FLINTSTONES WORDEN PRE HISTORISCH BOS INGESTUURD
Werner Joseph:
„Ik moet alles
binnen zes seconden
vertellen
vraagt
"WS-
RONDGANGPUZZEL
t hij
chte
jeving
cus
pappenheimers
germaanse ongein
DE STEM VAN ZATERDAG 1 NOVEMBER 1969
o van
naterialen
jd in
engelo
aren nog
lukten,
werkers
in werken
nemers.
ntoor-
trar»
ngen en
t Weena-
aarden.
Kom een9
Den Bosch
hagen).
M.V.
oe 69-59 I
ntal archiefsectiei
en de instructie
e buitendienst.
Dloma SOD I en ff.
»n des lands.
ax. f1467- pet
9-2680/0057
Mauritslaan 1,
sief 6'/t vakantie
paraten en
nd
n, Den Haag,
pleiding worden
bij klanten
ktrotechniek
eiding tot
ng.
sn wordt goed
of mondeling
3osch,
4461 (vragen naar
N N.V.
VNE69
HILVERSUM De Katholieke Radio Omroep (voor de verzamelaars van
zwaar verzilverde theelepels en speelkaarten met deugdelijke kartonnen
rug beter bekend als K.R.O.) heeft na elf jaar de kogel door de kerk ge
jaagd: de Flintstones zullen van het scherm verdwijnen. Na een dag ver
gaderen in de Amsterdamse R.A.I. wilde men als apostolisch opkikkertje
wel de K voorlopig handhaven. Maar met Fred, Barnie en de andere le
den van de immer op volle sterkte converserende Flintstones-familie had
de vaderlijk besnorde heer Van Doorn minder compassie. Voor het heil
van zijn omroepvereniging vond hij het gewoon beter om ook de laatste
banden met het stenen tijdperk rigoreus te verbreken. Dat betekent dus,
dat Fred en de zijnen het pre-historische bos worden ingejaagd en van
peetoom K.R.O. ook nog het heilige kruis na krijgen. Voor de honderd
duizenden fans is het een brok beleid, dat loodzwaar op de maag ligt,
maar zolang de democratie der omroepverenigingen gebaseerd is op de
kijkdichtheid zullen ook zij er weinig aan kunnen veranderen. De com
puters zullen heus wel hebben achterhaald, dat de populariteit der Flint
stones tanende is in de lage landen en dat staat voor een televisieserie
gelijk aan een doodklap. Vaarwel Fred, vaarwel Barnie. Rust zacht in
onze herinnering. Doebiedoebiedoe.
Voor Werner Joseph betekent deze
beslissing ondertussen een bijna on
duldbare ondergraving van zijn le
vensritme.
Sindis maart 1965 heeft hij vrijwel
alle afleveringen vain de Flint
stones van een Nederlandse tekst
voorzien en dat schept een band. „Ik
ben gek Op dat soort anachronis
men", bekent hij vertederd, „ik vind
het verrukkelijk als Fred zegt dat hij
een douche gaat nemen en onder de
slurf van een olifant gaat staan. Ui
teraard is het water ook nog te heet,
zodat die olifant zijn bek verbrandt.
Noem dat maar geen verrukkelijke
vondst. Het heeft me dan ook geen
ogenblik verbaasd dat de Flintstones
een enorm succes zijn geworden. De
Nederlandse humor is weliswaar gro
ver dan de Angelsaksische en de
Amerikaanse, maar toch zijn we veel
ontvankelijker voor Engelse gedach-
tenkronkels dan een Duitser. Een
Duitser snapt er niets van, die heeft
geen enkel vermogen om te relative
ren. Een Duitser zegt: „Een olifant
!s geen douche". Hij houdt van hu-
I mor, die gründlich is en wil weten
hoe het zit. Het is gewoon een af
schuwelijk volk.
Clemenceau heeft eens gezegd: er
zijn er 64 miljoen te veel".
Het is in feite een vernietigend
stuk zelfkritiek, want Werner Joseph
J3 in Keulen geboren en heeft daar
tot 1933 als journalist gewerkt- „Toen
Hitler aan de macht kwam", zegt
htj, „riepen ze om het hardst, dat het
zon vaart niet zou lopen. Maar ik
sende mijn pappenheimers. Ik heb
bui niet afgewacht en ik ben naar
tisuerland gevlucht. Waarom uitge-
tokend Nederland?
„Omdat de sfeer hier me bevalt.
Wt is een volk met humor. Waarach-
ttg-Ondanks het feit, dat ze om Snip
sn Snap en Toon Hermans lachen,
hoed, het is niet de sterkste kant
an het volk, maar een land dat veer-
'lc*n Jaar lang een man als Luns ver
daagt moet wel humor hebben".
Joseph, opgegroeid in een nette,
ourgelijke familie en volgens de fra
me opgezadeld met een Duitse dok
tershui. heeft jarenlang op de redac
ts van Het Vrije Volk gewerkt en is
o oe naoorlogse jaren ook in Surina-
gesignaleerd, waar hij de afde
kt!, voor lichting op poten zette. „Een
ascmerende tijd", herinnert hij zich,
„Je begon met niks, je bouwde alles
an de grond af aan op en ik zou er
,°t) zeker tot aan mijn dood gezeten
lebben als Jopie Pengel me niet het
and uitgegooid had. Dat gebeurde
en ik al een stuk in de vijftig was.
lernand had meer behoefte aan een
Journalist van die leeftijd".
«io5ePh kwam uiteindelijk bij de
(nu NOS) onder dak, waar hij
ndsdien op de afdeling filmzaken
tjn Werkuren vult met het schrijven
311 mini-teksten bij televisiefilms.
machine. Maak je een tekst, die twee
aanslagen langer is, dan past die
niet meer onder het beeld. Kun je je
voorstellen met welke moeilijkheden
we dag in dag uit te kampen heb
ben? Het Nederlands is nu eenmaal
een taal waarin meer woorden ge
bruikt worden dan in het Engels.
Neem een serie als Police Depart
ment. Daar praten ze zo waanzinnig
vlug, dat je als vertaler noodgedwon
gen drie kwart onder tafel moet la
ten vallen. Toch moet het een begrij
pelijke zaak blijven, want we gaan er
van uit, dat het kijkbuiskind de
vreemde taal niet kent. Die paar
mensen die echt vlot Engels spre
ken mogen van mij best kankeren,
maar die hebben mijn ondertiteling
ook niet nodig. Als ik een zin als
„she thinks like Melba" vertaal als
„ze denkt als La Callas" dan schrijft
een azijnpisser als Leo Riemens
prompt in de Telegraaf, dat de on
dertiteling niet deugde. Maar mijn
hemel, welke Nederlander kent een
operaster als Melba nog? Peche Mel
ba ja, dat komt ze nog wel bekend
voor. Dat is een ijsje met van alles
d'r op en d'r an. Maar Melba zelf
is allang vergeten. Daarom maak ik
er ook La Callas van om de zaken
niet te frustreren. Dat iis geen dich
terlijke vrijheid, maar pure nood
zaak.
Ik moet ook wel eens „ja" in
„neen" vernaderen omdat ik zes zin
nen ervoor heb laten vallen. Je moet
nu eenmaal binnen die zes secon
den binnen die 64 aanslagen blijven.
Nou weet ik, wat je wilt zeggen. Je
wilt zeggen: „Een man, die zo moet
werken, die in zo'n nauw corset ge
perst wordt, kan nooit een verant
woorde vertaling maken"- Ik geeft
toe, dat je ongelooflijk moet oppas
sen, dat je niet uit gemakzucht in
clichées gaat denken. Je hebt die zes
seconden en pers die wordt maar
vol. Op een gegeven moment leg je
dan de Franse dokter dezelfde woor
den in de mond als de Amerikaanse
gangster. Op den duur betrap je je
zelf Op een zekere vervlakking,
maar zolang je het zelf maar ziet,
zolang je jezelf betrapt, is er nog tijd
genoeg voor correctie.
Ik weet bijvoorbeeld voor mezelf,
dat de teksten, die ik voor de Flint
stones heb geschreven - het zijn er
ondertussen al meer dan zestig -
niet uit de toon vallen bij de beelden.
Ik heb die serie indertijd gekregen,
omdat men verondersteld, dat ik af
finiteit had met de Amerikaanse hu
mor. Ik heb twee hobby's op deze
aarde: de archeologie en de cartoon.
Die archeologie is een jeugddroom
en in de cartoons reageer ik mijn
vreemde gedachtenkronkels af. Ik
ben ze eerst gaan sparen, ik heb nu
zo'n 700 boeken thuis, daarna ben
ik me gaan interesseren voor de bron
nen. Ik wilde weten wie die manne
tjes waren, die ze verzonnen hadden.
Ik heb de New Yorker en Esquire
verslonden, ik heb links en rechts
series opgekocht. Het merendeel
komt uit de Engels sprekende landen
en uit Frankrijk. Een man als Cine
bijvoorbeeld is voor mij een grote
kunstenaar. Die heeft in zijn dooie
eentje de image van De Gaulle ka
pot gemaakt. Met een paar simpele
tekeningetjes. Doe het hem maar
eens na.
Goddelijk vind ik ook de serie „Be
fore Christ" die net als de Flintsto
nes in de préhistorie speelt. Als ik
me onrustig voel, dan pak ik hem
automatisch weer uit de kast. Je
moet wel op de hoogte zijn van Ame
rikaanse toestanden, want anders
ontgaat je een hoop. Je moet bijvoor
beeld weten, dat in elke Amerikaan
se hotelkamer een Gideonsbijbel ligt.
Nou begint iemand in „Before Christ"
een hotel in de rotsen en weet je wat
in elke kamer naast het bed op de
muur staat: Gideon was here. Daar
kan ik om snikken van het lachen.
De Flintstones is ook een fijne se
rie en ik vind het vooralsnog onbe
grijpelijk, dat de KRO hem laat val
len. Laten we eerlijk zijn: iedereen
herkent iets van zichzelf in Fred, die
met zijn grote mond altijd aan het
kortste eind trekt. Waar Fred ver
schijnt, ligt het onheil op de loer. Hij
is altijd de pineut. Hij is de man, die
het gelag betaalt. Die man torst een
portie leedvermaak mee, waar je je
hele leven op kunt teren.
Op hetzelfde moment kun je de il
lusie koesteren, dat je toch meer lijkt
op Barnie. Die weet het altijd beter,
maar houdt zijm monid. En het beeld-
buiskind maar denken: „Zo zou ik
nou ook gereageerd hebben". Noem
dat maar geen verrukkelijke serie".
Als je me nou vraagt of ik de Flint
stones zou willen handhaven zag ik
volmondig „ja". Die mensen zijn door
hun anachronismen zo ontwape
nend, dat je er alleen maar om kunt
lachen. Onder het vertalen heb ik
heb ik zelfs al binnenpret, maar als
ik het resultaat dan later op het
scherm zie, dan geniet ik pas dubbel
op. Toch zou ik liever „Huckleberry
hound" op het scherm terug zien-
Dat is de beste serie, dlie Hamma en
Barbara ooit gemaakt hebben. Han-
na en Barbara zijn twee slimme
Amerikaanse jongens, die bij Metro
Goidwyn Mayer zaïten, maar op een
gegeven moment voor zichzelf zijn
begonnen.
Ik kan niet zeggen dat het een
onberaden stap is geweest want bij
na alles, wat die jongens maken, is
een topper. Noem maar op: Top cat,
Huckleberry hound, Huck Finn, Ma-
gilla gorilla, de Flintstones. Alleen
hun toekomstvisie de Jetsons is in
Nederland de mist ingegaan, omdat
we nog niet rijp waren voor dat soort
supersonische gein. Ik vond het zelf
trouwens ook niet zo'n beste serie.
Die Flintstones zal ik wel missen.
Ik heb het graag gedaan, maar hun
verdwijning betekent voor mij echt
niet het einde van de wereld daar
voor is er te veel werk voor een ver
taler. Ik hoop wel dat er weer eens
een nieuwe serie tekenfilms komt,
als dat zou kunnen- ben ik de zuilen
uiterst dankbaar.
En als het kan geen Duitse series,
want daar breek ik gegarandeerd
mijn tanden op stuk. Ik heb ze tot
nog toe goddank kunnen ontwijken
en dat probeer ik zo te houden.
Laatst nog Kwamen ze met die serie
over dat hotel in het Zwarte Woud
bij me. Of ik er wat voor voelde.
Het was weer de bekende Germaan
se ongein. Vader met een jagers
hoedje en ai Ie jongens met vetle
ren broekjes aan. En iedereen hield
van iedereen en het kwaad werd
gestraft. Ik heb toen een collega
kunnen overtuigen van het feit, dat
het een kostelijke serie is.
Mijn God, hij trapte er nog in
ook".
LEO THURING.
',..SO I SAID I WH jsjy*?
mwèA SAip i WAS ec#N8 TO BAS?- S,Z
„Ik
weet het", zegt hij bij voorbaat
Wet een
kanki
gulle glimlach, -,iedereen
kert op de vertalingen, die wij
waken. En waarom? Omdat ze geen
3«w benul hebben, hoe wij werken.
JJ moeten ons nu eenmaal houden
i 3,1 de ijzeren wet, dat we alles moe-
i vertellen binnen zes seconden.
at zijn precies 64 aanslagen op je
Een groot aantal curieuze plaatjes is hier afge
beeld, waarbij u op het eerste gezicht al ziet dat
er steeds iets aan ontbreekt, iets verdwenen is of
weggevallen; kortom, op elk plaatje is er iets.
„niet".
Maar op elk plaatje is er ook iets „bij", wat vaak
met het afgebeelde weinig in overeenstemming is!
Het is de bedoeling dat u ergens begint, het ont
brekende elders opspoort, op dit plaatje opnieuw
het ontbrekende zoekt en dit wéér op een ander
plaatje terugvindt. De beginletters van de ontbre
kende dingen schrijft u op. Zo gaat u het hele ta
bleau rond
We zullen u even op weg helpen: U begint links
bovenaan, waar de oude baas kennelijk schrikt om
dat zijn ekster wegvloog. (Schrijf dus de eerste let
ter op van ekster: E). Deze vogel zit ondeugend toe
te kijken op de openbare klok! Hieraan ontbreekt
echter het cijfer XI. (Schrijf dus naast de E nóg een
E, d.i. de eerste letter van „elf"). Het ontbrekende
cijfer blijkt aanwezig te zijn op de kleding van het
knaapje dat probeert met een visnet (zonder net)
de voorns te verschalken. (U schrijft dus de N op
van net en u heeft al een woord: EEN). Het gezoch
te net vindt u nee, verder gaan we niet. U
weet hoe het moet en u zult op uw „rondgang"
alle plaatjes passeren en eindigen bij de Goede
Sint rechts onderaan!
Er komt een zeer klein gedichtje uit; het kleinste
gedicht ter were'd! Het is geschreven door Ab van
Aa te Eewoud, het bekende plaatsje waar de lap-
katten vandaan komen. Hoe luidt het?