Saio maakt gebruik van studenten NASA-GELEERDEN GLIMLACHTEN TOEN 'MAANGONG' KLONK Slansky slachtoffer eigen systeem BOEK VAN IOSEFA SLANSKA: „DE WAARHEID OVER MIJN MAN" i. MIJNS INZIENS Johan Winkler Met een paar duizend arrestaties klaren we het wei I cman Geen leider Zwakte ideopde voet Hersenspoeling door Vreemd visioen Marx voor B.B. Prof. mr. De Jong (75) overleden 15 DE STEM VAN WOENSDAG 26 NOVEMBER 1969 19 ut ïooki tdfe Van onze correspondent) TOKIO Hebben de linkse bewegingen van Japan zich te vroeg blootgegeven In theorie heeft de „herfstworste- ling" tegen de regering van premier Sato vorige week haar [hoogtepunt bereikt. Want vorige week verliet zoals be- Ikend de eerste minister Japan op weg naar Washington om met president Nixon over de herziening van het Japans- Amerikaans veiligheidsverdrag te spreken. Het was de be doeling dat een verdere serie rellen zou volgen, totdat de I officiële revisie in juni volgend jaar zou volgen. Maar het gemak, waarmee Tokio's oproerpolitie de studenten tijdens I de anti-oorlogsdemonstratie van vorige week onder controle hield heeft het kabinet nieuwe hoop gegeven, dat zij het „met een paar duizend arrestaties wel zal klaren". Aan het voortbestaan van het .«rdrag hoeft (na de besprekingen) niet getwijfeld te worden. En de vraag voor politieke realisten in I Tokio is gewoon, wat voor conces- isies Sato heeft moeten doen om I Okinawa weer onder de Japanse I vlag te krijgen. Dit was wel de mi nimum eis van de Japanse publie ke opinie geworden; ook van hen, Hie de regering steunen. Maar de Amerikanen, wiens handelsverte genwoordigers hard hebben moeten [vechten om maar een paar grape- uits in Japan in te kunnen voe ren (vanwege de enorm hoge in ner rechten) eisen ongetwijfeld een lolitieke of militaire prijs voor Oki- awa, Op dit moment hebben zij b.v. volledige bewegingsvrijheid vanaf hun bases op Okinawa. Misschien dat de Amerikanen diezelfde bewe gingsvrijheid ook eisen voor hun bases op de grote eilanden van Ja pan zelf. Onder de voorwaarden van het oude verdrag moeten zij daar in ieder geval nog toestemming van de Japanse regering vragen of deze raadplegen in het geval van opera ties. Niet dat Nixoin zich druk behoeft te maken dat er een onvriendelijke regering in Japan zal komen. Sinds de oorlog heeft de regerende libe raal-democratische party zich op internationaal niveau zo rustig mo gelijk gehouden. Zij heeft er zich toe beperkt er voor te zorgen, dat Japan economisch weer zeer sterk werd. De Japanners klagen vaak, dat zij geen leider van allure hebben die een goed vertegenwoordiger van het nu zo invloedrijke Japan zou zyn. Er is nooit een Japanse Aden auer geweest vandaar de opmer king, die men aan De Gaulle toe schrijft gedurende het bezoek van een Japanse premier aan Frankryk: „Vandaag ga ik gezellig praten met een verkoper van transistorradio's". De binnenlandse reputatie van Sato is alleen die van een bekwaam financier die er altijd in slaagt om gelden van de grote zakenlui voor de partijkas los te krijgen. Zijn mi nister van buitenlandse zaken, Ai- chi, stelde onlangs in Washington de pers teleur tijdens een perscon ferentie. Deze was zo glansloos, dat de indruk, die zij maakte miniem was, terwyl Aichi toch de kans had om nu direct en openlijk de Ja panse gevoelens aan de Amerika nen kenbaar te maken. Maar er is geen alternatief voor de LDP (Lib. Dem. Partij). De link se party en de Japanse socialistische partij en de Japanse communisti sche partij hebben allebei de ken merken van een permanente oppo sitie. En zy hebben geen construc tieve ideeën voor de oplossing van de enorme binnenlandse problemen, die veroorzaakt zijn door de snelle, maar ongelijke groei van de Japan se economie. In de zomer hebban de kiezers van Tokio dit onder woorden gebracht door het negen tiende eeuwse marixme van de JSP te verwerpen en tezelfdertijd de dynamiek van de socialistische gou verneur van de hoofdstad goed te keuren. if en bontrand. -35 6,50 36-42 6,95. Dod en blauw 9,95. srse modekleuren. ite hiel verkrijgbaar. 27-30 4,95 31-35 ;s pantoffels 8,95. vachtvoering 11,95. in bleu of rose 5,95. zwart v.a. 49,75. modekleuren 39,75. liverse tinten 27-30 Het ideologische vacuüm ver klaart de populariteit van de meer kleurryke en onberekenbare krach ten in de Japanse politiek. De anti-JCP groeperingen van Zon- gakuren de studentenbeweging, zijn hiervan een treffend voorbeeld: zij waren het per slot van rekening, die de regering er door hun molo tovcocktails toe dwongen om 8000 agenten van de oproerpolitie me* dure vuurvrije pakken uit te rus ten. Maar in een land dat zo ver ver wijderd is van iedere soort revolu tie, moet men de guerrülatactieken van de jeugdgroeperingen eerder uitleggen als een teken van zwak te dan als een teken van kracht (toen zy voor de Tokiose oproerpo litie naar de vismarkt vluchtten, werden zij door de dragers wegge jaagd). Hun bitterste vijanden de JCP en de Minsed, de studentenafdeling van de JSP gaan zelfs zover dat zij beweren, dat de militante bewegin gen door de regering worden be taald, zodat men onderdrukkings maatregelen in werking kan stel len, die ook op de JCP van toepas sing zyn. Er zit misschien wel iets van waarheid in deze bewering. Gezonder voor de nog jonge Ja panse democratie is „Beheiren", een soort ban-de-bom-beweging, waar gewone burgers lid van zijn. Zij werd vijf jaar geleden gevormd als groepering tegen de oorlog in Viet nam. Zij hielp Amerikaanse deser teurs. De „Beheiren" heeft een gro te vooruitgang geboekt door vreed zame, maar indrukwekkende de monstraties. In juli hielden zij een sit-down staking in het Shinjuku- stadion en sloten het gedurende verscheidene uren voor treinen. Numeriek gezien is de militante boeddhistische organisatie buiten de officiële Japanse partijen het be langrijkst. Zij heet Saka Gakkai en heeft meer dan 13 miljoen leden. Haar politieke onderafdeling telt 25 zetels in de „diet" en heet Komeito. En sinds vorige maand heeft zij ook een studentenafdeling, Shingaku- do, waarvan 120.000 studenten deel uit maken. Een heleboel socialisten en com munisten zeggen dat de Soka Gak kai niet bij de linkse bewegingen behoort, omdat er zoveel kleine za kenlieden lid van zijn en ook, die genen, die economisch achtergeble ven zyn. Zij vrezen, dat deze boed dhistische organisatie zich zal ont wikkelen tot 'n fascistisch lichaam. Op religieus terrein beschuldigen velen die te maken hebben gehad met haar bekeringsmethoden de ze organisatie van gebruikmaking van hersenspoeling. Met de veeltalige pamfletten en de foto's van president Daisaku Ikeda lykt deze organisatie wel enigszins op Frank Buchman en zijn morele herbewapening. Toch zijn er nog steeds serieuze politieke commen tatoren die hopen, dat de invloed van de Soka Gakkai op de lange duur meer radikaal dan fascistisch zal zijn. Ikeda zelf is een voorstander van de geweldloosheid op ieder gebied, maar de studentenorganisatie in So ka Gakkai is van plan om zich zeer militant op te stellen t.a.v. Okinawa en het veiligheidsvedrag. Shdngakudo zal het moeilijk krij gen, als zij tegelijkertyd haar moe derorganisatie als de studenten te vreden wil stellen. (Copyright De Stem/The Guardian) Bij de foto's: Boven: Ruim 2000 arrestaties wer den verricht bij het vertrek van premier Sato naar de U.S.A. Onder: Twee studenten werden ge arresteerd na het gooien van Molo tovcocktails op de Zuidkoreaanse ambassade. (ADVERTENTIE) (Van onze correspondent) LONDEN De „maangong" kon voor de Nasa nauwelijks op een beter moment geklonken hebben. Hoewel het niet helemaal waar is om te zeggen, dat niemand verwachtte, dat de maan 44 minuten zou natrillen door de klap van de neerstortende maansloep Intrepid, be vestigden deze langdurige trillingen min of meer bepaalde theorieën. De maan is niet alleen hard, maar als prof. Zdenek Kopal van de uni versiteit van Manchester het bij het rechte eind heeft, is zij tussen de 1000 en 10.000 maal zo hard als de aarde. Dit is een opzienbarende schatting en zorgt ervoor, d'at alle wetenschappe- ly'ke belangstelling zich meer op de maan richt nadat men een beetje te leurgesteld was in ed wetenschap pelijke resultaten van het maanon- derzoek. De serie Apollo-vluchten, die r»u tot en met Apollo-21 goedge keurd zijn en die ai verder dan dat gepland zijn .schenen toen Conrad, Gordon en Bean vertrokken wei nig uitzicht meer te bieden.' De toe stand is nu beter, wetenschappelijk gezien en daarom ook politiek ge zien want het congres wil graag een rechtvaardiging zien voor het dure Apollo-programma. Men vindt nu dat het Apollo-proj eet door moet gaan om de vragen, die opgeworpen zijn, op te lossen. De extreme interpretatie van de seismische trilling is niet alleen dat de korst van de maan hard is als glas en waarschijnlijk homogeen maar dat zij helemaal massief is. Hetgeen een klap zou betekenen voor diegenen, die nog steeds levende of dode maan- (Van een onzer verslaggevers) REDA Op 3 december 1952 werd Rudolf Slansky, vice-voorzit- ter van de Tsjechoslowaakse ministerraad en voormalig eerste secre taris van de communistische partij, samen met tien anderen opge hangen. Eén week eerder waren zij na een jaren later herzien (schijn tproces tot de doodstraf veroordeeld. Ruim vier jaar na de Tsjechoslowaakse revolutie, in februari 1948 grepen de communisten de macht, verzwolg de revolutie zijn eigen kinderen. De aanklacht tegen Slansky en de tien anderen (onder wie minister van buitenlandse zaken Clementis) be vatte onder andere het vormen van een samenzweringscentrum „tegen de staat m dienst van de Amerikaanse "fflperialisten en onder leiding van westerse^ vijandelyke inlichtingen- mensten". Slansky c.s. waren „Trots kistische, '1 itoisusche, zionistische en burgerlijk nationalistische vyanden het Tsjechoslowaakse volk". Zij hadden aldus de aanklacht po- HHpgen gedaan de opbouw van het socialisme te ondergraven, de basis van het volksdemocratische regime te widermynen en Tjechosl"»'•kiie los te weken uit het hechte bondgenoot schap met de Sowjet-Unie. Dit alles met het doel het kapitalisme weer in te voeren. Al op september 1951 was Slansky uit zijn functie van partijsecretaris ontheven. Hij werd op die datum vice-voorzitter van de ministerraad. Het betekende het begin van de strijd om Slansky ten val te brengen. Op 23 november 1951, na een bezoek aan de nieuwe Russische ambassadeur, werd Rudolf Slansky door de geheime staatspolitie gevangen genomen, na reeds lange tijd in de gaten te zijn gehouden, zo deelde men mee. Een brief van een agent aan een zekere Danieila Kankovska werd opgevoerd als bewijsstuk dat Slansky contacten had met het huitenland. In at brief, die vermoedelijk niet echt is geweest, hy is ook tijdens het proces niet meer opgedoken, werd de „grote bezemer" (Siansky. E.L.) ge waarschuwd dat zyn arrestatie werd voorbereid. Hij kon vluchten en in het buitenland een politieke carrière opbouwen. Als bevestiging van de brief zond Radio Free Europe de vol gende oproep uit: „Een ongeluk komt zelden alleen; bericht dit aan de ver dediger". Slansky toonde zich zeer geschokt oor de aanklacht dat hy een vijand van het volk was. Hij ontkende alles, kreeg een hersenspoeling, probeerde enige malen zelfmoord te plegen, maar bekende later slechts wat men hem al eerder had gedwongen te zeg gen. Uit zichzelf zei hij geen woord. Zyn proces was één doorgestoken kaart. Op conferenties van rechters, officieren van justitie en advocaten werden zelfs de kleinste details gere geld. De vragen en antwoorden ston den van tevoren vast., Toen het stalinisme in Tsjechosio- waklje had plaats gemaakt voor een meer humaan regime, ontdekte men vele gefingeerde processen. Ook het proces tegen Rudolf Slansky behoor de daarby. Het werd evenals vele andere herzien. Toch pleitte men Rudolf Slansky niet helemaal vrij, want „als algemeen secretaris heeft hy wetsverkrachting toegestaan en gedekt, waarvoor hij verantwoording draagt". Het meest verwonderd (vreemd ge noeg niet verbitterd) over de gehele gang van zaken rond de zaak van Rudolf Slansky was ongetwijfeld Slansky's vrouw: Josefa Slanska. Zij vertelt hierover in een kort geleden bij Sijthoff (Leiden) verschenen boek: „De waarheid over mijn man (de zaak Slansky)". „Zij, vurig communiste van het eerste uur, werd bij de arrestatie ook aangehouden, evenals trouwens Slans ky's hele familie. Wie moest Josefa Slanka geloven? Stalin die altijd ge lijk had, of haar eigen man, van wie ze wist dat hij zeker geen collabora teur was en vijand van het volk. Josefa Slanska's boek kon pas vo rig jaar tijdens de liberalisatie-pe riode worden uitgegeven. Het heeft een angstwekkende actualiteit om dat nog maar zo kort geleden de ge ruchten over nieuwe politieke pro cessen (Dubcek, Smrkovsky) in Tsje- schoslowakije de ronde deden. Josefa Slanska blijkt verwonderd maar niet verbitterd. In haar boek komt niet één klacht naar voren, geen anti-propaganda voor het oommunisme het systeem waarin zy rotsvast blijft geloven. ,De waarheid over mijn man" be staat uit twee delen. In het eerste geeft Slanska een verslag van alle ontwikkelingen tot en met (en na) het proces aan de hand van gesprek ken, kranteberichten, redevoeringen en gesprekken. Het is een soort dos sier van de zaak-Slansky zonder aan klacht en vonnis. Het tweede toont een beeld van de familie Slansky voor en na de oorlog in Rusland en Tsj echoslowakye. Van haar interne ring, van de beschuldigingen tegen haar van de ellende en de verwonde ring. Slanska werd beschuldigd van anti-Russische gevoelens op grond van het feit dat in de oorlog haar dochtertje in Moskou was ontvoerd. In haar boek probeert zij dit te weer leggen. Het is een droog, keihard relaas zonder franje. Maar als er wel één feit duidelijk wordt is het dit: Rudolf Slansky werd het slachtoffer van het systeem dat hij zelf had helpen op bouwen. „De waarheid over mijn man (de zaak Slansky)", van Josefa Slanska. Uitgegeven bij: A. W. Sijthoff, Lei den. Prijs: 9,90.) vulkanen hopen te vinden. Als we weten dat de leeftijd van de maan ongeveer 4 miljard jaar is, zoals bleek uit de rotsen die de Apollo 11- bemanning meebracht dan kan zij nooit gesmolten kern hebben gehad. De warmtegeleidingscapaciteit van silicaat is zo klein dat de maan ge woonweg geen tijd zou hebben ge had om af te koelen en daarom nu niet haar bijna totale, afwezigheid van inwendige verdamping zou kun nen vertonen. Sommige astronomen, waaronder prof. Kopal hebben er reeds opgewe- zen dat de merkwaardige concentra ties van massa bij het oppervlak van de maan de mascons zeer sterke en ongewoon harde structuren doen veronderstellen. En dit is natuurlijk een zeer speculatief idee en wordt niet onderschreven door Nasa-ex- perts. Voordat men daar al te snelle conclusies uit trekt bestudeert men de problemen van de mascons zeer voorzichtig. Op grond van bewyzen, d.w.z. de meting van verschillen in snelheid van voorwerpen in een baan om de maan, kan alleen gezegd wor den, dat er plaatselijke onregelma tigheden bestaan in het zwaarte krachtveld van de maan. De rede nen hiervoor de opbouw, en de tijds duur waarin ze bestaan hebben, zij problemen die nog niet beantwoord kunnen worden. Maar als men de hardheid van de maan en de afwezigheid van een dichte kern aanvaardt dan doen zich onmiddellijk andere problemen voor. Het onderzoek van maanrotsen heeft' niveaus van radio-actieve elementen aangewezen zoals potassium en uranium-isotopen die als zij in ge- lyke hoeveelheden in de gehele maan aanwezig zouden zyn voldoende in wendige verhitting zouden veroorza ken om de kern tot smelten te bren gen. Hierbij wordt natuurlijk aangeno men dat de geschatte leeftyd van de maan juist is en dat het oppervlakte- materiaal dat van de eerste tocht meegebracht werd werkelijk repre sentatief was. Geen van beide ver onderstellingen hoeft noodzakelijker wijze juist te zijn. De oppervlaktes van al de voor werpen in het zonnestelsel zelfs van de zon zelf, zyn en worden nog steeds veranderd door aangroeing en er blijft nog steeds een mogelijkheid, dat de maan veel ouder is dan het zonnesysteem terwyl zy op de een of andere tijd gedurende een zwerf tocht door de .melkweg" vastgehou den werd. Dit lijkt eigenlijk onmoge lijk maar als het waar zou zyn dan zou de maan een nog interessanter voorwerp worden dan het nu al is. Zij zou een soort fossiel van de „melkweg" zijn. Hoe dan ook de enige manier om al deze vragen te beantwoorden is om naar de maan te gaan en het trachten uit te vinden. Het onderzoek moet echter veel dieper gaan dan tot nu toe het geval was. Maar de Nasa heeft nu tenminste een geloofwaar dig wetenschappelijk doel. Het kan best zyn dat de geleerden van Nasa glimlachten toen de maan gong weerklonk. U/ijlen Ellen Key, de eertijds be- faamde Zweedse strijdster voor de rechten der toen nog ontrechte vrouw, heeft ons óók eertijdswillen ■wijsmaken dat we met de twintigste eeuw de „eeuw van het kind" zou den zijn ingegaan. Zij heeft zich ver gist: het werd de eeuw van de sub- Sl Subsidie op bejaardentehuizen (die dan toch nog te duur zijn), subsidie op woningwetwoningen, op jeugd werk, op kaas, boter en eieren, op kerkebouw, op kunst- en sportma.ni- festaties, op ons tweede, derde, vier de, vijfde kind, op de fabricage van schilderijen en collages seheten sa menraapsels, op elkaar ^concY/„r rend confessioneel en ander onder wijs, op het schrijven van verzen die alleen door de dichters zelf gelezen worden. Zonder al dat gesubsidieer zou onze twintigste-eeuwse maat schappij niet meer reilen en zeilen zoals zij thans zeilt en reilt (en weet u wat dat reileneigenlijk is? Ik niet! Enfin, niettemin doet de maat schappij het blijkbaar; feilen). Uit discussies in de Enschedese ge- meenteraad is dezer dagen weer eens gebleken waar het met de eeuw van de subsidie zo langzamerhand op uitloopt. Ze hadden het daar over het schouwburgbezoek. Daarop, zo werd onthuld, legt Enschede per dag(!) zo'n kleine zevenduizend zui den toe. Elke keer als een Ensche dese burger dan toch maar weer eens, vanwege de cultuurTiaar de schouw burg gaatkost dat de gemeente een enzestig harde guldens. En dat werd volgens sommige (uiteraard reactio naire en cultuurloze) raadsleden toch wel iets te bar. Op gevaar afdat ik daarmee mijn cultuurloze behoudzucht onder streepdurf ik héél schroomvallig te beweren, dat ik de beduchtheid dier raadsleden ergenszoal niet billij ken dan toch begrijpen kan. (Merkt u hoe voorzichtig ik mij uitdruk?En ineens had ik een vreemd en onge oorloofd visioen: ïk maakte het in gedachten mee, dat de staat, de pro vincies en de gemeenten morgen of overmorgen onverhoeds van Thor- beckes standpunt zouden uitgaan, dat „kunst géén regeringszaak" is.' Stil maar, ik Weet óók wel, dat hij het niet precies zo gezegd of bedoeld heeft, maar die woorden leven nu eenmaal als formulering van óók een beginsel nog altijd voort. Zo van: laat de kunst zichzelf maar bedrui pen en als ze dat niet kan nu, dan des te erger voor haar, laat ze dan maar stukgaan, er is dan blijkbaar onvoldoende vraag naaren dat is nu eenmaal beslissend: de ijzeren wet van vraag en aanbod. En zo maakte ik het dan in die voor het jaar 1969 geoorloofde ge dachten mee: eensklaps één grote streep door de subsidierekening en wat zou er dan gebeuren? Aan de ene kant: een debacle van belang. Maar aan de andere kant (om nu maar bij de kunst te blijven) toch ook het „uur der waarheid"de ont hulling van wat de burger nu werke lijk voor zijn toneel-, muziek-, opera- en balletavonden over heeft, persoon lijk over heeft. Want het zou er op neerkomen dat wij zogenaamde kunstminnaars met elkaar opnieuw van onderop zouden moeten begin nen, hoe onwennig en hoe stuntelig en hoe primitief aanvankelijk ook. Waarmee meteen het bewijs zou ge leverd worden, wat kunst en cul tuur en zo ons werkelijk waard zou den zijn. Ik vrees: niet zo héél erg veel Jk heb, toen Barend Biesheuvel zijn reuzenzwaai maakte, waarna ons parlementaire gedoe er bepaald niet populairder op is geworden, aan ze kere Karl Marx moeten denken. Die heeft het ergens over „parlamentari- scher Cretinismus" over het feit dus dat het parlement (zoals hij dat met zijn nog vroeg-socialistische ogen bekeek) het gevaar loopt uitsluitend uit cretins te gaan bestaan: kleine mismaakte mensjes, droevige gestal ten, uit inteelt voortgekomen. „Parlamentarischer Cretinismus". Dat betekent dat de volksvertegen woordigers de wereld buiten het par lement niet meer kennen en afge leerd hebben door de ramen van de vergaderzaal naar buiten te kijken, met als gevolg dat zij het eigen we reldje met z'n vergadertactiekjes en -handigheidjes, z'n mekaar-vliegen- afvangen en mekaar-hakjes-zetten als de enige werkelijkheid gaan be schouwen. Maar dat is dat eigen we reldje niet, het is een wereldje van cretins, dat alleen zichzelf nog ern stig neemt, maar in de ogen van de echte wereld, die buiten de verga derzaal, is dat parlementaire we reldje alleen nog maar belachelijk en ééns zal het, als het niet oppast, aan die belachelijkheid, aan dat „cre tinisme", ten ondergaan. Waar die beschouwing over „par lamentarischer Cretinismus" precies bij Marx te vinden is, weet ik helaas niet meer. Ik had de passage graag nog eens opgezocht, om ze aan ons aller B.B. toe te zenden. Vroeger hoefde men onze laatste Marx-ken- ner en Marx-gelovige, de goede Sam de Wolff, maar op te bellen om het meteen te weten, Maar die is jammer genoeg dood. Zoals Marx trouwens ook. BLOEMENDAAL Op 75-jarige leeftyd is overleden prof. mr. A. M. de Jong oud-directeur-secretaris van de Nederlandse Bank. De heer De jong was van 1921 tot 31 januari 1959, werkzaam by de Ne derlandse Bank o.a. van 1940 tot 1947 als directeur en daarna als directeur» secretaris. Verder was hij lid van de beleggingsraad en van 1931 tot 1940 buitengewoon hoogleraar aan de Eco nomische Hogeschool in Rotterdam.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 15