Zo'n trans
plantatie is
geweldig
ABN Spaarbiljet
_1969I75.
Algemene Bank Nederland
J. C. KOCH KREEG EEN NIEUWE NIER
POMPIDOU MET ERFENIS
NAAR DEN HAAG
Doet robot
straks
werk van
chirurg
Werkgevers kritiek op
wet ondernemingsraad
BBQ
f.100.- groeit naar f.150.-
in vijf en een kwart jaar
Snelle verlichting
van pijn in spieren
en gewrichten
Spanningen
President neemt behalve vrouw ook de frank mee
Prof. dr. F. Polak
bij „Medica 1969
Ethiek
Weer minder
branden in
woonhuizen
I VANAF 2.80 PER FLES I
Meisje bijt
aanrander
pink-top af
Denen kopen het meest bloemen
U bent welkom bij de
7
DE STEM VAN VRIJDAG 10 OCTOBER 1969
9
UTRECHT Dit is het le
vensverhaal van J. C. Koch, 43,
getrouwd, vader van drie kin
deren, sinds 1945 nierlijder. In
1967 werd hij in het ziekenhuis
opgenomen voor behandeling
met een kunstnier. In 1968 kreeg
hij als eerste in Nederland van
het Utrechtse academisch zie
kenhuis een kunstnier thuis, en
werd zo thuisdialysepatiënt!
In 1969 onderging hij een nier
transplantatie in het academisch
ziekenhuis in Leiden. De we
tenschappelijke kennis van twee
universiteiten heeft ervoor ge
zorgd dat er nu weer een ge
zond mens rondloopt, die met
bescheiden terughoudendheid
kan vertellen over wat hij heeft
meegemaakt.
„Het begon allemaal in 1945. Ik
ging naar Indië als OVW'er. Het
was na de oorlog niet zo gemakke
lijk om aan de slag te komen, de
meeste bedrijven hadden geen ma
terialen en ze konden niet draaien.
Nu ja, je liep met je ziel onder je
arm en in die tijd zag je veel de
aanplakbiljetten die opriepen voor
H.M. wapenrok, die trokken gewel
dig. Na de nodige injecties zijn we
aan boord gegaan. Ik veronderstel
dat die nierontsteking die ik toen
kreeg, kwam van die injecties en
het onzuivere water aan boord.
Dat drinkwater aan boord was
hopeloos slecht. Ze hebben mij di
rect in de ziekenboeg opgenomen
met een zoutarm dieet, en na drie
dagen ben ik we waren onge
veer op de kust van CeyLom van
boord afgebracht naar een Engels
hospitaal. Daar hebben ze me drie
weken verpleegd: 's morgens om 6
uur twee a drie liter eitrussap. Om
die zoveel tijd werd mijn urine af
getapt. Na een periode ails lopend
patiënt mocht ik weer naar mijn
onderdeel terug. Toen was ik dus
genezen. Bij mijn onderdeel terug
heb ik gewoon de dienst gedaan
zo-als de andere jongens ook deden
tot aam '48. Toen ben ik in Indo
nesië gemobiliseerd en er tot en
met '56 gebleven. Noodt last gehad
van hoge bloeddruk of iets derge
lijks.
In 1965 begonnen mijn nieren
weer te spoken. Dat begon met ho
ge bloeddruk. Mijn huisdokter heeft
me daarvoor tabletten voorgeschre
ven en een bepaald dieet, geen kof
fie o.a., geen bruin brood en zout
loos. Ik moest het rustig aam doen.
In '67 kwam eigenlijk de climax.
Dat begon met pijn in mijn linker
voet, diarree, overgeven en moe en
slaperig zijn. Ik kon elk uur van
de dag slapen. Ik heb me laten on
derzoeken door mijn huisarts, die
zou eerst die diarree maar bestrij
den, die voet zou later wel weer
genezen. Die maandagmorgen daar
op heb ik de huisdokter weer laten
komen. Hij constateerde dat ik
vocht in mijn hartzakje had en dat
het enorm snel tikte. Ik moest acuut
worden opgenomen in het zieken
huis. Daar bleek dat ik geen urine
kon produceren. In de avond werd
ik afgevoerd naar Utrecht naar de
Daar hebben ze direct
met een buikspoeling.
Dat zijn uren durende bezigheden
waarbij je dus mets anders doet
dan plat op je rug liggen. Ik meen
dat de eerste spoeling zoiets van 49
uur duurde. Ik knapte er behoor
lijk van op. Toen dat plasticpijpje
uit mijn buik verwijderd werd zat
ik al weer als een heel gezonde
meneer rechtop in bed.
Tot de volgende dag en kreeg ik dus
weer een pijpje in mijn buik en toen
hebben ze me bijna zestig uur ge
spoeld. Een aansluiting aan de
kunstnier werd ingebracht en nu
ja, ik was klaar voor de spoelin
gen, voor de dialyse. Nou, in die
periode begon dus ook otnze oplei
ding, de kennis van de kunstdier,
en alles wat er omheen hing, dat
hebben we moeten leren omdat we
thuis zelf zouden gaan spoelen, als
eersten in Nederland. Dat is vrij
goed gelukt, na drie maanden had
den we het behoorlijk onder de
knie. 29 februari 1968 begonnen we
voor het eerst thuis. Dat hebben
we zo'n 22 maanden gedaan met
vallen en opstaan. We hebben wel
eens een foutje gemaakt; die wer
den dan gauw genoeg ontdekt en
dan was de dokter er gauw genoeg
aanwezig om de fout te herstellen.
Toen dus die 22 maanden om wa
ren kreeg ik plotseling een tele
foontje van je moet getransplan
teerd worden in Leiden, er is 50
procent kans."
Wist u van tevoren al dat dit
zou kunnen gebeuren
„Nee, maar wij waren in Leiden
geweest voor bloedproef en weef-
selbepaling. We zaten in die com
puter. Als er een nier vrijkwam die
bij je past don was ik kandidaat
voor een transplantatie. En, nou ja,
je hoopt toch altijd weer een nor
maal leven te kunnen gaan leiden.
Om precies te zijnop 21 mei kreeg
ik die oproep voor Leiden. Ik werd
diezelfde avond nog geopereerd. Van
die niertransplantatie ben ik vrij
vlot genezen. Na 10 dagen normaal
de hechtingen eruit, maar daarna
kreeg ik door voeding en medicij
nen waartegen mijn maag niet be
stand was een maagbloeding. En
die heeft de zaak wat opgehouden.
De nier begon een beetje tegen te
sputteren. Daarnaast kreeg ik ook
nog een keer een blaasontsteking,
dat zal waarschijnlijk geweest zijn
door een catheter die was inge
bracht. Verschillende catheters zijn
nl. verwijderd en weer opnieuw in
gebracht en weer opnieuw verwij
derd en weer opnieuw ingebracht.
Ja met al die dingen is dus eigen
lijk het totale genezingsproces vrij
lang geweest. Ten slotte kreeg ik
ook nog een buikgriep waardoor
het aantal witte bloedlichaampjes
beduidend ging dalen. Toen was ik
dan eindelijk zover dat ik uit bed
mocht, een beetje mocht heen en
weer lopen, mijn bed opmaken en
de afwas doen van datgene wat je
die dag gegeten had enzovoort,
kortom het was weer een leven zo
als je eigenlijk thuis gewend bent.
Ik ben de 29e augustus weer naar
huis gegaan. En vanaf die tijd gaat
het enorm. Dat is eigenlijk het hele
verhaal."
J. C. KOCH
was en je wist niet meer hoe het
verder moest dan keek je even op
de lijst en dan kom je zo weer door-
„Wat die thuisdialyse betreft: het
heeft geen zin om te praten over
de spanningen en de zuchten, de
moeilijkheden vooral in het begin.
Later is het veel gemakelijker. De
controle die is als het ware inge
bouwd in de apparatuur. Er waren
vijf aJarmscheHen voor de onder
delen van de kunstnier die gevaar
konden opleveren en die alarm-
schellen cTie gingen zo luid dat je
daar echt wel wakker van moest
worden. Het valt erg meie hoeveel
ruimte zo'n installatie inneemt in
huis. Aanvankelijk hebben we in
onze eigen slaapkamer gespoeld
wamt de hele apparatuur stood in
onze slaapkamer, plus het bed en
alles wat daarbij hoort. Later is dat
veranderd. De eis werd gesteld dat
we een aparte diaiysekatmer moes
ten hebben, omdat we niet de hele
week geconfronteerd moesten wor
den met de kunstnier en alles wat
daarbij hoort. Je gebruikt hem
twee en later drie keer in de week.
We hadden een kamer van drie bij
vier meter en die is dan wel be
hoorlijk vol. En drie bij vier was
eigenlijk ook de minimumeis van
de doktoren, kleiner mocht hij ze
ker niet zijn, want dan was er geen
ruimte meer om te werken. Je
moest na de spoeling de kunstnier
weer helemaal schoonmaken, je
moet dus een bepaalde ruimte heb
ben rondom de kunstnier. Daar
bij dat je werkt met bloed en
Je moet dus zorgen
dat de muur en d,e vloer schoon
zijn. Het mooiste Van de appara
tuur is dat hij mobiel is, alles is be
reikbaar, overal zitten wieltjes on
der."
„De moeilijkheden in het begin
waren eigenlijk met van technische
aard, het was meer onwennigheid.
Je moet volgens een bepaald sys
teem werken. Wjj hadden een lijst
gemaakt vain het systeem, precies
in volgorde. En als je dan ergens
Voor uw opleiding moest u en
kele malen per week naar het
ziekenhuis
„Ja, het was nogal druk in die
periode. Wij mijn vrouw en ik
zijn per week vier keer naar het
ziekenhuis gegaan. Zaterdags voor
het opbouwen van de kunstnier,
's maandags voor het spoelen, en
dan ook weer afbreken en schoon
maken, 's woensdogs weer voor het
opbouwen en donderdags weer voor
het spoelen." 1
Bent u in het begin niet bang
geweest, een beetje huiverig om
zelf zo'n ding te moeten gebrui
ken
„In het begin kijk je tegen zo'n
ding aan als tegen een grote berg.
Allemaal erg ingewikkeld. Je moet
met materiaal werken wat totaal
ombekend is. Alle nomen klinken
je vreemd in je oren maar omdat
die opleiding nogal goed gecontro
leerd werd door de dokter en de
verpleegster kon er eigenlijk wei
nig mis gaan. In die opleiding zelf
hebben we dus ook heel weinig
meegemaakt waarvan je bij jezelf
denkt: Jonge, jonge als dat thuis
maar niet gebeurt. Dat is op zich
zelf al een stimulans om door te
gaan. Maar toen het eenmaal zo
ver was, vain we gaan thuis instal
leren, toen was ik wel blij."
Voor die transplantatie kreeg u
even een telefoontje uit Leiden
en u moest meteen weg
„Dat gaat altijd plotseling. De
langste tijd dat ze tegenwoordig
een nier goed kunnen houden voor
transplantatie, is geloof ik vier uur.
Binnen die tijd moet dus alles karnt
en klaar zijn. De chirurgen hebben
van te voren de nier bij de donor
verwijderd, direct de hele operatie
kamer ingericht voor de transplan
tatie en de patiënt komt binnen. Er
wordt heel weinig gepraat. De pa
tiënt wordt uitgekleed, krijgt een
spuitje, misschien nog een kleine
controle of de nier dus wel dege
lijk bij die patiënt past en dan gaat
men beginnen. Ja het ging wel vlot.
Even voor zessen kreeg ik telefoon
dat er een niertje voor me was. Er
was 50 procent kans. Er was nog
een andere kandidaat, een dame,
die kon er ook voor in aanmerking
komen, zelfde bloedgroep en zelfde
weefsel. Dat telefoontje betekende
dus dat je alles in het werk stelt
om zo gauw mogelijk in Leiden te
komen. De beste manier was een
ambulance met een loeiende sirene.
In tijd van een uur en een kwar
tier waren we in Leiden. Het was
toen uitkleden, een spuitje en het
was gebeurd."
POMPIDOU
(Van onze Parijse correspondent)
PARIJS Met de topconferentie
over de gemeenschappelijke markt
die in Den Haag op 17 en 18 novem
ber a.s. wordt gehouden, is het nog
wei niet zover, maar misschien
heeft het zijn nut met een paar
woorden aan te duiden hoe Op het
ogenblik in Frankrijk de stemming
is. Waarbij de lezer er goed aan zal
doen te bedenken dat de schets nog
maar vaag is.
Was generaal De Gaulle nog aan
het bewind dan zou de topconferen
tie of in het geheel niet zijn gehou
den of de generaal zou zoals in het
verleden zijn voet stijf op de rem
hebben gehouden. Ook al had hij zo
als thans Pompidou in het paleis
van H.M- de koningin geslapen, hij
zou geen duimbreed hebben toege
geven. De toelating van Engeland
tot de gemeenschappelijke markt
van Brussel zou hij hebben uitge
steld tot de kalveren op het ijs d-an-
en.
Dat dus Pompidou als staats-
loofd naar Nederland komt in
plaats van De Gaulle is op zichzelf
al een hele vooruitgang. De positie
van Pompidou is een geheel andere
dan die van De Gaulle. Zijn gezag
zowel in het buitenland als in het
binnenland haalt niet bij het presti
ge van De Gaulle.
De generaal keek naar de Oeral
en zag de Alpen niet. Zijn blik
dwaalde af naar Mexico en Zuid-
Amerika maar de Angelsaksen in
Engeland en Amerika waren voor
hem vreemde eenden in de bijt. Pa
rijs was in zijn ogen het centrum
van Europa. Zo niet van de wereld.
Duitsland meende hij met zijn
vriend Adenauer naar zijn hand te
kunnen zetten. Italië was naar zijn
eigen woorden „Un pauvre pays"
en „Un pays pauvre". Een arm
land en tegelijkertijd een land van
arme sloebers.
De generaal was een militair;
Pompidou een bankier. Pompidou
ziet zeer goed in dat West-Duits-
land Frankrijk economisch, indus
trieel en financieel verre heeft
overvleugeld; dat Italië, wanneer
de grens niet zuidelijker zou gaan
dan Rome, na Duitsland het tweede
industrieland van West-Europa zou
zijn waar per jaar meer koelkasten
worden gemaakt dan in Frankrijk
en Duitsland bij elkaar, dat Neder
land zich na het verlies van zijn
koloniën geïndustrialiseerd heeft op
een manier die de Fransen de lip
pen doet likken.
Als Pompidou op het koninklijke
paleis in Den Haag logeert zit hij
niet ver van Rotterdam, de groot
ste haven van de wereld. De Gaulle
liep met zijn hoofd in de wolken-
Pompidou staat met zijn twee benen
op de vaste grond. Op de grond van
Europa.
Wil dat zeggen dat hij John Buil
met volle muziek de gemeenschap
pelijke markt zal binnenhalen? Dat
is teveel gevraagd. Op zijn eerste
persconferentie heeft Pompidou in
antwoord op een vraag of hij naar
De Gaulle in Colombey-les-deux-
églises zou gaan kort en bondig ge
zegd: ik ben voortaan president
van de Republiek. Dat was duidelij
ke taal. En iedereen wist voortaan
waar hij zich aan te houden had.
Ook De Gaulle zelf.
Pompidou zit vast aan een erfenis
waar hij niet dadelijk af kan. In de
sterke gaullistische fractie zitten
diehards die hem op zijn vingers kij
ken. Het ambtenarenkorps wemelt
nog van kleine en grote gaullisten.
Al die heerschappen kan Pompidou
niet in één dag opzij zetten. Keulen
en Aken zijn niet op één dag ge
bouwd.
Als tegenwicht heeft hij een mi
nister van het katholieke centrum
in de nieuwe regering Chaban-Del-
mas laten opnemen. Diezelfde mi
nisters namen een paar jaar gele
den collectief ontslag toen De Gaul
le de Raad van Europa in Straats
burg uitschold voor een club waar
volapuk werd gesproken. Zulk een
scheldpartij kan Pompidou zich niet
veroorloven.
Alles bij elkaar heeft men in
Frankrijk het gevoel dat er in Den
Haag wat uit de bus moet komen.
Want behalve zijn vrouw neemt
Pompidou ook nog de Franse franc
mee- Met stift en poeder doet een
vrouw heel wat. De franc daarente
gen is maar een mager scharmin
kel.
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT De toekomstige
arts zal te maken krijgen met pa--
tiënten, die in toenemende mate
agressie en neuroses zullen ver
tonen. Organische ziekten zullen
in de toekomst niet meer of nog
nauwelijks voorkomen. Dit heeft
de futuroloog prof. dr. F. L. Polak
in Utrecht gezegd in het kader
van de medische tentoonstelling
„Medica '69".
Het ziet er naar uit, dat in de
medische wereld op vrij korte termijn
veel gaat veranderen. De artsen, die
momenteel worden opgeleid zullen,
volgens prof. Polak, hun praktijk gaan
vervullen in een tijd, die evenveel
van de onze verschilt als de middel
eeuwen.
Niet de industrie kent de verst
doorgevoerde automatisering, maar
de medische sector, aldus prof. Polak.
Chirurgen zien zich bij hun taak
steeds meer gesteund door technische
apparatuur en specialisten. Het ziet
er niet naar uit, dat aan die storm
achtige ontwikkeling snel een eind zal
komen. Integendeel. Professor Polak
verwacht, dat het ziekenhuis van de
toekomst grotendeels demontabel en
variabel zal zijn.
Bovendien zal het accent van de
ziekenverpleging verlegd worden van
het ziekenhuis naar het eigen huis.
Directe elektronische verbindingen
met het ziekenhuis zullen dit volgens
professor Polak mogelijk moeten ma
ken. Er kan wat dat aangaat zelfs
van revolutionaire ontwikkelingen
worden gesproken voor wat de toe
komst betreft. Zelfs operaties „op af
stand", doormiddel van elektronisch
bestuurde robots zijn niet ondenk
baar, volgens de futuroloog.
Het toekomstbeeld, zoals prof. Po
lak dat schetste doet meer aan scien
ce-fiction denken dan aan reële mo
gelijkheden. Hij merkte evenwel in
dit kader op, dat de ontwikkelingen
elkaar in een steeds sneller tempo
opvolgen.
Overigens betekent deze ontwikke-
dat de medicus het in de
jaren gemakkelijker zal
Volgens prof. Polak zal hij
ethische problemen worden
teerd. Tenslotte pleitte hij
dat medische faculteiten, aca
demische ziekenhuizen en bijvoor
beeld de Koninklijke maatschappij tot
bevordering der geneeskunst naast de
bestaande vakken ook, het vak „toe
komst" gaan doceren.
(ADVERTENTIE)
Dringt direct door tot aan
de haard van de pijn
Reumatische pijnen, spit, zenuwpijnen,
verstuikingen, stijve nek en ledematen
niets werkt sneller, niets werkt aangenamer
ter verlichting van pijn dan Algesal-balsem.
Onmiddellijk in de huid doordringend, werkt
Algesal diep op de weefsels in tot aan de
haard van de pijn (zonder oppervlakkige
warmtesensatie of irritatie van de huid te
veroorzaken) en doorstraaltverlichtend
weefsels en spieren tot in de gewrichten.
Reumatische pijnen en stijfheid maken
spoedig plaats voor een durend gevoel van
verlichting en welbehagen.
Wacht niet tot de pijn uitbreekt! Zorgt
dat U thuis altijd een tube Algesal bij de
hand hebt om zodra het nodig is de pijn te
verlichten. ALGESAL bij alle apoth. en drog.
DEN HAAG (ANP) Het aantal
branden in woonhuizen neemt de
laatste jaren voortdurend af. Dit
blijkt uit statistische gegevens van
het CBS.
Het aantal branden in 1968 be
droeg 4.062. In boerderijen en op
boerenerven kwamen 1.023 branden
(1.029) voor, in fabrieken, ateliers
en werkplaatsen 1.243 (1.315) en in
motorvoertuigen 1.532 (1-587). Het
aantal bos-, duin-, heide- en veen
branden nam toe van 513 in 1967
tot 866 in 1968.
Spelen met vuur en baldadigheid
werden bij 4.156 (vj 4.002) branden
als oorzaak vermeld. Defecte of
vervuilde schoorsteen bij 836 (960).
(Van onze redactie binnenland)
BREDA Het Verbond van Ne
derlandse Ondernemingen heeft met
enkele kritische kanttekeningen ge
reageerd op het wetsontwerp van
minister Roolvink betreffende de
ondernemingsraden.
Het VNO heeft waardering voor
een aantal onderdelen van het wets
ontwerp, maar constateert toch dat
het als geheel in vergelijking met het
SER-advies minder overzichtelijk en
moeilijker te hanteren is. Met name
voor de kleinere ondernemingen, die
de grote meerderheid van het Neder
landse bedrijfsleven vormen.
Het Verbond heeft de indruk dat de
regering in haar voorstellen te veel
wil regelen. Een illustratie hiervan is
de eis dat voor het invoeren of wij
zigen van bepaalde regelingen (ar
beidsreglement, pensioen-, spaar- en
winstregelingen) de uitdrukkelijke
toestemming van de ondernemings
raad moet worden verkregen.
Vooropgesteld dat dergelijke regelin
gen zonder regelmatig overleg in de
ondernemingsraad nauwelijks kun
nen werken, wordlt hier voor alle on
dernemingen een starre, formele pro
cedure voorgeschreven, die wel eens
afbreuk zou kunnen doen aan de ani
mo van directies om op zichzelf wens-
lijtoe discussies over dit soort zaken
in de ondernemingsraad op gang te
brengen.
Het VNO besluit de kanttekenin
gen met de opmerking: „Zonder de
SER-adviezen als heilige huisjes te
beschouwen willen wij een vraagte
ken achter de argumenten van de re
gering plaatsen om op diverse plaat
sen ingrijpend af te wijken van een
advies, waarin de betrokken partijen
werkgevers en werknemers het
op bijna alle punten eens zijn over
de wijze waarop hun onderlinge be
trekkingen in de onderneming gere
geld zouden moeten worden."
(ADVERTENTIE)
r
ECHTE FRHI15E UJUHEH
NEW YORK (RTR) De po
litie in New York is er in ge
slaagd met de top van een pink
een vingerafdruk te maken, die
de juiste naam van een ver
dachte opleverde. De vingertop
werd gebracht door mejuffrouw
Harriet Neham, die hem uit een
gevecht met een aanrander had
overgehouden, toen deze zijn
hand voor haar mond had ge
houden om haar het schreeuwen
te beletten.
ROME (RTR) Op een conferentie in Rome van de voedsel- en land
bouworganisatie van de V. N. (FAO), is een statistiek gepubliceerd over het
kopen van bloemen door de Europeanen.
Hieruit blijkt, dat Engelsen het minst uitgeven voor bloemen, d.w.z. on
geveer negen gulden per persoon per jaar. De Denen zijn in dit opzicht het
gulst. Zij geven ongeveer 57 gulden per hoofd per jaar uit aam bloemen.
Na de Denen komen de Noren, de Westduitsers, de Nederlanders (27
gulden), de Belgen, de Fransen en de Italianen.
Binnen Europa is Nederland het belangrijkste bloemen-udtvoerende land
met 60 procent, gevolgd door Italië met 33 procent.
(ADVERTENTIE)
dat is een samengestelde interest van 8% per jaar!
de inkomstenbelasting verschuift, en dat kan fiscaal voordeel opleveren
en bovendien krijgt u, als u meedoet met het Algemeen Premie Spaar-
plan, n extra premie, omdat er 5 jaarwisselingen in de spaarperiode
vallen
elk kantoor van de ABN kan u alle inlichtingen verstrekken over de finan
ciële voordelen van het ABN spaarbiljet 1969/75