Achteloosheid
en bravonr
oorzaak
van veel
ongelukken
op
overwegen
Thuis
relaxen
in
een
saunabad
In mini
of maxi
naar
school
r w
DE STEM VAN ZATERDAG 4 OCTOBER 1969
2600 machinisten rijden dag-in-dag-uit kriskras door Neder
land, hun voet op de dodemansknop. Uur na uur zien zij de
gladde spoorstaven in een omgekeerde v aan de horizon ver.
dtvijnen. Ze passeren een ontelbaar aantal spoorovergangen,
ahobs en knipperlichtinstallaties.
In 1968 gebeurden 183 ongelukken met treinen op over-
tcegen, 4 daarvan waren beveiligd met hele bomen28 met
ahobs, 51 met knipperlichten en honderd waren onbewaakt.
Het aantal doden, dat jaarlijks bij deze ongelukken valt, schom
melt tussen de vijftig en zestig. Het ziet ernaar uit dat 1969 de
kroon gaat spannen.
Het is nauwelijks voor te stellen, dat deze ongelukken echt
moeten gebeuren. Voor een beveiligde overweg stop je als het
sein daarvoor ivordt gegeven. Voor een onbeveiligde kijk je
dubbel zo goed uit: ongelukken uitgesloten. En anders kan die
machinist toch ook nog wel stoppen. Jawel, de praktijk wijst
anders uit. En de praktijk is dat wat de man op de machine
voor zich ziet: tussen de ahobs door zigzaggerule auto's en
bromfietsers. Zijn hart slaat even over, hij remt. Snelheid 130
kilometer. Achter hem dutven de tonnen en tonnen wegende
wagens door. Vijfhonderd, zeshonderd meter, dan zal de trein-
slang pas stilstaan goddank, het was net mis. De machi
nist laat zijn machine de vrije teugel. Misschien mts dit inci
dent het enige van vandaag, dan heeft hij geluk.
De reizigers lui achterover in nylon pluche hebben
niets gemerkt. Hoogstens heeft een van hen opgekeken omdat
het treinritme even verstoord was en is daarna weer ingedom
meld.
Om het anders te kunnen bekijken dan de weggebruiker en
de treinreiziger is een van onze verslaggevers op de locomotief
geklommen. Hij heeft overdag en 's nachts kris-kras door Ne
derland vele spoorkilometers afgelegd, met machinisten ge.
praat en al turend in de verte de ongelukken aan zien komen....
dit is zijn verhaal.
Vlak voor een aanstormende trein nog even lopend nog wel de
kruising oversteken. Een seconde was de dood dichtbij
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT. -
Trein 1220 staat ronkend
langs het Utrechtse perron.
In de cabine, wachtend op
het vertreksein, machinist
H. Stockhorst, 39 jaar en
al achttien jaar bij N.S.
Voor hem het grote tableau
met meters, nog verder
voor hem de holle bobbel-
neus van de loc. Achter
hem een keurig bordje:
,,De loc is uitgerust met
intermitterende dodemans-
installatie", de zekerheid
die de N.S. heeft inge
bouwd.
„Meester" Stockhorst zal er in
Eindhoven al weer afstappen. Zijn
dienst zit er dan weer op voor van
daag. Het laatste rukje. De trein
schokt, een wissel. Seinen, voorsei-
nen, snelheidsaaniduidingen schie
ten voorbij. Wachtende auto's voor
de overwegen. Een modern treinstel
komt ons tegemoet, als een gele tulp
tegen een groene bosachtergrond.
Meester Stockhorst is een van de
gelukkige machinisten, die nog nooit
een aanrijding heeft gehad.
„Maar dat zijn er niet veel me
neer". Wel bijna-aanrijdingen. „Al
tientallen, ach, hoe gaat dat, voor
al met dat mooie weer zitten ze in
zo'n autootje te praten en ze ho
ren en zien niks en voordat je het
weet zitten ze boven op de loc.
Maar je hebt er ook van die snui
ters bij, die doen het bewust".
De trein schokt over een breed em
placement. Goederenwagons staan
geduldig te wachten tot ze aange
haakt worden, ganzen in een rij.
„Ik weet nog goed, ik kom met
een d-trein bij Maarssen. bij die
onbewaakte. Het is stralend weer.
Ik heb hem op 125 liggen en daar
komt zo inenen...."
15.42. Ahob bij Boxtel. Remmen
aan. De loc reageert als een stier.
Vlak voor de trein zigzagt een brom
fietser tussen de halve bomen door.
Mijn hart slaat even over. Een, twee
seconden was deze man van de dood
af - meester Stockhorsts ogen
blijven rustig in de verte turen. Ui
terlijk is hij kalm maar hij zucht
even voor hij zegt: „Kijk meneer, dat
bedoel ik nou".
„Maar om even op dat Maarssen
terug te komen. Ik heb hem op
125 liggen en dan komt zo inenen
een melkauto de overweg op. Hij
blijft staan. Zet hem nog net op
tijd in zijn achteruit, 't Schoot me
gewoon in de keel. Goed, twee we
ken daarna precies dezelfde trein.
Ik had een leerling bij me. We zijn
weer bij die overweg en precies
hetzelfde. Weer die melkauto. Ik
zat aan de andere kant. Ik spring
(Van een onzer redactrices)
DEN BOSCH Meer dan 1000
jaar (in sommige streken zelfs
tot 2000 jaar) geleden beston
den in Noord-Rusland en Fin
land al saunabaden. De lieden,
die er daar toen zo druk gebruik
van maakten waren werkelijk
geen luxe-poppetjes, die zich het
hoofd braken over hun beauty
en slanke lijn! Het is dan ook
ten onrechte, dat men vandaag
sauna gaat zien als een soort
schoonheidssalon, nu dit „ba
den" ook buiten die soms barre
streken bekend en beoefend
wordt.
Begrijpelijk is het wel. Want
schoonheidsinstituten hebben de
sauna aangegrepen om hun on
derneming een extra-dimensie
te geven: het maakt indruk naast
de cabine voor de gelaatsbehan
deling en de kamer met de mas-
sagebank en de ruimte met roei-,
fiets- en trilapparaten óók een
houten kamertje met oven, an
nex baadbassin te kunnen laten
zien! „Iedere vrouw die leeft op
hedendaagse golflengte is zich
de stroom hete lucht en stoom
wel bewust: de vierde voorwaar
de voor de volmaakte huid - na
slaap, dieet en bewegingsoefe
ning", lezen wij over zo'n insti
tuut. Het is overdreven gezegd
en doet de sauna te kort, of
schoon zeker het weldoende bad
zijn invloed uitstrekt over het
hele lichaam, dus ook over het
„gelaat".
van mijn kruk, grijp de rem, nog
net op tijd. Ik heb er later nog over
gebeld maar nooit meer iets van
gehoord".
Een onbewaakte. Weer klinken de
signaalhorens.
„Je moet signaal geven. En u kunt
er van op aan, dat ik het doe ook.
Voorkomen is beter dan genezen,
zeg ik altijd maar. En als er wat
gebeurt, is het toch het eerste wat
ze vragen of je signaal gegeven
hebt".
In Eindhoven klimt meester P.H.
Nab op de loc. Hij is al een oudge
diende van de N.S. met ere al der
tig jaar in dienst.
„Ja, u kunt gerust zeggen, dat ik
elk kiezelsteentje op de baan ken.
Net als mijn vader, die is er nu
al weer zeven jaar uit, ook machi
nist geweest".
Meester Nab heeft wel ongelukken
meegemaakt.
„Een paar bromfietsers meegeno
men en een keer een aanhangwa
gen over de cabine zien vliegen".
Het klinkt zo koud maar vergoe
lijkend komt er dan achter: „Ik
zou bijna zeggen, het hoort bij het
vak, want ze hebben het al alle
maal meegemaakt".
Vlak voor Maastricht wandelt een
oud vrouwtje, ineengedoken in haar
omslagdoek, zonder op of om te kij
ken voor de trein een onbewaakte
overweg over. Je voelt weer even die
schrik en het dringt dan pas goed
tot je door, dat het grote ongeluk-
kental moeilijk te wijten is aan de
machinisten, maar praktisch geheel
op rekening geschreven moet worden
van de weggebruikers. Onvoorzichtig,
onoplettend en zich niet realiserend
dat het aanstormende monster een
snelheid heeft van 120 tot 130 kilo
meter per uur. Dat wil zeggen, dat
binnen een halve minuut die trein
een kilometer verder is. Die kilome
ter heeft de machinist nodig om stil
te staan als men de remweg van
500 meter telt bij de schrikseconde,
voorafgaand an de reactie. Theore
tisch een mooi sommetje, maar er
is geen machinist in Nederland' j—
ook al staan zijn ogen, na jaren er
varing naar het turen in de verte
die een ongeluk op een kilometer af
stand kan zien aankomen
Onvoorzichtigheid, onoplettendheid.
Twee factoren die een grote rol spe
len. Ik heb de vraag wat de spoor
wegen er zelf van denken, voorge
legd aan de heer A.J. Meinsma, voor
lichter bij de N.S.
„Een duidelijke oorzaak is moei
lijk te noemen, het moet bij ver
onderstellen blijven. Maar ik wil
vooropstellen, dat wij tegenover
drieduizend dodelijke ongelukken
op de weg gunstig afsteken met
onze vijftig tot zestig per jaar. Het
aantal botsingen op overwegen
heeft zeker te maken met de gro
te toeneming van het verkeer, de
achteloosheid, de bravoure van vele
weggebruikers en ook wel het
groeiende aantal zondagsrijders,
minder ervaren rijders dus, dat
zich op de weg bevindt".
183 botsingen tussen treinen en
weggebruikers in 1968; 183 te veel.
Wat doet de N.S. eraan? De heer
Meinsma:
„Alle beveiligingsmaatregelen zijn
genomen en wij streven ernaar het
aantal niet beveiligde overwegen
steeds maar weer terug te bren
gen tot het mimimum, in feite tot
nul. Maar dat is nog een lange weg
want van een heleboel instanties is
hierbij medewerking nodig. Overi
gens alle beveiliging impliceert toch
ook nog een beheerst gedrag van
de weggebruiker, die bij een auto
matische knipperlichtinstallatie en
een ahob aan bepaalde regels ge
bonden is. De oplossing voor iede
re overweg is een vrije kruising.
Een groei van het aantal overwe
gen is er vrijwel niet, zeker niet
van niet-beveiligde".
••••in een handomdraai....
Sauna heeft in de Finse samenle
ving een diepe betekenis, die verder
gaat dan algemene hygiëne. Op de
acht inwoners is er één sauna zodat
ongeveer een of twee families over
een eigen installatie beschikt - naast
talloze publieke sauna's en die van
clubs, verenigingen, flats, enz. Het
zijn eenvoudige houten huisjes, die
verwarmd worden door een speciale
oven, de „kiuas". Giet men water op
de verhitte stenen in deze oven dan
vormt zich een waterdamp, die de
vochtigheid in het badhuis op de
juiste hoogte brengt om goed in te
werken op de huid.
De bader geniet de damphdtte van
de sauna, zittend of liggend op vaste
rustbanken en hij prikkelt de huid
door eT met berfcetakken op te slaan.
Gewoonlijk houdt men zich 15 tot 20
minuten op in een temperatuur vam
90° C. Dan brengt een douche (een
voudiger: overgietdmig met water) of
een duik in het meer verfrissing. In
het land met de duizend meren, zoals
Finland heet, liggen vele sauna's aan
het water. Daarna zoekt men opnieuw
de warme ruimte op ofwel begint met
nawassen. Het doel is de huid te har
den tegen grote temperatuurver
schillen. Het is een sport om steeds
groter hitte te verdragen.
De oudste vorm die bijna uit Fin
land verdwenen is was de rooksau-
na: een kleine hut van boomstammen,
een open vuur, de gloeiende stenen
en water. De gemetselde oven met
schouw is daarvoor in de plaats ge
komen, maar het nieuwste zjjn de
elektrische o vens waarop een speciaal
soort stenen ligt, dat met water
wordt begoten.
Van oudsher is baden een ritueel
dat uitwendig, inwendig en inner
lijk 2-einigen ban betekenen. Aange
zien een van de belangrijke resul
taten tijdens het saunabaden transpi
reren is, heeft men hier zeker ook
met het verhezen van „kwade sap
pen" de inwendige en geestelijke rei
niging in gezien. Er bestaat een oud
Fins gezegde: „Doe in de sauna of
je in de kerk bent". Er wordt dan
ook nooit lawaai bij gemaakt, niet ge
zongen of gefloten en zeker geen
ruwe taal gebruikt. Daarom konden
mannen en vrouwen rustig geza
menlijk baden. (In gezinsverband
wordt dat nóg gedaan, in publieke
baden minder). Daarom ook kon het
voorkomen, dat in de sauna kinderen
ter wereld werden gebracht, zieken
er genezing zochten en men 'er zieke
oude mensen bracht om daar rustig
en warm te sterven.
De assistenten (de badeska's) zijn
altijd vrouwen; zij zepen de baders
in, borstelen ze en begieten de
gloeiende stenen met water. Deze hei
lige ernst van het Finse badwezen
hieeft ervoor gezorgd, dat het geen
moreel verval heeft gekend zoals
het middeleeuwse in zuidelijke lan
den, waar tenslotte de badhuizen te
recht gesloten moeten worden en
normale hygiëne ten onrechte nage
noeg zondig werd gevonden.
De eeuwenoude traditie, die de ba
der vaste regels voorschrijft is on
veranderd. Al naarmate hij in de hut
een hoger gelegen bank beklimt on
dergaat hij een grotere warmte. Het
tussentijds naar buiten lopen koelt
hem enorm af; na een laatste hitte-
bad wentelt hij zich 's winters zelfs
in de sneeuw of springt in het water
waarvoor een bijt in het ijs is gehakt.
De temperatuurverschillen zijn zeer
groot, van zo'n 90-100° C tot 10° C
of lager onder nul. Moderne artsen
vragen zich wel af of dit alles wer
kelijk zó gezond is en niiet een te
grote belasting voor het hart. Maar
aan de opfrissing van geest en de
psychologische waarde twijfelen zij
niet.
Steeds meer komt de sauna in onze
belangstelling, niet om elkaar in ho
ge temperatuur te overtroeven, niet
uit overwegingen van alleen maar
schoonheid verzorgen, maar veel
meer als mogelijkheid tot algeheel
relaxen. Daarom zien wij in ons land
ook steeds meer sauna-inrichtingen
en wordt zelfs de privé-sauna aan
huis gemakkelijk gemaakt. Er zijn
espehouten sauna-bouwpakketten
(ca. f 2500,in de handel die, op
gezet 2 x 2 m groot zijn en plaats
bieden voor 5 personen. De kaïmer
waar een sauna opgebouwd wordt,
vraagt behalve aansluiting van elek
triciteit voor oven en verlichting,
geen speciale voorzieningen, ofschoon
een stenen vloer wel ideaal is en
douche of bad liefst in de onmiddel
lijke nabijheid moet zijn. De tempe
ratuur gaat tot 100° C, dank zij de
oven met peridotit-stenen om te over
gieten, (De ogen draagt het KEMA-
keur, de sauna de letters FS, het
geen wil zeggen dat het Finse sauna
genootschap zijn zijn goedkeuring
heeft gegeven).
Het laatste nieuws is de opvouw
bare sauna. Nóg gemakkelijker omdat
hij buiten werking met één handbe
weging opgeklapt kaïn worden en dan
nog maar 25 cm diep is dus eenvou
dig tegen een muur kaïn staan. Waar
zullen we hem uitklappen? Overal in
huis, desnoods in de gang want uit
geklapt meet hij; 1,85 m hoog, 2 m
breed en 1,40 m diiep (ruimte voor
4 personen). Ook hier is de nabijheid
van douche of badkamer wel ge
wenst. Eenmaal opgezet plaatst u de
lichtgewicht oven (die natuurlijk niet
opvouwbaar is) erin. Daibk zij de
dubbele wanden is er weinig warm
teverlies.
Onze huis-sauna's hebben over het
algemeen geen terrein in de buurt
waar men even (naakt, bezweet en
wel) ongestraft naar buiten kan lo
pen, noch een meer om in te duiken.
Daarom is de procedure gewoonlijk
aldus:
Begin met een hete douche en
droog af. Ga het zweetkamertje in,
dat een temperatuur ban b.v. 80'
heeft en ontspan bewust gedurende
8 a 10 minuten. Nu terug naar de
douche maar neem een koude. Af
drogen en 10 minuten rusten op bed.
Intussen kan de saunatemperatuur
opgevoerd zijn als men er opnieuw
naar binnen gaat, ditmaal voor 12
minuten. Daarna opnieuw de koude
douche en de rust op het bed. Som
migen zullen dit genoeg vinden, an
deren gaan er nog een derde keer in,
nu gedurende 15 minuten. De koude
douche en een nadamp-rustperiode
van 20 minuten sluiten het geheel af.
Het resultaat? Een herboren mens,
(Voor f 1480,af fabriek v.d. Bergh
N.V„ Kerk-Avezaath bij Tiel).
Ontwerpers voor kinderkleren kunnen nóg zo hard roepen dat zij de jongste garde héél andere modellen geven
dan de ouderen dragen, in praktijk is het verschil niet zo groot. Hoe kan het ook waar zo veei ontwerpers voor
volwassenen kinderlijke kleren creëren! De mogelijkheden om van mini naar maxi over te schakelen, bestaat nu
ook in lagere regionen: korte rokken - lange jasjes, korte broeken - lange broeken zijn alle even leuk en even
praktisch om in naar school te gaan.
De jongeman, die ijverig in de boeken kijkt, heeft een rode tergal blouson met capuchon. Daarbij een jersey-broek
in bermuda model: smaller en langer dan de jongensbroekjes tot voor kort waren. De plooi is in de marineblauws
jersey gestikt; een elastische ceintuur houdt de zaak stevig op zijn plaats.
De imitatie-leren meisjesjas van maxilengte is al heel geschikt voor herfststormen en zou ook jongemannen niel
misstaan. De gordel, schouderriem en epauletten maken het model buitengewoon stoer terwijl de zakken immenJ
genoemd mogen worden.
Het jonigensjack met borgvoering is eveneensjvan imitatieleer en wordt hier gedragen over een velours lange broek.
Deze charmante jeugdkleding is van Society Shop, Amsterdam.
'e opvouwbare sauna
klaar voor gebruik.
