„We kunnen
onszelf
niet eens
besturen"
VICTORIAAN
O&KOWi ^,5.55
(SUMMON
NIXON WIL
„DERDE
DIMENSIE"
AAN NAVO
GEVEN
Sloan's Balsem
MERENDEEL DER ATHENERS HAAT HET REGIEM
Vietnam-
betoging
zaak van
onbeschaamde snobs
VICE-PRESIDENT AGNEW:
voor de voile 100% puur tabak
20 stuks f2,50
BEWIND
VIJANDIGHEID
WANHOOP
KLACHTEN
TEGENSTAND
GEVOLG
Kritisch
Ezel
Zelfstrijkend katoen
in jacquard dessin.
Slimfit.
In blauwen groen.
1&
op n\eu^e
(Van onze correspondent)
BRUSSEL President Nixon
heeft voorgesteld, de NAVO een
„derde dimensie" te geven. In een
boodschap, die te Brussel werd
voorgelezen tijdens de assemblee
van NAVO-parlementariërs, vroeg
de Amerikaanse president, dat de
NAVO meer aandacht zou besteden
aan de „uitdagingen van de heden
daagse maatschappij".
Volgens de boodschap, die werd
voorgelezen door presidentieel raad
gever Daniel Moynihan, moet het
bondgenootschap zijn militaire en
politieke taak evenwel steeds voor
rang blijven geven.
„Als er niet direct maatregelen
worden genomen", aldus de bood
schap, „dan bestaat er een fifty-
fifty kans dat leven in 1980 onmo
gelijk is geworden in onze steden".
Nog een somber toekomstbeeld
uit de boodschap: het koolzuurge-
halte in de dampkring zou tegen
het jaar 2000 met een vierde zijn
toegenomen, wat de temperatuur
overal op aarde gevoelig zou doen
stijgen en het peil van de wereld
zeeën zou doen omhooggaan.
De parlementariërs hebben laten
weten, dat zij deze zaak zullen on
derzoeken.
Het NAVO-parlement is verder
akkoord gegaan met een aanbeve
ling waarin de raad van het bond
genootschap gevraagd wordt een
vredeskorps van de Europese lidsta
ten in het leven te roepen, stoelend
op de ervaringen van de Verenigde
Staten. Verder vraagt men samen
werking te organiseren tussen be
staande hulpdiensten.
De resolutie was ontworpen door
de Nederlandse afgevaardigde drs.
Th. Westerterp.
De Nederlander had oorspronke
lijk ook voorgesteld in de lidstaten
jonge mensen de keus te geven tus
sen militaire dienst en een periode
van hulpdienst in ontwikkelingslan
den. Dat heeft de uiteindelijke aan
beveling niet gehaald, vooral om
dat de Amerikanen daar nogal
moeite mee hadden.
De tweede aanbeveling die una
niem werd aangenomen, gaat over
de politiek van ontwikkelingshulp.
Daarin wordt de lidstaten gevraagd
om, voordat het z.g. tweede ontwik-
kelings-decennium ingaat, in het ka
der van de Verenigde Naties een
globale ontwikkelingsstrategie te
ontwerpen. Van de geïndustriali
seerde lidstaten wordt ook ge
vraagd om op z'n laatst in 1975 een
netto hulp van 1 procent van het
bruto nationaal produkt te bereiken.
(ADVERTENTIE)
Voor onmiddellijke verlichting
Helpt direct bij spierpijn, reumatische
pijnen, zenuwpijnen, spit.
Even aanbrengen op de pijnlijke plek en
de weldadige warmte brengt onmiddellijke
verlichting.
Depijnverdrijver
met onmiddellijke werking.
(ADVERTENTIES)
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Een golf van afkeuring overspoelt de Amerikaanse
vice-president Agnew vanwege zijn meest recente beschimping van de
Vietnam-demonstranten. En deze afkeuring komt niet van de mensen, tegen
wie zijn aanval gericht was, maar van de bovenste laag van de bevolking,
waarbij zich republikeinen, dus partijgenoten, bevinden.
De heer Agnew heeft nooit bekend gestaan om zijn goede woordkeuze.
De „Washington Post" beschrijft zijn vice-presidentiële carrière als een
opeenvolging van flaters en demagogische opmerkingen. Zijn laatste uitval
vond plaats op zondagavond jj. toen hij het had over de motieven, van hen,
die deelnamen aan de Vietoam-demonstraties.
Hij zei, diait „aflis het Hiora'todkirn nog enig nut had, dan was dat als
emotionelie uitlaatklep voor diegenen, die geen constructieve oplossing voor
het probleem te bieden haddien". Hij suggereerde, dat de deelnemers aan
het moratorium zich min of meer aan opruiing schuldig maakten.
En aangezien Agnew nooit enige pretenties heeft gehad een intellectueel
te zijn, zei hij dat „een geest van nationale zelfkwelling bet land overheer
ste, hetgeen aangemoedigd wordt door een ziekelijk groepje onbeschaamde
snobs, dat zichzelf intellectuelen noemt".
De „New York Times" zei deze week in een hoofdartikel, dat Agnew
„waarlijk monumentale ongevoeligheid voor de diepe bezorgdheid van mil
joenen aan de dag legde". Nog belangrijker is, dat de republikeinse leider
in de senaat, Hugh Scott, kritiek geleverd heeft op hen, die „Amerlkaneni
die er anderis over denken", beschimpen.
Men gelooft hier, dat president Nixon Agnew toestemming had gegeven
om een redevoering met een dergelijke inhoud te houden. Hoewel men niet
van mening is dat Nixon op de hoogte was van de preciese bewoordingen,
Het ils bekend, dat Nixon wil, diat de demonstranten aan de kaak worden ge
steld, omdat ze zijn schema in de war sturen.
De „Washington Post" betichtte niet alleen de vice-president, maar ook
Nixon en raadt hem aan „om de excessen van zijn vice-president af te keu
ren of om hem bet stilzwijgen op te leggen. Of beiden, hetgeen ideaal zou
zijn".
(Copyright The Guardian/De Stem)
(Van onze correspondent)
ATHENE Als je een van
die oude stoomboten neemt,
die van Piraeus naar de Griekse
eilanden varen, dan merk je, dat
de leeglopers en parasieten uit
de havens verdwenen zijn. Het
is de marine, die nu de havens
controleert, niet erg streng,
maar toch vertegenwoordigt zij
een duidelijke versterking van
de wet en zeker van de open
bare orde.
Het zou te veel eer zijn voor de
heer Papadopoulos en zijn colle
ga's om te beweren, dat dit het
enige duidelijke teken zou zijn van
het feit, dat Griekenland met har
de hand door de militaire junta
wordt geregeerd. Alle lucifers
doosjes, bijvoorbeeld zijn nu voor
zien van het wapen van het regi
me een phoenix die uit de
vlammen verrijst achter het sil
houet van een soldaat met de ba
jonet op zijn geweer.
Bij het binnengaan van alle ste
den zie je kleine triomfbogen,
waarop de spreuk „Hoera voor 21
april"' staat. En als je op de
goede tijd in Athene bent, dan kun
je de premier heen en terug van
zijn werk zien rijden in een kogel
vrije aut0 omgeven door zwaarbe
wapende motorrijders.
Tezelfdertijd zijn er vandaag die
dag genoeg n het oog springende
feiten in Griekenland, die de be
zoeker, die de Grieken niet ban
of niet wil vragen, wat er in hun
iand aan de hand is, volkomen
verwarren. In ieder postkantoor
glimlachen de portretten van ko
ning Constantijn en zijn vrouw
Annemarie je tegemoet. Niet al
tijd glundert het gezicht van Pa
padopoulos aan de andere muur.
Hoewel er in het toeristen-hoofd
kwartier van Athene een portret
van Papadopoulos hangt, dat ge
flankeerd wordt door Constantijn
en door Christus. Het was daar
zeker opgehangen door iemand,
die gevrijwaard wilde zijn van al
le kwaden. En hoewel de plaatse
lijke pers volkomen aan banden
ligt, kan iedereen de „Guardian",
de „New Statesman", „Le Mon
de" en alle andere opruiende
Europese kranten zonder enige
moeite kopen. Zowel in Athene
als in Saloniki,
Athene en Saloniki zijn bovenal
de steden, waar na de twee ja
ren, dat het bewind van de kolo
nels bestaat, nog steeds veel on
dermijnende activiteiten worden
bedreven. Hier ontmoet je onder
wijzers, die hun baan kwijtraak
ten, omdat zij voor het front van
de klas het bewind afkraakten.
Hier ook ontmoet je iemand,
wiens vriend een paar maanden
geleden voor een ondervraging
werd opgepakt, die na een paar
uur weer naar huis mocht en toen
plotseling twee of drie weken in
de gevangenis werd gezet.
Gewoonlijk is ongeveer 80 pro
cent van het Griekse leger bij de
noordelijke grenzen gestationeerd
om het land te beschermen tegen
die gemene Bulgaren en die vuile
Turken, en terwijl de meerderheid
yam de troepen daar nog steeds
is, is de legergroep, die in de
buurt van Athene gelegerd is,
sinds de machtsgreep van de ko
lonels aanzienlijk versterkt.
Het overgrote deel van de Athe-
ners haat het regime. Zij zullen
GEORGE PAPADOPOULOS
van hen, zou dan in moeilijkheden
komen.
De arme provincialen zijn niet
de enigen, die van de coup heb
ben geprofiteerd. Men heeft de in
dustriëlen enorme belastingfacili
teiten gegeven, vooral de scheeps
eigenaren, die zich grotendeels
buiten Griekenland hadden geves
tigd. Het regime is er bijvoor
beeld in geslaagd om de miljonair
John Carnas en zijn handelsvloot
van Londen terug naar Piraeus te
lokken. Misschien zijn de strenge
veiligheidsmaatregelen de enige
reden, dat het regime het tot nu
toe zo lang uitgehouden heeft.
Volgens mij is het overduidelijk
dat er meer redenen zijn.
De grote demonstratie bij de be
grafenis van George Papandreou,
die een paar maanden geleden
plaatsvond en waaraan een half
miljoen mensen deelnam, toont
aan hoe groot de vijandigheid te
gen het regime is. Tenminste in
de hoofdstad. Maar het geeft ons
absoluut geen aanwijzing voor de
vraag, door wie en hoe een om
wenteling zou worden uitgevoerd.
Misschien door die koningsge
zinde krachten in het leger, die
nog niet weggezuiverd zijn? Of
door de intellectuelen, die on
langs met bommen hebben ge
knoeid? Of zal het bewind mis
schien aan zijn eind komen door
de uitbarsting van die jaloezieën,
die maar men weet binnen de jun
ta bestaan? Of zal een algemene
opstand ma een eventuele ineen
storting van de economie een ein
de aam het kolonelsbewind maken?
Geen weldenkend persoon in
Griekenland zou met stelligheid
beweren, dat een van deze moge
lijkheden de juiste was. Nog min
der zou hij bereid zijn om te zeg
gen, wat voor regering Grieken
land dan wel zou moeten hebben
ma Papadopoulos. Het droevigste
nieuws, dat de reporter vandaag
de dag uit Athene brengt, is dat
van twee conversaties in Athene.
De ene vond plaats tijdens een
diner. Alle vier de aanwezige gas
ten verkeerden in een stemming
van wanhoop. Dit kwam niet, zo
als een van hen zei, omdat het
regime zo slecht is; „maar omdat
het weer een voorbeeld is van on
vermogen om ons zelf te besturen
op een fatsoenlijke manier zonder
dat we elkaar verscheuren en ver
nietigen. Voor Papadopoulos had
den we de chaos en ma hem zullen
we waarschijnlijk een nog grotere
chaos hebben".
Het tweede gesprek vond plaats
tijdens de nuttiging van ouzo en
gebraden inktvis op een vam de
deftige terrasjes bij Zonars. Een
oud Grieks politicus somde de po
litieke fouten van zijn landgenoten
op: het feit, dat zij altijd alleen
maar door geweld en nooit door
compromis konden worden gere
geerd, dat vroeger of later iedere
regering door interne twisten ten
val kwam, dat de fundamentele
fout tog in het absolute Griekse
onvermogen om gedurende enige
tijd met een andere Griek samen
te werken.
„Weet u", zei hij, „dat de enige
tijd, dat we werkelijk vrij waren
vrij van de dingen, die ons
land altijd in de war sturen de
tijd van de Duitse bezetting was".
(Copyright De Stem
The Guardian)
het regime vooral vervloeken voor
haar onderdrukking van de vrij
heid en ook voor wat het de kin
deren aandoet. Er zijn nieuwe
leerboeken uitgegeven, die een
veel grotere nadruk dan voorheen
op het Griekse nationalisme leg
gen. Het tekort aan leerkrachten
vanwege de grote aantallen ont
slagen is nu z0 nijpend geworden,
dat vele jonge Grieken in ploegen
onderwijs krijgen. Op de tweede
verjaardag van de machtsgreep
moest ieder kind een „spontane"
demonstratie in het stadion bijwo
nen en de enige manier om er
aan te ontkomen was het vertoon
van een bewijs van slechte ge
zondheid, dat door het leger ver
strekt werd.
De Grieken klagen ook vol ver
bittering over de geweldige macht
van het leger. Het kaam gebeuren,
dat een piepjong luiteniantje zon
der meer de richtlijnen van een
hoge ambtenaar annuleert. Zij
vergeten, dat dit soort zaken
eigenlijk altijd al in Griekenland
heeft plaatsgevonden.
Deze tegenstanders van het regi
me zijn zeker niet allemaal poli
tiek gezien links. Als ze dat wel
zijn, dan zullen zij zeker beweren,
dat de coup door de CIA georga
niseerd werd n dat d kolonels
nu door aanzienlijke Amerikaanse
financiële steun in het zadel wor
den gehouden. Het is volkomen
waar, dat de Amerikaonse in
vloed in Griekemlond zeer groot en
in het oog lopenid is. De Ameri
kaanse luchtmacht beheerst een
gedeelte van het vliegveld van
Athene. „Welcome to the 7206th
support group" staat er op een
bord aan de rand van het vlieg
veld. Er zijn op alle belangrijke
Griekse bases „Honest John"-ra-
ketten gestationeerd. In alle win
kels door het gehele land kan men
bepaalde Amerikaanse produkten
kopen.
Volgens een meer objectieve
mening is het mogelijk, dat de
Amerikanen enige tijd voor de
coup reeds daarvan op de hoogte
waren, maar gewoon geen actie
ondernomen hebben om de coup
te voorkomen.
Na a>l hun bezwaren kenbaar
gemaakt te hebben, beschrijven
de tegenstanders van het regime
Papadopoulos en zijn vrienden als
niets meer dan een stelletje stom
me en onopgevoede boeren. Er
valt iets te zeggen voor die ver
oordeling. Het getuigt per slot
van rekening niet van veel intel
ligentie om zeer kritische kranten
en tijdschriften in een land toe te
laten, waar alle binnenlandse kri
tiek en oppositie de mond is ge
snoerd. Van alle leiders kan al
leen de heer Makarezos bogen op
enig academisch onderwijs. Hij
volgde een cursus in de economie
in Bonn, toen hij daar militair at
taché was. De leiders zijn alle
maal join gore zonen uit de provin
cie, die het leger in gingen, zoals
de traditie is. Papadopoulos uit
Patras, Pattakos uit Kreta, Maka
rezos uit Korinithe en ga zo maar
door-
Het provincialisme van de
Griekse leiders wijst echter meer
op hun kracht dan op hun zwak
heid. Een van de eerste dingen,
die ze na 21 april 1967 deden, was
het vernietigen van de enorme
schuld, die de Griekse boeren had
den gemaakt. Volgens een schat
ting bedroeg deze 2000 miljoen
drachmen. Sindsdien hebben zij de
landbouwsubsidies met 70 pet. ver
hoogd.
Zij hebben er ook voor gezorgd,
dat alles wiat er werd gedaan op
het gebied van wegenbouw en het
bouwen van ziekenhuizen en derge
lijke, buiten Athene en Saloniki
plaatsvond. Zij gaan voortdurend
het platteland op om zichzelf te
toten zien. Vooral Pattakos is bij
na altijd in de provincie te vinden.
Het gevolg is bijna zeker, diat de
steun voor de kolonels buiten de
twee grote steden, die bij elkaar
slechts iets meer dan een vierde
van de 8 miljoen Grieken uitma
ken, veel groter is dan dat de
linkse cafépolitici van Syntagma
of Kolomaki zouden durven toege
ven. Het kan zijn, dat de veiüg-
heidspiatrouilles, die de atmosfeer
in Athene zozeer bederven, buiten
de stad niet zo streng optreden,
hoewel er in ieder plaatsje een
militair comité is, dat een oogje
in het zeil houdt.
Ik heb echt in een groot dorp
in de Peloponnesus een man in
een druk café de regering op een
ongelofelijk scherpe marnier af ho
ren kraken Op een toon, dat iede
re verklikker het tot op 500 meter
afstand kon horen. Later op de
zelfde avond werd ik door een
aantal aangeschoten jongelui naar
huis gebracht, terwijl zij luidkeels
de verboden liederen van Theodo-
rakis zongen langs een omweg
naiar zij mij uitlegden, zodat zij
niet langs het politiebureau hoef
den, want de sergeant, een vriend
In Athene zijn weer zeven bomaanslagen gepleegd op verschalende pun
ten in de stad. Hier politie bij het gebouw van de Nationale Bank van
Griekenland. Een bom richtte er lichte schade aan
„Dialoog", het tijdschrift voor
homofilie en maatschappij, dat
een Paar jaar geleden overleed, is
weer even tot leven gekomen om
een extra-nummer te kunnen la-
'en verschijnen. Het is geheel ge
wijd aan oud-redacteur Gerard
Kornelis van het Reve, die on
langs de P.C. Hooftprijs ontving.
Nu zijn huldenummers meestal erg
vervelendze missen vaak substan
tie inhoud en hebben iets van re
cepties waarbij alleen maar compli
menten worden uitgewisseld. Dit Van
if. Reve-nummer vormt hierop een
uiuelijke uitzondering.
De samenstellers bewaren de no-
'ge distantie t.o. de burger-sehrij-
f' wijzen de „onwaardige rol
voor het monument" re-
tuut af. Maar hetzelfde geldt voor
"gehuldigde": Van het Reve gaf
g en toestemming om in deze af-
ziufv?16 ,de Nederlandse versie van
Engelse novelle „Melancholia" te
publiceren. De reden: de té linkse
politieke opvattingen van enkele me
dewerkers aan deze feesteditie.
In 1951 ontstond over „Melancho
lia" een rel, omdat de toenmalige
staatssecretaris van onderwijs, mr. J.
Cals, deze novelle dermate zeden-
kwetsend vond, dat hij de schrijver
een reisbeurs onthield. Een kort
fragment uit „Melancholia", de mas
turbatiepassage, die nu in een der
artikelen geciteerd wordt, maakt
weer eens duidelijk, dat de normen
de laatste twintig jaar enigermate
verschoven zijn. Overigens weigerde
ook mr. Cals aan deze aflevering
mee te werken!
Het meest kritische artikel staat
vooraan in het nummer. Het is ge
schreven door „Vrij Nederland-re
dacteur Jan Rogier. Hij onthult, dat
Van het Reve ook vroeger nauwe
lijks een bijdrage levende aan het re
dactionele beeld van „Dialoog" en
zelfs bijna nooit vergaderingen bij
woonde. Hij bestrijdt ook de opvat
ting dat Van het Reve op seksueel
gebied extreem progressieve ideeën
verkondigt. Integendeel, hij keerde
zich tegen aanstootgevende kleding,
verklaarde zich een tegenstander van
vrije liefde en verdedigde het mono-
druk gelegd te hebben op de ver-
game huwelijksideaal.
Rogier verwijt hem te veel de na-
ouderde theorie van de homoseksuele
constante, de bekende 4 a 5 procent
der bevolking: „Dat homoseksueel
gedrag een variant van seksueel han
delen voor iedere mens zou kunnen
zijn en dat wij wellicht toegroeien
naar een samenleving, waar de ero
tiek een minder verstarde, minder
aan vaste kaders gebonden en daar
om ook minder noodzakelijke bezig
heid zou kunnen worden, ging aan
die statistische, die gefixeerde visie
nog volledig voorbij." Rogier conclu
deert dan ook, dat Van het Reve ge
heel buiten de „na-christelijke sek
suele revolutie" staat en noemt hem
zelfs „een late Viotoriaan".
Zeer onthullend en buitengewoon
boeiend is het interview van Bibeb
met Hannie Miühaelis, met wie Van
het Reve enkele jaren getrouwd was;
„een soort kinderhuwelijk" noemt ze
het nu. Aan de vermaarde gierig
heidsanekdotes voegt ze er nog en
kele toe, zoals deze: „Toen hij in En
geland was voor de cursus drama
werd ik vaak te eten gevraagd. Ge
rard schreef, denk erom geen bosje
bloemen van één vijftig meenemen,
dan kan je net zo goed thuis eten."
Bij de prijsuitreiking verklaarde
Van het Reve, dat over zijn debuut
„De Avonden" (1947) „enig zinnig
literair oordeel eigenlijk nog steeds
niet gegeven is. „Voor wie Vestdijks
knappe stuk over dit boek kent, lijkt
dit nogal een aanvechtbare stelling
Overigens doet Peter van Eeiten, die
„De Avonden" nog eens onder de
loep neemt, met zijn opmerkingen
over de waarde van de humor in dit
boek niet veel meer dan Vestdijk na
praten. Veel interessanter is zijn on
derzoek naar de thema's die Van het
Reve's werken beheersen en zijn
daarop berustende indeling in neo
realistische (van „De Avonden" tot
en met „The acrobat") en roman-
tisch-decadente boeken (da twee
brievenbundelingen en „Veertien et
sen waarbij „Tien vrolijke
verhalen" als schakel fungeert.
Na een teleurstellend stukje van
Andreas Burnier, schrijft dichter-
bioloog Dick Hiilenius over de ezel
als heilig dier en zijn verband met
de seksualiteit. Het beste opstel is
dat van uitgever J. B. W. Polak. Op
vernuftige wijze brengt hij „de mee
dogenloze jangen" uit de brieven
boeken in verband met het roman
tische motief van de fatale vrouw,
„La belle dame sans merci", zoals
Keats haar noemde. Vervolgens si
tueert vertaler Jürgen Hillmer met
Duitse „Griindlichkeit" Van het Reve
in de Europese romantische stroming
van de decadentie. Hij geeft ook de
richting aan waarin het werk van de
Nederlandse schrijver zich waar
schijnlijk zal ontwikkelen.
Naast wat ongein van Rinus Fer-
dinanidusse en W. van Albada, bevat
het nummer ook nog allerlei „offi
ciële" documenten! het juryrapport,
de toespraak van minister Klompé
en het dankwoord van de schrijver
Tenslotte volgen nog enkele brieven.
De aardigste is die van mr. J. J. Ab-
spoel, Van het Reve's intelligente te
genspeler in het geruchtmakende
proces wegens godslastering. Hij er
kent ruiterlijk zijn nederlaag en zeg!
zich nu te gevoelen als de „in keten
geklonken overwonnen veldheren en
vorsten", die een Romeins Consul
vergezelden bij zijn triomfale in
tocht. En dan is er nog Jan Cremer,
die vanuit New York belangstellend
informeert of de burger-schrijver „de
poen" al binnen heeft. Hij begint zo:
„Beste Gerand Kornelis van het Re
ve, wat hoor ik nou weer? Van harte
gefeliciteerd met de P.C. Hooftprijs.
Ik kende vroeger een verschrikkelijk
lekker wijf in de P.C. Hooftstraat,
dus ik weet wat het betekent." Nou
ja, u weet de rest dan ook.
FRITS NIESSEN
(Extra Van het Reve-nummer van
„Dialoog". Uitgave: Stichting Dia
loog, Amsterdam 1969, 52 blz:: prijs
3,90).
Vanavond om 20.30 uur wordt
op Nederland 1 een reportage
uitgezonden van de bijeenkomst,
door de Nederlandse Maatschap
pij van de Letterkunde en de
VPRO gehouden ter viering van
de toekenning aan G.K. van het
Reve van de P.C. Hooft-prijs.