BOZE GEESTEN VERJAGEN
OF AGRESSIE AFREAGEREN
k
De mens
wordt
zichzelf
de baas
charmante
Koffiepot
Topstory
Jazzpoll est
Gemoedelijk en Gastvrij
Impressie
o kan dieewsxwKm
en van de Indiase overheden In
kwamen tijdig toe! Ie maharadja enzjjn lijfwachten
z'/tt .t*gWF^Tiaa"^houdenInhetrdorji ficersr -qrote
v^liMdg t)int<m ^tele dageafaiw-^, jif
iDERLAND II
:LGIë (Nederl.):
:LG/ë (Frans)
UITSLAND I
)UITSLAND II
Bier kan overal vandaan komen, maar als we nou
een bierstad hebben, mensen... wat zullen we
dan nog langer praten? Bier uit Breda!...
zo is het al bijna drie-en-een-halve eeuw.
Bier dat al net zo is als Breda zelf: gemoedelijk en
gastvrij. Breda Bier... proef het zelf!
Kappers
"Prachtig! Lao tnaakrMgoo}
en komt met Muite snoeótq
terug! 1
Cessna zalhemnagezonden worden
en een l'jnvllegtuïg- deensehen tent/s naar
w/s waar hu als.,.
Satire
DE STEM VAN WOENSDAG 31 DECEMBER 1969
PO y 8S4.KJ 'K HOUD JG PPA/ /A/ A/A AM
DEI? *V£ r RVEQGK/S OA/I'VE i~ 7~/6E TOE -
P-ASS'A/6 UAAJ DE O/ET EA/ HET
OA/&EI/OEGO U/TOEEEA/EA/ UAfJ
—Y OPE A'S ACE EUA/CT/ES
poyaeAA/
DATaSA7HQ
ONTWrnTNE(\ MENENZlCHm
Nê&S KENté% mtt^rnXW-
Z4A /y BEQECHT
tVOf?D£U
i u.DAsr m Fu Cms sen herstelperiode door-
V/WZVNm^DfN.
Qv HET EERSTE STATION WORDT LANBIK BE-
VRijD. DE BULLEBAK BLljRT EB iNH/PPELS AL
VANDOOR TEZiiN. -
.ih moet not
even bij Sidonia
mi 5T
Dót is vreemdJn dót
verkten huisje heb ih
w$ nooit licht gezien
HILVERSUM IX 298 M
J KRO: 7.00 Nws. 7.11 Het >«v^.
loord. 7.16 Stereo: Badmerie.
leke muz. (gr.). (7.30 Nwj^0o-810
let.; 7.50 Overweging! t°- hujs-
Iws.) 8.30 Nws. 8.32 Voor de de
[rouw. (9.00 Gymnastiek v uhad#
fcisvrouw9.40 Stereo^s,
[tod. orkestwerken (g1"-]; Meded-
[l .02 Voor de zieken. U.oo
HILVERSUM UI 240 M EN FJ
I VARA: 9.00 Nws. 9.02 De N0g:
leefeer Show. (10.00 ^WS'M ^jers
ll.OO Nws. 11.03 De Felix Mem
DE VERVULLING van een eeuwen
oude droom betreding van de
maan door de mens is in de
jaarlijkse enquête van Associated
Press onder de bij dit agentschap
aangesloten Amerikaanse kranten
aang" wezen als de grootste gebeur
tenis van het jaar
Als tweede „topstory" werd de
Vietnamese oorlog genoemd en als
derde de verwikkelingen rond se
nator M. Kenngdy. De andere ge
beurtenissen waren:
i. Het Amerikaanse gerechtshof, in
het nieuws door het aftreden van
rechter Abe Fortas na de be
schuldiging 20.000 dollar te heb
ben ontvangen van de familie
stichting van de financier Louis
Wolfson en door de senaatsafwij-
ing van Clement F. Haynsworth
jr., die door Nixon als rechter
was voorgedragen.
5. Onrust op de universiteiten en
colleges.
6. De orkaan Camille.
7. Het Arabisch-Israëlische conflict.
8. De dood van ex-president Eisen
hower.
9. Verovering van het wereldkam
pioenschap honkbal door de New
York Mets.
10. Veroordeling van Earl Ray tot
99 jaar wegens de moord op Mar
tin Luther King en berechting en
vonnissing van Sirhan B. Sirhan
wegens de moord op senator Ro
bert Kennedy.
STEEK VANAVOND om twaalf uur
geen biljartbal in uw mond. Want
zo'n ding gaat er wel in, maar al
leen langs operatieve weg er weer
uit.
VOOR DE vierde achtereenvolgen
de keer hebben de lezers van Ne
derlands enige jazzperiodiek Jazz-
wereld de favoriete jazzmusici van
het jaar gekozen. De jaarlijkse poll
was onderverdeeld in een groot aan
tal categorieën en in de afdelingen
Nederland en buitenland.
Bij de resultaten valt vooral het
succes op van Duke Ellington, die
de categorieën „Big Band", „Ar
rangeur-componist" en „musicus
van het jaar" won. Meervoudige
winnaars waren verder Ornette Co
leman (altsax, combo, plaat van
het jaar), Archie Shepp (tenorsax
en plaat van het jaar) en in Neder
land Har. Bennink (drums en di
verse instrumenten). Tenslotte werd
Hans Dulfer gekozen tot algemene
jazzmusicus van het jaar. waarmee
de jazzwereldlezers evenals in voor
gaande jaren de winnaar van de
Wessel Ilcken prijs tevens tot mu
sicus van het jaar kozen. Trombo
nist Willem van Manen was in zijn
categorie de meest overtuigende
winnaar met 60 procent van het to
taal aantal stemmen.
HET JAAR 1969 IN BEELD
DUCK SOUP
Film van de Marx Brothers.
NOS
-22.35 journaal
NOS
de fabeltjeskrant
(Kleur)
JOURNAAL
1 STAPHORST, HET ZWARTE
SCHAAP VAN NEDERLAND
(Kleur) Documentaire
journaal
tros
9 DE SPAANSE BRABANDER
(Kleur) Toneelstuk van G.A.
Breaero (in samenwerking
met de Nederlandse Comedie).
CVK-IKOR-RKK
0 CHRISTENEN IN LATIJNS-
AMERIKA
1. Traditionalisme. Filmrepor
tage
NOS
0 23.15 journaal
5 nieuwjaarsconcert uit
r wenen.
9 eurovisie.
Skispringen in Garmisch-Par-
tenkirchen.
;0 KLEINE ZOMERBLUES
Tjechische film.
10 natuurfilm
15-18 05 IJSSHOW IN INZELL
.5 ZANDMANNETJE
0 VOOR OUDERE KIJKERS
,5 FILMKLUCHT
0 FRANSE TAALWENKEN
i2 CULTURELE RUBRIEK
17 MEDEDELINGEN
10 JOURNAAL
5 DORIS DAY SHOW
0 ONVERBETERLIJK, MAAR
NIET ZONDER ZORGEN,
TV-spel.
,0 NIEUWE FILMS
0 NIEUWS
5 nieuwjaarconcert uit
WENEN.
10 SKISPRINGEN IN GARMISCH
PAKTENKIRCHEN.
50 LE RAFIOT HéROIQUE.
Film
10 VOOR DE KLEUTERS
25 DTBERVILLE.
Jeugdfeuilleton.
55 KINDERORKEST
25 VOOR DE KLEUTERS
30 LES GALAPIATS OU LE TRé-
SOR DU CHATEAU SANS
NOM. Feuilleton.
00 JOURNAAL
30 AMUSEMENTSPROGRAMMA
20 NIEUWE FILMS
00 JOURNAAL
00 JOURNAAL EN WEERBE.
RICHT
.05 EMILIA GALOTTI
(Kleur) Toneelstuk van Les-
sins
.50 KUNST EN LITERATUUR IN
60EF JAREN
.50 CONCERT
(Kleur)
.50 JOURNAAL EN WEERBE
RICHT
15 nieuwjaarsconcert uit
wenen. (Kleur).
30 VOOR DE JEUGD. (Kleur).
30 DON QUIJOTE VON DER
MANCHA. TV-film.
1.45 DOCUMENTAIRE
.00 SHOWPROGRAMMA (Kleur).
'.00 FILMPORTRET (Kleur).
.45 THREE GODFATHERS
(Kleur) Amerikaanse speel,
film
1.15 REPORTAGE (Kleur).
1 45 NIEUWS EN WEERBERICH1
.00 DIE ZIRKUSPRINZESSIN,
(Kleur) Operette van Kalman.
.50 VOORUITBLIK OP HET
NIEUWE JAAR (Kleur).
vee, enkele radiotoestellen (voor ie
der lid van het gezin één). We gaan
zo langzamerhand inzien dat we
niet speciaal op een bovenhuis of
een flat hoeven te wonen, de éénge
zinswoning wordt voor velen de
(vervulde) hartewens.
Het toenemen van de vrije tijd
heeft nog meer problemen blootge
legd. Het „kamperen" (padvinders
zullen het geen kamperen willen
noemen) neemt hand over hand toe:
in de zomermaanden gaat half Ne
derland met zijn auto en aanhang-
wagentje met vakantie. De overvol
le wegen vormen bijna geen belem
mering voor deze vakantievreugd.
De mensen met meer mogelijkheden
stellen hun vakantie uit tot de win
ter en gaan naar de wintersport. De
tweede vakantie komt in zwang in
de zestiger jaren. Alle auto's (de
tweede en derde van sommigen)
die zich op de weg bewegen, vor
men voor elkaar de grootst moge
lijke risico's: het aantal verkeerson
gelukken blijft stijgen. „Neem lie
ver de trein" is de reclamekreet van
de Nederlandse Spoorwegen.
Het openbaar vervoer ziet nieu
we mogelijkheden, die ontstaan door
de opkomst van zijn grote concur
rent: de auto. Ne NS ontdoet zich
van zijn ouderwetse image en ont
werpt een nieuw plan voor de jaren
zeventig, dat gebaseerd is op snel
heid. De enorme verliezen, die het
oedrijf sinds 1964 lijdt nopen
het daartoe. Toch is het aandeel
van het reizigersvervoer dalende.
De Nederlanuer wil zo lang moge
lijk individualist blijven.
Dat laatste geldt ook voor de po
litiek. Het aantal politieke partijen
in de Tweede Kamer beflraagt aan
het eind van 1969 veertien. Ieder
een roept dat het gist in de poli
tiek. In de afgelopen jaren heeft
dit geleid tot een daling van het
aantaj stemmen, dat op de grote po
litieke partijen werd uitgebracht:
de partijen van ontevredenen pikte
vele graantjes mee (Boerenpartij-
(en) en D '66). Onbehagen is het
nieuwe woord, dat de algemene ma
laise moet omschrijven.
Andere woorden en begrippen
van de laatste jaren: democratise
ring, inspraak, duidelijkheid, voor
uitstrevend (liefst consequent),
medebeslissingsrecht (liefst op alle
niveaus), medezeggenschap, com
municatie en welzijn.
Dit is slechts een greep uit vele
voorbeelden. Er is geen minderheid
die in deze jaren niet van zich heeft
laten horen: zij worden zich bewust
van hun rechten. Degenen, die de
touwtjes van oudsher in handen
hadden, krijgen het steeds moeilij
ker. De professoren worden niet
meer onvoorwaardelijk geloofd, de
positie van de ouders wordt door
„aan drugs verslaafde werkschuwe
langharige kinderen" ondergraven,
de beslissingen van de directeur
worden bekritiseerd, de generaals
en andere leidende figuren in het
Nederlandse leger krijgen te maken
met een organisatie van dienstplich
tigen, die vele oude straf- en op
voedingsmaatregelen afgeschaft
krijgt.
De burgers, vooral jongeren (wie
de jeugd heeft, heeft de toekomst)
aanvaarden het oude gezag niet
meer en stellen vragen, waar nog
nooit vragen over werden gesteld.
Vele jongeren zijn kritisch over
wat hen door ouderen wordt voor
geschoteld. Zij zoeken nieuwe we
gen om zich te amuseren. De con
sumptie-industrieën maken zich
meester van het zakgeld van de tie
ners door grammofoonplaten, hippe
kleren, transistorradiootjes, brom
fietsen. De kappers echter zien hun
inkomsten die zij vroeger van de
jongeren hadden, slinken. „Beter
langharig dan kortzichtig" is het
motto.
De jeugd ziet kans een eigen cul
tuur te scheppen die zich uit in de
muziek van Beatles. Rolling Sto
nes en Dylan. De kleren zijn hip:
kleurrijk, kort en lang.
De undergroundbeweging stelt ook
de bestaande informatiemedia aan
de kaak. Er ontstaat een „under-
groundpress". Z'ij hebben gelijk,
want krant, radio en televisie brach
ten tot het midden van de zestiger
jaren uit Vietnam bijvoorbeeld al
leen dat nieuws, wat de Amerikanen
goed uitkwam. Het protest tegen die
BOVENSTAANDE BESCHOUWING
over de jaren zestig pretendeert
niets meer (maar ook niets minder)
dan een impressie te zijn. De schrij
ver zal onmiddellijk toegeven, wan
neer men hem dat voor de voeten
werpt, dat het geen volledig over
zicht is. Het is niet volledig en dat
was ook niet de bedoeling. Alleen
enkele treffende feiten zijn naar
voren gebracht en achter elkaar
geschreven.
KOOS VORRINK heeft mij wel
eens verteld, dat zijn ouders en
dat waren mensen met nauwelijks
lagere school de krant spelden,
soms met het woordenboek er bij.
Dat gebeurt niet meer. De kritische
zin is vervlakt en verzwakt. Om
zeven uur gaat de televisie aan.
H. ALGRA
(NS66..&SSS..8S$S..A)
y
KLAPPERTJES, knalstroken, ka
mervuurwerk (sterretjes, knalbon
bons, knalerwten, wonderkaarsen,
knalkurken), hagelvuurpijlen, rot
jes, zevenklappers, gillende keuken
meiden, zwermers, Bengaals vuur,
voetzoekers, kanonslagen, gewone
vuurpijlen en luchthuiiers.
Voor enkele miljoenen zal er van
avond weer van dergelijke rommel
afgeschoten worden. De Nederlan
ders staan in het buitenland soms
bekend als krenterig. Met oud en
nieuw lijkt het echter of ze dat i-
mage even van zich af willen gooi
en. Want in het eerste half uur van
het nieuwe jaar laten ze voor enor
me bedragen vuurwerk verknallen.
Van origine is dit gebruik Chi
nees. Na de oorlog, toen de Chine
zen in groten getale naar Neder
land kwamen en de Indische Ne
derlanders zich hier vestigden,
kwam het gebruik erin. Er is ech
ter nauwelijks een Nederlander, die
met het afsteken van vuurwerk de
boze geesten wil verdrijven. Hij
sluit zich gewoon aan bij de meer
derheid, die eens in het jaar zelf
lawaai wil maken (oorlog) ofwel
zijn agressie wil afreageren.
Het goedkoopste rotje kost 3 ct.,
het duurste stuk vuurwerk kost 24
gulden (briljante bom met sterren).
Voor vele kopers schijnt het geen
bezwaar te zijn, dat de prijzen zo
hoog liggen, gezien het feit, dat
vooral de zwaardere stukken snel
van de hand gaan. Het meeste
speelgoed is afkomstig uit Japan.
Een nieuw artikel dat dit jaar op
de markt is gebracht is de Japan
se ratelslang, die na aansteken twin
tig keer knalt.
Elk jaar weer zijn er vele instan
ties die waarschuwen voor het ge
vaar dal verbonden is aan knoei
en met eigen fabrikaatjes en aan
onoordeelkundig afsteken. Wij wil
len slechts vermelden, dat elk jaar
vijftien kinderen blind wordendoor
verkeerd terecht gekomen rotjes.
Wie niettemin wil knallen, zij aan
geraden dat hij doodgewoon de aan-
wijzigingen, die op elk artikel staan,
opvolgt.
(ADVERTENTIE)
NOG een paar uur en het is
weer zover: we nemen af
scheid van 1969 en begroeten
met knallen en vuurwerk (pas
op voor de ogen) het nieuwe
en veel belovende jaar 1970. Ne
gen jaar lang ging het op een
dag als deze om het verwisse
len van één cijfer. Vandaag wor
den niet minder dan twee cij
fers veranderd.
Een reden te meer om achteruit
te kijken en te peinzen over wat
de laatste tien jaar zoal is ver
anderd.
Wat is er allemaal gebeurd? Drie
van de vier prinsessen zijn getrouwd
en hebben allemaal gezorgd voor
nakomelingen, ook al is het on
waarschijnlijk dat één van hen een
functie gaat uitoefenen, die enigs
zins vergelijkbaar is met die van
oorlog was tevens een uiting van
het onbehagen over de informatie
die er over beschikbaar was. Dit
gold niet alleen voor het buitenland,
maar ook voor de verslaggeving
van de rellen in Amsterdam: het
NTS-iournaal weigerde filmbeelden
van een knuppelpartii door de Am
sterdamse politie bij de opening van
een fototentoonstelling over hei hu-
wel iik van Beatrix en Claus, die de
filmer Louis van Gasteren maakte.
De documentaire Omdat mijn fiets
daar stond, die Van Gasteren la
ter daarvan monteerde, is nog steeds
verboden voor openbare vertoning
in ons land.
De zestiger jaren hebben ook een
eind gemaakt aan vele taboes. De
keiharde satire van het Vara-pro-
gramma Zo is het toevallig ook
nog eens een keer trof vele kijkers
in het diepst van hun ziel. Vooral
toen de kijker zelf het slachtoffer
bij de scène Beeldreligie was. Bloot
>p het scherm bracht het program
ma Hoepla van de Vpro, dat aan
zijn eigen progressiviteit ten onder
is gegaan.
Over sex en de problemen die
daarmee samenhangen zoals abor
tus en geboortenregeling, durven we
weer wat vrijer te praten. Het Vrije
Volk publiceerde een foto, waarop
de miss boezem verkiezingen onver
bloemd worden weergegeven. Het
boek Variaties van de NVSH vliegt
weg. terwijl kamerlid Van Dis nog
aan de minister vraagt of dat wel
kan. Het kan, is het antwoord van
de jaren zestig. De mens wordt zich
zelf. in alle opzichten de baas, is de
conclusie na 1969.
hun moeder en grootmoeder.
Verschillende malen in de zestiger
jaren is via de massamedia open
lijk de familie Van Oranje Nassau
bespot en bekritiseerd. Het konink
lijke huis, dat zich volgens welin
gelichte bron niet kan verdedigen,
verdedigde zich sterk door langzaam
maar zeker een terugtrekkende be
weging uit te voeren. De prinsessen
verdwenen van het podium bij de
opening van de Staten-Generaal,
de koningin kondigde aan dat zij
niet meer een speciale kersttoe
spraak zal houden, maar alleen dan
wanneer er iets bijzonders aan de
hand is.
Wij zijn steeds meer met onszelf
gaan doen. We hebben meer vrije
tijd gekregen zonder dat we daar
door minder geld entvingen. Inte
gendeel, de lonen stegen meer dan
de prijzen, zodat we meer konden
kopen. We hebben er onder andere
een auto of zelfs een tweede auto
voor gekocht, een televisietoestel
met het tweede net, een kleurentee-
