9.-
Paus moet (weliswaar oudste) patriarch
worden
Septuagint won
andere priesters
voor dialoog
Soms kosten dure,
exclusieve kostuums
maar f259.50...
:z?'
e klok
IANN
PATRIARCH MAXIMOS DE 5e HAKIM VIT BEIROET, WOORDVOERDER OP SYNODE
VERKIEZINGEN
IN PORTUGAL
Informatiebureau
-4.
STRATI EVE
(mnl.)
h-Ferket N.V.
MIDDENGROEP
IBHVC ^^55
Dat heb ik
nu eens ontdekt!
Mannen lopen
vaak gewoon aan
zoiets voorbij.
I En er staat nog
House of England
in ook.
Zieltjes afkapen
Nu ook één bijbel
Hervormd concilie
Verdovende middelen
ffliJnHARDrs
""1
10
sestraat 2'
I 4598
diensttreding:
van praktijkdiploma
hiervoor studerende.
25 jaar.
;aire dienstplicht,
te richten aan:
HULST
rijk ver-
erk. Het
Hermie
Ier klin-
11
DE STEM VAN VRIJDAG 24 OKTOBER 1969
17
(Van onze speciale verslaggever
J. Spitz)
ROME „Hoe omvangrijk de
roomse kerk met haar 430 miljoen
leden ook is, zjj heeft eeuwenlang
geïsoleerd geleefd op een autori
tair eiland in de wereldzee van
het kerkendom.
Ik ben nu hier om, samen met
mijn collega's uit de andere oos
terse geünieerde kerken Rome te
helpen los te komen uit zijn splen
did isolation. Hoe Rome zich bij
voorbeeld ten opzichte van het
oosten moet gedragen. Het pri
maatschap van de paus is voor
onze orthodoxe broeders geen en
kel probleem, mits het betekent,
dat de paus voorgaat in dienst
baarheid en broederschap. In de
afgelopen meer dan tien eeuwen
is het pausschap steeds meer een
dominerende autoriteit in de kerk
geworden, die alle lokale kerken,
ook die in het oosten, zijn abso
lute, want goddelijke wil oplegde.
In 1054 leidde dit tot het grote
schisma tussen Oost en West. Ro
me wilde een absoluut primaat
schap, waarbij het collegiale be
stuur van de vijf patriarchaten,
(Rome, Constantinopel, Antiochië,
Alexandrië en Jeruzalem) in de
lucht opging. Het primaatschap
van de paus, de patriarch van het
Westen, moet een primaatschap
zijn van liefde Petrus, houd je
van mij?, dat is de vraag die
Christus drie keer stelde. Houd je
meer dan allen van mij?"
Patriarch Maximos de vijfde Ha-
kim van de geünieerde Grieks-Mei-
kitiische ritus, die zijin zetel heeft irn
Beiroet, is aan het woord. Geduren
de 28 jaar was hij bisschop van de
Meil'kiefen in Israël. Twee jacir gele
den werd hij gekozen tot patriarch
van deze Griekse ritus van kerken
die verbonden zijn met Rome.
De eerste de beste dag al van de
bisschoppensynode in Rome heeft hij
zijn hart gelucht. Hij heeft erop ge
wezen, dat Rome de collegiale weg
moet gaan die het oosterse christen
dom kent. In zijn suite op de vierde
etage van de Salvator Mundi-kliniek
te Rome zet hij uiteen hoe de ge
zagsstructuren in het oosten zijn.
Het oosterse christendom kent
vier patriarchaten, deels verbonden
met Rome (geünieerd), deels van
Rome afgescheiden (orthodox). De
patriarchen staan op gelijke voet
met elkaar. Voor de orthodoxen is
de patriarch van Constantinopel
(momenteel de bekende Athenago-
ras, die twee jaar geleden paus
Paulus ontmoette in Jeruzalem) de
„primus inter pares" (eerste onder
zijns gelijken). Voor de geünieerden
is dat een vijfde patriarch, een van
het westen, de paus van Rome.
Patriarch Maximos heeft 25 bis
schoppen naast zich en ongeveer
300 priesters. Zijn werkgebied ligt
vooral in het Midden-Oosten, maar
ook in de zending in de Verenigde
Staten en Latijns-Amerika. Zijn
eigen bisschoppen komen eenmaal
per jaar bij elkaar in een generale
synode om een agenda te bespreken
die zij gezamenlijk hebben opgesteld.
De patriarch, een soort voorzitter
van het bisschoppencollege, zorgt er
voor dat de beslissingen, die worden
genomen, ook worden uitgevoerd.
Wat in de generale synode bespro
ken wordt, is reeds eerder in ieder
bisdom en voor raden, waarin leken
zitting hebben, bediscussieerd. Daar
naast bestaat een permanente syno
de, die bij patriarch Maximos vier
leden telt. Deze vier vormen het da
gelijks bestuur van de lokale kerk,
stuk, hebben hierop grote invloed
uitgeoefend".
De 65-jarige patriarch zou zijn
bisschopsteken, een oude medaillon
met madonna en Christuskind-fi
guur die hij op de borst draagt, op
het bureau van paus Paulus de zes
de willen deponeren om hem dage
lijks aan de ware collegialiteitsstruc-
tuur van het oosten te willen her
inneren.
„Maar dat hoef je niet te doen",
merkt hij op. „Paus Paulus de zes
de heeft al een betere vriend, eén
broeder in de orthodoxe patriarch
Athenagoras van Constantinopel, die
leiding zullen hebben van de catho-
lica".
Maximos de vijfde Hakim gaat
niet in op de vraag wat hij denkt
over het priestervraagstuk in het
westen. Wel zegt hij dat dit voor de
oosterse kerken niet zo zwaar weegt.
Het celibaatsvraagstuk is daar opge
lost: de priester-kandidaat kan voor
zijn wijding kiezen voor een gehuwd
of celibatair priesterschap.
„En vervolgens is bij ons het con
tact tussen de priesters en hun bis
schoppen heel nauw. In het westen
is de bisschop tot een soort admini
strateur geworden, die op de eerste
--r-v ,.i
waarbij de patriarch optreedt als de
primaat. In deze opzet is het pri
maatschap niets anders dan de
autonomie op de synode.
Patriarch Maximos: „Ik denk dat
Rome, hoe dan ook, in dezelfde
richting moet. Zij moeten geduld
hebben. Vergeet niet dat sinds het
eerste Vaticaans concilie in 1870 al
le aandacht op de figuur van de
paus gericht is. Nu begint de vraag
naar collegialiteit op te komen, me
de door de tijdsomstandigheden die
om inspraak en teamwork vragen.
Maar ook de betere relaties met het
oosten en tenslotte de bijbelse studie
van de laatste jaren over dit vraag-
eens tegen mij gezegd hééft dat hij
meer van de paus houdt, dan van
mij. Inderdaad, de broederlijke hou
ding van de laatste pausen Johannes
en Paulus, bij wie men de vroegere
autoriteit mist, hebben in de relatie
met het oosten veel verbetering ge
bracht. Ik ben ervan overtuigd, dat
de snelle groei van de collegiale ge
dachte, de hereniging tussen oost en
west op korte termijn zal verwezen
lijken. Dan zal de tijd weer terugke
ren waarin er vijf patriarchen zijn
die in een nauwe verbondenheid met
elkaar en met volle referendi voor
het primaatschap van de oudste on
der hen, de patriarch van Rome, de
plaats wetten uitvaardigt en erop
toeziet dat ze onderhouden worden.
In het oosten functioneert de bis
schop als vader, waar iedere gelovi
ge, maar zeker de priester, altijd
kan aankloppen voor raad en bemoe
diging. Tot mijn grote vreugde zie
je hier nu ook hoe bisschoppen uit
het westen vaak zoeken om los
te komen van hun juridische functie
om zich primair te kunnen toeleggen
op hun herderlijke taak".
De theoloog, die patriarch Maxi
mos tijdens de synode advies geeft
(een westerling uit Brussel), maakt
hierbij nog de aantekening, dat het
oosten de priesterproblematiek niet
zo kent, omdat daar de dualiteit tus
sen religie en profaan leven nog niet
zo is doorgedrongen. Het religieuze
speelt vooralsnog in het hele leven
mee. Waarmee voor de toehoorder
tenslotte nog altijd de vraag open
blijft: en als dan het secularisatie
proces ook in zijn volle omvang in
het oosten gaat doordringen?
Wat de bisschoppensynode op het
ogenblik in Rome doet, is van groot
belang voor de toekomst van de
kerk en de oecumene. Maar colle
gialiteit lost niet de laatste vraag
op waarvoor wij in 1969 staan: Wat
moeten geloven in onze tijd en in
deze maatschappij?
LISSABON (AP) Als de rege
ringspartij Uniao Nacional zondag
bij de verkiezingen, zoals politieke
waarnemers verwachten, alle 130
zetels in de nationale vergadering
verovert, dan krijgt Portugal een
parlement met een grote meerder
heid van gematigde conservatieven.
Zij zouden het centrum vormen
met ongeveer 20 liberalen links van
hen en enige aartsconservatieve af
gevaardigden rechts van hen.
Woordvoerders van Uniao Nacio
nal hebben gezegd dat vergeleken
met de ja-knikkende parlementen
vain het verleden haar kandidaten
voor 1969 een levendige kamer zul
len vormen, die voor ruim 70 pro
cent uit nieuwe gezichten bestaat.
(ADVERTENTIE)
(Van onze speciale verslaggever
J. Spitz)
ROME De Nijmeegse theo
loog Edward Schillebeeckx heeft
eens gezegd, dat de kerk nog
nooit in zo'n ontstellende crisis
situatie heeft verkeerd als nu. In
de renaissancetijd waren het de
intellectuelen, die zich door de
ierk verlaten voelden en hun
eigen weg gingen, in de negen
tiende eeuw de arbeiders, in onze
eeuw zijn het de priesters zelf,
die in de kou staan. Wat zullen
zij doen
De officiële kerk schijnt niet te
begrijpen, hoe geïsoleerd zij staat,
omdat zij in de revolutionaire maat
schappelijke evolutie nauwelijks iets
bijdraagt tot de oplossing van de
menselijke noden, die overal bestaan
ten gevolge van overvloedige wel
vaart of ten dode opschrijvende ar
moede, van techniek en wetenschap
enerzijds en gevoelsarmoede ander
zijds, van overbevolking en een
zaamheid, van bevoordeling van de
toch al sterke meerderheidsgroepen
en discriminering van minderheids
groepen. Veel priesters gaan gebukt
onder de last van deze kerk, die
aan zichzelf („op goddelijk gezag")
genoeg schijnt te hebben.
Er zijn in de afgelopen tien jaar
verschillende gedegen studies over
het zogenaamde priesterprobleem
verschenen. Meestal bedoelde men
daarmee, het groeiend tekort aan
priesters en priesterroepingen.
Daarover gaat het nu beslist niet
meer. Op dit moment betreft het
priesterprobleem het beeld van de
priester: wie en wat is hij. Was hij
vroeger iemand, die te zeer op de
wereld van het goddelijke en het
eeuwige gericht stond en daardoor
te ver af van de gewone man, die
verdronk in zijn aardse problemen,
nu lijkt hij omgeslagen tot een
soort maatschappelijk werker, tot
iemand die zich vooral met sociale
en politieke zaken moet bezighou
den en de gewone man maatschap
Peüjk bewust dient te maken.
Aergeten wordt bij deze ontwikke
hng, dat de basis van het priester
schap dezelfde is gebleven: de in
spiratie van het evangelie dat uit
eindelijk de mensen wil doen ken
nen „wie er vader is". De kerk is
geen maatschappelijk centrum en
ook geen vormingsinstituut tot
maatschappelijk engagement, en de
priester is geen maatschappelijk
werker, hoe zeer hij ook schermt
met de sociale ethiek van de berg
rede, De bergrede, waarop men
z'ch zo graag beroept, is slechts
<*n kant van het evangelie; de an-
oere zijde betreft het kennen van
vod, zich aan hem overgeven, de
verwachting van de verrijzenis.'
logen de achtergrond van het ge-
zags. en geloofsconflict, wordt de
actie van de priestergroepen begrij
pelijk. In het Zwitserse Chur, waar
e Europese bisschoppenconferentie
i l 'let Priestervraagstuk be-
prak, hebben zij getracht de kerk
irjJ?7?r^u'6en van 4e ontstellende
^problematiek, waarvoor
Prieslers overal ter wereld
v. in Rome, terwijl daar de
S ppensynode gehouden wordt,
mimdSnfl de yraaëstelling ver-
mi, tot humanisering van de of-
de
de
die
ficiële kerk in haar geheel, en dliie
van de paus, de bisschoppen en
priesters daarbinnen in het bijzon
der.
Wat is het resultaat? Er zijn
twee werkstukken uit de bus geko
men, die laten zien, hoe zeer deze
priesters zich, vanuit evangelische
inspiratie, willen engageren aan de
maatschappij. Hun theologie is er
een, die begint bij de man van de
straat, en niet, zoals die van de
synode, bij hiërarchie.
Een tweede resultaat is, dat
gematigd-extreme houding van
Nederlandse Septuagint-groep,
uitdrukkelijk op het kruispunt van
kerk en wereld wenst te staan, ook
andere groepen ervoor heeft kun
nen winnen, om de actie tot huma
nisering van de kerk te voeren in
dialoog met de bisschoppen. Het
gesprek met kardinaal Alfrink vo
rige week, heeft hun hierin ge
sterkt. Ook bij andere groepen, die
aanvankelijk meenden, dat zij hun
acties wellicht moesten voortzetten
buiten de officiële kerkelijke instan
ties om, begint het besef te groei
en, dat daarmee weinig of niets te
winnen is.
Ten derde blijkt alleen al de ont
moeting tussen mensen met gelijke
problematiek een waarde in zich te
bezitten. Vervolgens is de afgelopen
week duidelijk geworden, dat de
priestergroepen zich gelokaliseerd
hebben. Ook de officiële kerk aan
vaardt hun acties. Getuigen hier
voor zijn, het antwoord dat paus
Paulus VI gaf op de brief, waarin
de priestergroepen hem vroegen om
een gesprek (het overleg zal waar
schijnlijk na de synode een keer
plaatsvinden), het contact dat ver
schillende groepen met hun bis
schoppen hebben gehad: de Neder
landse met kardinaal Alfrink, de
Fransen met kardinaal Marty, de
Oostenrijkse met kardinaal König
enz., en de reactie van een viertal
vooraanstaande theologen onder wie
Karl Rahner en Yves Congar.
Als laatste resultaat kan vermeld
worden, dat wederom aan het dag
licht is getreden, dat internationale
contacten regionaal dienen te ge
beuren: de problematiek ligt van
regio tot regio verschillend en
vraagt dus ook om verschillende
oplossingen.
rijke middengroepen vain zich moe
ten laten horen. In vele delen van
de wereld zijn deze bezig af te
vloeien, zij geloven het langzamer
hand wel. Temidden van het luide
geroep vanuit rechter- en linker
hoek wordt hun inbreng nauwelijks
serieus genomen. Een groepje pries
ters uit een zevental Westeuropese
landen, dat zich bij toeval afgelopen
Het wordt intussen duidelijk, dat
naast rechts en links georiënteerde
priestergroepen nu ook de omvang-
week gevonden heeft in een ge
sprek, dat de voorzitters van de
bisschoppenconferentie hadden met
kardinaal Wright van de congrega
tie voor de geestelijken, is van plan
deze middengroepen middels pries
terraden en pastorale raad te acti
veren. Voorlopig is de Belgische
aalmoezenier van sociale werken A.
Dhanis met de bemiddeling belast.
De vraag is of men al niet te laat
is?
(ADVERTENTIE)
,S»lDOp
gen onwaarachtige coneurren-
tie-strijd tussen kerken, die,
naar wij meenden, tot hef verleden
behoorde. Niet aldus prof. Wilhelm
Niesel, president van de wereld al
liantie van hervormde kerken, meldt
naar aanleiding van een zojuist af
gelegd werkbezoek aan Indonesië,
dat deze onwaardige praktijk daar
nog krachtig beoefend wordt. Met
name op Timor en Sumatra zijn
missionarissen van de Rooms-Ka-
tholieke kerk op grote schaal doende
protestanten te bekeren. Het aan
bod bestaat uit gratis medicijnen en
landbouwwerktuigen, de prijs is de
ziei. Op Timor alleen heeft dat 10.000
overgangen teweeg gebracht. Nu
wisten wij, dat de teksten van het
tweede Vaticaans concilie voor ve
lerlei uitleg vatbaar zijn. De verkla
ringen over het proselitisme echter
sluiten dit soort zaken onomwonden
uit. Men mag dan ook hopen, dat
Rome haar zwaar aangevallen ge
zag in dit geval nog even krachtig
zal laten gelden.
gén geloof, één doop, één Heer
en één God: dat hadden de ker
ken al. Maar de bron van dat alles,
de bijbel werd en wordt door pro
testanten en katholieken nog in ver
schillende vertalingen gelezen. Nu,
na enige jaren voorbereiding, is
men begonnen met het werken aan
een gemeenschappelijke vertaling,
geschikt voor gebruik privé en in de
kerkdiensten. Bestemd voor het Ne
derlandse en Vlaamse taalgebied,
zal dit werk een vijf tot acht jaar
gaan kosten. Wij noteren met in
stemming deze volgende stap op de
weg naar eenheid.
JUa de Nederlandse katholieken,
nu ook de Nederlands hervorm
den een algemene kerkvergadering.
De plaatselijke voorronden voor een
groot landelijk beraad rond Pinkste
ren 1970, beginnen gedurende de ko
mende weken. Centraal staat voor
de besprekingen, waaraan iedereen
in elk dorp of iedere stad kan deel
nemen, de vraag: waar gaan wij
als kerk naar toe en wat moet onze
functie zijn als gemeenschap van
christenen? Een dergelijk uitgangs
punt getuigt in een tijd van crisis
van werkelijkheidszin en tegelijker
tijd van een terecht verantwoorde
lijkheidsbesef t.o.v. maatschappij en
wereld. De aarzelende kritiek, die
men hier en daar hoort, of een der
gelijk concilie van één kerk nog op
haar plaats is, mag terecht klinken
maar is het ronduit niet. Oecumene
is nog altijd ook een beweging van
eenheid tussen kerken en dan moe
ten die kerken over zichzelf duide
lijk kunnen zijn. Juist de beant
woording van het eerste deel van
genoemde vraag, zou wel eens kun
nen zorgen voor een stroomversnel
ling in de eenheidsbeweging in ons
land.
yyiaar wij in ons land nog in het
ach-en-wee-stadium zijn over het
toenemend gebruik van drugs door
de jeugd, overweegt men in de V-S.
reeds een mildere wetgeving op het
bezit van verdovende middelen.
Daar is het tij dan ook niet meer te
keren. Een situatie, welke overigens
spoedig de onze zal zijn. Voor dat
het echter zover is, zou er met na
me door de kerken vast geijverd
kunnen worden voor een mildere
wetgeving ook ten onzent; zouden de
kerken zichzelf en de maatschappij
een aantal vragen kunnen voorleg
gen in de trant van: welke ruimte
tot volwassenwording, fantasie en
eerlijkheid ontbreekt, dat deze uit
vlucht nodig is? Hoe ondiep is de
religieuze ervaring die geboden
wordt, kennelijk, als men naar de
ervaring van het „high" moet grij
pen? In Frankrijk kan men het be
gin van een dergelijk kerkelijk ont
waken reeds signaleren. Mgr. Mous-
set van Nice, deed onlangs een op
roep tot begrip en begeleiding i.p.v.
veroordeling.
Qp initiatief van de gemeenschap
der kerken te Eindhoven is al
daar een bureau voor informatie in
zake mil. dienstplicht, dienstweige
ring en dienstverlening in een ont
wikkelingsland opgericht. Doel: het
mogelijk maken van een bewuste
keuze ten aanzien van de al of niet
vervulling van militaire dienstplicht.
Mij dunkt: een zinniger stuk arbeid
dan het hierboven vermelde zieltjes
afkapen.
(ADVERTENTIE)
HOOFDPIJN POEDERS
werken
Hiertoe
gerechtigd
