Overal, altijd warm.
VAN
VOOROORDEEL
GESPROKEN
Adventsactie
„Solidaridad"
voor Latijns-
Amerika
'Ik
3C Dimplex
MGR. HELDER CAMARA'S „REVOLUTIE IN VREDESNAAM"
INTERKERKELIJKE
ADVENTSAKTIE
VOOR
LATIJNS AMERIKA
door
Greet Buchner
bontwerk
11
DE STEM VAN ZATERDAG 13 DECEMBER 1969
11
Wie heeft het produkt, waarvan
u hier een gedeelte ziet afgebeeld,
ontworpen?
1 Mary Quant
2 Loek Limburg
3 Dick Holthaus
Omdat nu het ogenblik is aan
gebroken, dat u het hieronder af
gedrukte formulier weer van zes
kruisjes moet voorzien herhalen
we, zoals afgesproken nog in het
kort de vragen van de vijf vo
rige dagen.
Maandag vraag 1
In welk artikel stond, dat de
man niet meer tegen de verlei-
De zesde vraag (van vandaag)
vindt u hierboven. En het for
mulier voor de kruisjes hieron
der. U weet het, u moet zelf ook
een vraag invullen, die betrek
king heeft op iets, dat in De Stem
heeft gestaan. Énhet ant
woord niet vergeten. Verder: het
formulier uitknippen, op een met
twintig cent gefrankeerde brief
kaart plakken en er voor zorgen,
dat deze uiterlijk aanstaande
dinsdag om 24.00 uur in ons be
zit is. Adresseren aan De Stem,
postbus 229, Breda. Met als motto
Stern-quiz. En alstublieft uw
naam en adres duidelijk vermel
den. Stel u toch eens voor, dat we
uw prachtige kalkoen op een ver
keerd adres gingen bezorgen.
De vragen be
antwoorden met
een X in één
van de valqes
3
Uw eigen vraag
VRAAG 1
VRAAG 2
VRAAG 3
NAAM en VOORLETTER(S) INZENDER
VRAAG 4
m mm
ADRES
VRAAG 5
WOONPLAATS
VRAAG 6
In het kader van de interker
kelijke adventsactie voor La-
tijns-Amerika, luisterend naar de
naar "solidaridad", worden zon
dag 14 december aan de kerken
in Nederland enveloppen uitge
reikt. Predikanten en priesters is
gevraagd de actie in de diensten
te begeleiden. De enveloppen
worden zondag 21 december ver
sameid. Het is de bedoeling dat
een bedrag van ruim 2,5 miljoen
gulden wordt bijeengebracht.
Overal in huis waar
het koud is... op elk
moment... staat
uw Dimplex elektrische
radiator tot uw dienst.
Dimplex: thermostatisch
geregeld en met olie
gevuld. Daardoor
minimaal stroomverbruik.
Vraag dokumentatie bij:
Nerim N.V.,
Korte Kalkhaven 9,
Dordrecht.
Tel.: 01850-4 2311
(ADVERTENTIE)
We zijn al weer toe aan de laatste
vraag van de tweede week in de
Stern-quiz. Het gaat allemaal snel
met de dagen, maanden en jaren.
Merijn zou in zijn rubriek kun
nen vragen „Wat doet het jaar?"
en hij zou er op antwoorden „het
spoedt zich ten einde." In ieder
geval, er staan nog een aantal ge
zellige dagen te wachten, eer we
aan de nuchtere, .rommelige we
ken van de uitverkoop beginnen.
Maar eerst de genoegelijke fees
telijkheid van Kerstmis en oud
en nieuw. En van de Stern-quiz.
We hopen tenminste, dat u ook
daaraan genoegen en huiselijke
gezelligheid beleeft. Dat is ten
minste onze bedoeling.
Voor het geval uw humeur niet
bestand mocht zijn tegen lang
vergeefs zoeken geven we u
ook al naar aanleiding van enkele
telefoontjes deze tip: de vraagt
heeft altijd betrekking op de
krant van vandaag, gisteren of
eergisteren. En daarbij geven we
u met de hand op ons quiz-hart
de verzekering: ze gaat altijd over
iets, dat beslist in de krant is te
vinden, ook al is het soms in een
klein nieuwtje.
We sluiten de week af met een
vraag die betrekking heeft op de
mode.
(ADVERTENTIE)
(Van een onzer verslaggevers)
Volgens Van Dale is een vooroor
deel een van te voren opgevat, niet
op kennis maar op neiging, door
gaans op antipathie berustend oor
deel, een voorbarig ongegrond oor
deel. In een ander hoek vinden we
de definitie: een vooroordeel is een
oordeel dat we klakkeloos overne
men van een ander. Een vooroordeel
is een bewijs van onzelfstandig den
ken.
Tot zover de woordenboeken over
vooroordelen. Uit ervaring kan ik
daar nog aan toevoegen, dat de
meeste vooroordelen betrekking heb
ben op een groep mensen die uiter
lijk dezelfde kenmerken hebben, tot
eenzelfde ras, nationaliteit of sexe
behoren. We kennen allemaal een he
ie reeks vooroordelen die maar al te
vaak als bewijsvooering worden ge
bruikt. Vandaag zullen we het over
twee uit dit rijtje hebben. Die lul
den:
Vrouwen zijn dom.
Negers zijn dom en lui.
Dit zijn dan een stel stokoude voor
oordelen, die naar ik aannneem, en
kele honderden jaren geleden be
dacht werden door een groep heers
zuchtige blanke mannen, die het voor
het zeggen hadden en wilden hou
den.
Dat kan alleen als je de anderen,
waarmee je te maken hebt, zo klein
mogelijk houdt. Als je ervoor zorgt,
dat ze zelf gaan geloven in de goed
bedachte vooroordeel. In vroeger eeu
wen kon dat. Toen waren er enkele
schaarse scholen en die waren uit
sluitend toegankelijk voor blanke
mannen. De vrouw kwam er niet
aan te pas, de neger of welke kleur
ling dan ook nog minder.
De school was er voor de man, de
blanke man. Hij mocht leren lezen
en schrijven, hij mocht leren denken
en rekenen. Alle andere moesten
dom blijven. Dat was erg gemakke
lijk voor de geschoolde mannen, die
op deze wijze de baas konden blij
ven. Want wie is er gedweeër dan
een dom mens, een mens die niet
kan lezen of schrijven, laat staan
zelfstandig denken. Wie kan er ge
makkelijker uitgebuit worden dan de
mens die weerloos is omdat hij niets
kan. Het kostte de heersende blan
ke mannen eeuwenlang dan ook bit
ter weinig moeite, om misbruik te
maken van de kunstmatig dom en
onwetend gehouden bevolkingsgroe
pen. Die waren er voor het zware
werk en smerige werk, voor onge
zonde karweitjes. Ze maakten werk
dagen van 16 uur en werkten zeven
dagen van de week. Daarvoor kre
gen ze net genoeg loon om in leven
te blijven Want aan dode slaven heb
je niets.
Het nederige werk, de onderdanige
horigheid van negers en vrouwen,
versterkte de blanke mannen in hun
vooroordeel.
„Als zij niet zo stom waren, aan
zouden ze wel protesteren", zeiden
ze tevreden tegen elkaar. Totdat er,
door zeei uiteenlopende wijzigingen,
een andere maatschappijvorm ont
stond. In deze nieuwe maatschappij
had men geschoolde arbeidskrachten
nodig. De vrouwen en ook de negers
mochten nu naar school. Ze moesten
zelts, want de leerplicht werd inge
voerd (in ons land in 1900). Toen
bleek ineens dat vrouwen en negers
helemaal niet zo stom waren. Inte
gendeel, het bleek dat ze donders
goed hun hersens konden gebruiken,
als ze er maar de kans en de tijd
voor kregen. Dat was schrikken ge
blazen voor de heersende blanke
mannen. Daarom legden zij zich er
op toe, om aan hun stokoude voor
oordelen zoveel mogelijk ruchtbaar
heid te geven in eigen, leidende,
kring. En zo kan het gebeuren, dat
we nog steeds geloven dat vrouwen
stom, en negers stom en lui zijn.
Het wordt ons zo vaak verteld, dat
we het vanzelf gaan geloven. Nie
mand maakt zich ook druk over de
ze vooroordelen. Niemand schrijft
erover in de krant. Totdat er iets
geks gebeurt, totdat de rangorde
verschoven wordt. En dat is onlangs
in de USA gebeurd. Daar heeft men
ontdekt, dat de vooroordelen ten aan
zien van de vrouw nog zwaarder we
gen dan die ten aanzien van de ne
ger. En dat klopt niet, want lui èn
dom is altijd nog minder dan alleen
maar dom, nietwaar.
Daarom werd deze verschuiving
van discriminerende oordelen fluks
aan de krant gemeld. Het was
nieuws in de trant van „man bijt
hond". We hebben dit nieuws een de
zer dagen in alle Europese kranten
kunnen lezen: „In de USA vrouw
nog meer gediscrimineerd dan man".
Toen ik het las dacht ik onmiddel
lijk: „Oh die arme negerin". Die is
dan helemaal nergens, want die
wordt dubbel gediscrimineerd. Ze is
vrouw èn neger. Erger kan het niet
in de USA. Het bewijs voor deze ver
onderstelling vond ik enkele dagen
later in het boek: Vrouwenarbeid in
onze tijd, van Evelyne Sullerot. Een
strijdbaar boek, geschreven door een
intelligente vrouw. Evelyne Sullerot
beschrijft in dat boek de erbarmelij
ke plaats, die de vrouw in onze ar-
beids-samenleving inneemt. En in de
USA bekijkt ze dan meteen, hoe het
staat met de neger en de negerin.
De -door haar aangehaalde gege
vens kloppen precies met het opzien
barende persbericht en met mijn ver
onderstelling. Er heerst in de Vere
nigde Staten een vorm van discri
minatie die zich precies aan een be
paalde rangorde houdt. Bovenaan de
lijst staat dat had u natuurlijk al ge
dacht vooraf, de blanke man. Dan
komt de negerman en dan pas de
blanke vrouw. Dit heeft nu de gemoe-
leren beroerd. Het had, naar de me
ning van al wat blank is, andersom
moeten zijn. Over het feit dat hele
maal onderaan de arme negerin
komt, wordt weer niet gerept. Dat
is even normaal als het feit, dat de
blanke man aan de top staat. Hij
verdient in 1966 dan ook gemiddeld
6000 dollar per jaar. De negerman
haalt de 4000 dollar, de blanke vrouw
moet het met een gemiddeld jaar
loon van 3690 dollar doen. Dan komt
de stakkerd, de armste van allen, de
negervrouw, die het hooguit tot 2000
dollar pei jaar brengt.
Ook als we het percentage werke
lozen bekijken, dan vinden we dezelf
de volgorde. Bovenaan dt heerset,
de blanke man, met slechts 2.8 pet.
werkelozen. Helemaal onderaan ue
lijst de verschoppeling, de neger
vrouw met 8.1 pet. werkelozen. Bij
elkaar is het een droevig staatje
voor ieder die nog maar durft te ge
loven in gelijke rechten voor elke
mens, ongeacht zijn huidskleur of
zijn geslacht.
Een lijstje dat in de openbaarheid
gekomen is, omdat de neger gewon
nen heeft van de blanke, zij het dan,
alleen van de blanke vrouw. Ware
dat niet het geval keweest, dan had
niemand zich druk gemaakt over de
rangorde van discriminaties. Die ko
men immers tegemoet aan de stok
oude vooroordelen. De blanke man,
die het nog steeds voor het zeggen
heeft, is niet gebaat bij het ophef
fen van deze vooroordelen,
Jammer voor de vrouw.
Jammer voor de neger.
DEN HAAG „De sociale revolutie die de wereld nodig heeft is
geen gewapend complot, geen guerrilla, geen oorlog, haat is niet
opbouwend en er moet een heel nieuwe wereld opgebouwd worden.'"
Het zijn woorden van Don Helder Cainara, 60 jaar oud, bisschop van Olinda en Re
cife in het noordoosten van Brazilië, groot strijder voor sociale gerechtigheid in zijn
arme land en in andere ontwikkelingslanden. In zijn onlangs in Nederland versche
nen boek „Revolutie in vredesnaam" houdt hij de rijke landen van Europa en Amerika
het volgende perspectief voor van hun taak in de derde wereld: „Zullen de ont
waakte massa's hun geduld verliezen, zullen zij de straat opgaan en zal er onver
mijdelijk bloed worden vergoten?
De situatie in Zuid-Amerika is hemelschreiend. Miljoenen mensen leven in de diepste
armoede zonder enige hoop op verbetering. Zieken en stervenden op straat zijn normaal
in het stadsbeeld van de grote steden in Latijns-Amerika.
Ala men het niet eens kam zijn met
het voortduren van binnenlands ko
lonialisme dat miljoenen mense
lijke schepselen vernietigt en a-Is
men eveneens tegen radicalisering is
die tot baat en bloedvergieten leidt,
dan is het niet voldoende de massa's
wakker te schudden, maar dient -men
ook de heersende elite te doen ont
waken."
Het is die strijd om sociale gerech
tigheid, dat doen ontwaken van de
heersende elite, waarover Helder Ca
mera spreekt, die de inzet wordt van
de interkerkelijke adventsactie voor
Latijns-Amerika. Dat werelddeel
gaat gehukt onder een aantal funda
mentele zwakheden: een middel
eeuws aandoende feodale structuur
met een vrijwel onbeperkte macht
van een beperkt aantal over de grote
rest en een vrijwel volledige beheer
sing van het arme continent door de
grote wereldmachten erbuiten. Soci
ale wantoestanden lijken ongenees
lijk door de bestaande dictaturen en
corruptie, die door het westen in
stand worden gehouden. En wie op
verandering uit is, wordt verdacht
vin communisme. Hoe veranderin
gen trouwens tot stand moeten kor
men, is een raadsel gezien het ont
breken van de middelen voor oplei
ding en vorming die een ontwikke
ling op gang zouden kunnen bren
gen.
Een interkerkelijke actie van ka
tholieken en protestanten: de her
vormde kerk en de stichting oekume-
tische hulp aan kerken en vluchte-
Dinsdag vraag 2
Wie legde een afstand van 500
meter af in 41.6 sec.?
1 Jan Bazen
2 Tilly v.d. Made
3 Ard Schenk
Woensdag vraag 3
Welke Engelse minister zou
volgens de verzamelaars op een
bierviltje moeten worden af
gebeeld?
1 Jenkins
2 Stewart -1
3 Callaghan
Donderdag vraag 4
Welk percentage van de onder
zochte voetballers heeft onvol
doende gezichtsscherpte?
1 12.23 procent
2 13.68 procent
3 12.32 procent
Vrijdag vraag 5
Welke burgemeester wordt
voorzitter van een forum bij
een congres, dat de mening van
de tv-kijkers over verschillen
de programma-onderdelen gaat
peilen?
1 drs. L. J. M. van der Laar
2 drs. J. W. C. van Casteren
3 mr. F. G. A. Huber
TILBURG BREDA DEN BOSCH
Heuvelstraat 44 Eindstraat 14 SCHAPENmarkt 17
Tel. 31620 Tel. 31086 Tel. 3912S
BERGEN OP ZOOM J. H. v. Eekeren - Bosstr. 36 - Tel. 01640-4441
BERGEN OP ZOOM A. Schetters - Stationsweg 14 - Tel. 016406424
BREDA Fa. Ant. Claessen en Zn. - Boschstraat 29 - Tel. 47854
BREDA Fa. Cohen - Boschstraat 94 - Tel. 34462
BRÉDA Techn. Bur. Damen - Speelhuislaan 20 - Tel. 31213
BREDA W. Jacobs Valkeniersplein 2 - Tel. 31897
BREDA A. Pijnappel - Ploegstraat 101 - Tel. 36047
BREDA Radio Van Tilburg - Ginnekenweg 131 - Tel. 35500
BREDA Frans Verheijen - Veemarktstraat 49 - Tel. 38880
GOES Fa. S. Gahriëlse - Voorstad 11 - Tel. 01100-5460
GOES J. v. d. Klooster - Ganzepoortstraat 6 - Tel. 01100-6714
HOOGERHE1DE M. Iriks - Raadhuisstraat 49 - Tel. 01646-486
St.-JANSTEEN P. L. Polspoel - Hoofdstraat 16 - Tel. 01140-2491
TERNEUZEN Fa. J. P. van Baal - Axelsestraat 86 - Tel. 01150-202'.
TERNEUZEN Radio Tazelaar - Noordstraat 21 - Tel. 01150-23' 1
Bezoekt de toonkamers van onderstaande DIMPLEX-grossier vc
deskundige voorlichting (levering uit ruime voorraden uitsluitend via
de erkende detailhandel).
A. J. W. Schiefelbusch N.V. Bleekstraat 1, Breda, Tel. 01600-24. 10.
Filialen te's-Hertogenbosch, Maastricht, Tilburg, .Vlissiogen,
dingskunsten van de vrouw be
hoeft te worden beschermd?
1 Even uitblazen
2 Huisvrouwen dromen over
1980
3 Lichte meisjes alleen in
donkere straten.
AXEL W. C. Ruytenhurg - Noordstraat 56 - Tel. 01155-1735
tingen, wil volgende week gelden bij
een brengen om juist de kadervor
ming, de scholing van de scholers in
Midden- en Zuid-Amerika te stimu
leren en te steunen. De hoogste ker
kelijke autoriteiten begeleiden de
actie in een schrijven waarin zij op
roepen tot solidariteit, in het Spaans
'solidaridad', het motto waarmee de
actie geve .rd wordt. Zij wijzen op
het noodzakelijke begrip in het wel
gedane westen voor de armoede en
ellende in dat werelddeel. Solidari
teit betekent dat „wij ons niiet neer
leggen bij de huidige situatie, waarbij
wij in het bevoordeelde westen indi
rect profiteren van ongelijke wereld
handelsverhoudingen, ten koste van
de ontwikkelingslanden en waarbij
wij zelfs wellicht ongewild bijdragen
aan het in stand houden van struc
turen waarbij weinigen onvoorstel
bare rijkdommen en macht bezitten,
terwijl de grote meerderheid in mens
onwaardige armoede verkeert, zon
der perspectief op verbetering
Kenmerkend voor de situatie in dit
continent is, dat ons van daaruit tel
kens berichten bereiken over syste
matische onderdrukking van activi
teiten van jonge katholieke priesters
en van sociaal bewogen christenen
uit verschillende kerken, die werken
voor een rechtvaardiger maatschap
pij"-
Of, zoals paus Paulus schreef in
zijn encycliek 'populo-rum progressio'
„De werkelijke vrede zal alleen be
reikt worden, als een nieuwe orde
geschapen wordt die een volledige
rechtvaardigheid tussen de mensen
inhoudt".
De situatie in Zuid-Amerika is „in"
bij de publieke opinie sinds het op
treden van de gewelddadige revolu
tie, sinds mensen als Ché Guevara
en Camilo Torres de wereld aan het
denken zetten over problemen als
geweld en revolutie. Het zijn vragen
waar aan de kerk niet meer voorbij
kan gaan en waarop verschillende
fj 6
antwoorden mogelijk zijn. De pries
ter Camilo Torres koos voor geweld,
Helder Camara niet: „Verre van haat
te prediken, predik ik liefde. Ik ben
koppig genoeg om in plaats van in
samenzweerders en guerrilla's, in de
mocratische methoden te geloven".
Het probleem waar het om gaat is
door Helder Camara op de volgende
manier kernachtig uiteen gezet: „De
tijd is tegen ons. Maar het is nood
zakelijk dat jullie generatie de derde
wereld ertoe brengt niet als een be
delaar, maar als gelijke en broeder
aan de eindelijk echt ronde tafel te
gaan zitten waaraan de wereld heeft
besloten een gesprek te voeren".
Voor het zover is vraagt de derde
wereld de steun van het westen en
dan niet de steun waaraan allerlei
voorwaarden verbonden zijn: voor
waarden vain planning door het wes
ten, van controle door bet westen,
van besteding vain gelden in het wes
ten. De interkerkelijke adventsactie
heeft dit begrepen. Er is een lijst op
gesteld van ruim zestig projecten, die
zich richten op de vorming van ka
der. Dat kader zal op zijn beurt de
hevolking moeten vormen.
Voorlopig is het vormen van leer
krachten een eerste vereiste. Die vor
ming geschiedt geheel op de wijze
die Latijns-Amerika waagt. De pro
jecten zijn dan ook door de mensen
uit de verschillende landen zelf uit
gewerkt. Daarbij is een bijdrage ge
pland aan een aantal 'minder ge
wenste initiatieven', d.w.z. initiatie
ven die door de regeringen van de
betrokken landen als 'revolutionair'
worden beschouwd. Uiteraard wor
den deze niet met name genoemd.
In overgrote meerderheid beogen de
projecten een bijdrage te leveren aan
vernieuwingstendenzm in de be
staande structuren
