Tandbederf eigenlijk net
zo iets als verkoudheid
CHE'S LAATSTE WOORDEN
Lekker stoken zonder
schoorsteen!
Ooievaars
Stereogram
Dominee
rechter
charmante
koffiepot
In jaren 70
krijgen tandartsen
in Amerika
meer vrije tijd
'lë (Frans)
SLAND i
SLAND II
SUSKE
en WISKE
tij stapte brutaal naar binnen tn vil niet
r'J" CLaars"efJ£°£Z/e°ZlS£": Z'ZSSml
iNERKLANKEN
LITIEKE TRIBUNE
ANSE LES.
fLTURELE KRONIEK.
!DEDELINGEN
URNAAL
IRCUS WELBY
'-feuilleton.
►RIZON.
EUWE FILMS
URNAAL
EUWS
HOOLTELEVISIF,
lOR DE KLEUTERS
HOOLTELEVISIE
LITILK PROGRAMMA
)OR DE KLEUTERS
IMMENT NE PAS éPOU-
R UN MILLIARD AIRE.
Jiilleton.
URNAAL
S.RNAQUEUR
EUWE FILMS
URNAAL
URNAAL EN WEERBE.
CHT.
SIGN FOR LIVING.
ïerikaanse speelfilm.
XUALMORD
cumentair programma
URNAAL
mmentaar en weerbericht.
iERBERICHT VOOR DE
NTERSPORT.
EUWS EN WEERBERICHT
AAT EN MUZIEK
TUALITEITEN EN MU
SK
I UND PARIS
'-film
!NN MAN DEN TEUFEL
NNT
■spel (Kleur)
EUWS
tualiteiten en weerbericht
UIIR 20
tective-serie (Kleur).
nsl.nieuws.
3CUSSIE.
TZIKAAL AMUSEMENTS.
OGRAMMA (Kleur).
EUWS.
erbericht en weerbericht
>r de wintersport.
ster: pop- en countrymu-
00 Nieuws.) 16.00 Nieuws.
■RRrrr.. hitparade. 17.00
17.02 Actualiteiten. 17.07-
laijijofdraaiik: verzoekpla-
unma.
EL NEDERLANDS 324 M
fieuws. 12.03 Gevarieerde
(12.40-12.48 Weerbericht,
ogen en SOS-berichrten voor
>ers.) 12.55 Buitenlands pers-
13.00 Nieuws, weerbericht,
chiten en dagklapper. 13.20
is'k. 14.00 Nieuws. 14.03 Ka-
■k. 15.00 Casinomuziek. 16.00
16.03 Beursberichten. 16.09
oonmuziek. 16.15 Voor ou-
;eraars. 17.00 Nieuws, weer-
n mededelingen. 17.15 Jazz-
18.00 Nieuws. 18.03 Popmu-
1 Paardesportuitslagen. 18.30
:s. 18.33 Grammofoonmu-
i Verkeerstips. 18.40 Gram-
uziek. 18.45 Sportkroniek,
lwenken. 18.55 Intermezzo,
.iws, weerbericht en actuali-
.40 Intermezzo. 19.45 Poli-
:ending. 19.55 Grammofoon-
20.00 Openbaar Kunstbezit,
kbespreking. 20.25 Grammo-
:k. 20.30 Hoorspel. 21.25 Ca
rt. 22.00 Nieuws, berichten
:1e kroniek. 22.20 Gevari-
(ramma. (23.00-23.10 Nws.)-
Nieuws.
rijdag 9 januari
„VERSUM I 402 M
7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend-
>k. 7.20 Lichte grammofoon-
8.00 Nieuws; 8.11 Radio-
8.30-8.33 De froenteman).
Internationaal Spectrum:
muziek en moderne orkest-
ron.). (9.35-9.40 Waterstan-
10: 10.00 Voor de kleuters,
eidsvitaminen (gr.). (11.00-
ïws.). 11.30 Komt vrienden
nde: programma rondom
ied. 11.55 Beursberichten.
LVERSUM II 298 M
00 Nieuws. 7.11 Het leven-
7.16 Stereo: Badinerie:
muziek (gr.). (7.30 Nieuws,
iliteiten. 7.50 Overweging.
lieuw?.) 8.30 Nieuws. 8.32
uisvrouw. (9.00 Gymnastiek
lisvrouw.) 9.40 Schoolradio.
?o: Semi-klassieke orkest-
p~.). 11.00 Nieuws. 11.03
ieken. 11.55 Mededelingen.
USUM m 240 EN FM
9.00 Nieuws. 9.02 De Eddy
3w. (10.00 Nieuws.) NOS:
1.03 De Felix Meurders
DE STEM VAN DONDERDAG 8 JANUARI WO
DE OOIEVAAR heeft met ernsti
ge moeilijkheden voor gezinsuit
breiding te kampen. De achteruit
gang van de ooievaarsstand is in
vele westerse landen te wijten aan
verdelgingsmiddelen, zoals die wor
den gebruikt op land- en tuinbouw
bedrijven. In Afrika gebruikt men
verdelgingsmiddelen voor het uit
roeien van sprinkhanen.
Een ooievaar kan gemiddeld een
leeftijd van 19 jaar bereiken. In ge
vangenschap soms 24 jaar. Hij eet
alles wat maar eetbaar is en het
mag harteloos klinken, maar zelfs
zijn gestorven jongen behoren daar
toe. Eerlijkheidshalve moet gezegd
worden dat hij of zij, als er tenmin
ste nog andere jongen in leven zijn,
het half verorberde beest weer aan
hen afstaat.
Dat gaat enigszins onsmakelijk:
nadat de wormen, kikkers, insekten,
muizen, sprinkhanen, mollen, vissen
of zelfs levende kippekuikens zijn
geconsumeerd rispt het ouderpaar
het lekkers op en spuugt het over
het nest met jongen uit die zich
vervolgens daaraan tegoed doen.
Wanneer een fouragerende vogel
laag komt overvliegen drukken de
jongen zich plat op het nest, als bij
een luchtalarm.
Met hun nog zwarte snavels pro
beren ze daarna te nemen wat er
te krijgen valt. Bij het van snavel
tot snavel toedienen van water
worden de kleine vogels meteen
door de ouders gedouched. Ook
houden ze van tijd tot tijd een grote
schoonmaak. De veren worden glad
gestreken en het dons wordt ge-
pluist. Na 8 tot 10 weken geven de
jongen zichzelf vliegles. Bij wijze
van oefening hebben ze dan reeds
wat geklapwiekt boven het ouder
lijk nest en op een goede dag trek
ken ze de wereld in.
WM
1
AMERIKAANSE - tandheel
kundigen zien mogelijkhe
den om in de jaren '70 tandbe
derf bijna geheel uit te roeien.
Zij baseren hun hoop hierbij op
aanwijzingen van tamelijk re
cente datum, die de theorie ver
sterken dat tandbederf net als
de gewone verkoudheid een in
fectieziekte is, veroorzaakt door
bacillen.
De Amerikaanse marine en parti
culiere onderzoekers in de Verenig
de Staten en elders zoeken naar
een vaccin of een ander middel om
de baciilengroei tegen te gaan.
De redenen voor het onderzoek
liggen voor de hand. Zo is tandbe
derf het meest voorkomende li
chaamsgebrek onder kinderen en
minderjarigen en is bijvoorbeeld
98 procent van de Amerikaanse be
volking .erdoor getroffen. Geschat
wordt dat in de Verenigde Staten
800 miljoen tanden aangetast zijn
door caries. In Vietnam moet ge
middeld een op de acht militairen
voor perioden tot vijf dagen uit de
strijd worden genomen om zijn ge
bit met spoed te laten behandelen.
Daarbij komt, dat volgens schat
tingen van de gezondheidsautoritei
ten, door uitschakeling van caries
als volksziekte de gemiddelde tand
arts in de Verenigde Staten de
helft van zijn tijd beschikbaar
krijgt voor andere gevallen en jaar
lijks ongeveer een miljard dollar
bespaard wordt.
Seymour Kreshover, directeur
van het bureau voor tandheelkun
dig onderzoek van de Amerikaanse
openbare gezondheidsdienst, is er
van overtuigd dat men een geza
menlijk streven tandbederf in het
komende decennium bijna geheel
kan worden uitgeroeid.
Kreshovers overtuiging is ge
grondvest op proefondervindelijke
aanwijzing dat tandcaries een in
fectieziekte is, die veroorzaakt
wordt door een bijzondere groep
bacteriën die zich op het gebit ves
tigt. Deze bacteriën doen de kool
hydraten uit het eten gisten, waar
bij voor de tanden schadelijke zu
ren en enzymen vrijkomen.
Vroeger werd volgens dr. Kres
hover aangenomen dat alle zuurpro-
ducerende bacteriën verantwoorde
lijk waren voor tandbederf. Nu be
schikt men over een wat genuan
ceerder beeld: zo dragen sommige
zuurverwekkers bij tot ontkalking
van de tanden, terwijl weer ande
re afwijkende eigenschappen heb
ben.
Sommige bacteriën, met name
de zogenaamde streptococcus mu
ting, krijgen extra aandacht. Deze
produceren door het omzetten van
sucrose ordinaire suiker een
kleverige, suikerachtige substantie,
dextran, die zich in lagen op de
tanden afzet. Bij laboratoriumproe
ven op dieren is ontdekt dat een en
zyme, dextranase, in staat is de
dextranlaag van tanden te verwij
deren en ook verdere vorming van
zo'n laag te voorkomen. Deze ont
dekkingen zijn bevestigd in be
perkte controleonderzoeken bij
mensen, maar 't staat niet definitief
vast dat dextranase tandbederf bij
mensen kan tegengaan.
Kapitein Gordon Rovelstad van
het geneeskundig bureau van de
Amerikaanse marine gelooft dat
het mogelijk is een vaccin te ont
wikkelen tegen de streptococcus
mutans. Uit Engeland is het afge
lopen jaar gemeld dat door toedie
ning van een vaccin, vervaardigd
uit levende streptococcen die ver
zameld waren uit een aangetaste
mensentand, een scherpe daling
van het tandbederf bij proefdieren
optrad.
Het vaccin kan echter niet zo
maar voor mensen worden gebruikt.
Het is namelijk mogelijk dat door
toepassing van levende of zelfs
dode streptococcen, in het men
selijk lichaam antistoffen worden
opgewekt die gevaar voor het hart
inhouden, met name in de vorm
van rheumatische koorts.
Aan de Northwestern universiteit
zou men volgens Rovelstad in sa
menwerking met onderzoekers van
de marine een spoor hebben gevon
den, die misschien tot een omzei
ling van dat probleem kan leiden.
De voorlopige resultaten wijzen in
de richting van mogelijke vervaar
diging van een vaccin uit onge
vaarlijk materiaal. Daarmee zou
den de eiwitten in de celwanden
van de streptococcen kunnen wor
den aangetast, waardoor hun groei
zou worden belemmerd.
Deze methode staat in scherp
contrast met de conventionele aan
maak van vaccins uit volledige ba
cillen levende of dode die de
produktie van antistoffen tegen de
zelfde soort bacillen moeten opwek
ken.
„ER IS maar één marnier om een
Europa te maken: De Gaulle moet
gaan".
GASTON DEFFERRE IN 1965
ZO NIET een vreemde, dan toch
een ongewone eend in de bijt (van
de post-Apollo-11-maanliteratuur)
is het album „Voeit op de Maan".
Het bijzondere van het album is
dat het bestaat uit een LP, een uit
voerige set stereo-kleurenfoto's met
bijbehorende stereo-kijker en een
oompakt, maar indringend geschre
ven tekst van Gerton van Wagenin-
gen over de Apollo-11 en wat daar
na moet komen, verlucht met fraaie
kleurenfoto's.
Als zodanig is dit album, of Ste
reogram, een historisch document.
Op de LP, welke dient om toelich
ting te geven op de dertig stereo
plaatjes eveneens door Gerton van
Wageningen) hoort men ook de
stemmen van Neil Armstrong en
Buzz Aldrin als zij de eerste radio
reportage vanaf de maan verzor
gen. De historische melding „Hous
tonTranquillity Base.... the
has landeden Arm
strongs beroemde „giantstep" ont
breken vanzelfsprekend niet.
De dieptefoto's zijn fascinerend.
Jammer alleen is dat de bijbehoren
de kijker van licht karton is. Dit
maakt hem kwetsbaar in handen
van de allerjonigsten, waaronder
men toch ook maan-enthousiasten
vindt. De foto's zijn nagenoeg alle
maal genomen met een Hasselfolatt-
camera. Elk object werd met zeer
korte tussenpozen vanuit twee of
meer posities gefotografeerd. Daar
door ontstond de uitzonderlijke
scherpte en de min of meer sensa
tionele natuurlijke diepte.
Toppers zijn foto's van een kra
ter, een kraterwand en de Apollo-
eabine tegen de maanhorizon (ge
nomen vanuit de LM). Er bevinden
zich in de set ook enkele echte ste
reo-dia's van maanstenen die later
mee naar de aarde werden geno
men maar die gefotografeerd wer
den óp de maan, tegen hun natuur
lijke achtergrond. Deze foto's wer
den genomen met een nieuwe ex
perimentele stereo-camera.
Het album kwam tot stand met
medewerking van de NASA. Het
wordt op de markt gebracht door
de organisatie C. P. Hafkamp in sa
menwerking met Meulenhoff-Bru-
na N.V. „Voet op de maan" lijkt ons
een document van blijvende waar
de voor iedereen die een herinne
ring aan het historische moment,
waarop de mens voor het eerst voet
zette op de maan, wil bewaren.
W. KOCK
Voet op de maan. Een Stereogram -
Gerton van Wageningen e.a. - C. P.
Hajkamp Meulenhoff-Bruna. Prijs
f 43,-.
DRIE BOLIVIAANSE solda
ten namen deel aan de moord op
Ernesto Che Guevara, volgens
een boek dat zojuist verschenen
is. Aldus meldt het Engelse zon
dagsblad The Observer. Het
boek verschilt in enkele details
van de versie van Fidel Castro,
toals hij die weergaf in zijn voor
woord bij het Boliviaanse Dag
boek van Guevara.
Che werd op 8 oktober 1967 ge
vangen genomen, nadat hij gewond
was geraakt door een kogel in zijn
been. Castro zegt dan dat Che niet
wilde praten en dat hij een dron
ken officier sloeg, die hem trei
terde. De schrijver van het nieu
we boek, een Boiiviaans journalist,
zegt dat Guevara verschillende
woordenwisselingen had met een
militaire bevelhebber.
Daarna kwam het bevel van La
Paz, de hoofdstad van Bolivia,
dat Che doodgeschoten moest wor
den. In de middag van 9 oktober
verscheen een sergeant in de school,
waar Guevara gevangen werd ge
houden, van wie Castro zegt dat de
ze soldaat dronken was. Volgens
de Boliviaanse journalist beledigde
Che de sergeant, waarop deze ver
schillende kogels op hem afvuurde.
Guevara leefde echter nog na deze
aanval, kroop nog een eindje ver
der en sprak zijn laatste woorden:
„Adios hy'os nios, Aleida, her-
mano Fidel". Ofwel: „Vaarwel, mijn
kinderen, vrouw en broeder Fi
del (Castro). Op dat moment kwam
een luitenant met twee soldaten
binnen. De officier schoot hem
dwars door het hart, terwijl één
van de soldaten hem een
door de keel joeg.
DOMINEE WORDEN is tegenwoor
dig een kwestie van een postzegel.
Voor degenen die nog niet op de
hoogte zijn van het bestaan van de
Universal Life Church, hier enkele
gegevens. De ULC is een door
vele regeringen erkende kerk. Het
„hoofdbureau" zetelt in Californië.
Deze kerk vindt dat het voor ieder
een vrij moet zijn om zijn religie
op die manier te beleven en te be
lijden, die hem het beste ligt. Door
heel simpel een briefkaartje te stu
ren kun je dominee van deze kerk
worden. Je krijgt dan een officiële
bul. Voor Nederland zijn er twee
contactadressen; postbus 2000 in Nij
megen of via Peter van Lieshout,
't Hoogt 478 in Amsterdam.
De Universal Life Church telt
185.000 dominee's verenigd in 4.000
kerkgenootschappen. Als je dus rin
hebt om „geestelijke" van beTOep
'te worden, weet je wat je te doen
staat. De voordelen van het domi
neeschap zijn in ieder geval legio.
Je kunt je vrienden trouwen of do
pen, preken houden, en misschien
dat de keuringsdienst van het leger
er ook wel intrapt en je veldpredi
ker of buitengewoon dienstplichtig
maakt
(ADVERTENTIE)
Met DRUgasar gasverwarmlng,
op de buitenlucht aangesloten dooreen
opening in de buitenmuur.
Meer dan 40 verschillende uitvoeringen,,J
van klein tot groot!
'nDRUgasar
werkt tegen de
buitenmuur
Koninklijke Fabrieken Diepenbrock&.Reiger»N.V.,lHft
1 ev re&ivui oe ïwGLuwew pul
SA/SL re/Pt/&wepe/v...
Pssstlbljdatjeer
bent'Mis de ploegbaas
m cenmnemcrjenectik;
brutale vleóel!
jac/nto. ore <r/cw mogbvct. ceervep.
ccpoete» u/r Ge»eGe.\r»e/o vooo
oe pee»rep, oatwa/cv oe
roep/er£vv...
