Velen van u nog voor pensioen de ruimte in
PREMIER VOOR
T EERST NAAR
OOSTBLOKLAND
De kleine, keiharde kerel op het stadhuis
NASA-KOPSTUK DR. GEORG E. MUTTER VOORSPELT IN AMSTERDAM:
De Jong en Luns maandag naar Roemenië
MIJNS INZIENS
Johan Winkler
DR. G. VOGEL
BIJ PROMOTIE:
Gezondheids
zorg
vaak niet
efficient
Niet optimaal
VERDRAGEN ft
SOLIDAIR
Nieuwe ziekte
in Amerika
door
Zelfmoord
Stunt
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM Tegen 1985
zullen 100 mensen leven in ruim
testations, die om de aarde zwe
ven, nog eens 50 op een ruimte
platform hogerop en 25 in een
ruimtelaboratorium, dat om de
maan cirkelt. Op de maan zelf
zal een station zijn, dat perma
nent door 50 ruimtevaarders is
bemand. Dagelijkse nucleaire
veerdiensten met ruimteschepen,
die passagiers en vracht vervoe
ren, zullen de verbindingen on
derhouden.
Deze toekomstvisie werd gisteren
ontvouwd door het NASA-kopstuk
dr. Georg. E. Muller op het congres,
dat de internationale federatie van
(Van onze correspondent)
NIJMEGEN De vroegere
directeur-geneesheer van het
diaconessenhuis te Voorburg,
drs. G. P. Vogel, thans lid van
het planbureau nieuwbouw uni
versitair medisch centrum te Lei
den, is gistermiddag in de aula
van de Nijmeegse universiteit
gepromoveerd tot doctor in de
geneeskunde op een proefschrift,
getiteld: „Over peiling van de
behoefte aan ziekenhuisaccom
modatie in Nederland". Promo
tor was prof. dr. J. Stolte, bij
zonder hoogleraar in de leer van
het ziekenhuiswezen.
Dr. Vogel is van mening dat
een voortdurende bezinning is
vereist op wat aan ziekenhuis
voorzieningen nodig is. Immers
niet enkel de kosten van de ge-
londheidszorg stijgen enorm,
maar vooral ook het aandeel van
bet ziekenhuiswezen daarin met
zijn grote tekort aan genees- en
verpleegkundig personeel. De
behoeften van het ziekenhuis
kunnen niet zomaar afgelezen
worden aan het aantal bedden.
Immers de omvang van de nood
zakelijke voorzieningen is afhan
kelijk van vele factoren, zoals
demografische, sociologische en
conjuncturele.
Daarnaast dienen de hoeda
nigheden van de huisartsenge-
neeskunde, de toepassing van de
sociale voorzieningen, de taak
verdeling tussen de diverse ge
zondheidszorgfaciliteiten te za-
men het antwoord te vormen op
de behoefte van de bevolking.
Diverse onderzoekingen naar
de efficiency in de gezondheids
zorg hebben, aldus dr. Vogel,
aangetoond, dat het bestaande
apparaat en de organisatie van
de gezondheidszorg niet optimaal
zijn uitgebouwd en worden ge
bruikt. Er wordt veel te veel
beslag gelegd op de klinische
ziekenhuisdiensten. Dit kan on
der meer te wijten zijn aan
functiestoornissen binnen het
ziekenhuis zelf, maar daarnaast
zijn er nog altijd te veel artsen
die hun patiënten te snel naar
de ziekenhuisklinieken verwij
zen.
Door dergelijke factoren is het
volgens promovendus vaak on
mogelijk de behoefte ook maar
bij benadering te schatten. Flexi
biliteit bij de bouw is daarom de
eerst aangewezen weg om een
zo verantwoord mogelijke ge
zondheidszorgstructuur te ver
krijgen. Daarnaast moet meer
nadruk gelegd worden op door
dachte organisatie, voldoende
poliklinische faciliteiten en
flexibiliteit bij uitbreidingsmo
gelijkheden en standarisatie, al
dus dr. Vogel.
luchtvaart maatschappijen IATA in
de Amsterdamse R.A.I. houdt.
Al eerder over een jaar of zeven
voorziet dr. Muller een ontwikke
ling waarbij ruimtevaartdiensten zor
gen voor een wereldomspannend
tramsportoet, dat ieder punt op aarde
binnen vier uur bereikbaar maakt
Ianceerplaatsen voor deze ruimte-
veerboten zullen worden aangelegd
op alle grote luchthavens ter wereld
Zij nemen niet meer plaats in dar
een vierkante mijl.
De geluidshinder als gevolg van dt
Lanceringen zal groot, maar zee:
plaatselijk zijn. De ruimteveerboten
zullen landen als conventionele
vliegtuigen met een snelheid, die on
der die van het geluid ligt, en daarbij
minder lawaai veroorzaken diam de
straalvliegtuigen van vandaag. In
gewikkelde bedieningssystemen ver
dwijnen en worden vervangen door
een computer niet groter dan een
kubieke meter.
In plaats van complete bedradings
systemen, die aanleiding kunnen ge
ven tot fouten, wordt de verbinding
tussen computer en bestuurs- of
communicatiesystemen onderhouden
door slechts zes kabels. Bemanning
en passagiers zullen geen ruimte -
pakken hoeven dragen, maar com
fortabel in hun hemdsmouwen kun
nen zitten. De vluchten zullen volko
men veilig zijn. Satelieten voorspel
len het weer weken van tevoren er
andere satellieten geven de verkeers
leiders op ieder gewenst moment eer
volledig overzicht van de plaatsen
waar vliegtuigen en ruimteveersche
oen zich bevinden.
In 1981, zo ging dr. Muller, in dt
toekomst blikkend, verder, kunnen
ruimtevaarders zich inschepen voor
mars. Zij zullen deze planeet in 1982
bereiken, begint 1983 venus passe
ren en in aug. 1983 op aarde terugke
ren. Tegen het einde van 1989 zal
de mens de maan gaan koloniseren
en zijn eerste permanente basis op
mars hebben gevestigd.
Expedities naar ver afge
legen delen van het zonnestelsel zijn
dan onderweg. Veerboten doorkrui
sen op economische basis de ruimte.
„Velen van u", waarschuwde dr.
Muller de verzamelde directeuren
van luchtvaatmaatschappijen, „zul-
'en nog in de ruimte zijn geweest
voordat zij met pensioen gaan."
Hij schat, dat de ontwikkeling var
de eerste prototypes van de ruimte
veerboten een investering van 6 mil
jard dollar per stuk zal bedragen, te
spreiden over zes jaar. Zo'n veer
boot zal honderd of meer vluchten
kunnen uitvoeren, voordat hij on
bruikbaar wordt. Hij zal zich voort
bewegen met een snelheid van 40.000
km per uur en 20.000 tot 25.000 kilo
aan vracht of passagiers kunnen ver
voeren.
De toekomstvisie van dr. Muller
eist de ontdekking van nieuwe mate
rialen, maar dat is volgens hem
geen bezwaar. Technici kunnen, ge
bruik maken van de fysische om
standigheden in de ruimte, een ge
heel nieuwe metallurgie scheppen,
betoogde hij. Als men bijvoorbeeld
gesmolten staal in de ruimte brengt,
kan men er luchtbellen in blazen en
een materiaal verkrijgen, dat even-
sterk is als staal, maar even licht
als fineer.
Ook kunnen onder ruimtelijke om
standigheden kristallen van grote
zuiverheid en omvang worden
.gekweekt", en kunnen ma
terialen als glas met staal of aarde
werk met plastic worden gecombi
neerd, die elkaar onder aardse om
standigheden niet verdragen.
Bij afwezigheid van ingewikkelde
stuur-, navigatie- en communicatie
systemen met hun loodzware bedra
dingen zal de nuttige lading van de
ruiteveerbotan (trouwens ook die
van de toekomstige vliegtuigen) veel
groter kunnen zijn dam men enkele
jaren geleden heeft kunnen dromen-
Dit is mede mogelijk door de ontwUc-
keling van geintergreerde circuits,
die in minder dan een halve kubieke
centimeter reeds 1250 (1250) herin
neringen kunnen bewaren.
En nog steeds wordt er bij de elec-
troniea gestreefd naar systemen, die
met minder energie, omvang en ge
wicht meer functies kunnen vervul
len. Micro-electronische circuits, niet
groter dan 0,001 inch met 1000 actie
ve functies zijn reeds beschikbaar.
Verwacht wordt, dat er spoedig cir
cuits zullen zijn, drie keer zo groot,
maar dan met een miljoen acti-eve
functies.
Het zijn deze ontwikkelingen, al
dus dr. Muller, die mijn toekomstvi
sie uittillen bo ven het vlak van Jules
Venne-fantasdeëm. Het zal binnen af
zienbare tijd allemaal werkelijkheid
zijn.
(ADVERTENTIE)
(Van onze redactie
binnenland)
DEN HAAG Premier De
Jong en minister van buiten
landse zaken Luns brengen op
uitnodiging van de Roemeense
regering van 27 tot 30 oktober
een bezoek aan Roemenië. Het
is de eerste keer, dat de Neder
landse premier een Oosteuro
pees land bezoekt. In juli 1967
waren de Roemeense premier,
Ion Gheorghe Maurer en diens
minister van buitenlandse zaken,
Cornelius Manescu in Neder
land.
De betrekkingen, die Nederland
met Roemenië onderhoudt, zijn nau
wer dan die met enig ander land van
het Oostblok. De afgelopen jaren zijn
over en weer verschillende malen
parlementaire missies uitgewisseld.
Bovendien hebben Nederlandse mi
nisters het land verschillende keren
bezocht.
Hoewel Roemenië tot heit Oostblok
behoort, heeft het ten aainzden van
die verschillende problemen een op
vallend eigen menlinig. Het standpunt
ten opzichte van Tsjeohoslowakije en
het Midden-Oosten wijkt duidelijk af
vain dat der overige staiten van het
Warschau Pact. Ook ten opzichte van
de Verenigde Staten voert het land
een genuanceerde politiek.
Tijdens hun verblijf in Roemenië
zullen de Nederlandse staatslieden
besprekingen voeren met hun Roe
meense ambtgenoten, waarvan men
overigens in Den Haag niet ver
wacht, dat er bijzondere beslissingen
of verrassingen uit de bus zullen
komen. Men kent eikaars standpunt
ten aanzien van de oost-west ver
houdingen, de Europese veiligheid,
de strijd in Vietnam en het conflict
iin het Midden-oosten.
Op praktisch alle, daarvoor in aan
merking komende terreinen zijn
reeds overeenkomsten gesloten. Er
bestaat o.m. een cultureel verdrag
voor uiiltwiss-elinigen op wetenschap
pelijk gebied, onderwijs en kunst.
Verder zijin eerder reeds verdragen
gestoten betreffende het intemaitio-
niaal wegvervoer en een raamverdrag
over eootniomiisohe, industriële en
technische samenwerking.
DE JONG
diplomatieke betrekkingen worden
aangeknoopt.
De goede onderlinge verhoudingen
met Nederland komen het sterkst tot
uitdrukking in de handel. Deze is de
laatete jaren tussen beide landen
sterk toegenomen. Het achterblijven
van de Roemeense export in verge
lijking met de Nederlandse uitvoer
baart evenwel enige zorgen. Het
handelsverdrag tussen Roemenië en
de Benelux loopt eind van dit jaar
af. De Roemenen hebben inmiddels
het stilzwijgend te zul-
-n. Roemenië zelf heeft
en voorstander getoond
nauwere handelsbetrekkin-
Nederland. Om de import te
financieren zat Roemenië wei
in de gelegenheid moeten zijn nog
meer dan nu het geval is te ex
porteren. Overigens wordt niet ver
wacht, dat dit punt onderwerp van
gesprek zat zijn, tijdens het bezoek,
omdat de Nederlandse staatslieden
daarmee vooruit zouden lopen op de
handelsbes prekingen
MAURER
Overigens kennen Nederland en
Roemenië ook eikaars afwijkende
gtainidpunten, Van Roemeense zijde is
meermallen verklaard, dat men „vol
komen solidair" is met het Vietna
mese volk, diat materiële, politieke
en diplomatieke steun wordt ver
leend en dat de troepen van de V.S.
en haar bondgenoten uit Vietnam
moeten worden teruggetrokken.
Wat het conflict in het Midden
oosten betreft liggen de meningen
vam Nederland en Roemenië niet ver
vam ëlkaar. Zo heeft Roemenië miet,
zoalls de andere Warschau Pact-lam-
dien de handelsbetrekkingen met Is
raël verbroken. Duidelijk is geble
ken, diait het land ten opzichte van
Israël een eigen koers wil bevaren.
Onlangs werd bijvoorbeeld bestoten
dje Roemeense diplomatieke vertegen
woordiging in Israël tot ambassade
te verheffen. De Roemenen hebben
al diverse keren laiten weten zelf te
willen bepalen met welke landen
MANESCU
En in 't rood, lavendel, lichtgrijs, bruin en camel.
De zes sprankelende kleuren van dit charmante pakje.
Sprankelend, omdat het zuiver scheerwol is.
Versieren, omdat het voorpand is gegarneerd meteen
modieus borduursel in dezelfde kleur.
En dat alles voor 198,
ff
Breda, Grote Markt 25, tel. oiéoo - 30650
Minneapolis is zoals de meests
Amerikaanse steden een nor
male ordelijke plaats om te le
ven. Met 90 km aan parken en
bossen. Een goed rugby-elftal,
redelijke welvaart, niet veel ne
gers slechts drie procent. Het
is voor de Amerikaanse liberale
progressieven altijd een stad ge
weest, waarop zij trots konden
zijn. Het is nu voor diezelfde li
beralen een minder plezierige
plaats geworden. Zij hebben
charles Stenvig nu drie maan
den als burgemeester gehad en
zij verafschuwen hem. Hij is een
soort „George Wallace" in Min-
nesota-kleren. Hij is een „crypto-
scist'. Hij is „een symbool van
een nieuwe Amerikaanse ziek
te."
Is zeer BneI opgeklommen
net begin van het jaar was hij
n £ewone onopvallende polit:?-
agent, die belast was met het op-
PWen van inbrekers. Toen ging hij
meent» .veykiezingen voor burge-
üil. deelnemen: een onafhanke-
J'jk. ™"der geldelijke steur, van de
U|en. Hij begon handen te schud
den en vanaf een wrakkige vracht
auto anno 1940 aanvallen te doen op
de „schurken, die aan de touwtjes
van het stadhuis trokken".
Naar uitlekte, waren deze „schur
ken" de leiders van de militante be
weging voor de burgerrechten vain
de negers. Stenvig was „een kleine
man, die sprak en opkwam voor de
kleine mam". Hij wilde, dat de wet
onpartijdig zou werken, hetgeen be
tekende, dat de negers er harder
van langs kregen. Hij wilde de bur
gemeester worden, die zijn collega
agenten de vrijheid zou geven om nu
niet meer slapjes, maar veel harder
op te treden.
Wat hebben de armen nodig,
agent?, vraag je. „Een schop onder
hun kont". Stenvig behaalde op zijn
pantoffels een sensationele verkie
zingsoverwinning. 62 procent vam
het aantal stemmen. Plotseling was
hij het zichtbare verschijnsel gewor
den van de onderdrukking en kon
heel Amerika hem zien. Washington
hoorde het en hur -erde.
Dertien weken later is Minneapo
lis opmerkelijk rustig. Stenvig, die
geien intellectuelen onder zijn aan
hangers telt, heeft een aantal oude
politiekornuiten sleutelposities en
adviserende functies gegeven. Zijn
chauffeur is naar men beweert, de
gene, die aan de touwtjes trekt.
Tony Felicetta, de vroegere vak-
bindsleider, is aangesteld als voor
zitter van het instituut voor inter
menselijke verhoudingen van Min
neapolis. Een ruwe man voor een
functie, waar veel takt voor vereist
is.
Volgens zijn aanhangers vertegen
woordigt Felicetta alle goede Ame
rikaanse eigenschappen. Dat doet hij
inderdaad. Moet zijn instituut be
schuldigingen van politiegeweld in
het noordelijke ghetto van de stad
onderzoeken? „Ik ben er tegen, het
zou slecht voor het moreel van de
politie zijn. De politie heeft recht op
een goede behandeling.
En toch boezemt het „monster",
Chuck Stenvig, absoluut geen angst
in. Na alles, wat je over hem ge
hoord had. Van middelbare leeftijd,
middelgroot, met een blond baby-ge
zicht, en een verbaasde beetje dom-
'pwee vraagstukken domine
ren de Amerikaanse poli
tiek: de Vietnamese nachtmer
rie en de steeds heviger wor-'
dende nachtmerrie van de ge
welddadigheid in de steden. De
liberalen in het gehele land
zien nu hoe zich in de Verenig
de Staten een enorme conserva
tieve reactie aan het ontwikke
len is, die weer manifesteert,
doordat steeds meer conserva
tieve kandidaten in de stadsver-
kiezingen het motto „orde en
recht" in hun banier hebben ge-
Hierbij het eerste van een
korte serie verslagen van cor
respondent PETER PRESTON.
me vriendelijke glimlach. Het duurt
tien seconden, voordat hij eetn grap
doorheeft. Tijdens stadhuisrecepties
staat hij een beetje verlegen en niet
op zijn gemak langs de kant. Onze
ker over zijn eigen conversatie.
„Zeg, moet je horen, ik ben uitge
nodigd door uw Ditchley-stichting
om een toespraak over oirde en recht
te houden. Ik ben opeens een soort
expert geworden".
Misschien is zijn laatste opmer
king wel waar ook. De misdaad in
Minneapolis ig ginds drie maanden
achteruit gelopen. Er hebben zich
niet veel moeilijkheden voorgedaan
sinds hij aan de macht kwam. De
negerleiders zijn uit het gezichts
veld verdwenen. Het zakenleven en
de gekleurde middenstand begint
weer op adem te komen.
Maar, zoals hij zegt, Amerikaanse
middenstand verkeert in grote ver
warring. Verbijsterd door Vietnam,
zuchtend onder de belastingen, afke
rig van de woede der negers, ziek
van het hippie- en yippie-dom. Naf-
talin was een groot verzoener, een
waar professor in zijn wens om de
I/oor meer dan één miljard gulden
1.233.000.000 om precies te zijn
is er in 1968 in ons land aan re
clame uitgegeven. En dat betekent
zo'n honderd gulden per hoofd der
bevolking, de jongste baby en de
oudste AOW'er inbegrepen. Tien
jaar geleden was het nog maar vijf
tig gulden de man, en dus is het
ook in dit opzicht allemaal vooruit
gang wat de klok slaat.
Meer dan één miljard en dat alle
maal om u en mij ervan te overtui
gen, dat Omo beter is dan Imi en
Ama beter dan Umu en dat de ene
sigaret minder dodelijk is dan de an
dere en dat we er aan gaan als we
dat bepaalde soort melkhazelnootjes
versmaden. Honderd gulden de man
zouden We, als er nu eens géén re
clame werd gemaakt, allemaal in het
gretige handje krijgen veel méér
dan minister Witteveen ons in de
goedheid zijns harten aan belasting
verlaging zou willen gunnen.
Maar ten eerste: waaraan zouden
we die honderd gulden moeten uit
geven, zonder het gedegen advies
van de dan niet meer bestaande re
clame en zonder al die verlokkende
leuzen, door van inspanning zwe
tende copywriters bedacht?
En ten tweede: wat zouden we al
lemaal missen met weliswaar hon
derd pietermannen méér in de zak,
maar zonder het genot van bijvoor
beeld die heerlijke, duurbetaalde
schaterlach van Ton van Duinhoven
zélf, die zijn ijsje maar niet op kan
en zonder Truusje de viespeuk en
zonder die smeerkees die het (waar
om in 's hemels naam?) op onze
smeerkaas gemunt heeft en vooral:
zonder al die advertenties die ook
deze krant dan toch maar de krant
maken, die gelukkig niet uitsluitend
met rubriekjes als dit gevuld is!
Neen, dan toch maar liever géén
honderd gulden en rustig dat miljard
„weggooien". In Rusland, waar ze
het heel principieel, en vanwege hun
communistische staats-eenheidszeep
en zo, eerst zonder reclame trachtten
te doen, zijn ze ook al op de dwalin
gen van die verstandige weg terug
gekomen. En kinderlijke trots dat ze
daar in Moskou zijn op elke nieuwe
lichtreclame, die ook die stad lang
zamerhand tot een „echte" wereld
stad helpt maken! Ja, ja...
yelfmoorden vermelden we niet
dat is in de journalistiek een
gulden regel. Maar sommige kranten
hebben op die regel terecht een uit
zondering gemaakt, toen in het Ame
rikaanse Glasboro een jongen van
zeventien, een zekere Craig Badiali
en zijn ook zeventienjarige vriendin
Joan Fox samen op de grote protest
dag tegen de oorlog in Vietnam een
eind aan hun leven maakten.
Ik denk er niet aan hun daad te
verdedigen, laat staan te verheerlij
ken. Ik weet trouwens niet wat voor
dingen hier meespeelden. Misschien
was het in Glasboro wel wat we „een
pathologisch geval" plegen te noe
men, een daad van toch al „labiele"
kinderen.
Maar toch laat het mij niet los: dit
wanhopige „neen" dat het veel be
wustere „neen" van al die betogers
op de Amerikaanse „moratorium
dag" nog eens onderstreepte op
welk een afschuwelijke en misschien
zelfs zedelijk-ontoelaatbare wijze
ook.
Die twee om hun daad prijzen?
Neen.
Maar ik zou toch wel willen weten
of de Amerikaanse president, die op
de dag der betogingen zo demonstra
tief achter gesloten vensters moet
hebben doorgewerkt, alsof er niets
aan de hand was, in staat was zich
ook tegenover het sterven van die
twee kinderen even gehard-onaan-
genaam te betonen.
Ik zou het niet kunnen.
mening van de tegenstander te be
grijpen en om niets zwart-wit te
zien. Stenvig is absoluut zonder vals
heid: zeer eerlijk, verschrikt door
beschuldigingen van kwezelarij.
De hoop vam de wijsneuzen is nu,
dat hij te dom em te simpel vam
geest zal blijken om veel indruk te
makem: dat de geweldige gecompli
ceerdheid van de problemen van
een grote stad te moeilijk voor een
„kleine man" zullen blijken. Dat zul
len we dam zien, als de universiteit
van Minnesota haar eerste protest
demonstraties gaat houden.
Maar de voortekenen zijn zeer ge-
J^aar in Naaldwijk hebben we nu
die „wip-in" van een onderne
mende herbergier, waar we zelf mo
gen bepalen wat We voor onze spij
ziging wensen te betalen. Alweer een
stunt, naast die van de Scheveningse
bar, waar alles maar een gulden kost,
op de manier dus waarop lang ge
leden in de Amsterdamse Hema alles
voor één kwartje te koop was al
weer een stunt dus om de kwijnende
horecaarderij op de been te houden.
Er zullen ongetwijfeld nog wel
meer van die stunts volgen. Totdat
er eindelijk eens iemand op het voor
de hand liggende idee komt de klant
voortaan doodgewoonwaar voor
zijn geld te geven.
Zonder hem bijvoorbeeld, zoals een
wijnhandelaar onlangs overkwam, 2i
guldens te laten betalen voor een
fles wijn die hij het betrokken eta
blissement toevallig zélf voor 6 had
geleverd.
memigd. Het veilige Minneapolis, dial
geïsoleerd, verweg in het venre mid«
den-west©n ligt, met 400.000 imwo*
ners, heeft nog nooit ernstige ras-"
sen- of studenten-onlusten ondergaan!
De angst, die de aanhangers vaij
Stenivig dreef, werd gevoed doof
krantenberichten en televisierepor
tages, die van verweg kwamen, het
kan zijn, dat Stenvig, een vriende
lijk, passief man, erin slaagt om zijn
stad rustig te houden.
Wij begrijpen pas volledig, hoe
chaotisch en opportunistisch do
Amerikaanse stedelijke politiek is,
als we te horen krijgen, dat zowel de
democraten als de republiekeinen
Stenvig reeds gevraagd hebben om
de volgende keer voor hun partij
met behoud van zijn eigen program
ma uit ke komen!
(Copyright the Guardian/De Stem)
(ADVERTENTIE)