Actiecomité
alleen
bezwaar
tegen
grote groep
|^e
In een „klapkerk" van Ghana
WAAROM
IS DIE
GOD
NIET
ZWART?
Zelfs bij de
beroemde sherry-kuur
moet je tussendoor
'kaas uit het vuistje' eten.
Duizenden werkende jongeren naar Den Haag
TWEE BRANDENDE VRAGEN VOOR DE AUTORITEITEN
Gastarbeiders
in
GHANA (IV)
t gewoon
n look.
<er luchtig,
3kker vlot.
-gde
jitgebreidé
zuiver
ollen
hokken en
13
pullover
5
riet fantasie
gebreid vest
5
en vest
5
net fantasie
ntalon
'4129.75
evoerde rok met
en originele
4426.75
rok, geheel gevoerd
75
;evoerde Shetland rok.
75
geheel gevoerde
sey
95
Bovendonkniet van bisdommaar van onszeggen Hoevenaren
OPEN KAART
BANG
CONTACT
ZWARE TAAK
DE STEM VAN DONDERDAG 16 OKTOBER 1969
UIVER SCHEERWOL
RIMPWEREND
ERVILT NIET
IVER SCHEERWOL
I verdraaid goedkoop
vlóite SERVICE.
vJDESIT volautomatische I
btreerd. J
398,-
498,-
648,-
eeid) kost bij ons 59^-
895,-
995,-
1195,-
498,-
618,-
,ns 698,-
l"13 748,-
848,-
öns
(Van een onzer verslaggevers)
HOEVEN Woensdagmiddag. Hotel-restaurant .Bovendonk' is
veer leeg, de stoelen staan weer op hun plaats en de bierkringen
;ijn van de tafeltjes gepoetst. De Hoevense volksvergadering', ge-
vijd aan de plannen om 500 tot 600 buitenlandse gastarbeiders on-
ler te brengen in het voormalige seminarie Bovendonk' is historie
;e\vorden.
Wat heet volksvergaderingHet
ctiecomité, gevormd door meneer
Goorhuis en meester A. Kerstens,
'.ad plannen om de wijkbesturen in
e schakelen voor een handtekenin-
[enactie, te adresseren aan het bis-
lom. De plannen werden bekend en
t bleek grote belangstelling voor
1p 'jeenkomst te bestaan. De jeugd
v er ook haar zegje zeggen. En
o .ep hotel-restaurant „Boven-
lonk" dinsdagavond vol. Buiten
tond de politie, die achteraf gezien
[elukkig net zo goed thuis had kun-
ien blijven. Binnen zaten en ston-
len pak-weg tweehonderd man met
vet gezicht naar de hoek waar het
vctiecomité zetelde. Meester Kers-
ens luidde de avond in, meneer
3oorhuis hield een toespraak om de
loelstelling van het actiecomité dui-
ielijk te maken. Daarna mocht ie
dereen die daar behoefte aan had
zeggen wat hem op zijn hart zat.
Zie onze krant van woensdag.
Wat vindt meneer Goorhuis van
de vergadering „Ik ben er wel blij
mee", zegt hij. „Wij hebben de
steun van de wijkbesturen gekre
gen voor onze handtekeningenactie
en ik denk dat ik wel kan zeggen,
dat bijna de hele Hoevense bevol
king achter ons staat. Zo'n groepje
als „Camillo Torres" natuurlijk niet.
Ik denk dat ze er allemaal waren,
zo'n man of zeven acht. Die maken
natuurlijk niet, zoals op de t.v. ge
zegd werd, dé jeugd van Hoeven
uit. En verder vind ik, dat we het
Met de lede», "an „Camillo Tort'"' m 'jfsr j"zenie- broe .er
Arnold Boschdriesz uit Bergen op Zoom een eenzame plaats -- op de
Hoevense protestvergadering. Hij nam het op vóór de gastarbeiders.
J. GOORHUIS
...bang van dat aantal..
wel aardig in de hand gehouden
hebben. Je weet bij zulke dingen
nooit wat er allemaal zal gebeuren.
Maar het bleef gelukkig rustig".
Het werd overigens staande de
vergadering wel steeds warmer. En
dat lag niet alleen aan de weersom
standigheden of aan het bier. Dat
lag ook aan de botsing der menin
gen „Open kaart en eerlijk spel",
had meester Kerstens aan het begin
van de avond gevraagd en beloofd.
En hij heeft het gegeven en gekre
gen.
Open kaart. Dat betekende, dat
een aantal Hoevenaren niet alleen
was gekomen om zich solidair te
verklaren met de actie van het co
mité, maar om duidelijk te maken
dat ze niets van gastarbeiders in hun
Hoeven willen weten. „We wilier er
geen één", was een van de kreten
die dinsdagavond te horen was. Een
van de aanwezigen had zo zijn eigen
kijk op de kwestie. „Als we hier ar
beiders tekort komen, dan moet de
regering maar migratie uit de noor
delijke provincies naar het zuiden
bevorderen. Dan krijgen we ten
minste Nederlanders
Toen meester Kerstens tegen het
eind van de zitting zei: „En als het
bisdom het seminarie tóch aan de
Drie Hoefijzers mocht verkopen....",
kwam hij niet verder doordat een
van de aanwezigen zijn betoog af
maakte met de kreet: „Dan stoken
wjj het af
Maar meneer Kerstens maakte
namens het actiecomité onmiddellijk
duidelijk geen belangstelling te heb
ben voor het huren van een pyro
maan. En dat dit soort kreten niet
te rijmen viel met wat het comité
bedoelt.
Evenmin als het hoongelach dat
opging toen bedrijfsaalmoezenier
broeder Arnold uit Bergen op Zoom
en de jonge baardige Mathijssen van
de groep „Camillo Torres" iets ten
gunste van de buitenlanders wilden
zeggen.
Meneer Goorhuis, in de rust van
zijn woonkamer: „Op zo'n vergade
ring komen natuurlijk allerlei men
sen. Er waren er zelfs van buiten
Hoeven, die er eigenlijk niets mee
te maken hebben. We wisten dat te
voren en daarom hebben we ook de
t.v. gevraagd niet te komen. Een uit
zending van zo'n vergadering zou
een heel verkeerd beeld geven. Ik
kan niet duidelijk genoeg zeggen,
dat wij niets tegen buitenlandse
gastarbeiders hebben. Helemaal
niets. Maar we zijn alleen bang van
zo'n grote groep in ons dorp.
Ik heb gisteravond gezegd, dat wij
tegen vijftig of zestig van die men
sen geen enkel bezwaar zouden
hebben. Die kun je als ze dat wil
len helemaal in de Hoevense be
volking opnemen. Maar vijf- of zes
honderd, nee! U moet dat goed be
grijpen, wij als comité kijken niet
alleen naar het belang van de Hoe
vense bevolking, maar net zo goed
naar het belang van die gastarbei
ders. Wat hebben die jongens hier
nou? Je kunt tegenwoordig de men
sen niet meer opsluiten, ook niet in
....„En als het bisdom het
seminarie toch aan de
,Drie Hoefijzers" mocht
verkopen.
...Dan stoken wij het af"...
een gebouw als „Bovendonk", al is
dat nog zo goed ingericht. Dus als
ze vrij zijn gaan ze naar buiten. En
wat vinden ze hier? Geen grote
voetbalclub, geen verenigingen
waarin ze terecht kunnen, alleen
een paar dorpscafés waar ze eens
naar binnen kunnen lopen. Hoeven
is geen stad met allerlei vertier. Je
moet Hoeven zien als een kleine
woongemeente voor gezinnen die er
in alle rust willen leven. Daar is
ons dorp voor uitgerust. Voor ge
wone nieuwkomers is het soms al
moeilijk genoeg om er in Hoeven
in te komen".
Een klein kranteberiehtje bracht
de heer Goorhuis in kennis van de
plannen die er met „Bovendonk"
waren. Zo maar toevallig dus. „Die
zelfde avond had ik een vergadering
waar ook enkele raadsleden bij wa
ren. Ik vroeg of de gemeente iets
tegen die plannen kon ondernemen,
maar ze zeiden dat het niet kon.
Dat was een particuliere zaak, zei
den ze. Heel die vergadering ging
zich toen met de kwestie bemoeien
en iedereen bleek zijn bezwaren te
hebben. Ik heb toen contact ge
zocht met meester Kerstens en zo is
ons actiecomité ontstaan. Een dag
of veertien geleden".
„Nee, het bisdom heeft niets van
zich laten horen. Dat zou natuur
lijk wel wat eleganter geweest zijn.
Ze hadden bijvoorbeeld de pastoor
kunnen inlichten, die ons dan van
de preekstoel in kennis had kun
nen stellen vam wat er te gebeuren
itond. Maar dat is jammer genoeg
niet gebeurd".
Als de handtekeningenactie nu
niets uithaalt en de koop gaat tóch
door? „Dan kan ik niet instaan voor
de gevolgen", zegt meneer Goor
huis. „Er waren al plannen bij de
boeren om met tractoren naar Bre
da te rijden en bij het bisdom te
gaan protesteren. En er waren nog
meer plannen. Wij proberen zoveel
mogelijk om de zaak in de hand te
houden. Maar mochten er op de
duur andere dingen gebeuren, dan
niet onder de signatuur van het ac
tiecomité".
Dat wil overigens niet zeggen,
dat het actiecomité dan ophoudt te
bestaan. „Wat er dan te doen is zal
waarschijnlijk meer op het terrein
van het gemeentebestuur liggen
dan op het onze. Maar ais die vijf-
of zeshonderd gastarbeiders er ko
men, dan zullen wij van de over
heid eisen, dat eerst de nodige voor
zieningen getroffen worden en dat
dan pas de mensen komen. Niet
andersom. En dat er goed toezicht
op wordt uitgeoefend. Want als er
meer bedrijven met arbeiders in
„Bovendonk" komen, dan heb ik in
het naleven van de voorschriften
geen enkel vertrouwen".
Het actiecomité ziet trouwens ook
nog een andere kant van de zaak.
„Als de koop doorgaat", zegt meneer
Goorhuis, „dan krijgen we die men
sen hier. Graag of niet. En dan gaat
het er maar om, dat de Hoevenaren
tiaar niet negatief op reageren. Ook
daar zal het actiecomité een taak
in hebben. En ik voorzie dat het
een heel zware taak zal worden.
Maar het moet nu eenmaal. Als het
zover komt zal Hoeven er positief
tegenover de buitenlanders moeten
staan".
Zover is het nog niet. De koop is
nog niet gesloten. Vandaag of mor-
geen worden er handtekeningen
verzameld. En verder kan Hoeven
alleen maar afwachten. Dot wringt
misschien nog wel het meest. Want
mét architect Nelissen vinden veel
Hoevenaren dat „Bovendonk" niet
vam het bisdom is, „maar van ons".
TOON KLOET
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Op 1 november,
lokslag 11.00 uur trekken duizen-
en werkende jongeren uit het ge-
ele land Den Haag binnen. Zij ko-
aen artikel 12 van de arbeidswet,
'at dan vijftig jaar zwart op wit een
•ag in de week recht op vorming aan
u w®rkende jeugd geeft, herden-
■en. Met droefenis, want het artikel
is, aldus de organisators van de de
monstratieve tocht naar Den Haag,
al bijna vijftig jaar dood.
Officieel Den Haag wordt deze dag
geconfronteerd met twee brandende
vragen:
L Wat hebt u in het nabije verleden
voor de werkende jongeren ge
daan?
2. Weet u welke eisen de werkende
jongeren hebben?
(ADVERTENTIE)
P
SWASMIOOEI
Deze vragen worden voorgelegd aan
ministers en hoge ambtenaren, aan
de vertegenwoordigers in de Sociaal
Economische Raad, die dan toevallig
in het gebouw zullen zijn, aan de
Kamerleden op het Binnenhof en
vooral aan de vaste Tweede-Kamer
commissie, die de jongeren 's mor
gens tussen 11.00 en 12.00 uur in het
gebouw van de Tweede Kamer zal
ontvangen.
Na de middag trekken de duizen
den jongeren zeer waarschijnlijk
naar het Nederlands Congresgebouw,
waar zij nogmaals in krachtige
taal hun eisen op tafel zullen leg
gen:
De eisen:
Ook werkende jongeren hebben
recht op goed onderwijs en goede
vorming;
Ook werkende jongeren hebben
betekenis voor de maatschappij.
Zij noemen dit hun jongeren-status,
wanthet moet nu maar eens uit
zijn met de opvatting, dat je maar
moet gaan werken, als je iets minder
intelligent bent, dan andere jongeren
Iedereen, die het met de werkende
jongeren eens is, kan mee-demonstre-
ren door Den Haag langs de officiële
gebouwen en in het Congresgebouw.
Maar geen heibel. De werkende
jongeren katholieke, christelijke
en NVV-jongeren distantiëren
zich namelijk nadrukkelijk van hei
bel of geweld. Men zai zich aan de
regels van deze demonstratie moe
ten houden. Anders hoeft het niet
van van deze jongeren. Zelfs liever
niet.... want het moet een krach
tige, maar juiste demonstratie zijn
voor de rechten van de werkende
jeugd.
paschal Baylon Tsiquaye, een
Ghanese priester van dertig
jaar, wekte me die morgen om
zes uur.
„Healing church, sir" antwoordde
hij op mijn moeizaam „yeah". Hij
reed me een half uur later even
buiten Koemasi, de hoofdstad van
het Asjantirijk. Via een stoffige
weg, aan weerszijden begroeid
met Samanbomen, bereiken we
een open plek, waar tientallen
mensen ons met de Ghanese groet
„Akwaamba" verwelkomen.
Er hangt een sfeer van ingehou
den spanning en nog onvervulde ver
wachting. Melodieuze stemmen
kruipen in en uit je oren.
De healing-dienst begint. Een hea-
ling-dienst: meer een geïmproviseer
de happening dan een kerkdienst
van een profetische, christelijke sek
te van Ghanese bodem. In deze „ker
ken", die „als paddestoelen uit de
grond schieten", zoals Nico Pronk in
Elmina me al verzekerde, speelt de
gebedsgenezing een overheersende
rol. Daarom worden deze kerken
met de Engelse term „healing chur
ches" aangeduid.
Een dienst van enkel zwarte men
sen. De mannen gekleed in de plech
tige lange akandra's, de vrouwen in
kente's. De „profeet" - de voorgan
ger - zet de eerste tonen van een
lied in. Andere stemmen vallen hem
bij en tillen zijn stem weldra uit bo
ven zijn normale volume- De pro
feet, die de heilige teksten in hoog
tempo uitschreeuwt, slechts onder
broken door de instemmende halle
luja's en yeah's van de negers, geeft
telkens het sein om méér te zingen.
Hij doet dat met dat beroepsmatige,
zelfbewuste gebaar van een leeuwen
temmer, die, eenmaal in de piste,
zijn dieren tussen de verschillende
nummers de vrije teugel van hun in
stincten laat.
Evenals de negers raak ik na een
half uur bezweet. Kijken naar zo'n
healing-dienst schijnt even vermoei
end te zijn als eraan deelnemen. Je
begint bijvoorbeeld ongewild mee te
stampen in het afwisselende ritme.
Als de gelovigen de grens van de
trance of misschien wel extase, be
reiken, bemerk je dat je uit je ge
wone doen raakt. „Ze hebben een
zwarte God nodig", zei me een mis
sionaris in Cape Coast. Op dit mo
ment herinner je je zo'n kreet. In
derdaad: „Waarom is die God eigen
lijk hier niet zwart? En als Hij het
niet was. waarom is Hij het dan hier
niet geworden".
Hier is Hij tussen mensen, zwar
te mensen. Waarom moet Hij dan de
blanke Chief blijven?
De dienst gaat door. Een combina
tie van dans, gestamp en gekron-
kel van armen en handen, die zich
telkens in de hoogte wurmen zoals
een slang zich op het gefluit van de
tovenaar uit zijn mandje verheft,
maakt opnieuw een vreemde indruk
op je. De ogen beginnen angstiger
te rollen, de bewegingen beginnen
gevarieerdere patronen te krijgen.
Als wij, pater Tsiquaye en ik, in
stilte proberen te verdwijnen is in ie
der geval één „kerkganger" bij zijn
positieven. Hij wijst mij, de Abuzoni
(blanke), er vriendelijk maar drin
gend op, dat een geldelijk offer van
me verwacht wordt. „Voor het le
vensonderhoud van de profeet", legt
hij me uit.
De dienst zal uren doorgaan, maar
mijn trommelvliezen suizen nog
steeds van de halleluja's, amens en
yeah's, als ik in Koemasi terug ben.
Kan de missie leren van de Gha
nese sekten, die steeds meer aanhan
gers krijgen en alle lagen van de
Ghanese samenleving aantrekken?
Op die vraag gaf de Ghanees dr- Pe
ter Sarpong, een anthropoloog van
Oxford en door missionarissen be
schouwd als een progressief man met
een briljante geest, me een antwoord
tijdens een langdurig gesprek in Pe-
du, waar hij sinds 1967 rector is van
het grootseminarie. Na afloop van
het gesprek, waarin hij steeds weer
benadrukte, dat de Nederlandse mis-
sionarissen in Ghana móeten blijven,
gaf hij me de doorslag van een arti
kel, dat hij enkele maanden geleden
over de „healing churches" heeft
geschreven. Ik gebruik daaruit enige
citaten.
Volgens Peter Sarpong kan alleen
tegen de achtergrond van het geloof
van de Afrikaan iets begrepen wor
den van de sekten, die in zwart Afri
ka op dit moment zo'n enorme om
vang kennen. Hij noemt een klein
Ghanees dorp, waar zo'n twiptig ker
ken bestaan. „Al deze kerken bewe
ren dat zij van elkaar verschillen,
maar ze hebben vele gemeenschappe
lijke karaktertrekken- Zij beschou
wen zich als christelijke sekten, maar
hebben alle iets overgenomen van
Sarpong.
Wat zijn de kenmerken van die
sekten?
Peter Sarpong: „De sekten zijn
profetisch want hun voorgangers zeg
gen dat hun volgelingen in staat zijn
de toekomst te voorspellen. Allen
helpen zij hun zieke aanhangers om
weer gezond te worden. Bij deze be
diening maken velen gebruik van
zichtbare voorwerpen als wijwater,
gezegend voedsel, medicijnen en me
dailles. Enkelen gebruiken zuiver
geestelijke middelen, zoals gebed en
zegeningen. De combinatie van gees
telijke en lichamelijke ziekenzorg
wordt het meest toegepast. Deze ker
ken doen hoofdzakelijk een beroep
op de gevoelens van hun leden. In
Peter Sarpong
het gebed juichen, gillen en wenen
de mensen en smeken hardop. Als
ze zingen verkeren ze bijna in ver
voering. Zij klappen in hun handen
(missionarissen zeggen dan ook
„klapkwaks" red.) en draaien
steeds maar weer in het rond.
Er zijn mensen bij die op de grond
gaan liggen en zich heen en weer
rollen terwijl zij luid de naam van
de Heer aanroepen".
Wie zijn de volgelingen?
Peter Sarpong: „Het gros ls af
komstig van orthodox christelijke
kerken. Katholieken, methodisten,
presbyterianen en anglicanen. Som-
m;ge verbreken alle banden met hun
o 'e kerk, maar anderen blijven lid
van beide".
Peter Sarpong gelooft niet, dat de
healing churches hun succes te dan
ken hebben aan de onwetendheid
van het volk. Hij zegt: „Onder de
aanhangers van de sekten bevinden
zich de meest oprechte gelovigen die
men kan ontmoeten".
De les die de sekten de Ghanese
katholieken, hun leiders en missio
narissen leren?
Peter Sarpong: „Geen missiona
ris kan ergens naar toe gaan, zon
der het godsdienstig geloof en het
gedrag van de mensen te kennen.
De Afrikaan is godsdienstig van na
ture- Een godsdienst moet hem kin
deren en welvaart geven. Daarom
moeten de verlangens, voor- en af
keur gevoelens en levenswijze van
de mensen ernstig genomen worden
willen wij van hen blijvende christe
nen maken. Er moet een manier zijn
om hun duidelijk te maken dat de
kerk niet alleen belangstelt in hnn
zielen, maar ook in hun aardse wel
zijn en dat een goed leven afhangt
van ons en van onze samenleving.
Het christen-zijn moet ons „belonen"
op aarde. De gelovigen moeten wor
den geholpen als ze in lichamelijke
nood verkeren. Ik meen dan ook
op het gevaar af voor een conser
vatief versleten te worden - dat de
tijd om de saeramentalieën af te
schaffen in Afrika nog heel ver weg
ligt. Wel zouden we ze moeten her
zien. De kerk zou uit de liturgie al
les weg moeten laten wat voor de
Afrikaan van geen betekenis is. De
liturgische gebruiken voor de Afri
kanen moeten worden opgesteld door
Afrikanen of door deskundigen met
een gedegen Afrikaanse kennis.
De conclusie van Peter Sarpong:
„Bovenal leren de Afrikaanse sekten
kerk, dat zij niet kunnen volstaan
met een middelmatig geloof in wat
zij leren en met een onverantwoor
delijke gedragswijze. De Afrikaan
wil navolgen en hij ziet naar zijn
priester op om leiding. Hij verwacht
te worden geleid zowel ten aanzien
van daden als ideëen. Daarom kan
de priesters van de katholieks
te aarzelen in zaken van geloof- Er
is geen middenweg. Er is een volle
dig geloof of geen geloof. Het een of
het ander. De Afrikaan wil precies
weten waar hij staat".
ANTON THEUN1SSEN
(ADVERTENTIE)
Het is een van de meest
bekende diëten ter wereld.
Een 3-daags superdieet waar je
vier kilo van kunt afvallen
(maar je mag het maar eens in
de 6 weken doen). Kaas uit het
vuistje als 'tussendoortje' hóórt
erbij. Kijk maar:
8 uur een hardgekookt ei,
11 uur een ons kaas uit het
vuistje, 1 uur een glas sherry
en een ons biefstuk, 4 uur een
ons kaas uit het vuistje, 7 uur
een glas sherry en een ons
biefstuk, 11 uur een
hardgekookt ei. Koffie en thee
zonder suiker mag. Kijk, we
staan er niet op dat de naam
veranderd wordt in 'kaas uit het
vuistje dieet'. Maar het
is toch leuk dat je
met die smakelijke
gewoonte nog kunt
vermageren ook.
Vraag 't wel
even uw arts.
