Zeeuwse gedeputeerde zingt
lof van huur liberalisatie
C. VERDONK
Vertrouwensmensen in
woonkernen
noodzakelijk
Goedkoop
de„winter
„Laat raad Middelburg
kandidaten stellen voor
burgemeestersvacature''
Sloan's Balsem
CONTACTCOMMISSIE ONROERENDE ZAKEN:
„NIET MODDEREN MET SUBSIDIES
Reg
vandaag
morgen
en
ixclusieve meubel,
en tapijtshow
Du Fosse's
Meubilering
Meer nieuws uit
stad en streek
op pag. 3-4-5
f
Wat en waar
1 Ned. Reis vereniging - L^jfejgkf
|Greef met dia's over EuMsm
Koreaanse
kinderen
naar
Middelburg
KABO verbaasd
over
KV P-reactie
A. Kaland
Publiek-privaat,
ZUID-NEDERLANDSE BEURS
voor vriend en
vreemdeling
Modderen'
Kandidaten
in t vizier
Crisis
Raden Zuid-
Beveland 1969
Inschrijvingen in
handelsregister
Conrector
leert
de Zeeuwen
zichzelf
kennen
Mengeling
De Geerse's
Dc baal
(ADVERTENTIE)
DE STEM VAN VRIJDAG 31 OKTOBER 1969
SLUIS
t/m maandag 3 november
i de RAADSKELDER van het
TADHU1S en in onze ZAKEN
an de Oude Kerkstraat en
[apellestraat.
Iedere dag geopend
van 10 tot 20 uur.
SLUIS
BRUGGE
POBP I 'OOI?
Vv ce ^epGPoePPje1"
v ecsre.w vam OP. pec
ÏHCUCetJ
per duel war '*e^pf)R'
>el. eeeeupr
H C/
OSL eeeeuRT^
sjeêu PAP-
jset? WAAR-
ce ve&-
bep coop-
LAh'GTPy
mer vep-
I Are*//
borgen, vrijdag 31 oktober: Bet.
op Zoom 7.11 en 19.27, Hanswnert
4 en 18.44, Made-Drimmelen 9.53
22.08, Terneuzen 5.49 en 13 jj
jISSINGEN 5.19 en 17.37, WeW
linge 7.01 en 19.17.
>NEEL, FILM, CONCERTEN enj
1RNEUZEN
Luxor 20 uur
ilml'iga Terneuzen met de (Sn:
[ongam, a suitable oase for treat
ment. Voorfilm: Het naakte jonge,
tje in de traim
VTWERPEN
Rex: Sweet Charity a.l.
Metro: Winning a.l.
Fathé: De opstand 14 jaar
ideon: Auto stop girl Ï8 jaar
endome: De trap 18 jaar
.mbassade: Easy rider 14 jaar
gNT
feCapitole: Onder het teken van de
|stier 14 jaar
[Majestic: Ben Hur 14 jaar
lentury: De honderd geweren M j.
ïormandie: Mayerling 18 jsei
'laza: De trap 18 jaar
[".-NIKLAAS
tenova: Ontvlucht met de deed
alle leeftijden
IScala: Sissi a.l.
ISelect: Funny girl 14 jaar
■Century: Liefdesnachten ia de
|Taiga 18 jaar
TENTOONSTELLINGEN
ÏES
Weeshuis, Singelstraat 10-12, 1411 I
en 19-21 uur TenitocmstefiBjg t?- 1
njen en recreëren in Nieovr Soes
|(t.m. 8 nov.)
DIVERSEN
DDELBURG
De Schakel 20 uur
itESKENS
Gemeentehuis 19.30 uur
Industrieschap
ONEEL, FILM, CONCERTEN K«.
IIDDELRURG
Concertzaal 14.45 en 20 uw on*
sterdams Phi.ïharmt»isdh 0™ta
o.l.v. Anton Kersjes
HOLEN
Landb. Huishoudschool
13.45 uur Jeugdoorioert voor UpM-
bare Mavo en Huishoudschool 111
samenwerking met Het Schpolro
cert. Joop Cantor, violoncel te Jl>
I han Paittet, piano.
IlNTWERPEN
Kon. Vlaamse Opera 20 uiur
Fidielio
tentoonstellingen
IrOES 1 i"
Weeshuis, Singelstraat w-lz,
en 19-21 uur TentoansteHtag
nen en recreëren in NSew*
(tm. 8 nov.)
DIVERSEN
JZENDIJKE
Gemeentehuis 19 uar Raadsvw»
>pg. voor deze rubriek tei.
438 of Postbus 116 in MM*8""
SCHIPHOL (ANP) Negen Ne
derlandse ouderparen, die hun ont
roering niet of slechts nauwelijks
meester konden blijven, hebben gis
tel-middag laat op Schiphol het hun
nog onbekende Koreaanse kind af
gehaald, waarmee zij via officiële-
adoptie hun gezinnen gaan uitbrei
den. Ze hadden twee ja-ar op dit mo
ment gewacht. De familie Planiteydt-
Witmans uit Middeibung, die zelf al
vier kinderen heeft, nam er zelfs
twee kinderen bij: die zusjes Linda
en Domna Kim, resp. vijf en drie jaar
oud.
Het groepje van tien kinderen be
stond uit zes meisjes en vier jon
gens. De jongste was een meisje van
net een half jaar oud, de oudste Lin
da Kim van vijf jaar.
De meeste vain de tien kindertjes,
die vanmiddag op Schiphal arriveer
den, lieten zich gedwee en stilletjes
door de nieuwe ouders op de arm
nemen. Er was slechts één meisje
dat jammerlijk huilde, de tweejarige
Mae Won Min, die zich op de arm
van haar nieuwe moeder niet thuis-
yoelde en om haar ei-gen „mother"
nep. Later echter kwam zij tegen de
schouder van haair nieuwe pleegva
der geheel tot rust en keek als een
klein wijs kindje de perskamer vam
Schiphol rond.
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA De Katholieke Bond
van Overheidspersoneel vraagt de
Wen bij de volgende verkiezingen
niet Op de K.V.P. maar op het P.A.K.
te stemmen. En nu toont de afdeling
Breda vain de bond zich verbaasd
I over überhaupt een reactie van de
Katholieke Volkspartij.
De afdeling zegt in een brief:
,.Deze partij heeft namelijk in zijn
optreden na de val van het kabinet
Cals duidelijk laten merken geen
bindingen meer te wensen met de
vakbeweging:" Er zijn volgens het
bestuur meer voorbeelden, die in
deze richting wijzen: „De meest in
het oog springende zijn op plaatse
lijk gebied de verkiezing van de
wethouder van sociale zaken en op
landelijk niveau de loonwet en de
misère rand de prij-sstop."
i In een repliek op wat de K.V.P.
naar voren bracht, namelijk dat er
toch bondsfiguren op verkiesbare
plaatsen van de K.V.P.-lijst zijn te
recht gekomen, stelt de afdeling:
„Inderdaad vervullen vakbondsleden
functies in de K.V.P. Helaas werden
deze leden vaak binnen gehaald als
lokmiddel voor de kiezers. Zij wer
den meestal gebruikt in onderge
schikte functies. Werkelijk inspraak
in het beleid werd van de zijde van
deze leden niet geduld."
Op dit laatste punt wringt de
schoen, want het afdeiingsbestuur
schrijft: „Nu de leden van de vak
beweging deze wijze van benadering
liet meer accepteren en inspraak
eisen, wordt de boot afgehouden."
KABO - Breda conformeert zich
overigens aan N.K.V.-voorzitter Mer
lons, die volgens de brief het
•temmen op het P.A.K. ondersteunt.
(ADVERTENTIE)
(Van een onzer verslaggevers)
SCHEVENINGEN In een rede, gehouden tijdens een
bijeenkomst van de Contactcommissie voor Onroerende Za
ken, heeft de voorzitter van deze Commissie, mr. A. A. M.
Struycken, gewezen op de harde noodzaak de vicieuze cirkel
op het gebied van de huren in het belang van de gehele volks
huisvesting te doorbreken.
De heer Struycken wees er op, dat kosten en lasten sinds
1940 bijna driemaal zo sterk zijn gestegen als de huren, waar
door de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad te snel
achteruitgaat en het verkrottingsproces wordt versneld. Ten
gevolge van de lage huren van veel woningen is er ook, vol
gens de voorzitter van deze commissie, onvoldoende belang
stelling voor de nieuwbouw. Met de subsidiering in zijn hui
dige vorm kan men trachten de gevolgen zo goed mogelijk op
te vangen, doch dit zijn lapmiddelen.
De heer Struycken bekritiseerde 't
voor de zoveelste maal uitstellen van
de huurverhoging en pleitte voor snel
lere huurliberalisatie en dusdanige
jaarlijkse huurverhoging en dat de
ontstane achterstand nu ook eens bin
nen 'n redelijke tijdsperiode zou kun
nen worden ingelopen. Als ideale
toestand zag hij een economisch ver
antwoord huurniveau, gekoppeld aan
een subsidiesysteem waarbij alleen,
aan hen die dit ook werkelijk nodig
hebben subsidie wordt verleend, al
dus de heer Struyken-
Een tweede voorstander van een
snelle liberalisering van de woning
bouw, huren en woonruimte was de
heer A. J. Kaland, lid van Gedepu
teerde Staten van Zeeland en be
last met de portefeuille Volkshuisves
ting. Hij heeft ervaring opgedaan
met de opheffing van de woonruimte-
wet en vertelde iets van zijn bevin
dingen.
Als markant voorbeeld haalde de
heer Kaland de aanvankelijk weiger
achtige houding van Middelburg aan,
toen enkele maanden geleden de wet
werd opgeheven. j
„Ogenschijnlijk is er niets bijzon
ders gebeurd. Dit ondanks de bange
voorgevoelens van het Middelburgse
gemeentebestuur. Het woningbezit in
Zeeland omvatte per 1 juli 1969 96820
woningen. Meer dan de helft is ei
gen woningbezit. Ruim 21.000 wonin
gen vallen in de woningwetsector" al
dus de heer Kaland.
De liberalisatiemaatregelen deden
de eigenaar bewoner niets en ook
woningbouwcorporatie en gemeente
lijke stichtingen namen geen bizarre
maatregelen. De enkeling, die het
zij de huur wordt opgezegd, hetzij
voor een onaanvaardbare huur-
hoging wordt geplaatst, kan, zo hij
niet tot de financieel zwakkeren be
hoort, een eigen huis kopen, ter
wijl de financieel zwakkeren door
overheid sbezit dient te worden gehol
pen. Indien de liberalisatie ten vol
le wordt benut, kunnen alle proble
men worden opgelost, zo stelde hij
verder,
„Ook landelijk gezien. Al is het wo
ningpakket daar anders samenge
steld, toch ben ik", aldus de heer Ka
land, „van mening dat het overheids-
c.q. semi-overheidsbezit in ?Vat is
richting te geven aan de gewenste
ontwikkeling. Het is toch al te dwaas
dat de overheid publiekrechtelijk gaat
regelen wat privaatrechtelijk moge
lijk is.
D« minderheid van particuliere
huurwoningen, in Zeeland ongeveer
20 procent en in de rest van Neder
land ongeveer 33, kan bij een volle
dige liberalisatie niet worden ge
bruikt, zeg maar misbruikt, om daar
nu eens lekker mee te doen wat men
wil".
,Niet, niet, niet.
Vooruitzichten voor
vrii<Lg en zaterdag
3!?estcld door het
„*>11 op woensdag
001 18.00 uur: Vrij
™el bweolking met
Plaatselijk regen of
Jootregen. Weers
vooruitzichten in
Iters gemiddeld over Nederland.
t„, ?°v yrijdag: Aantal uren zon: 0
v»„ temp.: 0 tot 4 graden bo-
?ormaal- Max. temp.0 tot 4 gra
ze eJt normaal. Kans op een dro-
van minstens 12 uur: 80
etmaal-Ri?ans op een Seheel droog
"maal. 60 procent.
J iA°(.0r, zat.erdag: Aantal uren zon:
v. Min- temp.: 1 tot 6 graden
Jra normaal. Max. temp: 0 tot 5
«oven normaal. Kans op een
van minstens 12 uur: 80
maaUfil op een geheel droog et -
I "«ai. bO procent.
„Ik pleit heel duidelijk voor een
snelle doorvoering van een volledige
liberalisatie. Hét straffe overheids
ingrijpen heeft bewezen:
Niet te hebben geleid tot een snel
le bevrediging van de behoefte.
Niet te hebben geleid tot een bil
lijke verdeling van de beschikbare
woonruimte;
Niet te hebben geleid tot een ver
antwoord huurpeil".
„Na dit falen van alle politieke par
tijen en alle kabinetten wordt het
zaak dit te erkennen en vrije maat
schappelijke krachten in onderlinge
concurrentie de kans te geven de
ze problematiek op te lossen. Een
(ADVERTENTIE)
hni:
eindhoven
in de philips-jubileum-hallen
dagelijks t.m. zondag van 211 uur
volledige liberalisatie is daartoe nood
zakelijk. Tevens dient het huurniveau
snel te worden opgetrokken. Ee-n stuk
van de reële welvaartsstijging dient
daaraan te worden besteed. Er be
sta-at echter twijfel over de vraag
of de loon- en prijspolitiek dit kan
opvangen. Ik heb daarover geen
twijfels.
Daar de reële loonstijging in de
periode 1954-1968 68 procent bedroeg
en slechts drie procent daarvan no
dig was voor de stijging van de zie
kenfonds enverzekering, ben ik van
mening dat een verantwoord beleid
slechts mogelijk is, indien men be
reid is de -gestegen kosten van volks
huisvesting ook uit de gestegen re-
ele welvaartsstijging te laten beta
len. En niet te v-e-el modde-ren met
subsidies. Loom en sociale uitkering
dienen op een niveau te liggen dat,
net ais kosten van de -gezondheid, in
het algemeen de kostprijs wordt be
taald". Aldus gedeputeerde Kaland.
Kanttekening
De heer Kaland mag de huurlibera
lisatie bijzonder rooskleurig beoorde
■en, de duizenden woningzoekenden
en degenen die in de gemeenten recht
streeks voor de volkshuisvesting ver
antwoordelijk zijn, denken daar wel
anders over.
Dank zij het verantwoordelijkheids
gevoel waarvan de gemeentebestu
ren in dit opzicht blijk geven, zijn
de desastreuze gevolgen van de huur
liberalisatie. welke in vele gevallen
even goed hadden kunnen ontstaan
beperkt gebleven.
De heer Kaland is gedeputeerde
van een provincie waar de woning
nood inderdaad zijn scherpste kanten
heeft verloren. Toch zijn er in een
stad als Middelburg altijd nog meer
dan zeshonderd woningzoekenden
waar onder vierhonderd urgente ge
vallen, voornamelijk van mensen met
een inkomen beneden de welstands-
grens. Degenen die eigenlijk door de
dringend gewenste sanering van de
binnenstad moeten verhuizen, zijn
zijn daarbij niet inbegrepen.
Dat deze mensen naar recht en
billijkheid geleidelijk kunnen worden
geholpen, is te danken aan het feit
dat gemeente en woningbouwvereni
gingen gezamenlijk en met inspraak
van een huisvestingscommissie drie
duizend van de 9500 huizen in Mid
delburg beheren er over de toewijzing
daarvan beslissen. Dat geebeurt alle
maal in een alsof-situatie, namelijk
alsof er nog een wettelijke basis
voor de woningverdeling gold. Ge
meente en woningbouwverenigingen
kunnen die lijn voortzetten, omdat zij
als huiseigenaren zelf kunnen uitma
ken wie er in hun woningen mogen
wonen-
(RED.)
(Van een onzer verslaggevers)
GOES Het bestuur van de af
deling Noord- en Midden-Zeeland
van de politieke partij D'66 heeft de
commissaris van de koningin in Zee
land, mr. J. van Aartsen een brief
gestuurd in overleg met de werk
groep gemeentepolitiek Middelburg
van D'66 in verband met de bur
gemeestersvacature in Middelburg,
die is ontstaan na de benoeming van
mr. J. Drijber tot burgemeester van
Zwolle.
De Zeeuwse Democraten wijzen de
commissaris op het D'66-proigramma:
„Ten aamzien van het burgemeesters
ambt is D'66 van mening, dat het
wenselijk zou zijn, wanneer deze
ambtsdrager rechtstreeks door het
volk zou worden gekozen. In ieder
geval zal zo spoedig mogelijk een
regeling moeten worden ontworpen,
waarhij de burgemeester door de
kroon wordt benoemd uit een voor
dracht vam drie kandidaten, opge
steld door de gemeenteraad."
„Ook in andere politieke partijen",
a'ldus de brief, „worden de eisen van
openheid en inspraak vam de bevol
king bij de benoeming van een bur
gemeester steeds meer gehoord. Wij
mogen hierbij wijzen op acties in die
zin in talrijke gemeenten, waar men
voor een burgemeestersvaeature
stond en op het onlangs ingediende
wetsontwerp van de Tweede-Kamer
leden Van Thijn en Framssen. In de
Middelburgse gemeenteraad is door
verschillende raadsleden eveneens op
inspraak aangedrongen."
„Blijvende binnen het raam van de
huidige wettelijke mogelijkheden
willen wij u in ernstige overweging
geven de lijst van binnengekomen
sollicitaties toe te zenden aan de
gemeenteraad van Middelburg en
deze raad te verzoeken een aanbe
veling van drie personen op te stel
len."
„Met de heren Van Thijn en Frans
sen zijn wij vam mening, dat aan het
bezwaar, d:at daarmee aain een sol
licitatie in bredere kring bekendheid
wordt gegeven, niet zwaar hoeft te
worden getild. Wie in een democra
tisch systeem als het onze naar een
openlbatre functie solliciteert, dient
vain meet af aan ook de risico's, aan
die openbaarheid verbonden, te aan
vaarden."
„De hiervoor geschetste gang vam
zaken is slechts een tussenfase op
weg naar de rechtstreekse verkie
zing vam een burgemeester, doch zou,
gezien de mogelijkheden in het hui
dige systeem, tegemoetkomen aam de
wens van een groeiend deel der be
volking."
NIEUWDORP Eén van de
twee KVP-kandidaten voor de
nieuwe gemeente Borsele is de
heer C. Verdonk. Men mag hem
een bewoner van vele werelden
noemen, voorzover het begrip
„wereld" niet te groot is voor
de verhoudingen waarmee in 't
Zuid-Beveland dat nu aan het
verdwijnen is, gewerkt werd.
C. Verdonk, geboren in 1911
moet een ritsje plaatsaanduidin
gen noemen om aan te geven
waar wij hem dienen te lokali
seren. Hij behoort tot de paro
chiegemeenschap 's Heerenhoek,
h(j woont echter in Nieuwdorp
en hij was raadslid in 's Heer
Arendskerke. Thans treedt hij,
samen met A. C. de Koning en
een aantal anderen aan voor de
gemeenteraadsverkiezingen in
Borsele.
Wie is hij? Hij is landbouwon
dernemer met een bedrijf van 25
hectare, dat naar de tegenwoordi
ge opvatting „middelgroot" wordt
genoemd. Negen kinderen telt zijn
gezin. Ze zijn niet allemaal meer
thuis, maar de jongste zit nog al
tijd op de lagere school. Hij is de
zoveelste uit een nijver boerenge
slacht; spreekt de taal van de boer
en weet over het algemeen vrij
aardig hoe deze denkt. Hij behoort
niet tot de jongste generatie van
Zeeuwse agrariërs, die met bijna
koele berekening over de situatie
in de landbouw praat. Verdonk
leeft vanuit het gemoed en als
spreker is hij dikwijls emotioneel
Soms veronderstelt de buitenstaan
der, dat Verdonk zich in die emo
tionele manier van spreken buiten
het keurslijf van de feiten begeeft
In zulke gevallen zijn rustige ge
sprekken, na afloop van debatten
in vergaderingen, vaak verhelde
rend. Verdonk, zo merkt men dan
wist bliksems goed waarover hij
het had, maar de gladde, diploma
tieke manier /an elkaar bestrij
den is nu eenmaal niet de zijne.
Dat hij zich zo intens bij de po
litiek, zowel op gemeentelijk als op
provinciaal vlak, en bij de proble
men van land- en tuinbouw (zoals
hij in de NCB vergaderingen laat
merken) betrokken voelt, schrijft
hij zelf toe aan het feit dat hij in
zijn bewuste jeugdperiode de grote
economische crisis van nabij heeft
meegemaakt.
„Van huis uit kreeg ik een
scherpe en kritische instelling te
genover de gebeurtenissen mee",
verklaart hij. „Van jongs af aan
dacht ik, dat het wel van belang
was om te weten waarom en hoe
er door allerlei overheden over je
wordt beslist. Ik wou „erbij" zijn".
In 1945 kwam de gelegenheid
daartoe.
Hij werd achtereenvolgens se
cretaris van zijn NCB-afdeling, be
stuurslid van de KVP-afdeling Le-
wedorp en (in 1946) lid van de
eerste na-oorlogse, gekozen ge
meenteraad van 's Heer Arends
kerke, die elf leden telde, zonder
daarmee een „raad van elf" te
zijn.
In 1950 trad Verdonk toe tot de
KVP-fractie in de provinciale sta
ten, waar hij tot de senioren be
hoort. In de raad van 's Heer
Arendskerke zag men hem gedu
rende 24 jaar op de rechtervleu
gel zitten, even lang als zijn frac
tiegenoot De Kooning. De twee
hebben nooit prestigeconflicten ge
had over de vraag wie er nu for
meel fractievoorzitter was. „We
verdeelden de taken samen.
Klaar", zegt Verdonk.
Harde feiten
Voor het samenstellen van een
kandidatenlijst voor de raadsver
kiezingen voor Nieuw Borsele
heeft men een open procedure ge
volgd. Uit elk van de vijf parochie
gemeenschappen werden drie per
sonen uitgenodigd om tesamen een
gemeentelijke centrale te vormen.
De in totaal vijftien personen, wa
ren niet alle KVP-lid. Dat was na
melijk geen voorwaarde. Dat de
kandidatenlijst tenslotte toch de
naam „KVP" meekreeg, is een ge
volg van vrije keuze, waaraan het
partijbestuur van de KVP zich
heeft geconformeerd.
Nieuw-Borsele komt voor harde
feiten te staan. Wat vindt Verdonk
van de groeiende, grotere een
heid? Hij zegt: „Wij zullen er ern
stig aan moeten werken om uit
die grote verscheidenheid van
woonkernen die straks ontstaat,
een eenheid te smeden. Een prak
tische manier zou het zijn, om in
alle woonkernen, waar het bestuur
in feite verder van de mensen af
komt te staan dan in de oude si
tuatie het geval is, een soort ver
trouwensmannen te keizen. die
hoewel zelf geen raadslid zijnde
toch de inspraak van bewoners
kunnen verzekeren.
En de industriële ontwikkeling,
die zich met vaart in de nieuwe
gemeente, zo vlak bij het Sloe,
baanbreekt?
Verdonk: „Het is dwaasheid om
te trachten het tij te keren. De
nieuwe gemeente zal er alles aan
moeten doen, om de boeren met
het verschijnsel „industrie" ver
trouwd te maken. Waar schade
aantoonbaar is, moet die vergoed
worden. Van de industrie mag be^
grip worden gevraagd voor het feit
dat zij zich ontplooit in een agra
risch gebied. Het lijkt mij volko
men logisch, dat er rond het toe
komstige industriecomplex een
brede groengordel komt. Niet zo
maar een stuk of wat bomen maar
een echt randbos dat gerust vijf
honderd meter breed mag zijn en
dat werkelijk in staat is industrie
en landbouw van elkaar te schei
den".
TOM KOOPMAN
TERNEUZEN In het handelsre
gister van de kamer van koophan
del en fabrieken voor Zeeuwsch-
Vlaanderen werden de volgende on
dernemingen ingeschreven:
10240. Handel in onr- goederen, tus
senpersoon in- en bemiddeling bij
koop en verkoop van onroerende goe
deren B. de Jonge, Jan Hóvestraat
7, Sint-Jansteen.
10239. Autorijschool Balbijn, School
straat 11, Biervliet,
(ADVERTENTIE)
Voor onmiddellijke verlichting
Helpt direct bij spierpijn, reumatische
pijnen, zenuwpijnen, spit.
Even aanbrengen op de pijnlijke plek en
de weldadige warmte brengt onmiddellijke
verlichting.
Depijnverdrijver
met onmiddellijke werking
(Van een onzer redacteuren)
MIDDELBURG In de bekende
serie „Leer mij ze kennen van
uitgeverij Sijthoff is gisteren het
deel „De Zeeuwen" verschenen.
Schrijver is de heer L. W. de Bree,
conrector van de rijksscholenge
meenschap De Scheldemond in Vlis-
singen, zelf dus een Zeeuw. Gister
avond is het eerste exemplaar van
„De Zeeuwen" aangeboden aan de
commissaris der koningin, mr. J.
van Aartsen, tijdens een gezellige
bijeenkomst in de provinciale bi
bliotheek. Zo'n mooi boek hoort
daar thuis, evenzeer als „Smalle-
gange", het Zeeuws woordenboek,
en de ingebonden jaargangen van
het Zeeuws Tijdschrift.
De serie „Leer mij ze kennen
is uiteraard bedoeld voor anderen
dan degenen, die het onderwerp van
deze boeken vormen in dit geval
dus voor de niet-Zeeuwen. Toch
zullen de verkoopcijfers van dit
boek in Zeeland zelf, er niet om lie
gen. De heer De Bree houdt n.l. te
vens de Zeeuwen zelf een spiegel
voor. Maar hij doet dit zonder na
drukkelijk te wijzen op de schoon-
heidsfouten in het gelaat, dat zicht
baar wordt. Lezend in „Leer mij ze
kennenDe Zeeuwen" krijgt
men de indruk, dat de auteur ver
tellend, schertsend, soms érnstig te
genover u in de huiskamer zit.
Af en toe grijpt hij naar een na
slagwerk op een van de boekenplan
ken om wat cijfermateriaal te kun
nen reproduceren, maar direct daar
op laat hij die serieuze bronnen voor
wat ze zijn door te putten uit een
schat van eigen waarnemingen en...
misschien... een grote zelfkennis.
"Wie het allemaal heeft verwerkt
krijgt nog geen beeld van „De
Zeeuw", zo'n beeld bestaat niet, zegt
De Bree. Er zijn wel heel veel type
rende trekjes, die overigens zeer
snel vervagen, welke gelden voor
de bewoners van de verschillende
Zeeuwse landauen, die tegenwoor
dig „regio's" heten.
Het is misschien mogelijk een be
trouwbare stereotypie te geven van
de Amsterdammer, de Hagenaar, de
Limburger of de Fries. Voor „de
Zeeuw" lukt dat niet. Fraten over
de Zeeuwen is Zeeland erbij betrek
king met zijn historie, zijn merk
waardige geografie, zijn godsdien
sten en nog meer.
Wil men de Zeeuw als volkstype
plaatsen, dan lijkt hij eigenlijk nog
het meeste op de Hollander, waar
mee hij een belangrijk stuk geschie
denis gemeen heeft, aldus de heer
De Bree. Voor de Óost-Zeeuwsch-
Vlaming moet dan weer direct een
uitzondering gemaakt worden en
daar zit men dan meteen al in de
regionale eigenaardigheden. De
Bree gaf er dan ook de voorkeur
aan, door de Zeeuwse gewesten te
zwerven, verklarend hoe deze of
gene eigenaardigheid daar ontstaan
is. Op die manier ontstond een ka-
leidoscopisch beeld, waarvan wij en
kele fragmenten zullen kiezen, om
dat die beter dan omschrijvingen
aanduiden wat er bedoeld wordt.
In een typering van de Walcherse
mens komt daar dan opeens de
„geerse" naar voren, de eeuwige
twijfelaar, vol schuldgevoelens, de
man. die altijd het gelag betaalt.
Hij is, wat in het jiddisch „de schle
miel" wordt genoemd, maar toch is
hij anders.
Zijn geladenheid heeft hij omge
bogen in een christelijke deugd. Hij
is ook een doorzetter, een zwoeger
zelfs, waardoor hij het soms ver
brengt in de maatschappij, zonder
echter ooit een ander te worden, dan
wie hij was: een geerse. Maar de
geerse is Walcheren niet, zo min als
de Bressiaan Zeeuwsch-Vlaanderen
is. Elke regio heeft zijn psycholo
gische variaties. Het markantst
springt misschien St.-Philipsland
naar voren, de regio met de hoogste
opbrengst per hoofd van elke Rode
Kruis-collecte (uit dankbaarheid
voor wat zij na de ramp voor ons
hebben gedaan), maar met een mi
nimum opbrengst voor Biaffra, aan
gezien de opwekkingen om aan die
collecte te geven, de mensheid via
de beeldbuis bereiken en „Flipland"
zagt de auteur, is nog geen Philips-
land.
Een algemene karakteristiek van
de Zeeuw (daar is er dan toch een)
is volgens De Bree, dat hij graag
tot een kerk behoort, ook als er
geen werkelijke binding met die
kerk bestaat. „Traditie", meent de
auteur, „en mogelijk een rugge-
steuntje voor geval van nood. Je
kunt nooit weten". Fijne humor en
scherpe waarneming proeft de lezer
in een notitie als deze, genomen uit
een advertentieblad: „Wegens dank
dag geen gehaktdag".
De Bree beschrijft Goes als een
stad van middenstanders, degelijk
en betrouwbaar, waar het woord
service nog inhoud heeft. Winkelwe
ken en fruitcorso's kunnen alleen
maar in Goes met enige regelmaat
plaatsvinden, meent hij. Een deel
van de Zeeuwse bevolking bevindt
zich altijd op het water: met name
op de veerboten. „Hoe zou Holland
in rep en roer raken als het verkeer
er aan tolheffing was onderworpen
gelijk in Zeeland het geval is!",
roept De Bree uit.
De nieuwe tijd breekt zich ook
baan in De Bree's boek. Hij is het
wel eens met de constatering in een
dagblad, dat er van ideologisch ver
zet tegen de industrialisatie in Z e-
land niets te merken valt. De be
zorgdheid geldt de millieuhygiene
en de landschapsontsiering. De pro
vinciale overheid, bezig met het op
stuwen van Zeeland in de vaart d r
volkeren, wordt door De Bree met
lichte ironie vergeleken met de
spullebaas on de kermis: „Komt dat
zien, mensen, hier kun je zien wat
je nog nooit gezien hebt: het Wes-
terscheldebekken in voile ontwik
keling, het industrieel atlantisch
platform van de toekomst!"
Aan het slot van het hoofdstuk,
dat de industrialisatie behandelt
geeft De Bree zich als de echte
Zeeuw bloot, die graag gelooft, mits
hij het eerst gezien heeft. „Mis
schien houden de Zeeuwse bestuur
ders de ruimtelijke ordening wel in
de hand. Misschien zegt hij.
Voor de auteur, wonend op Wal
cheren, zijn de Zeeuwsch-Vlamin-
gen mensen van de overkant. Hij
laat echter prompt weten, dat deze
mensen, vooral in het Hulster Am
bacht b.v., zich Nederlanders voelen
al spelen zij graag de echte Vla
ming. Huiselijkheid en gastvrijheid
typeren „de overkant", maar ook
daar zijn er variaties. De Bressiaan
zegt het recht'in je „smoel", die van
Cadzand zijn vasthoudend en zo
heeft elke streek toch weer zijn ei
gen, aard.
Het boeiendst in het boek van De
Bree is naar onze smaak dat deel,
waarin hij in gaat op de Zeeuwse
zegswijzen, waarin een volksaard
zich gewoonlijk duidelijk uit. Ie
mand die zich best heeft geamu
seerd zegt: ,,'k me niks verveeld".
Deze Zeeuwse manier van spre
ken laat gelegenheid tot discussie
stelt de auteur vast. Daaraan ver
binden wij de gevolgtrekking, dat
in dit opzicht de Zeeuw iets van de
Engelsman heeft, die evenmin als
de Z-euw iets met nadruk stelt,
doch elke zin laat voorafgaan door
een voorzichtig: „I suppose
Volgens De Bree is de uitdruk
king „Goed Zeeuws, goed rond" niet
door de Zeeuwen uitgevonden. De
zegswijze geeft volgens hem zelfs
een onjuist beeld van het Zeeuwse
volkskarakter.
Wie „Leer mij ze kennen ge
lezen heeft, mag niet pretenderen,
dat hij de Zeeuwen kent. Hij kan
op zijn best in hoger tempo voort
gaan op de weg die hem tenslotte
naar kennis zal leiden en hij zal
daar minder brokken bij maken. „Ik
gaf geen gaaf portret", zegt De Bree
aan het slot van zijn boek. „Het is
meer een vluchtige schets". De au
teur eindigt met de raad aan de
niet-Zeeuw: „Kom over de Kreek-
rakdam en kijk zelf".
„Leer mij ze kennen is met
fraaie foto's van C. A. L. Kotvis ge
ïllustreerd.
TOM KOOPMAN
