H ^TnlTïTT^WMi
LACH EN TRAAN
Vakbeweging
moet snel
uit impasse
PROGRAMMA VAN APOLLO-12 VLUCHT
SECRETARIS FRANS VAN BAKEL
VAN ZESTIG-JARIG N.K.V.
CÏÏ$
geld...
■ing!
DR. CORN. VERHOEVEN
N PmiNG|N PEIUNGEN,., PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN[...«'"NGEN PEIGNGEN PEIIJNGEN PEIILINGEN PEILINGEN
EILINGEN „PEILINGEN PEILINGENPEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PE^INGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIUNGEN P|ILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
'pHLINMN PEILIPTCEN PEILINGEN PeilNGEN^^P^LINGE'W'^EKINGEN^PNLIN^EN PULIN^N PULING^N PUL, N&^W^EULINLÏÈVI P¥ILINGÈN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEU
Nog geen frontvorming
Dalend kerkbezoek
IBANK
MEST
le dag
c Koppeling van Apollo
en LM(l£M), LM is
hetmaanlandinqs-
toestel.
dDH
6e dag daling van de lm naar de maan
Am.Surveyor3
(sedert april 1967 «p
jt.op.de maan)
8e dag stuwstootvan Apollomotor. richting aarde.
9e en 10e dag :Terugreis,
2e,3een4e dag
5e dag
7e dag Wetenschappelijke werkzaamheden
van ruim3uur door astronauten op
demaan.
7 dag
gSfefJf maan
11e dag TERUG OP AARDE
DE STEM VAN ZATERDAG 15 NOVEMBER 1969
21
jstaat om
ntvangen?
jiedt u deze
n kosteloze
t bedrag
lingen bij
pns inzenden.
KVP-LEIDER Schmelzer zou graag zien, dat de drie confessionele partijen
zich nu reeds schouder aan schouder in slagorde zouden opstellen
voor de komende stembusslag. Door het optreden van een klein maar
actief groepje AR-radikalen is het echter nog niet tot die frontvorming ge
komen. Gelukkig niet.
Christelijke politiek is in het verleden een vlag geweest, die niet altijd
H duidelijke lading dekte. De mens van deze tijd neemt daar geen
genoegen meer mee. Hij wil weten wat de christelijke boodschap in de
pfiitiek reëel betekent. En dat kunnen de drie christelijke partijen op dit
moment nog niet exact vertellen. Zo is de „blauwdruk" die de KVP voor
de. zeventiger jaren heeft gemaakt, in eigen kring verre van enthous'iast
omvangen. Er staan goede ideeën in maar het is allemaal te weinig con
creet, te vaag.
De frontvorming der christelijke partijen kan niet imponeren als de
doelstellingen van hef gezamenlijke strijdplan onbekend zijn dan wel geen
vertrouwen wekken. Dank zij de AR-radikalen krijgen de drie christelijke
partijen alsnog de kans concreet te worden.
HET kerkbezoek daalt in Nederland, niet alleen bij de rooms-katholieken
t maar ook bij de protestanten. Voor dit daiend kerkbezoek, dat in
het katholieke zuiden een heel opvallend verschijnsel begint te worden,
zijn en worden allerlei verklaringen aangevoerd. De verstedelijking bij
voorbeeld en veranderde opvattingen omtrent de zondagsheiliging.
De oorzaak ligt elders. De boodschap van het evangelie wordt in deze
tijd overstemd door theologisch gekrakeel. Wij hebben de weg in de
ruimte gevonden maar vooi velen is hef contact met God verbroken.
Het dalend kerkbezoek ,s een symptoom van een ontwikkeling, die
gemakkelijker verklaard dan veranderd kan worden.
ilKZAKEN
DER-LAGE ZWALUWE-
proldoet aan de zware
kanten stellen aan
én draagt:
garantie op slijtage,
isen voor onderhoudt
Ëessinering.
Ixaduratapijt
aarom vandaag nog
Icollectiefolder aan.
n/of de adressen
1ATAPIJT te
8 zó
I V
O cl,
(0
S S
O O 2
Ql«
„Onze technische samenleving"
zoals ze genoemd wordt, krijgt al
tientallen jaren lang veel kritiek
té verduren. Die kritiek komt te
genwoordig niet alleen van de
kant van wijze kluizenaars en we-
^ffildverachters, maar ook van
mensen die helemaal bij de tijd
zijn. Het is zelfs een beetje mode
de technocratie aansprakelijk te
stellen voor vrijwel alle ellende in
<fe wereld. Dat diezelfde techno
cratie ons de welvaart bezorgd
heeft die ons in staat stelt kritik te
hébben ik meen althans dat
er een verband bestaat tussen wel
vaart en kritiek wordt daarbij
uiteraard niet vergeten; het vormt
juist een onderdeel van het pro
bleem.
Het duidelijkst is de kritiek
neer zij aantoont dat door de
vikkeling van de techniek de
kloof tussen arme en rijke lan
den steeds groter wordt. De vraag
is natuurlijk, of dat zo rechtlijnig
en tot in het oneindige doorgaat.
Misschien ,s er een moment in
die ontwikkeling waarop de kloof
vanzelf weer kleiner wordt. Ik
weet daar niets van en laat dat
punt TUsten, om mijn aandacht te
wijden aan 'n andere trieste over
weging van de critici, die veel
minder duidelijk is. Zij heeft te
maken met het individu, ook wel
„de hele mens" genoemd, een we
zen dat te midden van het tech
nocratische bestel onderdrukt en
verpletterd dreigt te worden of op
zyn minst machteloos is. Deze
had. Een punt van kritiek op de
technologische samenleving zou
als vraag zo geformuleerd kunnen
worden: hoe komt het dat in een
technisch hoog ontwikkelde sa
menleving, die grotendeels be
stuurd wordt door de resultaten
van een gevorderde wetenschap,
het emotionele leven, teruggedron
gen wordt in het hoekje van amu
sement, kitsch en nep of zelfs bui
ten de kinderkamer helemaal
wordt geweerd?
Ik vind dit een groot probleem.
Een redelijkheid die niet bijdraagt
tot verheldering van emoties
schiet op een zeer essentieel punt
te kort. Het is toch een onmogelij
ke situatie dat een mens voor de
ontwikkeling van zijn intellect de
beschikking heeft over allerlei
hulpbronnen, maar dat zijn emo
ties of wel genegeerd moeten wor
den ofwel voedsel moeten zoeken
in duistere etablissementen, waar
met „een lach en een traan" ge
manipuleerd wordt op de meest
kitscherige manier. Het wil er
bij mij niet in, dat in deze ge
avanceerde tijd, waarin bijna alle
geheimen onthuld lijken te zijn,
je levenswijsheid verkondigd moet
worden in liedjes over een ballon
netje etc. En toch is het zo. Wijs
heid, denken vanuit de eigen emo
ties en die verhelderen tot rede
lijkheid of ontmaskeren tot onre
delijkheid, filosofie in de zeer ou
de en waarachtige zin van het
woord, wordt niet beoefend op
het niveau waarop zij thuishoort.
ind Haag NV. Luyting Al)"™3'
klacht wordt zelden toegelicht;
het schijnt voldoende te zijn dat
zij nobel klinkt en getuigt van
komen om de mens, nog we] de
■""fins.
Ik wil even afzien van die
machteloosheid. Ik vind eigenlijk
dat we niet machteloos zijn, als
We erin slagen ons werk door ma
chine; zo te laten doen, dat we
it iej m,et kunnen verbeteren.
K vind ook dat een iidividu niet
«mg klagen over machteloosheid,
wanneer blijkt dat hij op zijn een
tje de wereld niet kan verande-
r"' °tel ie voor dat hij dat wel
milk* ,ml?st;hien heeft ook die
machteloosheid betrekking op het
■BJbleem van de hele mens. Dan
Kan ermee bedoeld zijn dat de
iÏÏ cratia een eenzijdig ratio
nele ontwikkeling bevordert, en
dus allerlei aspecten van het be
staan emotionele en ethische.
K ?Chier te kijven. Ik denk
t»Lll helemaal juist is:
technische ontwikkeling heeft ook
ettuschc gevolgen. De vraag is
ven rfÜll moet het emoti°nele le-
neU, Zo maar aan het ratio-
rat AtuwlP?.iSe,n? Wanneer wij de
to
tie dam-m f U'k dat de emo-
daarmee met .in strijd mag ko
men, althans principieel niet.
kJüttf°Ch g?beurt dit- De emotie
KT weiniS aandacht op het
ende niveau als de rede. Als het
^■gebeurt is het dikwijls om haar
■e ontmaskeren of uit te roeien,
^B™zijgeen recht van bestaan
Dat betekent dat zij vervalt en dat
de kloof tussen de technocratie en
wat we dan maar „de hele mens"
zullen noemen, steeds groter
wordt.
Straks komen we nog eens zu-
ver, dat we alles wat maar met
emotie te maken heeft, als onzin
nig en overbodig gaan beschou
wen, als een onnozel restant van
ons bedrijf in de kinderkamer.
We zullen dan geweldig tekort
schieten in redelijkheid, want het
materiaal dat de emoties aandra
gen voor verwerking door de rede
is niet gering. Dit feit blijft voor
lopig de zo geliefde vertoningen
van een lach en een traan recht
vaardigen. Ik durf zelfs zeggen:
zo'n vertoningen moeten gesteund
gecultiveerd en ontwikkeld wor
den. Ook de natuurwetenschap en
de medische praktijk zijn als ver
toningen begonnen. Vertoning is
de openlijke demonstratie van een
recht or bestaan en erkenning. Ik
pleit hiermee niet voor de kitsch.
Kitsch kan alleen ontstaan in een
samenleving die tekort schiet in
redelijkheid op lange termijn.
Hetzelfde zou gezegd kunnen wor
den van pornografie: ook zij is
ontstaan in het verwaarloosde
hoekje, het broeinest van uitge
sloten gevoelens. Dat nest moet er
kend worden, omdat erkennen het
begin is van kennen. En kennen
is geen macht, maar onkunde en
machteloosheid, zolang het hele
provincies van 't bestaan eenvou
dig negeert en buiten beschouwing
laat.
(Van een onzer verslaggever:
UTRECHT Het Nederlands Katholiek Vakverbond viert
volgende week vrijdag, 21 november, het zestigjarig bestaan.
Helemaal in „d'ouwe trant" met een H. Mis, opgedragen door
kardinaal Alfrink, een gastspreker (prof. E. Leemans uit Leu
ven) en een receptie van het verbondsbestuur.
De kardinaal zal wel een pauselijk lintje b« zich hebben en ook
minister Roolvink zal wel niet met lege handen komen. Lintjes moe
ten betaald worden en eigenlijk kan de kas van penningmeester Joop
van Dorp dat helemaal niet hebben. Zeker niet na een ledenverlies
van meer dan 20.000 man in een jaar. Voor een hoempa-hoempa
stemming is dus geen enkele reden. Toch vindt NKV-secretaris Frans
van Bakel, bestuurder voor sociale verzekeringen, de viering van het
zestigjarig bestaan zinvol.
Want, zegt hij, we moeten deze gelegenheid aangrijpen om ons in alle
geledingen te bezinnen op de toekomst. De Nederlandse vakbeweging ver
keert in een impasse. We slepen het verleden mee, maar vele zaken moeten
op de helling. Het wordt hoog tijd dat we komen tot de opzet voor een
vakbeweging die de komende twintig jaar aankan.
Er zullen ook aan de top van liet
jubilerende vakverbond nog mensen
zijn, die graag alle registers van het
„rijke roomse leven" hadden openge
trokken en het strijdlied van de KAB
hadden gezongen. Maar het kan ge
woon niet meer. Geen geschetter
over het vele goede dat in jaren van
strijd voor de werkende mens werd
bereikt, over de opofferingen van
duizenden arbeiders, de misken
ning van de voormannen, de nu ver
kregen machtspositie enzovoort enzo
voort. Allemaal aardige dingetjes
voor het archief.
Als het aan Frans van Bakel ligt,
blijft de poeha achterwege. We moe
ten geen hoge borst opzetten en zeg
gen: jongens, wat hebben we het toch
goed gedaan. Beter kunnen we voor
uit kijken: wat gaan we doen en hoe?
Van Bakel is geen man die met tam
tam aan de weg timmert. Hij heeft
een nuchtere kijk op de vakbeweging,
probeert de zaken niet mooier voor
te stellen dan ze zijn.
De 47-jarige bestuurder, gespecia
liseerd in sociale verzekeringen,
stamt uit de Peel. Net als zijn fami
lieleden is hij daar begonnen als
landarbeider. Na de oorlog heeft hij
ook bij Philips gewerkt. Van Bakel
kreeg zijn vorming op het A.C. de
Bruijn - instituut en was voorzitter
van de diocesane Bossche bond. Toen
deze was opgeheven, kwam hij begin
1963 als vrijgestelde bestuurder naar
de vakcentrale in Utrecht. Daar staat
hij bekend om zijn boeiende verha
len uit de Peel, maar ook om zijn
filosofische inslag, zijn wijde kijk op
het maatschappelijk gebeuren, zijn
grote belezenheid en zijn zeer zinnige
opmerkingen.
Frans van Bakel erkent dat de Ne
derlandse vakbeweging in een impas
se verkeert. Hij spreekt zelfs van een
crisistoestand. Hij zegt: de vakbe
weging draagt de signatuur van het
einde van de 19de eeuw en het begin
van de 20ste eeuw. Toen ging de
strijd om de allereerste bestaans
voorwaarden. Na de tweede wereld
oorlog zijn we in de welvaartsstaat
beland. Maar de vakbeweging heeft
er moeite mee gehad de noodzaak
van omschakeling tijdig te zien. Nu
wordt de noodzaak wel erkend. Maar
we zijn te lang doorgegaan met de
oude aanpak en opstelling.
Net als de kerk en het hele maat
schappelijke leven zit de vakbewe
ging in een stroomversnelling. We
hebben de maatschappelijke onder
stromen onvoldoende en te laat ge
zien. Het is duidelijk dat de vakbe
weging de kenmerken vertoont van
de maatschappij van het ogenblik.
Ook in de vakbeweging is er verstar
ring, en die vormt een belemmering
om tijdig nieuwe ontwikkelingen en
behoeften te zien.
De werknemers hebben in het ver
leden een groot vertrouwen in hun
leiders gedemonstreerd. Een na
deel hiervan was wel dat de kriti
sche instelling van onderen af vrij
zwak is geweest. Het ziet er naar
uit dat steeds meer leden tot een fel
lere opstelling komen en het doen en
laten van de bestuurders scherper
volgen.
Ook aan de top van de vakbewe
ging ziet men nog mensen die het
verleden maar moeilijk kunnen ver
geten, die nog met een of twee benen
in de vakbeweging - van - vroeger
staan. Het type vakbondsbestuurder
wordt anders. Van hem wordt een
open oog voor de maatschappelijke
ontwikkelingen verwacht. Eis moet
zijn dat de bekwaamste mannen aan
de top van de vakbeweging komen.
Van de leden komt wel eens het
verwijt dat de vakbeweging als
„springplank" naar een beter betaal
de baan wordt gebruikt. Van Bakel
voelt echter veel voor een grotere
doorstroming aan de top van de bewe
ging. Enerzijds gaat het hier om func
ties waarin men snel slijt vanwege
het enerverende. werk, anderzijds is
er het gevaar dat men gaat vast
roesten. Een tijdige doorstroming be
vordert een frisse kijk en voorkomt
beroepsblindheid, zegt Van Bakel
Het NKV zou volgens hem minder
huiverig moeten zijn om academisch
gevormden op vitale bestuursposten
te zetten.
Moet de vakbeweging zich nog be
zighouden met de strijd voor maat
schappelijke vernieuwingen, of al
leen fungeren als een „sociale AN
WB", een dienstencentrale voor de
aangesloten werknemers?
Je kunt die keuze niet maken, zegt
Van Bakel. De vakbeweging als al
leen maar „sociale ANWB" schiet
duidelijk te kort. Bij de strijd voor
maatschappelijke hervormingen mag
de vakbeweging niet afzijdig gaan
staan. De leden verwachten natuur
lijk een doeltreffende service van
hun vakbond, daar betalen ze voor.
Maar tegelijk moet de vakbeweging
zich voldoende kritisch tegenover de
maatschappij blijven opstellen.
De opdracht voor de vakbeweging
wordt zwaarder. De bestudering van
de structurele maatschappijproblemen
vraagt om deskundigheid en een syte-
matische aanpak. In het verleden
hebben de vakbondsbestuurders zich
vooral met onderhandelen, zaken
doen met werkgevers en regering,
moeten bezighouden. Enkele van de-
Ze taken zijn van de vakcentrale
meer verlegd naar de vakbonden.
Voor de vakcentrale komt nu meer
tijd beschikbaar voor de bestudering
van de maatschappijproblemen, dat
eist een ander type bestuurder. Bij
de vakcentrale zuilen mankracht en
energie minder opgesoupeerd worden
door de eisen van alle dag. Een ver
nieuwde aanpak vraagt ook om meer
deskundigheid. Het geld ontbreekt
echter om goedbetaalde wetenschap
pelijke medewerkers aan te trekken.
De vraag: waarom nog drie vak
centrales, is niet alleen een zakelijk
probleem, zegt Van Bakel. Het gaat
niet alleen om het vermijden van
drielubbel werk, maar ook om de
vraag: kunnen we samen meer visde
op de maatschappij opbrengen? Een
grotere doelmatigheid en betere aan
pak schept nieuwe ruimte voor de
aanpak van structurele problemen,
zegt Van Bakel.
Het is wel duidelijk dat hij een
groot voorstander is van een nauwe
re samenwerking tussen de drie vak
centrales. „Het moet niet te lang du
ren, het heeft eigenlijk al te lang ge
duurd". Het verbondsbestuur van het
NKV heeft de bereidheid tot die nau
were samenwerking uitgesproken en
die in beleidsconclusies vastgelegd.
Zo ver is men nu dat NW en CNV
tegenover de beleidsconclusies van
het NKV de eigen beleidsconclusies
willen stellen. Tot nu toe is het bij
die reacties gebleven.
Het mag niet zo lang meer duren,
of op het gebied van een nauwere sa
menwerking tussen de vakcentrales
moeten de eerste resultaten worden
geboekt, zegt Van Bakel. Kort na
nieuwjaar moeten we tot het feite
lijke gesprek komen en in de loop
van volgend jaar moeten we de eerste
praktische resultaten zien. In het
grensgebied van de vakbeweging ge
beurt al het een en ander. Bij de zie
kenfondsen, spaarbanken en verze
keringsmaatschappijen wordt over
samenwerking gesproken. Ook bij 'n
vakbond als die voor de bouwvakar
beiders bestaan vergaande wensen
over een nauwere samenwerking.
Verwacht wordt dat bij de vakcen
trales voorlopig alleen succesjes zul
len worden geboekt wat betreft een
nauwere samenwerking tussen de
wetenschappelijke adviesbureaus en
het juridische advies- en bijstands-
werk.
Van Bakel ziet weinig mogelijk
heden om veel vérder te gaan. Naar
mate de financiële noodzaak groter
wordt, zal het tempo van de samen
spraak wel groter worden.
In de beginjaren van de vakbewe
ging was het elan van de leden niet
alleen een zaak van solidariteit
maar ook van puur eigenbelang. In
de strijd tegen de wijdverbreide ar
moe vocht men ook tegen de eigen
miserabele omstandigheden. In de
welvaartsmaatschappij van nu zijn
de leden van de vakbeweging geen
proletariërs, maar meneren. De
werknemer is consument geworden,
vele werknemers kunnen kiezen uit
het pakket welvaartsartikelen, zegt
Vain Bakel.
Die welvaart stemt de mensen
enerzijds tot tevredenheid. De voer
bak is aardig gevuld en er is elke
dag nieuw stro. Anderzijds kampen
velen met frustraties, kunnen zich
als mens niet waar maken voelen zich
een radertje in het grote geheel.
Naarmate de individuele knelpunten
zijn opgeheven, wordt men meer te
vreden. Het elan verdwijnt dan,
maar veel moeilijker lukt het om de
frustraties weg te werken.
De doorsnee - werknemer onder
kent die frustraties nauwelijks
maar „vertaalt" ze in materiële te
korten. Enquêtes brengen wat dit be
treft wel bepaalde symptonen aan
het licht, maar maken niks duidelijk
van wat er achter zit. Waarom staan
medezeggenschap, vermogensaan-
wasdeling enz. op de wensenlijst van
de werknemers zo laag genoteerd?
Er zou meer wetenschappelijk ver
antwoord motievenonderzoek ver
richt moeten worden, de vakbewe
ging zou zich meer met de mensen
zelf moeten bezighouden. Men tipt
wel wat aan de wensen en behoeften
van de leden, maar te weinig is be
kend wat er werkelijk onder hen
leeft. We moeten achterhalen, zegt
Frans van Bake), waar voelen de le
den zich bekneld? En ook, wat ver
wachten zij van ons? Dat kost geld,
wat de afzónderlijke centrales onvol
doende kunnen opbrengen.
Sommige leden zullen het niet leuk
vinden als zij in hun welvaartsrust
worden gestoord. Het is geen gemak
kelijke opgave om hun voor te hou
den welke tekorten er nog in de we
reld zijn, terwille de eigen voerbak
goed gevuld is. Van Bakel gelooft dat
dit toch moest gebeuren. Het appèl is
te doen er is voldoende gevoel voor
billijkheid en rechtvaardigheid. Je
kunt de werknemers nog begrip bij
brengen voor de verschillen in wel
vaart, de nood in de ontwikkelings
landen en dicht bij de deur: de armoe
van de laagstbetaalden. Wil je tot 'n
hernieuwd elan komen dan zul je je
nieuwe aanpak waar moeten maken.
Frans van Bakel zegt het niet,
maar de traagheid waarmee de vak
beweging zich aan de impasse tracht
te ontworstelen, moet hem pijn doen.
Doordat het bundelen van de krach
ten binnen de vakbeweging zo moei
zaam verloopt, wordt de kans steeds
groter dat de boot naar de toe
komst wordt gemist. Voor Frans van
Bakel geldt: „Het is de hoogste tijd,
heren".
Op de viering van het zestigjarig
bestaan van het NKV heeft het ver
bondsbestuur één grote zekerheid: de
katholieke vakcentrale zit in een dich
te mist. Een paar jaar broeden op
een visieprogramma heeft nog niet
eens een lege dop opgeleverd. En in
het „huis van de arbeid" is de fa
miliale stemming onder de 20 bon
den die samen de centrale vormen,
niet altijd zo rustig en vredig, dat
een goede basis voor de bezinning op
de toekomst geschapen is. Solidari
teit is een prachtige kreet, maar
reikt dikwijls niet verder dan het ei
gen loonzakje of het eigen bondje.
A Apolloen derdelrap
van de Saturnusraket
inporkeerbaon. 2u.47irm
na destart volgt stuwstoot
richting moan.
B Apollo,mei de astro
nauten aan boord,
maakt'zich los en
keert om.
'l\
K
Apollo
3elTap
D Apollo trekt LM uit de 3e trap, wentelt
en zet koers naar de maan.
-5 a C5
0 Apollo
ADOIIO LM
3e trap
oa. wandeling van de astronauten opde
maan welke ruim 3 uur duurk
Slapen in de lm.
rntÊêmmimm
2e,3e-en deel van de 4 e
dag tocht naar de maan,
4e dag in baan rond de maan
Apollo LM
«=j>
Twee asfronauten gacn over in de LM dan
landingsgestel van de LM uil- waarna
scheiding Apollo-LM
Apollo
Apollo
LM vertrekt van de maan naar de
parkeerbaan van de Apollo. Koppeling
Apollo-LM, twee astronauten.kruipen
in de Apollo waarna de LM
wordt afgestoten in de
ruimte.
LM
HET RISICO OP DE 11eDAG
bij foute invalshoek met de dampv,-^"
kring komt de Apollocapsule V"
A
Scheiding van comman
docapsule en voort-
stuwingseenheid