Oorlogsmisdaden
AMERIKAANS RECEPT VOOR VEERTIGERS
voor de
leeftijd
Non
ethi
olks
ii Cl-
CONFRONTATIE MET DE WERKELIJKHEID
Engeland: Europa's laatste hoop
IET LEV
n Philip Roth
iPortnoy's klacht
Vliegveld Woensdrecht
Om de kwaliteit
DR. CORN. VERHOEVEN
Pesten
Moederrol
Hoofdletters
Camus
PORTNOY'S KLACH1
ALS BESTSELLER
18
DE STEM VAN ZATERDAG 29 NOVEMBER 1969
EILINGEN PPE%NGININ(5EPNPI. iwSNGIB. NGJLN, «HINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NGEN PEIUNGEN
»EN PEILING EN PEILI Nr P JJ S»CM iKir!ljINGDEc^i in£ÉLL,ING£tt PEWIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIMGEN PEILINGEN PEILINGEN .PEILINGEN PEILINGEN PEILi
PEILINGEN pmi IMS, N9§Jfi.^JUNGEN..PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE^INGEN ^EIUNGEN PEIUNGEN ^ILjUG^
\\/"AT gaat er met het vliegveld Woensdrecht gebeuren Deze vraag leeft
bij velen in Zuidwest-Nederland. Niet alleen bij gemeentebesturen
maar ook onder de bevolking. Deze brede belangstelling is verheugend.
De mogelijke uitbouw van Woensdrecht tot een luchthaven, die grote vlieg
tuigen kan verwerken, heeft zowel gevolgen voor de werkgelegenheid in
dit gebied als voor het leefklimaat. En dat zijn zaken, die op een zo breed
mogelijk vlak moeten worden doorgesproken, voordat er beslissingen wor
den genomen.
Bij dat voorberaad moet de bevolking alle gelegenheid tot inspraak ge
boden worden. Niet op hef laatste nippertje maar van het begin af aan.
Zuidwest-Nederland heeft echt wel behoefte aan nieuwe welvaartsimpulsen
maar we moeten oppassen. Dat daardoor niet een te hoge prijs wordt be
taald. Geluidshinder voor grote bevolkingscentra zou zo'n te hoge prijs
kunnen zijn.
DE STEM heeft in deze voor West-Brabant en Zeeland zo belangrijke
zaak nog geen definitief standpunt bepaald.
Voor- en nadelen zullen in de komende tijd tegenover elkaar moeten
worden afgewogen. Alleen op die manier kan een verantwoord oordeel
gegeven worden.
Aan die meningsvormen zal DE STEM een eigen bijdrage leveren- Dat zal
op twee manieren gebeuren. De eigen redactie zal objectief alle facetten
van deze kwestie onderzoeken en belichten. En aan de bevolking van Zuid
west-Nederland zal in de krant de gelegenheid worden gegeven mee te
denken en mee te praten.
Wij hopen dat onze lezers van deze mogelijkheid tot inspraak ruim ge
bruik zullen maken.
TN Brabant zullen de P.v.d.A. en de P.P.R. bij de Statenverkiezingen met
een gemeenschappelijke kandidatenlijst aantreden. De P.P.R. is nog niet
in de Brabantse Staten vertegenwoordigd. De P.v.d-A.-fractie is nu acht
man sterk. Socialisten en Radikalen verwachten dat zij dank zij hun PAK
straks flink wat zetels in Den Bosch zullen bezetten.
Men kan zich thuis voelen in de ideeënwereld van het PAK en toch vra
gen hebben over de tot dusverre op provinciaal niveau gevolgde tactiek.
Want waar gaat het om bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten
Primair om de verkiezing van colleges zowel de Staten zelf als G.S.
torische kracht bij de ontwikkeling van de provincie.
Van de PAK is daarom niet alleen het provincieprogram belangrijk. Wie
van een dusdanig kwalitatief niveau, dat zij kunnen fungeren als een mo-
een nieuwe koers wil inslaan heeft als wegbereiders bekwame mensen
nodig.
Anders gezegd: het gaat niet alleen om het program,- het gaat ook om de
kwaliteit van de PAK-kandidaten.
Hef lidmaatschap van een vakvereniging is op zich nog geen garantie
voor die kwaliteit.
De Amerikaanse krijgsraad is
begonnen aan een onderzoek naar
een massamoord in Vietnam, die
in maart 1968 zou hebben plaats
gevonden onder leiding van luite
nant W. Calley. Bij deze moord
zouden volgens getuigen ongeveer
vijfhonderd onschuldige mensen
zijn neergeschoten. Dat is intussen
anderhalf jaar geleden- De reden
van de opvallende vertraging in
de behandeling van deze zaak is,
dat brieven over deze aangelegen
heid niet beantwoord werden en
dat de ooggetuigen pas willen
spreken wanneer ze eenmaal ge
demobiliseerd zijn. Dat zijn op
zich ai twee vreemde zaken. Dat
iemand brieven verdonkeremaant
die niet zo vleiend zijn voor zijn
bewind, daar wil ik nog wel enig
begrip voor hebben. In vergelij
king met het rekken van zo'n oor
log is dat 'n bijna te verwaarlozen
delict. Dat hij d-e kans ertoe krijgt
onwelgevallige post niet te beant
woorden is al veel verdachter.
Dat een militair die oprecht ver
ontwaardigd is over zo'n moord
partij, aan die verontwaardiging
geen lucht geeft, kan ik alleen
toeschrijven aan vrees voor sanc
ties. Die zullen dus wel niet ge
ring zijn. Het schijnt in de krijgs
dienst erg gevaarlijk te zijn om
de waarheid te zeggen. Dat pleit
dan uiteraard niet voor degenen
die daar de dienst uitmaken en
waarschijnlijk ook niet voor de
krijgsdienst zonder meer. Ik vind
het dan ook niet zo vanzelfspre
kend dat krijgsdelicten door een
krijgsraad beoordeeld moeten
worden. Waarom die aparte maat-
kan weer van voor af aan begin
nen even spannend als de vorige
keer. Het menselijk geheugen is
blijkbaar ook een vermogen om
te vergeten, dus telkens opnieuw
weer te genieten en steeds weer
dezelfde fouten te maken.
Blijkbaar vindt men, dat er oor
logen moeten zijn, dat oorlog alles
bijeengenomen toch een middel is
om problemen op te lossen. Als
mensen over oorlog en oorlogs
misdaden praten, vervallen ze al
tijd in dezelfde cliché's en het gek
ke is dat ze di>e uitspreken alsof
ze die ter plaatse bedenken. Dat
zal dan ook wel zo zijn, want het
hoort bij de situatie alle vorige
situaties te vergeten. We eten el
ke dag alsof we nog nooit ge
geten hebben en op diezelfde ma
nier praten we in cliché's over
zaken waar we nog nooit echt op
ingegaan zijn.
Ik zag zojuist de advocaat van
de beschuldigde luitenant op de
televisie enkele woorden zeggen
ter verdediging van zijn cliënt.
Ik kon mijn ogen en oren niet ge
loven. Een vrij oude en gewich
tig kijkende man stond daar de
aloude cliché's over opdracht en
bevel, over het typische van oor
logssituaties etc. op te rakelen
met een ernst en diepzinnigheid,
alsof hij een openbaring verkon
digde. Alles was zo in het Duits
te vertalen: „Krieg ist Krieg" en
„Befehl ist Befehl". De man zou
toch beter moeten weten, of is 't
leven zo'n ordinaire aangelegen
heid, dat er op beslissende mo
menten - die ook telkens terugke-
staven, aangelegd en gehanteerd
door collega's in het krijgsbedrijf?
Dat is één van de redenen waar
om ik mij met die verre aangele
genheden bemoei. Een andere is,
dat de belangstelling voor deze
misdaden zo'n merkwaardig ver
loop heeft. Zij is hevig en kort,
zij keert periodiek terug, heeft
geen enkele invloed op de gang
van zaken en vertoont zich vrij
wel nooit op een moment waarop
die oorlog nog in volle gang is. Zij
komt in principe te laat. De Ne
derlandse misdaden in Indonesië,
twintig jaar te laat opgerakeld,
zijn na een paar maanden nog nau
welijks onderwerp van discussie.
Het is mooi geweest, we weten
het nu wel, we zijn er moe van
geworden. Mijn vermoeden over
het verloop van deze interesse is
dit: de hevigheid van de belang
stelling heeft alleen maar tot
taak de kwestie snel uit het cen
trum van de belangstelling weg
te werken. Een heftige, vermoei
ende discussie is een ideale ma
nier om problemen onopgelost te
laten. Dat is een triest vermoe
den, maar het dient zich telkens
weer hardnekkig aan- Brandende
kwesties zijn strovuurtjes. Als ze
uitgebrand zijn, is een schouwspel
voorbij, meer niet. Ik kom daar
nog wel eens op terug b.v. in
verband met de linkse mode en
haar rechtse effecten, maar wil
nu wijzen op een belangrijk ge
volg hiervan.
En dit is: een kwestie die zo
behandeld is, kan op elk moment
terugkeren en bij haar terugkeer
vindt ze dan weer een schone lei.
Ze is helemaal nieuw en het spel
ren - alleen in frases gesproken
kan worden en dat frases dus ook
belangrijk zijn? Maar het gaat na
tuurlijk om de inhoud van die fra
ses. We hebben die nog pas kun
nen horen naar aanleiding van de
Indonesië-affaire. Daar zÜn altijd
twee dingen bij- Het eerste is de
opdracht, het bevel. Er zijn niet
veel mensen, die daarmee nog
voor de dag durven komen na de
tweede wereldoorlog; maar deze
oude Amerikaan was zelfs daar
niet vies van. Misschien kent hij
geen Duits. Het tweede vinden we
bij de meer genuanceerden, en dat
is als het over militaire zaken
gaat, nog altijd tamelijk simplis
tische denkers. Het gaat ongeveer
zo: „Ja, kijk eens, zulke dingen
gebeuren nou een keer in de oor
log. Dat is heus niet zo'n leuk
karwei. Het is bijna onmogelijk
geen vuile handen te krijgen. En
vergeet niet: het is een stress-si
tuatie". Nee, dat vergeten we niet.
Maar laten we dan ook niet ver
geten, dat dit argument zijn
kracht eigenlijk ontleent aan een
verzwegen gelijkstelling van oor
log en oorlogsmisdaad. Oorlog
is niet een nobele onderneming,
waarbij toevallig ook wel eens 'n
misdaad begaan wordt. De oor
log zelf is de misdaad. Het plech
tig veroordelen van zogenaamde
oorlogsmisdadigers dient alleen
maar om dit geweldige feit aan
de aandacht te onttrekken, om 'n
onderscheid te forceren tussen
goede en slechte oorlogshandelin
gen. Het houdt de oorlog in stand
en zuivert die van smetten. Het
is dus bij de krijgsraad in goede
handen.
Er is de laatste jaren nogal wat geschreven over de mid
delbare leeftijd en daT is maar goed ook. Want waarom,
verdorie, zouden alleen de teeners en de bejaarden hun
problemen mogen hebben. De man en de vrouw van boven
de veertig mogen dan al de indruk wekken zich in de zo
merzon van het leven te koesteren... de werkelijkheid is
anders. In feite leven velen met frustraties zo groot als de
oag van morgen en die vergelijking klinkt dan nog een
beetje vreemd, omdat de dag van morgen nu juist oorzaak
is van hun paniek. Ze geven vaak blijk van een geesteshou
ding, die bepaald wordt door hun besef dat het leven te
kort is.. Ze hebben er een hekel aan begrafenissen bij te
wonen van hun vrienden, want bij elk sterfgeval horen ze
de noodklok voor zichzelf luiden.
En dit is dan geen constatering van onszelf, maar van James A. Peterson,
een Amerikaans huwelijksadviseur met vele jaren ervaring en (uiteraard)
een goed huwelijk, die aan de middelbare leeftijd een boek van 206 blad
zijden heeft gewijd.
Dikwijls: „vlucht in een schijnwereld en heimwee naar een romantische" jeugd.
Met hun afnemende energie, de on
miskenbare bewijzen van het ouder
worden, het toenemend lichamelijk
onvermogen en het stijgende sterfte
cijfer, is het werkelijk niet ongewoon,
zegt hij, dat sommige mensen in de
bloei van hun leven het moeilijk vin
den zich op de toekomst te oriënte
ren. Sommigen onder hen grijpen de
kans op sensatie met beide handen
aan. Ze hebben het gevoel dat ze
niets meer hebben om voor te leven
en deze sombere zienswijze wordt
mede oorzaak van ziekten.
Dat bleek bijvoorbeeld bij Bill en
Helen, die de heer Peterson in zijn
spreekkamer heeft gehad. En toch
hadden Bill en Helen ongelijk. Ze
werden gefrustreerd door een aantal
zaken die op zichzelf niet frustrerend
hoefden te zijn. Ze zouden het alle
maal anders hebben ervaren als ze
zich tijdig op hun nieuwe situatie
hadden georiënteerd.
De hedendaagse mens van middel
bare leeftijd, zegt Peterson, heeft im
mers de hele wereld in zijn armen.
Hij heeft vleugels aan zijn hielen, die
hem naar de zeven wereldwonderen
voeren. Als hij geen zin heeft om zelf
te reizen, zorgen pers, radio, film en
televisie dat hij in eigen huis alles
over verre afstand kan waarnemen,
zodat geen uithoek van de wereld
hem vreemd is. De gehele cultuur
van oude en hedendaagse werelden
ligt binnen zijn bereik. De middelba
re leeftijd vraagt om een nieuwe acti
viteit. Als de kinderen groot gebracht
zijn en de eerste sensantie en uitda
ging van het werk wat zijn afge
zwakt, zijn man en vrouw rijp voor
een ander aspect van hun levensloop.
Hun reacties op die „herwaardering"
zijn verschillend.
Sommigen, aldus de auteur, trek
ken zich na de inspannende jaren
van wedijver eenvoudig terug bij het
„kijkkastje". Anderen zoeken verge
telheid in de alcohol en weer ande
ren proberen de opwinding die ze als
jongeman (of vrouw) gekend hebben
te zoeken in nieuwe romantische ver
houdingen.
Maar gelukkig heeft Peterson ook
andere mensen meegemaakt. Mensen
met een visie, die de positieve moge
lijkheden van hun volgende vijfen-
twinig jaar onderkenden. Zij gingen
schilderen, beeldhouwen, musiceren,
ze namen een golclub ter hand, ze
stapten in een vliegtuig, of ze gingen
zich bezig houden met godsdienst of
politiek. Ja, echt, dat staat er. Met
godsdienst of politiek Het is zo'n
heerlijk Amerikaanse visie op de
mens. Rationeel en pragmatisch. Als
je geen aanleg voor golf hebt, kun
je altijd nog de bijbel ter hand nemen
of Nixon gaan pesten.
We zouden Peterson echter onrecht
doen wanneer we de waarde van z'n
boek louter en alleen aan deze passa
ge zouder. afmeten Er staan zeker
waardevolle dingen in. Het is waar
dat vervreemding tussen twee gehuw
den juist op de middelbare leeftijd tot
een latent conflict kan leiden, dat het
loslaten van de kinderen een gevoel
van vereenzaming en nutteloosheid
kan geven, dat de tijd een vernieti
gende factor in het huwelijk kan zijn
en dat in de relatie man-vrouw een
herbepaling van de eigen rol noodza
kelijk is om geestelijke steriliteit te
voorkomen.
Als de vrouw hardnekkig aan haar
moederrol vasthoudt, zegt Peterson,
zal ze haar getrouwde kinderen van
zich vervreemden. Als haar man 'n
druk bezet zakenman is en de concen
tratie op zijn arbeidsrol niet vermin
dert, zal hij de mogelijkheid verliezen
aan de behoeften van zijn vrouw in
deze tijd te voldoen. De schrijver
heeft ervaren dat het in de helft van
de onderzochte huwelijken niet lukt
deze crises het hoofd te bieden, maar
dat men er in de andere helft in
slaagt een nieuwe vertrouwelijkheid
en harmonie te scheppen. Die aan
passing geschiedt overigens niet au
tomatisch. Ze is, zegt Peterson, het
gevolg van een eerlijk onderzoek en
evaluatie van de problemen. En ook
van de bereidheid tijd en energie
aan elkaar te besteden.
Dit laatste wordt vaak bemoeilijkt
door de identiteitscrisis waarin man
en vrouw van middelbare leeftijd ver
keren. Ze zijn net als de Romeinse
god Janus, die twee gezichten had,
het ene naar achteren gericht en het
andere naar voren.
Deze periode is zo uniek omdat ze
in zekere zin een tweede adolescen
tie inhoudt. We citeren: „Zowel man
nen als vrouwen tussen de jaren veer
tig en zestig schijnen gedwongen op
nieuw over hun leven na te denken,
hun levensdoelen opnieuw vast te
stellen, na te gaan wat zij bereikt
hebben en een koers uit te zetten
voor de jaren die hen nog resten".
Dit valt dikwijls niet mee „Want
doordat de mensen slechts weinig
identiteit hebben en doordat zij
slechts zelden bereid zijn geweest
zich sociale inspanningen te getroos
ten, komen zij nu tot de ontdekking
dat hun eigen individualiteit ontred
derd is". j
En wat de seksualiteit in het huwe.
lijk betreft: Peterson constateert dat
de meeste echtparen ontdekken dat
hun seksuele aanpassing op middelba
re leeftijd het resultaat is van hun
totale verhouding tijdens het huwe
lijk. Afgezien van overigens belang
rijke fysieke oorzaken, wijdt hij de
crisis van de middelbare leeftijd aan
het gebrek aan toewijding en commu
nicatie in het verleden. Als er tussen
man en vrouw, een zodanige open
heid is dat angstgevoelens en behoef
ten openlijk gedeeld kunnen worden,
zullen volgens hem ook de antwoorden
gevonden kunnen worden. Temeer,
omdat de medische wetenschap ons
nieuwe hulpmiddelen verschaft om
de overgang, ook sexueel, te verlich
ten. Niet kniezen, zegt Peterson. Niet
teveel letten op het eigen broze lijf.
Geen atleet van twintig trachten te
zijn. Verder kijken dan binnen het ei
gen beroepsleven en letten, vooral
letten, op de vijf Cs'. De beginletters
namelijk van Curiosity (weetgierig
heid), Creativeness (creativiteit),
Comprehension (begrip), Compassion
(medebewogenhied) en Commil
(betrokkenheid).
En dat is dan weer, net tl
voorbeelden van Bill en Hek
Jim en Dorothy - die ook!
wapenend Amerikaans.
Met vijf hoofdletters, een a
derend zelfvertrouwen en eeiS
tige woordenstroom wordt eend
kijker als Albert Camus in Ml
domhokje geduwd. De paden
lanen in en het komt best vu
aar. Laat de existentialisten
zeuren.
We moeten toegeven dat
boek van Peterson geïntere
hebben gelezen. Er staat veel
devols in. Aan de andere kant
soms irriterend oppervlakte
schrijver vraagt zich bijvoo:I
geen enkele keer af of veil
maatschappelijke structuren eil
ties oorzaak kunnen zijn val
we maar huwelijksvermoeidhti]
lën noemen, laat staan dat
tot enigerlei vorm van maat
kritiek geroepen voelt.
Peterson mag als huwelijl
seur een geslaagd man zijn, ee|
soof is hij zeker niet. Hij gei"
goede raad, maar waar het
moeilijk wordt komt hij met
dersrecepten. En die zien
duurder uit dan ze in werkel
zijn.
J. VEI
James A. Peterson: Huwelii
na de veertig. A. W. Sijthotf, 1
PEKING Hij staat afc
fadscentra zijn felgekleurc
Vs" van hem te koop en
lorden dat zijn naam bek
jcht in dit enorme land.
Zijn Chinese naam is Pa
|as hij Ncrman Bethune;
ïkendste Canadees aller ti
slorman Bethune was een beki
laanse burgeroorlog en lid van
P38 in China aankwam. Hij git
jinese communistische legers te
bd strijd voerden met de binr
twee jaar tijd werd zijn leven i
len bloedvergiftiging, opgelop
lens een operatie, die Bethune ve
tte zonder rubber handschoen
werd zijn dood. Een onschi
dig sneetje in zijn vinger werd he
^Vl3 november 1939 fataal. Er w
ren geen handschoenen meer, eve
als er trouwens geen anti-septiJ
Jovende middelen en andere noo
:elijke medische spullen waren.
Jic operatie werd evenals z
!e andere vlak bij het front ui
roerd- Bethune en zijn assistent:
èsten kort hierna hun kamp oj
;ken om niet gevangen genome
worden door de oprukkende J<
ïse legers. Een week later was h
ld pas 49 jaar een grijze g'
[en oude nan, die ernstig gelede
1 van het guerrilla-leven in c
^>gen en de voortdurende operatie
■parbij hij soms drie dagen zijn be
lUet zag.
De boeren in de noordelijke gren:
sBtken en de soldaten van het ach
^Bleger kenden hem goed. Zelfs
goed, dat wanneer hij met zij
medische ploeg naar het slagvel
SHrtrok er achter hen werd geroe
Pen: ..Val aan, Bethune is er om d
gewonden te verzorgen: val aan. Be
■me is er bij".
^Het was een lange weg geweest
met alleen in afstand van de
sbyteriaanse kerkgemeenschap ii
geboorteplaats Gravenhurst (On
'j V^?r zÜn studie en leven ir
iden, Wenen en Berlijn, van zijr
act met tbc dat hem bijna fa
was geworden maar dat hen
ook tot een van de voornaam
geleerden op het gebied van de
trijding van tbc had opgestuwd
gjt waren niet alleen emoties er
JjOPP die de grondslag vormden vooi
uitroepen van de Chinese solda
ten.
i<£Panie ^,a<* bethune mobiele een-
Lil ontwikkeld om aan het froni
adtransfusies toe te dienen. In
na werkend volgens hetzelfde
icipe organiseerde hij mobiele
«m-eenheden om vlak bij he
,veld te kunnen werken in die le-
sbelangrijke eerste uren na 1
open van een verwonding
'LWE "atuurlijk wel meer voor
lig dan bekendheid bij de „troep"
BONN De aanvaarding van
het kanselierschap door Brandt
niet lang, nadat president De
Gaulle het toneel verliet, doet
duidelijk de ongelijke machts
verdeling, die in Europa bestaat
uitkomen. Het is niet zo, dat er
een plotselinge verschuiving is
opgetreden, maar louter een con
frontatie met de werkelijkheid.
De industriële macht van Duits
land is met snelle sprongen voor
uit gegaan, terwijl Frankrijk
achter de fagade van de vijfde
republiek van De Gaulle weg
kwijnde. De devaluatie van de
Franse franc, die kort daarop ge
volgd werd door de revaluatie
van de Duitse mark, onder
streept dit punt.
Nu moet Europa en niet alleen
Frankrijk beginnen met wat presi-
eient Pompidou eie „operation vérité"
genoeme! heeft (operatie van de
waarheid). Voor een Europa, dat uit
zulke ongelijkwaardige partners be
staat en waarin het nationale pres
tige nog steeds belangrijker is dan
de behoefte om de hulpbronnen te
combineren, bestaat er slechts een
toekomst: ondergeschiktheid aan de
V.S. daarom hecht de Europese com
missie meer dan ooit een groot be
lang aan de toetreding van Groot-
Brittannie tot de E.E.G. voor de
volgende fase van de Europese inte
gratie.
Een heleboel intelligente en kun
dige mannen, die de benauwende
bureaucratie daar in Brussel be
mannen, zien het Britse lielmaat-
schap als de beste, misschien enige
hoop voor de hervatting van de Eu
ropese integratie. Zij geloven op aan
doenlijke wijze dat de Britten de sti
mulans kunnen verschaffen. Zij vre
zen dat de E.E.G. zonder Groot-Brit-
tannië een enorme arene zou worden,
waarin noch de nationale regeringen
noch de Europese autoriteiten in hun
huidige staat van zwakte opgewassen
zouden zijn tegen het spel van de
economische krachten.
Een Fransman in de commissie
zei: „De Fransen zijn altijd op hun
domst, als zij de Duitsers vrezen".
Hun elomheid was in dit geval, dat
zij weer de oude overeenkomst tus
sen de Franse landbouw en de Duitse
industrie wilden sluiten, terwijl het
belangrijkste doel van de Franse po
litiek het opbouwen van een concur
rerende Franse industrie zou moe
ten zijn, ev. dexir hulpbronnen te
combineren, en een nauwere econo
mische band aan te gaan. Door een
te groot belang aan de financiering
van de gemeenschappelijke land
bouwpolitiek te hechten, scheen
Frankrijk te vragen om de rol als de
graanschuur van het industriële
Duitsland.
Een Duitse functionaris zei:
„Frankrijk en Italië hebben gewoon
weg de middelen niet om hun achter
gebleven landbouwgebieden op de
been te helpen. Een oplossing hier
van zou de overDrenging van Duits
kapitaal met zich mee brengen, maar
de Duitse industrie zal zich alleen
in die gebieden begeven, als men
stabiliteit kan garanderen en dat be
tekent het maken van vooruitgang
op weg naar een economische unie".
Een van de industriële experts van
de commissie betreurde het feit, dat
sommige Fransen, en in het bijzon
der die van de Michel Debré-vleugel
van de Gaullistische partij eerder de
dominering van de enorme Ameri
kaanse maatschappij van elektrische
apparaten, Westinghouse in de nieu
we technologische industrieën, kan
men alleen door rationalisatie en fu
sering op een Europese schaal een
Amerikaanse overheersing afwenden.
Een andere functionaris zei: „De
deur. waardoor Groot Brittannië de
E.E.G. zal binnengaan, leidt naar
een leeg huis. Door alleen maar een
tolunie in te stellen, hebben we enor
me economische krachten vrijge
maakt, die in feite oncontroleerbaar
Engeland staat opnieuw voor de
deur van de EEG en nu het is
de derde keer verwacht Enge
land dat er zaken gedaan worden.
Het is overigens een heel wat zelf
bewuster Engeland dat nu aan
klopt dan enkele jaren geleden.
Het is alsof de Engelsen tot de
EEG zeggen: „Graag of niet", in
plaats van omgekeerd. De twee
Franse veto's hebben de EEG de
mogelijkheid geboden van Enge
land een soort „toegangsprijs" te
vragen, maar de Engelsen itf'l
gewaarschuwd: maak die
vooral niet te hoog. De EE&l
er de laatste tijd lang niet O" 1
stevig en sterk uitziet als v» 1
heeft zo zien de Engelsen1
Engeland minstens even ha»]
dig als Engeland de EEG.
deze achtergrond moet
staande beschouwing van r»J
JENKINS van The Guardiay
kijken. Een Britse versie op
pa.
zijn door parlementen, partijen door
vakbonden of consumenten".
En weer een ander zei: „We moe
ten stilstaan en ons afvragen „wat
voor maatschappij willen we eigen
lijk?" plotseling zijn Monnet, Hall-
stein en de anderen uit de tijd. Er
staat niets in het oude verdrag van
Rome over de dingen die nu van
belang zijn, opvoeding, streekontwik-
keling, planning etc."
En nog weer een ander: „We zou
den moeten denken aan de dingen,
die voor iedereen persoonlijk van be
lang zijn. Daarom maken we geen
enorm grote tunnel waardoor we al
le afval naar zee kunnen vervoeren
zodat de Rijn schoon blijft.
Dit zijn zo enige van de frustaties
en verwachtingen van de
in Brussel, die er niet tevrK
zijn om bureaucraten te SI J
die een nieuwe menselijk®1
en een politiek doel wilier
fen aan de Europese e
Zij vrezen dat het na'ian"j
de regeringen de overhai»
houden. De gevolgen ,L[i
liteit en achteruitgang in j
en Italië zijn, een rijk md3X..M
Duitsland, dat naar bestem»)
in het westen noch in het o j
vinden, de meedogenloze ver
nisering van West-Europ J
verzameling landen met g
tieve stem in de wereld,
zich af of Groot-Brittannie
kan stoppen.
if
n