
maakt stropers en smokkelaars vin
dingrijker en brutaler. Een beroep
op het fatsoen van bonthandel
en publiek is de enige oplossing.
Verleden jaar heeft een der groot
ste bonthandelaren ter wereld, Kap
lan in New York, het besluit geno
men voorlopig af ie zien van de
verkoop van luipaard- en jachtlui
paard-artikelen. Met bewogen woor
den riep Kaplan per advertentie de
vrouwen op. mee te helpen aan de
strijd tegen het verdwijnen van
deze elegante dieren. „Koop en ge
niet van bont. maar spaar de te snel
verdwijnende luipaarden en chee
tahs!" Even nobel was het besluit
van de Nederlandse Stichting Bont-
waarborg en de Federatie van werk
geversorganisaties in bet bontbedrijf
on- geen whitecoats meer te ver
werken of te verkopen.
Ons Koninklijk Huis en dat van
Engeland heeft het voorbeeld ge
geven met het besluit geen „kat-
achtigen" meer te dragen. Een
voorbeeld dat niet zonder uitwer
king zal zijn op ijdeler vrouwen
van lager afkomst.
Rechts boven
Nertsen van de fokkerij.
Links onder
Luipaard, zonder enige andere
functie dan versiering.
Links boven
Luipaard ten voeten uit.
Rechts onder
Synthetisch langharig material
(Borg) Leuk maar geen vervanging
van bont.
I t'
is?
