eüsnE
eg met de eomedie! Maar wat dan?
Slik de
pijn weg.
„BUITEN VOOR DE DEUR"
MODERNE ELCERLYC
kijk naar
luister naar
Society
Smartlappen
in Doebidoe
NEDERLAND I:
An ja als gaste in
Binnen en buiten
Springerige
verloofde
NEDERLAND III
BELGIë (Nederl.)
DUITSLAND I:
BELGIë (Frans)
DUITSLAND II
langer vers.,
jrder!
NIEUWS
Hilversum „Buiten voor
3oud,degezonde
zo'n prachtig,
van 12 pagina's
schillende.
Een van de bestp boeken van de
Engelse schrijfster Nancy Mitford,
„Liefde in een koud klimaat", is op
nieuw uitgegeven, nu als pocket. Het
is een verrukkelijk humoristische ro
man, die zich evenals het onlangs
herdrukte „Linda of de achtervolging
der liefde", afspeelt in Engelands
hoogste kringen. Het verhaal wordt
ook hier verteld door de ik-figuur
Fanny die laconiek de hoofdzakelijk
snobistische wederwaardigheden be
schrijft van de familie Montdore,
waarvan de beeldschone dochter is
voorbestemd om een kapitaalkrach
tige, knappe man te trouwen. Deze
Polly echter, van jong meisje af ver
liefd op een aangetrouwde oom, toont
geen belangstelling voor debutanten
bals, waar zij op moet verschijnen.
Ze trouwt met een veel oudere Boy,
eens minnaar van haar moeder. De
vorsten en hooggeplaatste personen
vererende, roddelzieke moeder, troost
zich met een plotseling opduikende,
duidelijk homofiele neef, die zich sa
men met tante „verdiept" in opper
vlakkige levensgeneugten, zoals mo
de en cosmetica.
Nancy Mitford geeft in een helder,
intelligent proza een kostelijke ka
rakterisering vam de societyfiguren,
De roman volgt qua opzet de tradi
tie van de literaire familieroman,
zoals Galsworthy en Thomas Mann
ze schreven. Alleen, is de toon wat lich
ter, hoewel Mitford een scherpe ana
lyse geeft van een bepaald milieu
binnen een veranderend tijdperk
(tussen le en 2e wereldoorlog).
Nancy Mitford. Liefde in een koud
klimaat (Querldo Salamander t
2,90).
(Van onze radio- en t.v.-redactie)
HILVERSUM Vanavond in het
t.v.-programma Doebidoe ook een
optreden van Het Spijkerkwartet,
dat als aardig contrast in dit nogal
met hippe pretenties geladen Doebi
doe, smartlappen ten gehore zal
brengen.
Het opmerkelijke van Het Spijker
kwartet is niet alleen het repertoire,
momenteel bestaande uit zo'n twin
tig zelfgemaakte meezingers, maar
ook de samenstelling van de groep.
De leden zijn allen leden van de
popgroep The Moan. De stap van de
pop naar de smartlap werd gezet
op initiatief van Moan-bassist Arnie
Treffers en manager Rein Muntinga.
De twee Arnhemmers wilden eens
op een andere manier een hit in de
Nederlandse muziekwereld scoren.
Phonogram zag er wel wat in. De
zer dagen is hun eerste singletje
uitgekomen met de smartelijke titels
„O, ome Louis" en „In sloppen en
stegen".
DE STEM VAN VRIJDAG 7 NOVEMBER 1969
(Van onze correspondent)
BREDA Het Bredase zangeres
je Anja van de Avoort zal zondag
middag optreden in het Belgische
televisie-programma „Binnen en
Buiten". Zij zal van haar laatste
single het nummer „Nemen en Ge
ven" zingen.
Vorig jaar was Anja van de
Avoiirt al iin „Binnen en Buiten" te
zien, maar toen betrof het een wed
strijd voor nieuw talent. De plaat
„Nemen en Geven" loopt in België
bijzonder hard; in vier weken tijd
werden 35.000 exemplaren verkocht.
Deze hit is nog niet op de Neder
landse platenmarkt verkrijgbaar.
Rob de Vries
Ton Lutz
Kees van Iersel
Han Bentz van den Berg
Guus Oster
Het toneel is in een crisis
j Neem het me niet kwalijk dat ik,
als criticus, lach om deze kreet.
Die hoorde ik toen ik begon in 1946,
die hoorde ik sedertdien met de re-
i gehnaat van ongeveer twee jaar.
En mijn historische kennis van het
drama bijpuntende kwam ik die
kreet tegen tot bij de Grieken van
400 vóór Christus. Telkens weer,
wanneer de schrijvers aantreden,
die anders schrijven dan de schrij
vers vóór hen.telkens wanneer
sgisseurs een stijl gaan belijden
ifwijkend van de dan geldende
telkens wanneer spelers zich niet
meer getrouw voelen aan de manier
van acteren van dat moment
telkens wanneer een welvaarts-
naatschappij het publiek verburge-
lijkte zodat het minder behoefte
reeg aan de kritische prikkels van
het theater.even zo vaak waren
er gealarmeerde heethoofden die
(al of niet uit eigen belang) de
noodklok van de crisis in het to
neel gingen luiden en het theater
voor dood of althans stervend ver
jaarden. Maar even telkens leef
de dat theater rustig voort, vond
het langs de weg van de evolutie
(nimmer langs die der revolutie)
jen nieuwe gedaante, en van daar-
iit een nieuwe harmonie tussen pu
bliek schrijvers en uitvoerenden.
In historisch perspectief kan men
dus gerust lachen om de huidige
opwinding met tomaten of eieren
gooiende jongeren en oeverloze dis
cussies. '-V in één opzicht valt
er ditm..... is niet te lachen. Om-
lat de aantal op de zittende toneel
machten in hoofdzaak komt van on
tevredenen zonder alternatief. Om
dat men wel wil afbreken en zulks
meedogenloos, maar er niets con
creets voor in de plaats heeft. Om
dat de spelers zelf, die zich niet
kunnen welbevinden in de huidige
stijl en lopend repertoire, de socia
le moed missen om daaruit hun
gevolgtrekking niet alleen te ma
ken, maar ook waar te maken. Om
dus uit te treden uit het beveiligd
bestaan van de gesubsidieerde groe
pen en op eigen benen te bewijzen
dat en hoe het anders kan. Sterker
omdat zij bij hun aanvallen op het
zittend toneel gemakshalve even
vergeten hóé dat toneel zittend
werd.
De Nederlandse Comedie bij
voorbeeld. Die begon haar bestaan
omdat onder leiding van Guus Os-
ter, Johan de Meester en Han Bentz
van den Berg een flink aantal spe
lers zich losmaakte van het veili
ge Comoedia en zonder subsidie,
zelfs zonder cent, een eigen bestaan
ging voeren. Dat waren in 1950
waarlijk niet allemaal jonge acteur-
tjes die maatschappelijk nog niets
hadden te verliezen. Integendeel,
het waren spelers die op dat mo
ment al behoorden tot een beter
betaalde top met gevestigde namen:
Bentz zelf, Ank van der Moer, Ton
Lutz, Ellen Vogel e.a. Drie jaar
vochten zij zonder subsidie om hun
naakte bestaan en artistieke eigen
heid.
Toen dus in 1954 de gemeente
Amsterdam, in toenemende mate
ontevreden met de in zijn vooroor
logse stijl vastgelopen Albert van
Daisum, een andere vaste bespe
ler wenste, toen was er een alter
natief dat zichzelf artistiek had be
wezen. Die jongeren hadden recht
van spreken. Evenzo het huidige
Rotterdams Toneel, voortgekomen
uit de eerste Arnhemse Theater
groep, welke op haar beurt even
eens een experiment was van jon
geren, die zich onder de bezielen
de leiding van Rob de Vries hadden
losgemaakt uit het Amsterdams To
neelgezelschap. Eerst leverden zij
op eigen kracht en risico het be
wijs van hun kunnen; toen werden
zij allengs zittend en zitten nog.
Idem dito het huidige Arnhemse
Theater, ontstaan rondom Hans
Croiset die zich met een aantal ge
trouwen los maakte van de Neder
landse Comedie om het anders
en „dus" nieuwer te doen. Idem
dito toneelgroep Proloog: jongeren
die zich losmaakten om op eigen
benen te beginnen en die anno 1969
slechts door de grootst mogelijke
aandrang op de overheid en het
ministerie tijdig van een volledig
bankroet werden gered. Zo is ook
de Noorder Compagnie op eigen ri
sico begonnen. En Kees van Iersel
met zijn Studio. En Egbert van Pa
ridon, als directeur van Centrum
de langst-zittende directie (sedert
1946). Waarbij de schimpende jon
geren vergeten dat Centrum vroe
ger Puck heette en dat dit jaren
in grote armoede in een afgedank
te legerauto de boer op ging, waar
bij de heren directeuren zelf de dé
cors timmerden en boven op de au
to laadden met werkdagen van 's-
ochtends zes tot 's nachts twee of
drie uur.
Kortom, de aanval die nu door
jongeren (en sommige critici) op
de zittende toneeldirecties wordt ge
daan, is heel wat minder deugde
lijk, dan wat die directeuren zelf
in hun begintijd deden: bewijzen
dat je bereid bent wat risico te
nemen om je artistieke aanvaard
baarheid aan de praktijk te toet
sen. Het stellen van een alternatief
dus. Het heeft er dan ook veel van,
helaas, dat het huidige gekrakeel
minder wordt ingegeven door op
rechte artistieke nieuwlichterij, dan
door een tamelijk gratuiet mode
verschijnsel, overgenomen van de
studenten: de aanval op het „esta
blishment" om der wille van de
aanval op die zittende ouderen. Een
poging tot kapotmaken, tot om
verwerpen louter uit onlust en niet
uit de positieve gesteldheid van het
„andere en betere", van het alter
natief.
Daarom kan de criticus niet la
chen. Want al heeft hij, juist als
criticus, méér en doorslaggevender
redenen om te menen dat bijvoor
beeld zowel de Nederlandse Come
die ais Rotterdam de laatste paar
jaar met hun repertoire nogal heb
ben misgekleund, dan moet hij op
grond van diezelfde ervaring en in
zicht erkennen dat „vervanging"
zich nog niet aftekent. En dat er
dus geen reden is om de zittende
leiders te vervangen. Wel om te ho
pen dat zij tot andere inzichten kun
nen komen.
C. NICOLAI
NOS—NOT
10.45 DIEREN IN DE DIEREN.
TUIN
1110 VAN WILSON TOT NIXON
11.35 SLUITING
NOS
18.50 DE FABELTJESKRANT
(kleur)
19.00 JOURNAAL
AVRO
19.07 DOEBIDOE
met John Mayall's blues group.
Jimmy Cliff, Babylon, Peter
Tetteroo, Break Out.
20.00 JOURNAAL NOS
20.20 AVRO'S TELEVIZIER
20.30 AVRO'S SPORTPANORAMA
gewijd aan beroepsboksen en
turnen.
21.10 BUITEN VOOR DE DEUR.
Spel van Wolfgang Borchert.
22.30 TWEEDE JOURNAAL NOS
TELEAC
22.35 UIT PREHISTORIE EN
VROEGE GESCHIEDENIS
22.55 SLUITING
NOS
18.50 DE FABELTJESKRANT
(kleur)
19.00 JOURNAAL
19.03 SCALA
KRO
19.30 HIJ EN ZIJ. (kleur)
20.00 JOURNAAL NOS
20-20 BONANZA, (kleur)
21.10 BRANDPUNT
21.50 EEN DAG MET EEN KNIP
OOG. (kleur). Op een werk
dag met muziek het leven
door.
22.33 TWEEDE JOURNAAL NOS
22.38 SLUITING
14.05 -15.50 SCHOOLTELEVISIE
17.55 SCHOOLTELEVISIE
18.55 ZANDMANNETJE
19.00 LUCEAT. Katholiek -
godsdienstige uitzending.
19.30 ZIET U ER WAT IN?
19.45 HIER SPREEKT MEN NE
DERLANDS
19.50 ZOEKLICHT
19.55 MEDEDELINGEN EN
WEERBERICHT
20.00 JOURNAAL
20-25 LIONEL HAMPTON EN
SARAH VAUGHAN
20.50 DE VERSCHRIKKELIJKE
OUDERS. Spel van Jean Coc-
teau. Een meer dan twintig jaar
oud stuk, dat nog altijd boeit.
Onderwerp is een fanatieke
moederliefde waarvan eerst de
zoon, later de moeder zelf, het
slachtoffer wordt.
22.40 LIONEL HAMPTON EN
SARAH VAUGHAN. (vervolg).
23.10 JOURNAAL
SARAH VAUGHAN
20.00 JOURNAAL EN WEER
BERICHT
20.15 EEN GEBOORTE. Film van
Eimar Hügler.
21.00 BERICHT AUS BONN
21.15 DIEFSTAL OP DE RENBAAN
Avontuur van Ironside.
22.05 JOURNAAL EN WEER
BERICHT
22.20 DE TWEEDE DAG NA DE
DOOD. Film van Klaus Stephan
over het mentaliteitsverschil
tussen Europa en Afrika. Een
botsing hiervan in een kleine
Nigeriaanse samenleving leidt
tot dramatische conflicten.
2330 JOURNAAL
17.30 JOURNAAL EN WEER
BERICHT
17.35 DIE SPORT INFORMA
TION
18.05 DIE DREHSCHEIBE
18.40 PAT UND PATACHON
19.10 VIER FRAUEN IM HAUS
(kleur). T.v.-serie.
19.45 HEUTE
20.15 DER KOMMISSAR
Aansluitend: kort nieuws.
21.15 WEEKEND OP ZIJN
ITALIAANS
Amusementsprogramma.
22.00 TAGEBUCH
22.15 JOURNAAL EN WEER.
BERICHT
22.25 CHERCHE PARTENAIRE -
PARTNERIN GESUCHT
Ballet op muziek van Henrie
Betti.
(ADVERTENTIE)
OBERAUDORF Dit meisje
heeft alle reden tot opgetogenheid
in de ogen van veel vrouwen. Het
is Mirja Larsson, Zweedse foto
model èn, zoals wij eerder deze
week berichtten, de nieuwe ver
loofde van miljonair Günther
Sachs. Sachs is enkele maanden
geleden gescheiden van Brigitte
Bardot.
Vrijdag 7 november
HILVERSUM 1 402 M
N.O.S.: 12.00 Blik Op de wereld:
populair programma over ontwikke
lingshulp. Overheidsvoorlichting:
12.30 Uitzending voor de landbouw.
NOS: 12.40 Stereo: Lichte grammo-
foonimuz. 12.50 Recht en slecht, praat
je 13.00 Nws. VARA: 13.11 Act. 13.20
Gedeeltelijk stereo: Klassieke muz.
(gr.) 14.00 Stereo: Klassieke gram-
mofoonimuziiek. NOS: 14.10 Stereo:
Lichte grammofoontmiziek. 14.30
Vam je buren moet je het maar
hebben: radiowedstrijd tussen Neder
landse e-n Belgische micro-korfbal
teams 15.00 Stereo: Klassieke kamer
muziek (gr.) 15.15 Stereo: Aspekten
van de kamermuziek: moderne ka
mermuziek (gr.) 15-15 Stereo: Aspek
ten van de kamermuziek: moderne
kamermuziek 15.45 Toerismo: toeris
tische inf. uit binnen- en buiten
land. VPRO: 16.00 Nws. 16.02 VPRO-
Vrijdeig gevarieerd progr. (18.00
Nieuws. 18.20 Uitzending De Vrije
Gedachte: Oranje en republiek, lez.;
19.30 Nws.) VARA: 21.00 Stereo: Pia
norecital: klassieke muziek. NOS:
21.45 Stereo: Newport Jazz Festival
1969 22-30 Nws. 22.40 Med. VARA:
22.45 Act. 22.55 Stereo: Prettig week
end: licht gev. platenprogr. 23.55 -
24.00 Nws.
HILVERSU M2 298 M
KRO: 12.00 Van twaalf tot twee, ge
varieerd progr. (12.22 Wij van het
land; 12.26 Med. t.b.v. land- en tuin
bouw; 12.30 Nws. 12-41 Act.; 13.00
Raden maar..) 14.05 Schoolradio
muziekprogramma (opn.) TROS:
15.00 Stereo: Concert a la carte: ver-
zoekprogramma van operettemuziek
16.00 Nws. 16.02 Disco-drive-in: de
showbusiness op de korrel genomen
17.00 Persoverzicht 17.15 Sportkom-
pa-s 17.45 Act. NCRV: 18.00 Stereo:
Koorzang: lichte muz. 18.19 Uitzen
ding van de Anti Revolutionaire Par
tij 18.30 Nws. 18.41 Act. 19.00 Wereld-
panorama 19.10 Stereo: Veel gevraag
de gewijde muz. (gr.) 19.40 Wijd als
de wereld: wekelijkse internationale
oriëtatie in kerk, zending en oecu
mene 19.50 zingen met Cecilia: volks
muziek 20.05 Op het weekend af:
licht platenprognamma 20.58 Deside-
rius Erasmus (deel 2) hoorspel. TROS
nieuws over underground en west-
coast music 22.30 Nws. 22.40 Tsjies
plies: licht amusementsprogramma.
23.15 Stereo: Toontje later: licht ver-
zoekplatenprogramma 23.45 Act. 23.55
-24.00 Nws.
HILVERSUM 3 240 M EN FM
VPRO: 12.00 Nws. 12.03 Top-30
(13.00 Nws.) TROS: 14.00 Nws. 14.03
Lynx (of Los) AVRO: 15.00 Nws.
15.03 Muziek Boetiek: licht gev. mu
ziekprogramma (16.00 Nws.) 17.00
Nws. 17.02 Radiojournaal 17-05-18.00
Zingende bougie: gev. platenprogr.
voor automobilisten.
BRUSSEL NEDERLANDS 324 M
12.00 Nws. 12.03 Gev. muz. (12.40-
12.48 Weerber., med. en SOS-berieh-
ten voor de schippers) 12.55 Buiten
lands persoverzicht 13.00 Nws., weer
bericht, med., dagklapper en SOS-
beriehten voor de schippers 13-20 Ta-
feümuziek 14.00 Nws. Aansl.: School
radio (15.00 Nws.) 15.30 Kiess. muz.
16.00 Nws. 16.03 Berursber. 16.09 Voor
de jeugd. 16.30 Britse volksmuziek.
17.00 Nws., weerber. en med. Aansl-
Jazzmuz. 18.00 Nws. 18.03 Popmuz.
18.28 Paardesportuitslagen 18.30 Gr.
muziek 18.35 Wegwijs wezen 18.40 Gr.
muz. 18.45 Sportkroniek 18-52 Taai-
wenken 18.55 Gr. muziek 19.00 Nws.,
weerber., act. 19.40 Oude muz. 20.15
Gr. muziek 20.30 Gev. progr. (22.00
Nws., berichten en cultureel nws-
23.00 Nws.) 23.40—23.45 Nieuws.
Zaterdag 8 november
HILVERSUM 1 402 M
VARA: 7.00 Nws. en ochtendgym
nastiek. 7.20 Socialistisch strijdlied.
7.23 Weekeind: jeugduitz. VPRO:
7.54 Deze dag. VARA: 8.00 Nws. 8.11
Van de voorpa.g. 8.15 Z.O. 135. gev.
programma (9.35 9.40 Waterstan
den) 10.30 Werkgever: en -nemen:
programma over arbeid e" arbeids
verhoudingen 10-50 Voor nu en la
ter, lez. 11.00 Nws. 11.02 Wegwijs:
tins v. trios en vakantie. 11.10 Goed:
wijn behoeft geen krans: nieuwe op
namen van jazz- en amusementsmuz
11.25 Oosteuropese kroniek 11.45 Eer
nieuw geluid: kennismaking met jon
ge artiesten.
HILVERSUM 2 298 M
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Het levende
woord 7.15 op 't eerste gehoor: klas
sieke gr. muziek met nws. en act.
3.00 Nws. 8.11 Stereo: Gewijde muz.
(gr.) 8.30 Nws. 8.32 Voor de wouw
9.00 Theologische Etherleergang 9.3®
Gymnastiek voor de huisvrouw 9.4®
Solistenkaroer: muzikaal vraagge
sprek 10.55 Kunst- en vliegwerk: ten
toonstellingsagenda 11.09 Nws. 11.02
Wat is hopen?, lez. 11.15 Solarium'
een hoogtezonprogr. voor ied'ereei'
pl.m. 11.55 Med.
HILVERSUM 3 240 M EN FM
KRO: 9.00 Nws. 9.02 Djiran: gev
programma (10.00 en ll.OONws.).
14.00 14.30, 15.00 EN 17.50 SCHOOL
TELEVISIE. (17.45-17.50
Nieuws).
18.15 VOOR DE KLEUTERS
18.30 SCHOOLTELEVISIE
19.00 AFFICHES
19.25 VOOR DE KLEUTERS
19 30 UNE FEMME A AIMER
20.00 JOURNAAL
20.30 LE GRANDES ESPERANCES
Toneelstuk naar de roman van
Charlens Dickens.
21.45 CONNAISSANCE DU RéEL
22.45 JOURNAAL
i§|
ï-margarine
en daadwerkelijk
reag1
(Van onze radio- en tv-redactie)
del deur" („Draussen vor der
Tür") is de titel van het toneel
stuk van Wolfgang Borchert, dat
in een tv-bewerking en onder re
gie van Walter van der Kamp
vanavond van 21.10 tot 22.30 uur
via Nederland 1 door de AVRO-
televisie wordt uitgezonden in de
vejrtaling van Theo Vesseur.
Deze maand, de twintigste, is het
precies 22 jaar geleden, dat de Duit-
se.dlichler en schrijver Woufgan.g Bor
chert op 26-jarige leeftijd in Bazel
overleed. De dag daarna, op 21 no
vember 1947, vond in zijn geboorte
stad Hamburg de eerste opvoering
Plaats van zijn toneelstuk „Draussen
vor der Tür".
Hoofdpersoon in Borcherts spel,
dat hijzelf „Een stuk dat geen toneel
wil spelen en geen publiek wil zien"
noemde, is Beckmann.
"U is één van de velen (of weini
gen.), die uit de oorlog zijn terug
gekeerd, voor zichzelf en anderen
nauwelijks herkenbaar. De oorlog
heeft hem veranderd, niemand stelt
Delang jn hem, zajn vrouw is hem
ontrouw geworden, zijn kind is ge
storven, zijn ouders hebben de hand
;e«4
De soldaat Beckmann (gespeeld
door Jules Hamel) in gesprek met de
directeur (Jan Blaaser).
aan zichzelf geslagen. Zijn leven is
zinloos geworden.
Centraal staat in dit spel zijn ver
antwoordelijkheid tegenover de on
der zijn commando omgekomen elf
mannen. Hij weet zich daarmee geen
raad, en onbereikbaar voor ieder
een is er niemand die hem kan
helpen, is er niemand die hem op
al zijn vragen antwoord geeft.
Het stuk speelt zich niet af in het
Duitsland van kort na de tweede we
reldoorlog of niet alleen. Deze
„moderoe" Elcerlyc, zoals Theo Ves
seur het in zijn inleiding tot de ver
taling noemt, speelt overal en altijd,
zolang er oorlog zal zijn. Behalve in
Duitsland werd het spel van Wolf
gang Borchert, die op 20 mei 1921
werd geboren, onder andere opge
voerd in Engeland en door een
rondtrekkend Duits ensemble in
diverse Afrikaanse landen. Een Duits
ensemble heeft enkele jaren geleden
het spel opgevoerd voor Nederlandse
middelbare scholen.
De hoofdrol (soldaat Bergman)
wordt gespeeld door Jules Hamel.
Verder hoort en ziet men Frans van
der Lingen (de dood), Ben Aerden
(de Goede God), stem van Dini de
Neef (de rivier), Lou Steenbergen
(de ander), Karin Meerman (het
meisje), Rudi Falkenhagen de man
met één been), Lou van Hensbergen
(de kolonel), Stine Lerou (zijn
vrouw), Agaath Meulenbroek (4jn
dochter), Rudy Musters (zijn schoon
zoon), Jan Blaaser (de directeur) en
Liane Saalborn (de mevrouw).
(ADVERTENTIE)
PRINS Claus heeft de uitnodiging
aangenomen van de heer F. Doh-
men als voorzitter van het bestuur
om op 17 juli 1970 het zesde We
reld Muziekconcours te Kerkrade
te openen.