Circus in de
Hallen van Parijs
ENSELIJKE PROEFKONIJNEN VOOR CHEMISCHE OORLOGSWAPENS
VERVAL
/AN EEN
VTERWEG
(Van onze Parijse correspondent)
Kom, zeiden we tegen elkaar, De Gaulle gaat vandaag tocli
niet dood, de Renault-fabrieken staan ondanks de staking van
een halve dag nog niet in de fik en die Vieinam-conferentie
suddert wel door.
We gaan vanmiddag fijn naar het circus van Jean Richard in de
Hallen. Richard is een boeiende figuur, houdt van wilde dieren
nog veel meer dan van vrouwen en hij heeft het zelfs voor
elkaar gekregen in zijn dierenpark 50 kilometer van Parijs
dolfijnen te dresseren. Eu wij dus met z'n tweeën naar de
Hallen.
mm
,lomE
„Thuis
denken ze
dat ik c
jek ben,
maar
we maken
ons hier
nergens zorgen over"
gedeeit#» Dromedaris op schoot
Scharlakenrode duivel
Strop om de nek
Doodse sal te levens- en levensgevaarlijk...
Jean Richard met al zijn clowns en de koorddanseres.
DE STEM
s wrakken, die als
maal zonken, gelicht
>erd door gezonken
was ziet u op onder-
alle dichtgegooid of
ia! hetzelfde lot?
min. van voorli
Coen ik Ghana ve*l!.e rtf
is - viel er een «cM
era. Een meiid si
;ft je een kek!®' tig vodl
«dat je instinctmatig^^
zon elke mo^g. vent, i»
zen. Geen zon he vo«r
anse begripPell>
or rampspoed.
Ghana wordt tha
or de partij van de
in keer in de
'n rijzende zon
rgegaan Als je
lanees zegt. zegi
fetnisme". Gebrtnk
ismen wijst op e®. e
icten of oP een zekere
irvositeit. De |Aan de
an wie Ifct dat? Aan
n of aan ons.
st. theunissen
[EDGEWOOD ARSENAAL (Mary
Ind) (A.P.) Onder de mannen die
pier op deze voormalige legerpost zijn
Testationi.eerd bevinden zich 70
Menselijke proefkonijnen wier geest
en lichaam gebruikt worden voor
het nemen van proeven met een he
Jle lijst dodelijke wapens voor d<
- chnnische oorlogsvoering.
|Aj deze mannen zijn vrijwilligers
Proeven hebben aangetoond dat al
'en bij hun verstand zijn.
1 Ze zijn hierheen gekomen zonder
Jxtra betaling zonder de belofte
pan vrijstelling voor Vietnam en de
feesten zonder bedenkingen Ze la-
Rn iicb gas lo^di^nen ze laten zich
pspuitpn ook bespuiten met de
peest omstreden oorlogsmiddelen
inds de atoombom
I Hei Edgewood-arsenaal is het
Rmenkaansp centrum voor zenuw
gas Toch ziet het er nid zo sinistei
pt als de naam wellicht doet ver
Boeden.
J Licht verkeer beweegt zich zon
der haast langs typisch militaire
lebouwen. De terreinen bevinden
pich op zachtglooiende heuvelhellin-
fen die zich uitstrekken tot de oe
vers van de baai van Chesapeake
gr landt wei eens een vliegtuig
Jiaar afgezien daarvan is er alleer
het geluid van de vogel? en de dro
*e herfstbladeren
1 Noehthans is men Ui Edgewooö
»rs°naa- vanaf de dichting in 191
VoornaniQlnk HP7jg met de oerfect'
jpnerins var. de chemische oorloge
waoens Sedert 1922 vorm het wet
^en met menski Hke proefobject'
.en essentieel onderdeel hiervan
Nu er overal verwoei >vord1
jfibatteerd over de al nf niet be
&ande noodzakelijkheid om vuorra
chemisch-biologische wapens
aan te leggen, gevoegd bij de luide
protesten dat het wrede en onmen
selijke oorlogsmiddelen zijn, heeft
iet ministerie van defensie aan een
/erslaggever toestemming gegeven
im de basis te bekijken en met de
rijwilligers te praten.
De leiding sprak vrijelijk over het
urogram der vrijwilligers. Vele tech-
ïische vragen over het werk dat
men doet en over de aard van He
besmettende stoffen werden echter
onbeantwoord gelaten. De chemi
sche middelen die op de vrijwilli
gers worden beproefd werden door
de leiding in algemene zin als volgt
omschreven: zenuwgas dat, mits m
voldoende hoeveelheden toegediend,
linnen enkele minuten dodelijk is.
Drugs die het oriëntatievermogen
verstoren. verwarrend werken,
traagheid en hallucinaties veroorza
ken, de vechtlust van de soldaat
doen verdwijnen en zijn coördina-
'ievermogen vernietigen. Voorts
verschillende soorten prikkelende
middelen zoals traangas dat binnen
een zeker aantal minuten uitge
werkt is.
De vrijwilligers beproeven tevens
de beschermende kleding en uitrus
ting bestemd voor troepen die inge
val van een chemisch-biologiscb
iorlog ingezet zouden worden.
Op vragen over de noodzakelij!
leid van dit alles geeft de leidiv
•an Edgewood die antwoorden d
•ooraf door het Pentagon zijn goer
lekeurd „Wij zullen nooit de ee
ten zijn om deze dingen in een ooi
og te gebruiken", zei kolonel li
■eph R. Blair, plaatsvervangeni
ïoofd var, de afdeling medische we
enschap. „Ons doel i9 de potentie
le vijand af te schrikken chemische
wapens tegen ons te gaan gebrui
ken. Wij moeten deze dingen maken
omdat zij het ook doen". Wie die
„zij" waren vertelde hij niet. „We
moeten deze drugs op mensen uit
proberen", zej Blair. „Anders kun
je niet iets maken dat op mensen
moet werken. Het is veilig. We doen
het al sedert 1922 en er is nog nooit
een ernstig ongeluk mee gebeurd"
Er worden uitgebreide voorzorgs
maatregelen genomen. De experi
mentele drugs de benaming voor
alle chemische middelen van Ed-
chologische en psychiatrische proef
nemingen onderwerpen opdat men
zeker weet dat hij geestelijk en
physiek in een eersteklas gezond
heid verkeerd- En wanneer hij be
sluit zich toch maar liever niet als
proef-object beschikbaar te stellen
kan hij zich te allen tijde uit hel
orogram terugtrekken.
Velen van de 70 goedgekeurde
mannen vernamen over de experi
menten van vrienden die eraan had
den deelgenomen. Volgens die vrien-
han, een zwaargebouwde 26-jarige
Newyorker. Ten eerste omdat ik
gelukkig weg ben van fort Rucker
in Alabama (waar hij was gestatio
neerd) en ten tweede omdat Edge-
wood niet ver af ligt van de snel
weg naar New Jersey. Als ze in Ne
braska hetzelfde program hadden
was ik daar waarschijnlijk heenge
gaan. Man, de dienst hier is best
De meeste tijd doen we niks of we
spelen tafeltennis. Elke week krij
gen we drie dagen verlof".
;jwood worden eerst op uitge
reide schaal op dieren beproei
uordat men op mensen overgaa'
)e menselijke konijnen krijgen m
imale hoeveelheden toegediend d
en heel eind onder het dodeht!
iveau liggen. Doktoren en medis
ulp-personee] zijn de volle 24 u
laraat voor het geval zich een oi
;eluk mocht voordoen.
Voordat een vrijwilliger als proel
object wordt aangenomen moet hy
zich aan zware lichamelijke, psy-
ien dienden deze experimenten een
;oede zaak, zo zeiden de vrijwilli
;ers unaniem, en ze hebben tot dus
er geen reden om hieraan te twy
elen. „De meesten van hen komei
ier om een eerlijke bijdrage tot d
ïedische wetenschap en voor hu:
md te leveren", zei kolonel Blah
n een gesprek met de vrijwilliger
verd hen gevraagd hoeveel van hei
>m vaderlandslievende redenen Ir
Edgewood verblijven. „Om twee re
denen", antwoordde Joseph Mona-
Dit zeggen velen van deze man-
ien: de dienst is goed. Ze hebben
;een zekerheid dat ze niet naai
fietnam gestuurd zullen worden ah
'un tijd in Edgewood erop zit maai
•vee maanden Edgewood beteken
vee maanden van redelijk zekere
eiligheid. Ondanks kolonel Blair's
erklaring over vaderlandslieven-
leid vormen de uitspraken der vrij-
"illigers geen verrassing voor de
leiding. „Er schuilt niets ongezonds
in die opvatting", zei luit. kol. Ja
mes Ketchum, hoofd van de afde
ling klinisch onderzoek. „Als wij
vrijwilligers gaan aanwerven zijn
we op onze hoede voor degenen die
steeds maar over het vaderland
praten. Dat is niet die reden waar
om ze hier naar toe willen. Ze ko
men hierheen omdat ze het op an
dere posten niet naar hun zin heb
ben of omdat ze in Edgewood dich
ter bij huis zitten".
Edgewood-arsenaal is niet de eni
ge post waar chemisch-biologische
wapens op mensen worden be
proefd. Dit gebeurt ook op fort De-
trick, dat 75 km van Edgewood af
ligt. In Detrick, een soort afdeling
van Edgewood, houdt men zich niet
ais in Edgewood voornamelijk bezig
met chemische wapens maar met
biologische oorlogswapens.
Veel tijd en geld besteedt men in
Edgewood ook aan het fabriceren
van tegengif en beschermende kle
ding voor de soldaten. Men zegt dat
er ook in Detrick met deze be
schermende middelen wordt ge
werkt, want in geval van een che
misch-biologische ocrlog zouden on
getwijfeld beide middelen gebruikt
worden.
Het enige probleem is dat deze
Amerikaanse afweermiddelen alleer
maar tegen wapens beproefd kun
nen worden die ook Amerikaan'
zijn.
„Maar u moet niet vergeten d"
m niet zo vreselijk veel chemisch-
■amensteilingen bestaan waarme-
■nen eem hanteerbaar wapen kar
-naken", zei dr. Seymour d. Silver
directeur van het research-laborato
rium in Edgewood. „we geloven nie1
dat ze eventueel met iets kunnen ko
men dat wij niet ook al kennen".
Tot aan 1955 nam Edgewood zo
wel militairen als burgers aan voor
de experimenten. In de laatste 14
jaar neemt men alleen nog dienst
plichtige militairen aan tot dus
ver 5130.
De leiding is zich ten volle bewust
van de controverse die op het ogen
blik woedt inzake de chemisch-bio
logische oorlogswapens. Wanneer
het onderwerp ter sprake komt ver
oorloven ze zich enige „zwarte hu
mor" Nadat ze de hele dag gewerkt
hebben aan de vervolmaking van de
chemische oorlogswapens ontwer
pen ze 's avonds educatieve pro
gramma's voor tieners over de ge
varen van drug-misbruik.
Vee] van het werk in Edgewood is
niet geheim zolang niemand infor
meert naar de namen der gifstoffen,
hun chemische samenstelling of de
wijze waarop ze tegen een eventuele
vijand zouden worden gebruikt.
Zelfs de vrijwilligers worden hier
omtrent grotendeels in het onzeke
re gelaten.
Kolonel Blair zei: „We mogen Sun
niet precies vertellen wat ze toege
diend krijgen",, maar wel zeggen we
hun zo nauwkeurig mogelijk hoe de
uitwerking is. We zeggen bijvoor
beeld dat een bepaalde stof een ge
voel geeft zoals traangas of dat een
bepaalde drug een reactie geeft als
van een zware kater- Dat is hun
doorgaans wel voldoende".
Blijkbaar heeft kolonel Blair ge-
ijk. Geen der vrijwilligers toonde
tenminste angst. „Ik vind het best
zo", zei de 20-jarige James Donnel-
lij. „Thuis denken ze dat ik gek ben,
maar hier in Edgewood zeggen ze
dat er geen gevaar bij is. Ze hebben
hier allerlei soorten specialisten en
ze weten wat ze doen. We maken
ons nergens zorgen over".
bleek tevens hoe belui
izkanaal nog altijd vim
was. De oorlogshandü
■Ingeland, Frankrijk en It
,s en Egypte anderzijds i
L956 tot sluiting van'tlz
één adem tot rantsoei»
e en benzine in West-En
arland kreeg de zonèp
n bijzonder karakter te-
van alle motorverkeerl
de zomer van 1967 hdi
andermaal frontgebied!
jrlog tussen Israël eniijil! J
buurtstaten bleken de»
gelen niet nodig Thaniil
naai al twee- en een H
n en het ziet er niet
sluiting binnenkort
geheven. Toch is er gm
.aarste opgetreden. Hei:}
is niet langer de
olie, het hartebloed i
naar West-Europa ponn
ige voorraadvorming
g van de olieprodoktieill
n de stokkende aanvul
jdden-Oosten
gen. v/ooral van invlotM
het verschijnsel, dalW
meer vervoerd woP*|
die te groot zijn vorf*
met zijn maximum®
30.000 ton. De lange™
de Kaap schijnt niet W
igend te werken als iWj
van 80.000 ton en meet*
s de anticlimax bij to"
van een van 's we""11
dste waterwegen. Ee"
bovendien, waarbij to
voor het vuurwerk zorgt-
PARIJS - In Nederland hebben de mensen zoveel over de ver
plaatsing van de Hallen uit het centrum van Parijs gehoord, dat ze
denken: het zal daar wel een droge en saaie boel geworden zijn.
ütargis U niet. De honderden winkeltjes en bistrootjes staan er nog
■lemaal en tegen het uur van het dejeuner is het in Pied de Cochon
nog zo druk. dat er aan de tafeltjes geen plaats te krijgen is en aan
de bar geen fatsoenlijk kop koffie te drinken valt. Het ruikt daar
nog altijd naar dezelfde uiensoep als in de dagen van Zola's roman'
De buik van Parijs.
I Waar is dat het grootste deel van
de groothandel wegtrok naar het
gieuwe Rungis, halverwege tussen
parijs en het vliegveld Orly maar
veel heel veel is in de Hallen blij
ven hangen Een paar grote overdek
te ruimten zijn gerestaureerd en die
pen als tentoonstellingsruimte. Zo
pas hebben de antiquairs er geex-
oseerd. En in de Saint-Eustache,
-die hele mooie kerk, die bij de Hal
len hoort, worden nog altijd iedere
week orgelconcerten gegeven. Zo
pas nog fantasieën van de organist
'- over de liefde, de vrede, de oorlog
en de vreugde, uitgezonden door on-
'ze onvolprezen France Musique.
UB oouvi»..^Hp"
Ook het circus van Jean Richard
heeft er een paar weken zijn ten
ten opgeslagen met alle drukte die
er bij hoort: woonwagens, cowboys,
iten, kamelen, zeeleeuwen,
ie oerwouddieren en niet te ver
beten de olifanten. Je moet maar
eens in dt loge vlak tegenover zo'n
nt zitten. Pas dan dringt het tot
je door wat de uitdrukking bete
kent: een olifant op zolder.
De loge kost maar liefst 25
'ank, maar daarvoo' heb je dan
ook bij wijze van spreken alle dro-
ledarisser, bij je op schoot. Voor de
■omedamsen is dat niet zo erg
'ant die woestijnschepen zijn zinde-
fjke beesten Een olifant trekt zich
jergens wat van aan Een olifant
fe van alles te leren Hij kan met
zjjn slurf aan een orgel staan draai
en en met zijn staart op de grote
'om slaan precies op de maat van
muziek De retirade is echter nog
tot zijn brein doorgedrongen en
loneren doet hij alles wat los en
is op de cocosmat van de
ite.
Tot aan de nok was het circus
vol. Geen wonder, want het was op
een donderdagmiddag en dan zijn
alle schoolkinderen vrij, ook de kin
deren van de matemité, van de
kleuterklassen Goed, laat niet iede
re vader en moeder loge zitten.
Maar zelfs op een bescheiden plaats
is opa met twee kleinkinderen toch
wei op een middag vijftig frank
kwijt. Een boel geld, want de kinde
ren willen een programma (vijf
frank) en een zakje snoep in de
pauze (weer drie frank)
E: waren aardige nummers, waar
zelfs wij grote mensen veel om heb
ben moeten lachen. Want hoe krijgt
een dierentemmer vier zeeleeuwen
zo ver. dat ze samen een orkest
vormen, een met een trompet, een
met de potdeksels, een met de gro
te rom en de vierde met een gui
taar Daar moet je toch wel een
oergeduld voor hebben en in de huid
van eer, zeeleeuw weten te kruipen.
Of ze het leuk vonden al die kleu
ters? Ja en nee. Ze leefden natuur
lijk levensgroot mee met die gekke
clown. Die clown met zijn rare en
dwaze hemd had, pak weg. drie
miljoen in de loterij gewonnen en
die liet hij voor geen goud in de
steek. Vlak bij zijn kop toen hij
aangekleed en wel in bed stapte.
En wat een plezier toen hij zijn
vuile voeten Op de mat afveegde
voor hij met schoenen en al onder
-le schone lakens kroop
Maai toenHij lag er nauwe
lijks onder of daar kwam de duivel
binnen Een echte, scharlakenrode
duivel met een spies om de clown
zijn drie miljoen af te nemen. Maar
daar was die clown zelf bij en weg
was de duivel. Twee inspecteurs
van politie werden er bij gehaald.
De een heette monsieur Le Cor-
beau en de ander monsieur Le Re-
nard, vrij naar Lafontaine.
„Wat is hier aan de hand?", vroe
gen ze.
•,De duivel heeft mijn drie mil
joen willen stelen".
„Dat kan niet", zeiden de agen
ten, „want de duivel bestaat niet"
„Mais oui, oui, oui", schreeuwden
alle kinderen in het circus, „mais
oui, oui, oui..
Want hadden ze hem zelf niet een
paar minuten geleden gezien? Goed.
de twee agenten gingen op de uit
kijk zitten en de clown weer onder
de wol. En waarachtig, daar kwam
de duivel, die niet bestaat, weer
aan. Pief, paf, poef en daar lag hij,
morsdood op de cocosmat. Aanspre
kers met een groot zwart kleed
kwamen binnen en brachten hem
naar zijn graf. De kinderen zater er
bij te verstijven van schrik Maar
in het circus, net als in het gewone
leven gaat alles vlug, vlug vlug en
terwij] de traantjes nog over de
wangetjes biggelden kwamen de oli
fanten al weer binnen. Olifanten ver
kleed als echte indianen, met de
strijdbijl in de slurf.
Bijna was ik vergeten te vertellen,
dat kort voor het begin van de
voorstelling een dronken Franse ma
troos ruzie stond te maken tegen
het orkest, dat naar zijn stellige
overtuiging vals en tegen de noten
aan speelde. In onze onschuld dach
ten we allemaal, dat het echt was.
Pas later kregen we door, dat die
matroos bij het circus hoorde en
een acrobaat van het zuiverste wa
ter Dleek te zijn. Of hij mee mocht
doen? Ja maar natuurlijk. Hij kreeg
een touw met een strop om zijn nek,
ze trokken hem zo naar boven,
moesten hem een paar maal laten
zakken omdat de stumperd half ge
wurgd werd, maar het eind van het
lied was, dat hij boven in de nok
de meest krankzinnige toeren aan
het rek uithaalde, 't Liep allemaal
goed af. maar die strop om zijn nek
joeg de kleintjes de doodstuipen op
het lijf. Ze gilden van angst, maar
daar was de muziek weer goed voor,
want in die hoek bliezen ze harder.
Toen werd het pauze. Allemaal de
Hallen in om bij te komen van de
schrik. Een ijsje doet veel. We ke
ken door de hekken naar al die
woonwagens, waar het ondanks de
motorisatie toch maar een armzalige
bedoening is Men houdt er zich
blijkbaar strikt aan Humanae Vitae,
want het krioelde er van kinderen
tussen de wielen Stuk voor stuk toe
komstige trapeze-acrobaten en tem
mers van zeeleeuwen en speenvar
kens. Met eigen middelen moet een
circus zorgen voor de nachwuchs.
Na de pauze de leeuwen en de
zwarte panters in een kooi, van bo
ven open Zonder vangnet. En bo
ven die open kooi de glinsterende
staaldraad voor de koorddansers. De
impressario met zijn microfoon
vroeg om doodse stilte, want wat er
nu zou komen was levensgevaarlijk
We werden zo stil als muizen. Bo
ven de vier Abessijnse leeuwinnen
de vrouw op de gewone fiets en de
man Op zijn eenmanswiel, die er na
tuurlijk af en toe afviel en zich nop
net bijtijds vast kon grijpen aan dt
slingerende draad.
„Kijk dan niet als je bang bent''
riepen de opa's en hielden hui-
handen voor de ogen van de sid
derende kleuters, „kijk dar.
niet
Maar niemand gaat naar het cir
cus om daar met z'n ogen dich'
te zitten. Alles werd in de kooi
tot het laatste nummer afge
werkt. De leeuwen en tijger?
sprongen door hoepels rakeling'
over de hoofden van de temmer?
heen. Een van die half naakt?
dompteurs vleide zich naast eev
vurig en kwaadaardig klauwend'
panter neer alsof hij lag te zonne
baden aan het strand van de Cót(
d' Azur.
Het was een mooie donderdag
middag. Een mooie middag voor
de kinderen stond in het program.
