Lanclbouwsproeivlieger E. de Lyon (53):
7.
elsupermarkt
and!
Gewassen
Ministerie
Boeiend
Reclame
Keurig
Coöperatie
Seizoenwerk
Routine
Reportage
Johan Robesin
Foto's:
Cor J. de Boer
DE STEM
■TiiTraTarBwirii
*/m\*
I NEDERLANDS INSTITUUT VOOR I
I CONSÜMENTEHVOORUCHTINGI
„IK BEN GEEN ACROBAAT"
VEENHUIZEN/HULST Als een kwaadaardig reuzeninsekt duikt de Piper Supercup door de hoge, breed ge
takte bomen recht op een smal aardappelveld af. De zwarte wielen tekenen zich scherp af tegen de gele nevel,
die langzaam uitwaait over het groene gewas. Op enkele decimeters hoogte scheert het toestel over de prikkel
draadomheining naast een brede sloot. Plotseling is de sluier verdwenen. De sproeibomen onder de vleugels wor
den weer zichtbaar. De lucht staat strak van het blauw. Beheerst heeft de man achter de stuurstick de Piper
omhoog getrokken om even later enkele honderden meters verderop als een valk, die zijn prooi heeft ontdekt,
omlaag te schieten. Half onzichtbaar aait hij in een langgerekt waas het volgende perceel aardappelen. Uren
aan één stuk door dezelfde zwierige bewegingen. Links omhoog, rechts naar beneden. Een ballet op de uitge
strekte landerijen, die liggen te sidderen in de hete zon.
Vlieger De Lyon bespreekt het werk
met een Drentse boer (boven).
De Lyon maakt zich gereed voor een
sproelvlucht (daarnaast).
De hond, die met de Piper uit Drente
meekwam. Het is nu de Lyons lie
velingshond (links).
Als de pompinstallatie kapot is, zit er
voor de vlieger niets anders op dan
zelf de brokken weer te maken
(rechts)
Het sproelvllegtuig in volle actie op
enkele decimeters boven de grond
(hieronder)
jaar,
heer
Brie-
ken-
zelf-
no.
17,50
t 7.50
jt ge
Fabrieksnieuwe Adria tourca
ravans nw. model 1969 4-pere.
met torsievering en. schokbre-
kers, nu slechts f 2969,.
f 750,- contant rest op lange
termijn. Tevens in onze show
room mod. Engelse tour. en
stacaravans merk Belmont en
Minster. Nu vanaf f 6.995,-
Knuppe's Automobiel- en Cara-
vanbedrijf, Baarleseweg 34a-b,
Chaam (N.-Br.) tel 01619-248,
Huisdieren
T.k. nest jonge bouviers, ou
ders van de hond aanwezig.
Razen, Nagtegaalstr. 18,
St. Willebrord.
nde
gra-
S. te
Tel.
ïlectie
- en de
Diversen
„Standen". Het modernste
voorlichttngsboek met 52 echte
foto's en 8 doorsnede-tekenin
gen Nederlandse tekst Slechts
f 14 90 Met gratis documenta
tie betreffende onze uitgebrei
de collectie sex-specialiteiten.
Discrete toezending omgaand.
SuperCosmetics. Afd. Postor
ders. Postbus 5249. Rotterdam.
Giro no.
uurex voorbehoedmiddelen,
fel realistische romans en
voorlichtingsleetuur. Deense
8 mm. films fotobladen en
dia's. Sex-shop Terneuzen, tel.
4732 (Documentatie f. 1 post
zegels).
Antiekmarkt ln Hotel Bellevue
Chaam, zaterdag 11 en zondag
12 okt. van 14.00 tot 18.00 uur.
„Je moet eruit halen wat er in zit.
Maar met acrobatiek heeft dit werk
niets te maken".
Vlieger Erich de Lyon (53), sinds en
kele jaren in het Zeeuwsch-Vlaam-
se Hulst woonachtig weet zo langza
merhand wel, wat het betekent ieder
jaar opnieuw bijna 2000 ha. akker
land besproeien van boeren, die zwe
ien bij bespuiting vanuit de lucht.
Behalve de 400 ha. spuitwerk in
Zeeuwsch-Vlaanderen, is Drente zijn
belangrijkste werkgebied. Daar
sproeit hij ruim 1400 ha. Ook in an
dere delen van Nederland is zijn Su
per Piper regelmatig te zien. „In
Drente", zegt de heer de Lyon, „zijn
de boeren wat het spuiten met che
micaliën betreft, veel vooruitstreven
der dan in Zeeland."
„Ik wil niet zeggen, dat de Zeeuw
se hoer op dit gebied conservatief is,
want in het verleden zijn ze nogal
tóü!36 kloam De Lyon m op-
malina v°°r voeger bij het toen-
Sm KNlLln 1941 werd hij
U?flT '«teleend aart de
top»» A T oorl°9svlieger. Later
jen .aPP?n Indië binnenvie-
Atuhvir"? teruggehaald naar
Co UT' hij een r>laats
tiende mtSeweken acht-
Dlierw* S9Ua^ron ols luitenant-
p„, °P de B 25 bommenioer-
eens in de steek gelaten. De lucht-
sproeierij heeft hier veel verpest.
Daarom hebben veel boeren er wei
nig vertrouwen meer in. In Drente
is de hoer veel beter behandeld.
Daarom gelooft men veel meer in
dit werk".
Bijna alle gewassen kunnen vanuit
de lucht worden bespoten. De aard
appelen krijgen een lucht-injectie te
gen de phithoftra, ook wel zwarte
dood genoemd, de bieten tegen de ge
vreesde vergelingsziekte en de erw
ten tegen de galmug. Ook de ziekten,
die koolzaad blauwmaanzaad, kar
wei en koren bedreigen, worden met
een vliegtuig bestreden. Onder de
buik van het toestel is een tank ge
monteerd, die 300 liter chemicaliën
kan meevoeren. Dat is genoeg voor
negen hectaren- Op eenvoudige wij
ze kan de vlieger de sproei-installa-
tie, die onder de vleugels van het
vliegtuig bevestigd is, bedienen.
Erich de Lyon ging in 1949 wer
ken voor het Nederlands ministerie
van Landbouw. Hij was toen al een
zeer ervaren vlieger, die meer dan
dertig vliegtuigtypes had gevlogen.
Het ministerie onderzocht, of in Ne
derland mogelijkheden aanwezig
waren om landbouwgewassen vanuit
de lucht te bespuiten. Het bleek al
spoedig een haalbare kaart. Later
ging de Lyon over in dienst van par
ticulieren. Hij trok van de één naar
de ander. Voordat hij naar Hulst
kwam, werkte hij in Hazerswoude.
Waarom hij op een gegeven mo
ment Hulst koos? „Ik ging naar
Hulst met de wetenschap, dat ik in
de toekomst havenmeester van een
vliegveld zou kunnen worden, mocht
ik eenmaal voor de vliegerij worden
afgekeurd. Daar staat elke vlieger
nu eenmaal aan bloot. Regelmatig
moet je gekeurd worden. Telkens is
het maar afwachten of je nog aan
de eisen voldoet".
Wat eie Lyon éók naar Hulst trok
was het idee, dat hij de opdracht
had een bedrijf van de grond af op
te bouwen. Dat leek hem een uiter
mate boeiende opgave. Dat hij in al
zijn verwachtingen hitter werd te
leurgesteld wil hij maar liever bui
ten beschouwing laten. Plezieriger
vindt hij het om over de vliegerij
zelf te praten. Daarin ligt zijn hart.
Niet d hij een afgestompt vlieger
is, integendeel. Buiten het vliegsei-
zoen houdt hij zich bezig met beeld
houwen en dat doet hij beslist niet
onverdienstelijk. I,n zijn zelfgebouwde
houten bungalow even buiten Hulst
verscholen tussen bomen en strui
ken en vlakbij het vliegveld, treffen
we diverse fraaie werkstukken. Hij
zelf vindt de combinatie vliegen-
beeldhouwen niet zo vreemd. „Je
komt weer helemaal tot rust, als je
na veel vliegen gaat hakken", zegt
hij nuchter. Een merkwaardige hob
by van De Lyon is ook het opknap
pen van antieke auto's. In de gara
ge onder zijn huis kan hij zich uren
lang bezig houden met slopen en
monteren. Af en toe onderbreekt hij
zijn werk voor een wilde stoeipartij
met zijn honden. Eén van hen heeft
hij uit Drente meegebracht. Dat is
een verhaal op zichzelf. Wie hem
met de hond achter in de Piper Cup
heeft zien thuiskomen, weet te ver
telden, dat het net leek, alsof hy een
„mooie meid" bij zich had
Een filosofie van De Lyon over die
ren: „Hoe meer je de mensen gaat
kennen, des te meer ga je van de
dieren houden
De weekeinden vult hij bovendien
nog met reclamevliegen in hoofd
zaak voor Morres Meubelbedrijven
in Hulst. Erich de Lyon is een door
het leven getekende figuur. Wijs ge
worden door een lange reeks erva
ringen.
Onverkwikkelijke gebeurtenissen
uit zijn periode in Indonesië en Aus
tralië hebben hem aggressief ge
maakt voor wie hij niet kent. Hij is
een man, die moeilijk toegankelijk is,
maar ais men eenmaal zijn vertrou
wen gewonnen heeft, dan wordt het
een vriend voor het leven. Zijn vrouw
kan daar heel wat voorbeelden van
opsommen. Eén van zijn twee zoons,
Erich jr., heeft dezelfde vlieginstinc-
ten als zijn vader. De veertienjari
ge middelbare scholier is een ver
woed zweefvlieger.
Is het spuiten met een vliegtuig
gevaarlijk?
ceel moet je precies weten, waar de
wind vandaan komt in verband met
de obstakels, waar je mee gecon
fronteerd wordt".
„Wat je heel goed in de gaten
moet houden, zijn de hoogspannings
kabels, schrikdraden en dergelijke.
Daar is heel veel vliegervaring voor
vereist, want telkens kom je voor
nieuwe problemen te staan en dan
wordt van je verwacht, dat onmiddel
lijk een beslissing wordt genomen.
Voor het spuiten vanuit de lucht
moet je uiteraard een ontheffing heb
ben voor laagvliegen. Een andere
vlieger krijgt die niet".
„Elk halfjaar kom Je voor de keu
ring. Ik ben zelf nooit bang gewees
afgekeurd te worden. Je zit er wel
eens aan te denken. Ik ben nu 53
jaar. Dat is niet zo jong meer. Be
langrijk voor ons is, dat je zo lang
mogelijk kunt blijven vliegen, want
een pensioen heb je niet. Daar moet
je zelf voor zorgen."
„Het sproeivliegen is erg enerve
rend. Je zou eigenlijk met je vijftig
ste moeten stoppen. Nog steeds is er
geen goede regeling, die dat mogelijk
maakt. Bij de verkeersvlieger is dat
heel wat beter geregeld. Zolang ik
goedgekeurd ben, blijf ik vliegen. Het
gevaar zit er natuurlijk wel in, dat
je op een gegeven moment afknapt.
Dat kan ook onder het vliegen ge
beuren. Waar ligt de grens? Er is
geen keuring, die dat uitmaakt".
Via de coöperatieve „CAL" in As
sen kwam de heer De Lyon in con
tact met de Drentse boeren. De re
latie met deze mensen is zeer goed.
Wij kwamen tot deze overtuiging in
gesprekken met boeren, die al jaren
lang met De Lyon samenwerken.
Jan Huth is één van hen. Hij zei
ons: „Het is een ruige vent, maar
een vlieger van de bovenste plank.
Wij staan nog steeds verbaasd over
zijn kunnen. Het is formidabel, zoals
deze man zijn werk doet. Je moet
hem helemaal leren kennen, wil je
hoogte van hem krijgen. Maar ben
je eenmaal goede maatjes met hem,
dan is het zonder meer een fijne
vent". „Ze zijn helemaal aan me ge-
„Ik ben als het ware met hun land-
bouwpark vergroeid geraakt".
De Hulstenaar heeft de indruk, dat
het sproeivliegen jaarlijks toeneemt.
Er zij.n echter te weinig arbeidskrach
ten. Dat is niet zo verwonderlijk,
wanneer men bedenkt, dat het sei
zoenwerk is. In vier, vijf maanden
moet men een salaris voor een heel
jaar verdienen. „Het is bovendien
rot werk", zegt hij. „Het is altijd de
vraag, of het weer zich goed houdt.
Blijft het waaien, gaat het regenen?
Het is altijd een gok. Maar voordat
je voor je werk staat en de mensen
per se wül heipen, neem je op een
gegeven moment risico's. Het is een
soort obsessie. Ik wil altijd op tijd
met mijn werk klaar zijn. Je voert
een voortdurend gevecht met het
weer. Daarbij komt nog, dat je on
der de meest primitieve omstandig
heden moet werken. Dan is je pomp
kapot, die je zelf moet kunnen repa
reren. Dan weer is er geen brand
stof, of zijn de bestrijdingsmiddelen
op. Altijd is er wel wat."
In Drente bivakkeert hij in een
slecht onderhouden caravan. Voor e-
1...
„Het vliegen vergt de uiterste con
centratie van je. Geen seconde mag
je worden afgeleid. Maar eerst iets
anders Het ligt er in de eer
ste plaats helemaal aan, waarmee je
spuit. Parathion bijvoorbeeld is erg
gevaarlijk. Je moet er heel voorzich
tig mee omspringen. Het kan bijvoor
beeld gebeuren, dat je ergens een
lek krijgt. Dan zit je goed mis. Ik
heb dat zelf verschillende keren mee
gemaakt. Het vergif komt je cockpit
binnen en dat is voorwaar geen pret
je. Bij windstil weer kan het gebeu
ren, dat je in je eigen nevel vliegt.
Spuit je in zo'n gevall met zwaar ver
gif, dam kun je je lol op
In Nederland worden met ongeveer
20 toestellen landbouwbespuitingen
gedaan. De Lyon vindt de Piper Cup
als all-round vliegtuig (werkpaard)
het meest voor dit doel geschikt.
Jammer vindt hij het, dat Fokker
nooit een goed sproeivliegtuig heeft
ontwikkeld. Om te kunnen sproeien
met een vliegtuig moet men uiter
aard over bijzondere kwaliteiten be
schikken. Vliegervaring is een zeer
belangrijke factor.
„Het Is een kwestie van routine.
Alleen," zegt De Lyon, „mag je het
nooit als routine beschouwen, want
dan zit je mis. Je hebt te maken
met steeds andere percelen en ge-
improviseerde vliegstrips. In Drente
bijvoorbeeld heb je veel bossen. Je
hebt te maken met rare valwinden,
waardoor je bij het laagvliegen plot
seling kunt doorzakken. Bij elk per
ten zorgen moet hij zelf doen. Je
zou zeggen, dat je hier te doen hebt
met een beroep, waarin alle onge
makken besloten liggen. Minachtend
worden de sproeivliegers wel eens
de zigeuners van de luchtvaart ge
noemd. De Lyon is het daar hele
maal niet mee eens. „Van seconde
tot seconde", zegt hij, „moet je ge
concentreerd achter de stick zitten.
Bij laagvliegen heb je namelijk te
maken met heel andere wetten dan
hoog in de lucht. Er zijn veel ob
stakels. De grondwind kan je plotse
ling verrassen. Dan moet je beschik
ken over een hoop vliegervaring an
ders gebeuren er onherroepelijk on
gelukken. In het begin is het alle
maal erg moeilijk. Maar hoe langer
je dit werk doet, des te meer kun je
verdragen. Het ongelukkenpercenta-
ge is in de luchtsproeierij nog altijd
het hoogste van de hele luchtvaart."
Ongelukken gebeuren er. Dat wil de
heer De Lyon in geen geval wegpra
ten. Daarom moeten de vliegers
zeer hoge verzekeringspremies beta
len. Dat geldt zowel voor de vlieger
als zijn vliegtuig.
„Er is een hoop gesjacher. Ik kan
rustig stellen, dat er geen bedrijf is,
dat zich op een behoorlijke manier
zelf kan bedruipen. Ook ai werk je
op een vaste basis dan nog is het
erg moeilijk. De concurrentie is bo
vendien moordend. Het is een vrij
gevochten wereld. Er zijn geen vast
gestelde prijzen.
Boeren, die lang met vliegers wer
ken, zijn vaak door schade en schan
de wijs geworden. Denk niet dat spui
ten vanuit de lucht duurder is dan
op de grond. De boer betaalt liever
een paar gulden meer als hij weet,
dat de structuur van zijn akkers ge
zond blijft en het werk op tijd en
snel gebeurt. Niettegenstaande wordt
er veel gerotzooid. Er zijn boeren,
die gevoelig zijn voor lage prijzen.
Zij worden vaak bedrogen."
Vlieger De Lyon wil tenslotte
nog een persoonlijke mening over
de landbouwsproeierij met vlieg
tuigen lanceren. Hij vindt dat het
zo langzamerhand hoog tjjd
wordt, dat er in Nederland één
grote sproeimaatschappij komt.
Dat zou naar zijn gevoel veel pro
blemen oplossen en de kwaliteit
van het werk ten goede komen.
rautoroaat voor
na's: biologisch
lile witte was,
i vuile witte was,
rechte bonte was,
ol, zijde en
daal
etsen voor:
;ing bij verhoogd
iweging bij normaal
1. wasmiddel
3 apprêt of zacht-
N: hoogte 89 cm,
S1009,-.
lanussi-
l (15 LIJNEN)
service
en garantie.
Zanussi wordt ver
tegenwoordigd door
de beste dealers in
elke plaats. Daar
naast heeft Zanussi
eigen servicestations
overal in Nederland.
Als er ooit iets zou
haperen bent u ver
zekerd van prompte
service aan huis.