Chinese communes naar grotere zelfstandigheid EXCURSIE NAAR DE "ALTIJD-GROENE-COMMUNE MILJOENEN JONGELUI TREKKEN NAAR HET PLATTELAND door Colin McCullough Copyright De Stem The Globe and Mail, Toronto Enorme trek Operatiekist Verzekering Verlies Privé-lapjes Engels Vaste hand DE STEM Peking Een van de interessante ontwikkelingen, die onder invloed van de cultu rele revolutie hebben plaatsgevonden, zijn de pogingen om van de communes zelfstan dige en onafhankelijke eenheden te maken, die hun eigen kapitaal leveren en zelf voorzien in hun medische, industriële en onderwijsbehoeften. Sinds de recente botsingen aan de Russisch-Chinese grens, eerder dit jaar, gaan die po gingen gepaard met toenemende openbare verklaringen, die oproepen „voorbereid te zijn op oorlog." Jonge arbeiders verspreiden de tarwe over het veld om te laten drogen. Deze foto is genomen op het terrein van „de altijd groene commune" in de omgeving van Peking. Maar hoewel er duidelijk vooruit gang is geboekt in het streven om de communes in tijd van oorlog zelf standig te laten functioneren, in het bijzonder als de grote steden luchtaanvallen krijgen te verduren en van daaruit geen richtlijnen ge geven kunnen worden en geen be voorrading van de plattelandsgebie den meer plaats kan hebben schijnen de huidige veranderingen veeleer een gedeeltelijke terugkeer tot het oorspronkelijke commune principe in te houden. In 1958, toen de coöperaties ver vangen werden door de communes, de eerste stap op weg naar de agrarische collectivering in China werd voorspeld dat zij in de toe komst misschien self-supporting zou den kunnen zijn op gebied van on derwijs, gezondheidszorg, militaire scholing, maatschappelijk werk, in dustrie en bestuur. Dit vormde een onderdeel van de „grote sprong voorwaarts", die nauwelijks was be gonnen, toen China geraakte in wat nu „tijdelijke economische moeilijk heden" genoemd wordt. Op de honderden miljoenen Chine se boeren moet dat een bijzonder ontmoedigend effect hebben gehad. Drie jaar achter elkaar, in 1959, 1960 en 1961 hadden de boeren te kampen met overstromingen, droogteperio des en insectenplagen en ondertus sen moesten ook nog de massale re organisatiemaatregelen en radicale hervormingen, die de oprichting van de communes met zich meebrachten worden gerealiseerd. Na verloop van tijd moest men verschillende doel stellingen van de commune-bewe ging wel laten vallen. Chinese func tionarissen zeggen nu dat dat de schuld is van Lioe Tsjao Tsji en zijn „agenten", die de natuurram pen als excuus aangrepen om het communestelsel te verwerpen. ii In elk geval, door de culturele re volutie werden Lioe Tsjao Tsji en zij die de „bourgeois-kapitalistische weg insloegen" uit hun macht ont zet, waardoor de deur geopend werd naar de ontwikkeling van het com munesysteem zoals Mao Tse Toeng dat aanvankelijk voor ogen had. Op de eerste plaats heeft er een enorme trek van jonge mensen naar het platteland plaatsgevonden. Dat is op zichzelf niet nieuw; al sinds jaren worden er vrijwel onafgebro ken campagnes gevoerd om jonge lui aan te moedigen zich in de afge legen streken van China te vestigen. Maar de huidige trek naar het plat teland die meer dan een jaar gele den begon, is zo groot, dat hij zijns gelijke in de Chinese geschiedenis niet kent. Er zijn nooit totaalcijfers gepubliceerd maar te oordelen naar links en rechts opgevangen berich ten uit de dichtbevolkte provincie Szechwan zijn bijv. minstens 250.000 middelbare scholieren en studenten naar het platteland getrokken om daar te blijven lijkt het waar schijnlijk dat meer dan 10 miljoen jongelui de Chinese steden hebben verlaten. Dat zou in heel wat landen een enorm aantal zijn; in Canada zou het bijv. de halve bevolking om vatten. Maar in China betekent het minder dan 1,5 pet. van de totale bevolking. Daarbij is het een ver strooide macht, dun verspreid over het ontzaglijk grote China. Niette min heeft de campagne om een stroom van jonge mensen naar de communes te halen drie gevolgen gehad: 1. het heeft ruimte geschapen in de overbevolkte steden en de kans op werkloosheid in de industrie kleiner gemaakt: 2. het veel te grote aantal kandi daten voor de middelbare scholen en universiteiten is er door gere duceerd (waarvan er overigens sommige gesloten zijn en nog be zig zijn het leerplan te reorganise ren) 3. de communes, en vooral die in de afgelegen streken, zijn erdoor voorzien van een aantal jonge mensen met een betrekkelijk goe de opleiding. Veel van deze jongelui zouden mis schien leider van de commune kun nen worden of minstens technische of bestuursfuncties bekleden, zoals het voeren van de boekhouding. An deren zijn ongetwijfeld uitstekend ge schikt bij de vernieuwingen, die nu op onderwijskundig en medisch ge bied in de communes op gang zijn gebracht. Het onderwijsprogramma vraagt om vele aanpassingen in het leer plan; zo moet bijvoorbeeld het on derwijs op politiek terrein de klem toon krijgen en moeten er cursussen worden georganiseerd, die zijn afge stemd op de specifieke eigenschap pen van het gebied waarin de school is gelegen. Andere wijzigingen hou den een aanpassing in van de school tijden aan de seizoenen in de land bouw en het bouwen van scholen in de nabijheid van de bevolkingscen tra in een commune. Al deze wijzi gingen zullen moeten worden inge voerd naast de allerbelangrijkste verandering: het verleggen van de verantwoordelijkheid voor de scho len van de staat naar de communes op bestuurlijk, onderwijskundig en financieel gebied. De hervormingen hebben aangetoond, dat er leemten bestonden in de faciliteiten die gebo den konden worden. Chinese kranteartikelen maakten melding van gevallen waarin opge schoten kinderen nauwelijks konden lezen en schrijven en van boeren, die geen medische behandeling kon den betalen. Het medische systeem, dat men van plan is in de commu nes in te voeren, is gericht op het verlenen van minstens de elementai re medische hulp voor alle leden. Om dit doel te bereiken worden er tegelijkertijd een aantal stappen on dernomen. Fabrieken van farmaceutische produkten en medische instrumenten stellen nieuwe produktieschema's op om aan de behoefte van de platte landsgebieden tegemoet te komen. Een farmaceutische fabriek in de provincie Maoning maakte melding van het feit, dat de produktie van medicijnen, die gewoonlijk voor het platteland nodig zijn, in de eerste vijf maanden van dit jaar al 5,6 pet. hoger lag dan in welk voorgaand jaar ook. Een fabriek in Shanghai meldde, dat mijn bij wijze van proef 60 ver schillende typen van medische in strumenten had geproduceerd, waar onder ook een draagbaar röntgenap- paraat en draagbare anaesthesie-ap- paratuur, ontworpen voor de com munes. En een andere fabriek in Shantoeng beroept er zich op een „EHBO-operatiekist" te hebben ver vaardigd die acupunctuurnaalden, injectienaalden en instrumenten voor eenvoudige oogoperaties en an dere chirurgische ingrepen bevat. De „EHBO-operatiekist" is speciaal bedoeld voor de „blote-voeten-dok- ters", zoals een lid van de commune dat een medische opleiding van on geveer een jaar heeft gevolgd, wordt genoemd. Die vooropleiding stelt hem in staat de meest voorkomen de ziekten te behandelen, gebroken benen te zetten en zo stelt men het sommige eenvoudige opera ties te verrichten. De „blote-voeten-dokters" hebben een eigen plaats binnen het commu nesysteem, dat uit drie onderdelen is opgebouwd: commune, produktie- brigades en produktieteams. Een produktiebrigade heeft veelal een of meer „blote-voeten-dokters" afhankelijk van de grootte van de brigade die verondersteld worden zowel boerenwerk te doen als pa tiënten te behandelen. Een produktie- team heeft op z'n minst een gezond- heidszorger, die dikwijls door de „blote-voeten-dokter" is opgeleid. De „blote-voeten-dokters" krijgen hun opleiding op een medisch oplei dingsinstituut in de stad ofwel in het communehospitaal de hoogst ont wikkelde vorm van medische zorg binnen de commune. Hoeveel „blo te-voeten-dokters" er in het afgelo pen jaar precies zijn afgeleverd, is niet bekend, maar een bericht van persbureau Nieuw China meldde, dat de communes in Shanghai nu be schikken over een aantal van 6.000. Ook zijn een groot aantal gezond- heidszorgers van de steden naar de communes getrokken. Een recent bericht uit Heiloeng- kiang noemde een getal van meer dan 4.600 gezondheidszorgers van de provincie, die zich op het platteland hadden gevestigd uit de stad Har bin alleen al 1.000. Ook zouden in de afgelopen drie jaar meer dan 4.500 afgestudeerden en 2.000 studenten, die zdoh bezighouden met de toepas sing van de traditionele Chinese ge neeskunde, verkozen hebben in de landelijke streken van de provincie te gaan leven. Het probleem van de betaling van deze nieuwe en betere medische dienstverlening moet worden opge lost door de instelling van een ver zekeringssysteem in elke commune. Men stelt zich voor dat ieder lid van de commune ongeveer f. 1,75 per jaar betaalt en daarvoor gratis be handeld wordt door hetzij de gezond- heidszorger, de „blote-voeten-dok ter" of de arts van het commune hospitaal. De medische dienst van de commune betaalt de kosten voor patiënten, die voor verdere behande ling overgebracht moeten worden naar streek, of stadsziekenhuizen. De hervormingen op het gebied van onderwijskundige en medische zorg vormen slechts een onderdeel van het plan om van de Chinese communes zelfstandig functioneren de en „op zichzelf vertrouwende" eenheden te maken. Met de bouw van kleine stikstof- kunstmestfabriekjes zijn ook snelle vorderingen gemaakt. Blijkbaar wil iedere provincie in elk district er op z'n minst een hebben. De provincie Kiangsoe heeft sinds het begin van de culturele revolutie 20 fabriekjes gebouwd en de totale produktiecapa- citeit van al die kunstmestfabriekjes is vier maal zo groot als drie jaar geleden. Er valt ook een stroming waar te nemen om de landbouwmachinesta tions, die vroeger door de staat werden gedreven, onder het beheer van de communes te brengen. Te vens zouden de communes dan voor de aankoop van tractoren en andere landbouwwerktuigen en gereedschap uit eigen fondsen moeten putten. Maar terwijl de financiële last van het onderhoud en de levering van machines nu op de communes gaat drukken, heeft men eveneens een campagne op touw gezet om de ma chinefabrieken ertoe te brengen hoofdzakelijk landbouwmachines te gaan produceren. Dat zou, naar men mag aannemen, de prijzen van de noodzakelijke landbouwwerktuigen doen zakken. Deze fabrieken hebben hun arbei ders ook op twee manieren opgeleid om de communes te helpen. Aan grote reparaties wordt nu hoge pri oriteit gegeven, terwijl kleinere ra- paraties door mobiele groepen, die van commune naar commune reizen worden uitgevoerd. Ter plaatse voe ren ze niet alleen reparaties uit maar ze leren ook aan boeren, die daarvoor zijn uitgekozen, hoe ze zelf de machines kunnen herstellen. Me chanisatie van de landbouw is voor China de sleutel naar toekomstige welvaart. Maar wanneer de mecha nisatie met succes is doorgevoerd, betekent dat dat er eventueel min der mensen nodig zijn om grotere gebieden te bebouwen. De Chinese bevolkingsgroei bedraagt echter minstens 14 miljoen mensen per jaar; zo ongeveer de bevolkingen van Finland, Noorwegen en Dene marken bij elkaar. En naar schat ting woont omstreeks 80 pet. van het Chinese volk op het platteland. Misschien dat de oplossing van dit probleem gedeeltelijk gevonden kan worden in Mao Tse Toengs instruc tie, dat de communes, als de om standigheden het toelaten collectief een paar kleine fabrieken zouden moeten, drijven. Zo worden de com munes nu aangespoord hun eigen fabrieken te bouwen en te exploite ren, maar wel voorzichtig te werk te gaan. Een district in de provincie Kwangsi wordt als voorbeeld ge steld. In de enige stad en 21 commu nes, die het district rijk is, bevin den zich 87 fabriekjes, mijnen en wa terkrachtstations. Maar bijna al de ze fabriekjes produceren goederen, die de communes nodig hebben. Zelfs betrekkelijk goed functione rende communes, zoals bijvoorbeeld de „Altijd Groene Commune", ma ken slechts zeer langzame vorderin gen als het project niet geïntegreerd is in de totale agrarische opzet van de commune; de communeleiders daar praten nu over het openen van een staalfabriek, maar dan als on derdeel van een vijfjarenplan. Voor het ogenblik ligt de nadruk op tegemoetkoming aan de behoef ten van de landbouw. Een lid van een produktiebrigade in de provincie Honan zou gezegd hebben: „We heb ben besloten om deze fabrieken ten behoeve van de landbouw door te la ten werken, zelfs al werken we een tijd met verlies. Anders zouden we het niet doen, zelfs al maakten we grote winsten". Dat schijnt weer een andere ma nier te zijn om duidelijk te maken, dat de communes bereid moeten zijn hun fabrieken tijdelijk met verlies te laten draaien, mits de fabriek bij draagt aan het „zelfvertrouwen" van de commune door hogere oogst opbrengsten. Ongetwijfeld zullen de communes de uitdaging aannemen, hoewel hierbij aangetekend moet worden, dat de Chinese leiders blijk baar de sterk uiteenlopende plaatse lijke omstandigheden in hun overwe gingen hebben betrokken. Persbe richten wijzen er op, dat de commu nes de hervormingen niet in één klap kunnen doorvoeren maar in verschillend tempo. Ook bestaat er weinig twijfel over, dat de commu nes leiding zullen krijgen van een of ander centraal toezichthoudend or gaan op districts- en provinciaal ni veau. Maar zelfs met hulp van bui tenaf is het duidelijk, dat er veel ge- eist zal worden van de leiders van elke commune. Zij zullen ervaring moeten opdoen in het opstellen van uitgekiende plannen en een goed oordeel moeten kunnen vellen bij het kiezen van de te vestigen industrieën en het bepalen van de tijd dat een fabriek, die met verlies werkt, door kan blijven draaien, in het bijzonder als de commune tengevolge van an dere hervormingen veel van de uit gaven voor eigen rekening moet gaan nemen. 55 PEKING Voor het eerst sinds twee jaar heeft het Chinese ministerie van Buitenlandse Za ken onlangs een excursie naar een commune georganiseerd voor de b 'litenmmise correspondenten in Peking. De betrokken journa listen kwamen uit Noord-Viet- nam, Japan, Frankrijk, West- Duitsland, Joegoslavië, Roeme nië en Canada. De Russische, Poolse en Oostduitse correspon denten waren niet uitgenodigd. De commune, die voor een bezoek was uitgekozen, ligt in het heuvelge- bied nabij Peking en telt een bevol- king van ongeveer 40.000 mensen. Tijdens dit bezoek en vooral tijdens een twee uur durende persconferen tie die de voorzitter van het revolu tionaire comité van deze commune gaf, is ons duidelijk geworden dat de culturele revolutie ook hier zijn werk heeft gedaan. Dit betekent onder meer, dat men het stichten van ge meenschappelijke communebedrij- ven aanmoedigt en het in bezit heb ben van privé lapjes grond tegen gaat De „altijd-groene commune", zo genoemd omdat hij dankzij een groot aantal broeikassen het gehele jaar „groen" is, beslaat ongeveer 2600 ha. De commune voorziet Peking het gehele jaar door van groenten. Omdat de commune dicht bij de po litiek zo gevoelige hoofdstad ligt en opmerkelijk welvarend is, kan men hem evenwel niet als het prototype van een Chinese commune beschou wen. Waarschijnlijk zijn echter wel alle communes in China momenteel bezig met het doorvoeren van dezelf de veranderingen als de commune die wij bezochten. De „altijd-groene commune" schijnt een regeling te hebben ge troffen met betrekking tot de privé lapjes grond, waarop de boeren elk afzonderlijk verbouwden wat zij voor eigen gebruik nodig hadden. Voor zitter Mah van het revolutionaire comité der commune vertelde, dat er nog wel eigen gronden zijn maar dat de opbrengsten onder alle leden van de commune worden verdeeld. Er volgde geen verder uitleg maar deze mededeling zou kunnen beteke nen, dat produktiegroepen, de so ciaal laagste groeperingen in een commune, die eigen stukjes grond bij elkaar hebben getrokken en dat de leden de grond samen bewerken en de opbrengsten delen. Daarnaast heeft een nieuw belo- nings-systeem, gebaseerd op de toe kenning van punten voor het ver richte werk, zijn intrede gedaan. De communeleden maken onderling uit hoeveel punten aan ieder worden toegekend. In de „altijd groene com mune" worden de punten toegekend op basis van iemands politiek bewust zijn, collegialiteit en arbeidsprestatie De punten worden kennelijk aan het eind van het jaar opgeteld, waarna ieder zijn saldo contant uitbetaald krijgt. Het gemiddelde jaarinkomen per man bedraagt ongeveer 400 yuan, ofwel f. 612,50. Mah vertelde, dat ongeveer de helft van de gezinnen in de commune een bankrekening heeft. Zestig pet heeft, volgens Mah, een radio en tachtig pet. een fiets. Sommige fami lies hebbei. er zelfs meer dan een. De commune heeft verder, voorzover viel waar te nemen., de medische en onderwijsvoorzieningen in eigen hand genmen eveneens een vernieu wing die uit de culturele revolutie is voortgekomen. Er is een centraal ziekenhuis en acht van de twaalf productiebriga des (elke produktiebrigade bundelt een bepaald aantal productiegroe pen) hebben eigen klinieken. Ook heeft elke brigade een eigen kraam- centrum. Men schat het gemiddelde aantal kinderen per gezin op vijf. Vrouwen die in verwachting zijn krijgen, als ze zich goed voelen, 47 dagen ziekte verlof voor de bevalling. Het onderwijs draagt een sterk po litiek karakter en de studie van de werken van Mao Tse Toeng maakt onveranderlijk deel uit van het ge hele leerplan. Dit houdt bijvoor beeld in dat de sommen, die de kin deren opgegeven krijgen, uitgaan van cijfers van de tarweoogst, bij het bin nenhalen waarvan een aantal kinde ren uit de klas zelf heeft meegehol pen. Interessant is ook, dat er sinds de culturele revolutie vanaf de derde klas van de lagere school Engels wordt gegeven. Een onderwijzer legde uit dat dit gedaan werd om de leerlingen in staat te stellen met bui tenlandse vrienden om te gaan. De 27 lagere scholen van de com mune tellen in totaal 15.000 leerling en en op de zes middelbare scholen zitten samen 6.000 leerlingen. De „al tijd groene commune" heeft de re volutionaire lijn, die Mao tijdens de culturele revolutie had uitgestippeld, op de voet gevolgd. Reeds in febru- arie van het vorig jaar werd het re volutionaire comité van de commune opgericht en inmiddels heeft ook ie dere produktiebrigade zijn eigen re volutionaire comité. Voorzitter Mah, uiteraard zelf lid van de communistische partij, ver telde dat de partij in deze commune momenteel 'n periode van sterke op leving doormaakt. In de verschillende comité's is ook steeds de militie van de commune vertegenwoordigd. Sol daten van het over heel China gele gerde volksbevrijdingsleger zijn er zo heet het officieel niet in op genomen, hoewel we op verschillen de plaatsen in de commune deze sol daten tegenkwamen. De militie, (het commune leger tje) die 3.000 leden telt, heeft spe ciaal tot taak de commune te be schermen „tegen de vernielende krachten van de vijanden van het volk". Ten tijde van ons bezoek be stond, volgens Mah, de voornaamste taak van de militie uit het bescher men van de tarweoogst en van de „vruchten die de culturele revo lutie heeft afgeworpen." Ook Mao's instructies voor de par- tijikadergroepen worden stipt uitge voerd. Alle kaderleden werken een halve dag op kantoor en een halve dag op het land om het contact met het volk niet te verliezen. Op de dag dat wij de commune bezochten waren bijna alle 15.000 arbeidskrachten van de commune in gezet bij de tarweoogst. Het over grote deel van deze tarwe is bestemd voor consumptie van de commune leden zelf. In 1967 bracht deze commune 119.000 ton groente op, deels van de koude grond, deels uit de meer dan 1.000 broeikassen. In datzelfde jaar produceerde de commune 7 miljoen pond fruit. Al met al hebben wij door deze excursie de indruk gekregen, dat de veelbesproken commune-hervor mingen, die de culturele revolutie in het vooruitzicht had gesteld, inder daad successievelijk maar met vas te hand worden doorgevoerd.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 19