Hobby van
gepensioneerde
mijnwerker
,Mijn v
mij no
Heelkundige behandeling van hardhorigheid
-
ASSAF DAY
INTERNATK
Ik hoor hier
KRO bekijkt
^60-jarig
>estaan NKV
STEENKOOLWINNING MET „WATERKANON
oorontstekingen
Midden- ouders dit nog onvoldoenden besef
fen.
automatisering m
..Vandaag of
orgen"
Uit zijn collectie: Henk Chabots „Moeder en Kind".
KUNST VERZAMELEN
-«!:
Winand Zenden: „Breda kunstontwikkeling".
(Van een onzer verslaggevers)
NEERBEEK Winand. Zenden (57) woont Krijgershoek 38. Hij
ging in 1967 als bovengronds mijnwerker van Staatsmijn Maurits
met vervroegd pensioen. Een fijn huis, gebouwd in 1957 met een sub
sidie van dertig procent der stichtingskosten door de Staatsmijnen.
Winand Zenden woont daar met zijn echtgenote en zijn gehuwde
dochter Truus met kind. Maar als ik zijn huis betreed, krijg ik de
verrassing van mijn leven. Wie zou in de woning van een vervroegd
gepensioneerd bovengronds mijnwerker een moderne particuliere
kunstverzameling verwachten, die tot de grootste en waardevolste
behoort, die ik ooit zag? In de gangen, in de huiskamer, op de slaap
kamers rijen zich de schilderijen en beeldhouwwerken in brons en
marmer van de bekendste Nederlandse kunstenaars aaneen. Je weet
niet wat je ziet. En niet slechts de hoeveelheid slaat je met stomme
verbazing. Ook de artistieke kwaliteiten der werken. Alles particu
lier bezit van deze Winand Zenden en door hem gekocht. Schilde
rijen, lijst na lijst, overal. Beeldhouwwerken op de schouw in de
huiskamer, op het dressoir, op de slaapkamerkasten.
Uit zijn collectie: Aad de Haas' „Pastoor van Wahlwiller"
Een groot olieverfschilderij „Moe
der en kind" van de overleden Hol
landse meester Henk Chabot. Een
representatief werk uit 1945. Twee
gouaches van de bekende schilder
Jan van Heel uit Den Haag. Een
grote aquarel van de evenzeer beken
de Hollandse schilder Kees Verweij
uit Haarlem. Een groot olieverfschil
derij, verder een portret in olieverf
van Wahlwillers pastoor, nog een
gouache en een droge naaldets, ver
scheidene linoleumsneden: alle van
Aad de Haas. Twee schilderijen en
ettelijke tekeningen van Charles Eyck.
Drie schilderijen en een tegeltableau
van Edmond Bellefroid Twee olie
verfschilderijen en twee gouaches
van prof. Pieter Defesche. Een olie
verfschilderij van Géne Eggen. Een
olieverfschilderij van Peter Nijhuis.
Twee bronsplastieken van de beken
de Hollandse beeldhouwer Nic. Jonk
uit De Schermer (Amsterdam). Een
marmeren torso van de beeldhouwer
Godfried Pieters uit Bunde. En
niet te geloven de grootste parti
culiere verzameling van bronsplas
tieken van de Limburgse beeldhou
wer Arthur Spronken uit Beek. Niet
minder dan een zestal bronzen van
deze beeldhouwer, waaronder zeer
bekende werken als die gespannen
pastiek van een zwaar boerenpaard.
Ergens in de huiskamer, die eerder
aan een te eng behuisd museum dan
een woonvertrek doet denken, ont
dek ik ook van Arthur Spronken
een juweeltje van een bronsreliëf je.
In de gang hangen etsen van Spron
ken. En als ik later het tuintje van
Zenden inwandel, sta ik plotseling
voor een brons-monumentje. De be
kende Zonneruiter van Spronken.
Vermoedelijk heeft Zenden meer wer
ken van deze beeldhouwer dan Ar
thur Spronken zelf.
Particulier museumpje
Hoe komt deze gepensioneerde
mijnwerker aan deze kostbare verza
meling? Reeds enkele jaren geleden
deed iemand op de mijn 'n bod van
drieduizend gulden op het schilderij
van Chabot. Een laag bod. Maar
Winand Zenden verkoopt niets, al
bood men hem tienduizenden gul
dens. Hij is een verwoed kunstverza
melaar. die vanaf zijn twintigste jaar
steeds botje bij botje gelegd heeft
om kunst te kunnen kopen. Het is
zijn leven. Hij rookt niet, heeft geen
andere hobby's. Urenlang kan hij bij
zachte radiomuziek tussen zijn kunst
werken zitten en er telkens weer naar
kijken. „Goede kunst verveelt nooit",
zegt hij. „Je ontdekt er telkens nieu
we diepten in Maar het begint hier
te vol te raken. Zeker Op de slaap
kamers. De werken komen niet tot
hun recht. Daarom heb ik plannen
om zelf geholpen door mijn
schoonzoon, die in het bouwvak
zit, achter ons huis eer galerie aan te
bouwen van zeven bij negen en een
halve meter. De tekeningen ervoor
zijn in de maak. Een gebouwtje met
een groot raam en met glazen licht
koepels". Dit zal een particulier mu
seumpje worden. Want hij denkt er
niet aan, om het commercieel open
te stellen. Alleen fijn te midden van
de kunstwerken te zitten en kijken
naar wat hij bijeenbracht.
Uitbetalen in kunst
Wat hij verdiende op de mijn ging
steeds naar moeder de vrouw. Maar
hij werkte vele uren na volbrachte
mijntaak en dat geld heeft hij in zijn
„kunstpotje" gedaan. Soms was het
genoeg om ineens een kunstwerk te
betalen. Soms ook kocht hij kunst op
afbetaling en loste trouw elke maand
zijn schuld bij de kunstenaar in.
De verzameling bronzen van Ar
thur Spronken verwierf hij door bij
deze kunstenaar in Beek te gaan wer
ken. Hij vroeg dan geen geld, doch
liet dit loon oplopen om uitbetaald
te worden in kunst.
En de kunstenaars hebben steeds
hun waardering voor deze kunstzin
nige mijnwerker laten blijken, door
hun prijzen drastisch te verlagen.
Dat grote schilderij van Chabot kreeg
Winand Zenden zelfs voor niks. Even
als de twee gouaches van Jan van
Heel.
„ik heb door mijn hartstochtelijke
liefde voor de kunst vanaf mijn twin
tigste jaar zoveel mogelijk alle ten
toonstellingen bezocht" zegt Winand
Zenden. „En me ook met kunste
naars, die ik bewonderde, in verbin
ding gesteld,^om met mijn „over
uren-geld" zo mogelijl een werkstuk
van hen te kopen. Zo zag ik kort na
de oorlog in Maastricht een tentoon
stelling van Chabot en ik was er ka
pot van. Ik dacht, schrijf eens naar
die man, of ik niks van hem kopen
kan, hoe gering het ook zal zijn.
Vier maanden later kreeg ik van Cha
bot antwoord op mijn brief. Ik dacht
er al lang niet meer aan, had het
opgegeven. Al ben ik taai, als ik iets
verwerven wil, wat ik mooi vind.
Maar Chabot was zo groot In die
brief van Chabot stond, dat hij zo
onder de indruk was van een mijn
werker, die iets van hem wilde ko-
dat hij een schilderij voor mij zou re
serveren. Na verloop van tijd kon ik
naar hem toe gaan in Bergschenhoek
bij Rotterdam om een schilderij uit
te zoeken. En dat heb ik gedaan. En
hij wou er niks voor. toen ik een aan
betaling wilde doen. Niks, geen rooie
cent. Chabot was een oude man. Hij
was ziekelijk, had hoge bloeddruk. Hij
moest op dieet leven. Zo ben ik ver
scheidene keren naar hem toe gegaan
Hielp hem in allerlei dingen. Het was
in 1945. En er was slecht aan stook
te komen. Ik hielp hem. Ook in an
dere dingen. Ik bleef met Chabot in
contact, werd een beetje bevriend
met hem. Op zekere dag raakt mijn
dochter Mia in het ziekenhuis. Ik had
geregeld briefwisseling met Chabot
en wat schrijf je. Zo vertelde ik in
een brief ook, dat mijn dochter in 't
ziekenhuis lag. Ik kreeg terstond een
brief terug. Als ik geld nodig had,
zou ik het hem onmiddellijk melden.
Ik schreef hem direct terug, dat ik
geen geld nodig had. Was blij met
mijn schilderij. Een jaar of vier la
ter, kwam een andere dochter ook in
het ziekenhuis. En weer schreef Cha
bot en bood weer geld aan".
„Met dat schilderij heb ik wat J
uitgestaan", zegt Zenden,
schreef me, dat hij het schildeq|
zonden had. Dat ding woog 3;j
Chabot had zelfs de vrachtkos
taald. Maar een maand later
werk nog niet bij mij gearriw
woonde toen in Beek. Ik i
doen. Op de spoorstations, Inü|
tricht. Niks. Het schilderij bka
Roermond Op het station té sta
er was geen benzine om het i
te brengen. Zij spaarden de n
ten op. Maar ik had het. Dat a
als Chabot bestaan in de
Met de kunstschilder Jan va|
ging het evenzo. Een jaar of h
ven geleden schreef ik hem, 4
iets van hem kon kopen. Vai|
antwoordde per kerende
de centen beter in het huishoud!
besteden. Hij zou wel iets stui
riveerden twee gouaches.."
Brede kunstontwikfe
Zo groeit Zendens verzar
die vijfenedertig jaar. Hij sj®
werkt onvermoeibaar na
beidstaak en koopt kunst. I
bezoekt ook vele tentoonst^
ook in de Hollandse kunstcei|
trein naar Amsterdam en i
seums en exposities. Maarl
fietsje op bezoek bij Limbuf
stenaars, die zijn bewondai
ben.
En niet slechts zijn kui
meling groeit, ook zijn tf
nis. Want hij schaft ook 14
over kunstgeschiedenis aar.®
studeert ze nauwgezet. F
vlot met mij over Picasal
Matisse, over Chagall en
baas me telkens over
kunstontwikkeling. Geenf
dat hij bij de aankoop v<T
verzameling feilloos teltcl
beste werken wist te kieze|.'
(Van onze medische medewerker)
BREDA De laatste jaren heeft de heelkundige behandeling van
de hardhorigheid grote vooruitgang geboekt. Vele ingrepen wor
den met goed resultaat aan de lopende band uitgevoerd. Nochtans
verbaast het ons telkens dat er nog steeds zoveel hardhorigen rond
lopen die geen beroep doen op de mogelijkheden van de moderne
gehoorchirurgie. Daarom deze week wat meer over deze aange
legenheid.
het ovale venster) uitgevoerd door 'n
bekwaam chirurg geeft deze ingreep
in 90 pet van de gevallen een gun
stig resultaaat.
Traditiegetrouw onderscheidt men
het buitenoor (oorschelpen en uit
wendige gehoorgang), het middenoor
waarin zich de gehoorbeentjes bevm
den en tenslotte het binnenoor dat
de fijne zenuwstructuren en het even
wichtsorgaan omvat.
Het buitenoor is afgescheiden
van het middenoor bij middel van
het trommelvlies.
Tussen de neuskeelholte en het mid-
denoor is er een buisvormige verbin
ding die de buis van Eustachius ge
noemd wordt. Vooral middenooraan
doeningen komen in aanmerking voor
heelkundige behandeling. Vier voor
waarden zijn noodzakelijk en tevens
voldoende om een normale midden-
oorfunctie te hebben: een normaal
trommelvlies, een normale beentjes
keten, een normaal ovaal en rond
venster (openingen tussen het mid
denoor en binnenoor) en tenslotte een
normale Eustachius - buis.
Het valt licht te begrijpen dat eei
hele reeks aandoeningen de normale
functie van het middenoor kan ont
redderen en verstoren. Vooral de ver
kalking en de middenoorontstekingen
met hun nasleep zijn de voornaamste
schuldigen van middenoordoofheid.
Kwetsuren, aangeboren misvormin
gen en gezwellen komen veel minder
talrijk voor-
Eén persoon op honderd van de
blanke bevolking lijdt aan min of
meer uitgesproken hardhorigheid
door otoscalerose. Het gaat hier om
een eigenaardige ziekte van het be
nige kapsel van het binnenoor waar
in zich, om een tot nu toe niet geken
de reden, haardjes van ontkalking en
verkalking ontwikkelen.Deze aandoe
ning wordt klinisch merkbaar van zo
dra de verkalking overgrijpt op de
gehoorbeentjes van het middenoor en
deze keten doet verstijven (in techni
sche termen ankylose van het stape-
deverstibulair gewricht genoemd).
Bij volwassenen is de otoscalerose
verantwooordelijk voor 95 pet van de
hardhorigheid, bij personen met een
normaal trommelvlies.
Eigenaardig is wel dat deze aan
doening onbekend is bij dieren en bij
niet blanken.
Alleen heelkundig ingrijpen is effi-
c" '.ent.
Alle andere behandelingen ble
ven tot nu toe zonder het minste re-
iultaat. De beste resultaten worden
bekomen door een stuk van een van
de gehoorbeentjes (stijgbeugel) weg
te nemen en vervolgens een nieuwe
verbinding te maken met organisch
of synthetisch materiaal tussen do
rest van de beentjesketen en het bin
nenoor (n.l. tussen het aambeeld er.,
Middenoorontstekingen komen zeer
frequent voor en zijn dikwijls oorzaak
van een blijvende gehoorsdaling. Een
goede behandelde acute middenoor
ontsteking tast het gehoor niet aan.
Niet zelden ziet men toch een ge-
hoorsvermindering door een onoor
deelkundige aanpak van de ontste
king. Eigenaardig genoeg doet zich
dit meer voor bij gegoede personen.
De uitleg is echter eenvoudig. In de
financieel sterkere middens grijpt
men vlugger naar alllerhande anti
biotica zoals penicilline, streptomyci-
ne, terramycibe en zovele anderen.
Wanneer er zich in het middenoor
reeds etter verzameld heeft volstaat
deze behandeling niet altijd.
De ontstekingsverschijnselen wor
den milder maar verdwijnen niet
volledig.
Daar het kind echter minder
over zijn oor klaagt, schrikt men terug
voor een kordate aanpak die erin be
staat dat men het trommelvlies door
boort om de opgestapelde pus de ge
legenheid te geven zich naar buiten
te evacueren-
Daarom zouden we onze moeders
afraden op eigen initiatief anti-bioti-
ca toe te dienen in geval van gehoor-
ontsteking. Menig akute ontsteking
is op deze wijze omgezet in een sle
pende. Deze chronische middenoor
ontsteking laat bij genezing steeds 'n
min of meer uitgesproken aantasting
van het gehoor achter.
Zoals reeds gezegd heeft men een
normaal trommelvlies nodig om nor
maal te kunnen horen. Doorboring
van het trommelvlies is in de over
grote meerderheid van de gevallen
het gevolg van een slecht verzorgde
oorontsteking. Het is treurig dat vele
Gewoonlijk neemt de gehoordaling
toe naar gelang de opening in het
trommelvlies groter is.
Wanneer alles zich beperkt tot een
eenvoudig doorboring van het trom
melvlies is de heelkundige behande
ling eenvoudig en afdoende.
De opening kan afgesloten wor
den met een huidlapje of een
vliesje gesneden uit een aderwand
Momenteel gebruikt men echter
hoofdzakelijk bindweefselgreffen.
Soms heeft de ontsteking van het
middenoor niet alleen het trommel
vlies maar ook de gehoorbeentjes ge
deeltelijk vernietigd of verstijfd. In
zulke gevallen wordt de operatie veel
gecompliceerder omdat men bene
vens het trommelvlies ook de been
tjesketen moet herstellen bij middel
van beengreffen.
Grosso modo bekomt men noch
tans 75 pet. gunstige uitslagen.
Alles samen beschikt de oorchi
rurg over een reeks ingrepen en
technieken die het mogelijk ma
ken de functie van het middenoor
grotendeels te herstellen. Daar
om is het onverantwoord dat er
nog zoveel mensen hun hardho
righeid onbehandeld laten. Het
spreekwoord „wie niet horen wil,
moet voelen", is hier zeker van
toepassing.
(Van onze showredactie)
NICE Assaf Dyan, knappe 2
jarige zoon van de Israëlische m
I nister van defensie, is hard c
I weg een internationale filmb
Iroemdheid te worden. H(j hee
I de hoofdrol gekregen in de niei
we film van Jules Dassin. Daya
debuteerde in de Italiaans-Israël
sche produktie „Vijf dagen in S
naï", gebaseerd op de juni-oorlt
in het Midden-Oosten in 196
„Die film zou ik mijn vader nic.
f graag laten zien. Het ding w<
verschrikkelijk", aldus Assaf.
Niet zo verschrikkelijk of ander
producers zagen wel iets in ee
van de belangrijke spelers. H
kreeg een kans in „A walk wit
love and death" van de Ameri
kaan John Huston.
De film speelt in de veertiend
eeuw. Assaf Dayan is de opstandig
Franse student die verliefd wordt o;
de dochter van een hoveling. Ze gaa:
er samen vandoor, trekken door ee
^geteisterd Frankrijk, en de romanc
eindigt in een tragedie. In de vrou
welijke hoofdrol maakt de 17-jarig
dochter van Huston, Angelica, haa
debuut. Een geboren actrice volgen
Dayan.
Hij hoefde overigens na deze filn
iet stil te gaan zitten. Regisseur Ju
les Dassin contracteerde hem voo:
,La promesse de l'aube", waarin hi
.aast Melina Mercouri de hoofdro
ervult. Momenteel worden de opna
men voor „La promesse de l'aube'
aakt aan de Franse Rivièra.
Assaf Dayan die de naam van zijr
beroemde vader mee heeft, verklaarl
.nadrukkelijk niet hogerop te willen
I komen dank zij de bekende klank die
1 de naam Dayan heeft. „Ik ben erg
I trots op mijn vader. Ik bewonder
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Aan het zestigja
rig jubileum van het Nederlands Ka-
tholiek Vakverbond (NKV) wijden
de KRO-radio en -televsie vandaag
en morgen speciale aandacht. Van-
Taag, op de dag van de viering in
sen extra Brandpunt tv-uitzending;
morgen in het zaterdagmiddagmaga-
ne P. M. (14.0016.30 uur Hil ver
in 2). Actualiteiten rondom de ju
bileumviering zullen aandacht krij
gen in de radio-rubriek Echo.
P. M. zal worden uitgezonden van
uit KRO - studio I waarbij leden van
het NKV te gast zullen zijn. Aan het
^^eestelijk programma werken o.a.
nede: de Ted Easton's Jazzband met
Sat Gonella en de Shepherds.
In de extra - Brandpunt - uitzen
ding (vanavond 22.30 uur Nederland
1) zullen Ad Langebent en Frans
B»ijsen een vraaggesprek voeren met
de Belgische professor E. Leemans,
rrof. Leemans is door het NKV uit
genodigd tijdens de jubileumbijeen
komst de feestrede te houden. Enige
Baren geleden doceerde deze Belgi-
che hoogleraar sociologie aan de
iniversiteit van Nijmegen. Uit die tijd
dateert zijn kritiek op vele onderde
len in de Nederlandse samenleving,
de vakbeweging - welke hij gebrek
pan strijdvaardigheid verweet - niet
Uitgezonderd. Tijdens het gesprek in
■ueze extra - Brandpunt - uitzending
zal professor Leemans zijn huidige
ppvattingen toelichten.
ESSEN (DaD) Rond 800 meter
diep onder de stad Essen viel onlangs
na een proefperiode van vijf jaar hel
startschot voor een in West-Europa
tot nu toe unieke onderneming; de
hydromechanische steenkoolwinning
Daarbij vervangt een „waterkanon"
de persluchthamer en kolenschaaf.
Zelfs steenbrokken laten los onder
het geweld van de scherp gebundelde
waterstraal (zie foto), waarvan dc
uitmondingsnelheid bijna de snel
heid van het geluid bereikt en die
met een druk van 100 ato op de ko
lenlaag terecht komt, wat overeen
komt met een kracht van 500 tot 700
pk. Het voordeel van deze nieuwe me
thode
steens'»' t
iet g«
iekte
aet
itromen steenkool en stenen
thode: er kan geen
ontstaan. Daarmee is hei s
Je gevreesde stoflongzien
uitgebannen. Samen mjLeni»i
(si®I
jO#
ten weg en worden opi*
punt in de mijn van el»
den.
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Vanavond zendt
j de AVRO van 22.05 tot 22.55 uur via
■Pïcderland 2 de tweede aflevering
uit van de serie „Vandaag of mor-
gen". Deze heeft tot thema: Automa
tisering.
Grote aandacht wordt geschonken
aan de computer - ontwikkeling die,
nu al veel verder is gegaan dan men
ooit had vermoed en die een comple-
te omwenteling in de geschiedenis
van het mensdom teweeg brengt, zo-
1 a's ook de industriële revolutie heeft
«gedaan.
Het programma „Vandaag of mor
gen is van Romano M. Stinga
(tekst), Hans Vernhout (produktie)
j en Adelheid van der Most (regie),
e adviezen worden gegeven door
prof. dr Fred L. Polak. Voorts zul-
ien aan dit programma deelnemen
t Geertman, prof. dr.
j H. J. van Zuthem, de oud-staatsse
cretaris van Sociale Zaken, dr. J. de
en de heer F. Willems secre
tins van het NVV.
DE STEM