Chinese communes
naar grotere
zelfstandigheid
EXCURSIE NAAR DE "ALTIJD-GROENE-COMMUNE
MILJOENEN JONGELUI TREKKEN
NAAR HET PLATTELAND
door
Colin
McCullough
Copyright De Stem
The Globe and Mail,
Toronto
Enorme trek
Operatiekist
Verzekering
Verlies
Privé-lapjes
Engels
Vaste hand
DE STEM
Peking Een van de interessante ontwikkelingen, die onder invloed van de cultu
rele revolutie hebben plaatsgevonden, zijn de pogingen om van de communes zelfstan
dige en onafhankelijke eenheden te maken, die hun eigen kapitaal leveren en zelf
voorzien in hun medische, industriële en onderwijsbehoeften.
Sinds de recente botsingen aan de Russisch-Chinese grens, eerder dit jaar, gaan die po
gingen gepaard met toenemende openbare verklaringen, die oproepen „voorbereid te
zijn op oorlog."
Jonge arbeiders verspreiden de tarwe over het veld om te laten drogen. Deze foto is genomen op het terrein van „de altijd groene
commune" in de omgeving van Peking.
Maar hoewel er duidelijk vooruit
gang is geboekt in het streven om
de communes in tijd van oorlog zelf
standig te laten functioneren, in
het bijzonder als de grote steden
luchtaanvallen krijgen te verduren
en van daaruit geen richtlijnen ge
geven kunnen worden en geen be
voorrading van de plattelandsgebie
den meer plaats kan hebben
schijnen de huidige veranderingen
veeleer een gedeeltelijke terugkeer
tot het oorspronkelijke commune
principe in te houden.
In 1958, toen de coöperaties ver
vangen werden door de communes,
de eerste stap op weg naar de
agrarische collectivering in China
werd voorspeld dat zij in de toe
komst misschien self-supporting zou
den kunnen zijn op gebied van on
derwijs, gezondheidszorg, militaire
scholing, maatschappelijk werk, in
dustrie en bestuur. Dit vormde een
onderdeel van de „grote sprong
voorwaarts", die nauwelijks was be
gonnen, toen China geraakte in wat
nu „tijdelijke economische moeilijk
heden" genoemd wordt.
Op de honderden miljoenen Chine
se boeren moet dat een bijzonder
ontmoedigend effect hebben gehad.
Drie jaar achter elkaar, in 1959, 1960
en 1961 hadden de boeren te kampen
met overstromingen, droogteperio
des en insectenplagen en ondertus
sen moesten ook nog de massale re
organisatiemaatregelen en radicale
hervormingen, die de oprichting van
de communes met zich meebrachten
worden gerealiseerd. Na verloop van
tijd moest men verschillende doel
stellingen van de commune-bewe
ging wel laten vallen. Chinese func
tionarissen zeggen nu dat dat de
schuld is van Lioe Tsjao Tsji en
zijn „agenten", die de natuurram
pen als excuus aangrepen om het
communestelsel te verwerpen.
ii
In elk geval, door de culturele re
volutie werden Lioe Tsjao Tsji en
zij die de „bourgeois-kapitalistische
weg insloegen" uit hun macht ont
zet, waardoor de deur geopend werd
naar de ontwikkeling van het com
munesysteem zoals Mao Tse Toeng
dat aanvankelijk voor ogen had.
Op de eerste plaats heeft er een
enorme trek van jonge mensen naar
het platteland plaatsgevonden. Dat
is op zichzelf niet nieuw; al sinds
jaren worden er vrijwel onafgebro
ken campagnes gevoerd om jonge
lui aan te moedigen zich in de afge
legen streken van China te vestigen.
Maar de huidige trek naar het plat
teland die meer dan een jaar gele
den begon, is zo groot, dat hij zijns
gelijke in de Chinese geschiedenis
niet kent. Er zijn nooit totaalcijfers
gepubliceerd maar te oordelen naar
links en rechts opgevangen berich
ten uit de dichtbevolkte provincie
Szechwan zijn bijv. minstens 250.000
middelbare scholieren en studenten
naar het platteland getrokken om
daar te blijven lijkt het waar
schijnlijk dat meer dan 10 miljoen
jongelui de Chinese steden hebben
verlaten. Dat zou in heel wat landen
een enorm aantal zijn; in Canada
zou het bijv. de halve bevolking om
vatten. Maar in China betekent het
minder dan 1,5 pet. van de totale
bevolking. Daarbij is het een ver
strooide macht, dun verspreid over
het ontzaglijk grote China. Niette
min heeft de campagne om een
stroom van jonge mensen naar de
communes te halen drie gevolgen
gehad:
1. het heeft ruimte geschapen in
de overbevolkte steden en de kans
op werkloosheid in de industrie
kleiner gemaakt:
2. het veel te grote aantal kandi
daten voor de middelbare scholen
en universiteiten is er door gere
duceerd (waarvan er overigens
sommige gesloten zijn en nog be
zig zijn het leerplan te reorganise
ren)
3. de communes, en vooral die in
de afgelegen streken, zijn erdoor
voorzien van een aantal jonge
mensen met een betrekkelijk goe
de opleiding.
Veel van deze jongelui zouden mis
schien leider van de commune kun
nen worden of minstens technische
of bestuursfuncties bekleden, zoals
het voeren van de boekhouding. An
deren zijn ongetwijfeld uitstekend ge
schikt bij de vernieuwingen, die nu
op onderwijskundig en medisch ge
bied in de communes op gang zijn
gebracht.
Het onderwijsprogramma vraagt
om vele aanpassingen in het leer
plan; zo moet bijvoorbeeld het on
derwijs op politiek terrein de klem
toon krijgen en moeten er cursussen
worden georganiseerd, die zijn afge
stemd op de specifieke eigenschap
pen van het gebied waarin de school
is gelegen. Andere wijzigingen hou
den een aanpassing in van de school
tijden aan de seizoenen in de land
bouw en het bouwen van scholen in
de nabijheid van de bevolkingscen
tra in een commune. Al deze wijzi
gingen zullen moeten worden inge
voerd naast de allerbelangrijkste
verandering: het verleggen van de
verantwoordelijkheid voor de scho
len van de staat naar de communes
op bestuurlijk, onderwijskundig en
financieel gebied. De hervormingen
hebben aangetoond, dat er leemten
bestonden in de faciliteiten die gebo
den konden worden.
Chinese kranteartikelen maakten
melding van gevallen waarin opge
schoten kinderen nauwelijks konden
lezen en schrijven en van boeren,
die geen medische behandeling kon
den betalen. Het medische systeem,
dat men van plan is in de commu
nes in te voeren, is gericht op het
verlenen van minstens de elementai
re medische hulp voor alle leden.
Om dit doel te bereiken worden er
tegelijkertijd een aantal stappen on
dernomen.
Fabrieken van farmaceutische
produkten en medische instrumenten
stellen nieuwe produktieschema's op
om aan de behoefte van de platte
landsgebieden tegemoet te komen.
Een farmaceutische fabriek in de
provincie Maoning maakte melding
van het feit, dat de produktie van
medicijnen, die gewoonlijk voor het
platteland nodig zijn, in de eerste
vijf maanden van dit jaar al 5,6 pet.
hoger lag dan in welk voorgaand
jaar ook.
Een fabriek in Shanghai meldde,
dat mijn bij wijze van proef 60 ver
schillende typen van medische in
strumenten had geproduceerd, waar
onder ook een draagbaar röntgenap-
paraat en draagbare anaesthesie-ap-
paratuur, ontworpen voor de com
munes. En een andere fabriek in
Shantoeng beroept er zich op een
„EHBO-operatiekist" te hebben ver
vaardigd die acupunctuurnaalden,
injectienaalden en instrumenten
voor eenvoudige oogoperaties en an
dere chirurgische ingrepen bevat.
De „EHBO-operatiekist" is speciaal
bedoeld voor de „blote-voeten-dok-
ters", zoals een lid van de commune
dat een medische opleiding van on
geveer een jaar heeft gevolgd, wordt
genoemd. Die vooropleiding stelt
hem in staat de meest voorkomen
de ziekten te behandelen, gebroken
benen te zetten en zo stelt men
het sommige eenvoudige opera
ties te verrichten.
De „blote-voeten-dokters" hebben
een eigen plaats binnen het commu
nesysteem, dat uit drie onderdelen
is opgebouwd: commune, produktie-
brigades en produktieteams.
Een produktiebrigade heeft veelal
een of meer „blote-voeten-dokters"
afhankelijk van de grootte van de
brigade die verondersteld worden
zowel boerenwerk te doen als pa
tiënten te behandelen. Een produktie-
team heeft op z'n minst een gezond-
heidszorger, die dikwijls door de
„blote-voeten-dokter" is opgeleid.
De „blote-voeten-dokters" krijgen
hun opleiding op een medisch oplei
dingsinstituut in de stad ofwel in het
communehospitaal de hoogst ont
wikkelde vorm van medische zorg
binnen de commune. Hoeveel „blo
te-voeten-dokters" er in het afgelo
pen jaar precies zijn afgeleverd, is
niet bekend, maar een bericht van
persbureau Nieuw China meldde,
dat de communes in Shanghai nu be
schikken over een aantal van 6.000.
Ook zijn een groot aantal gezond-
heidszorgers van de steden naar de
communes getrokken.
Een recent bericht uit Heiloeng-
kiang noemde een getal van meer
dan 4.600 gezondheidszorgers van de
provincie, die zich op het platteland
hadden gevestigd uit de stad Har
bin alleen al 1.000. Ook zouden in de
afgelopen drie jaar meer dan 4.500
afgestudeerden en 2.000 studenten,
die zdoh bezighouden met de toepas
sing van de traditionele Chinese ge
neeskunde, verkozen hebben in de
landelijke streken van de provincie
te gaan leven.
Het probleem van de betaling van
deze nieuwe en betere medische
dienstverlening moet worden opge
lost door de instelling van een ver
zekeringssysteem in elke commune.
Men stelt zich voor dat ieder lid van
de commune ongeveer f. 1,75 per
jaar betaalt en daarvoor gratis be
handeld wordt door hetzij de gezond-
heidszorger, de „blote-voeten-dok
ter" of de arts van het commune
hospitaal. De medische dienst van
de commune betaalt de kosten voor
patiënten, die voor verdere behande
ling overgebracht moeten worden
naar streek, of stadsziekenhuizen.
De hervormingen op het gebied
van onderwijskundige en medische
zorg vormen slechts een onderdeel
van het plan om van de Chinese
communes zelfstandig functioneren
de en „op zichzelf vertrouwende"
eenheden te maken.
Met de bouw van kleine stikstof-
kunstmestfabriekjes zijn ook snelle
vorderingen gemaakt. Blijkbaar wil
iedere provincie in elk district er op
z'n minst een hebben. De provincie
Kiangsoe heeft sinds het begin van
de culturele revolutie 20 fabriekjes
gebouwd en de totale produktiecapa-
citeit van al die kunstmestfabriekjes
is vier maal zo groot als drie jaar
geleden.
Er valt ook een stroming waar te
nemen om de landbouwmachinesta
tions, die vroeger door de staat
werden gedreven, onder het beheer
van de communes te brengen. Te
vens zouden de communes dan voor
de aankoop van tractoren en andere
landbouwwerktuigen en gereedschap
uit eigen fondsen moeten putten.
Maar terwijl de financiële last van
het onderhoud en de levering van
machines nu op de communes gaat
drukken, heeft men eveneens een
campagne op touw gezet om de ma
chinefabrieken ertoe te brengen
hoofdzakelijk landbouwmachines te
gaan produceren. Dat zou, naar men
mag aannemen, de prijzen van de
noodzakelijke landbouwwerktuigen
doen zakken.
Deze fabrieken hebben hun arbei
ders ook op twee manieren opgeleid
om de communes te helpen. Aan
grote reparaties wordt nu hoge pri
oriteit gegeven, terwijl kleinere ra-
paraties door mobiele groepen, die
van commune naar commune reizen
worden uitgevoerd. Ter plaatse voe
ren ze niet alleen reparaties uit
maar ze leren ook aan boeren, die
daarvoor zijn uitgekozen, hoe ze zelf
de machines kunnen herstellen. Me
chanisatie van de landbouw is voor
China de sleutel naar toekomstige
welvaart. Maar wanneer de mecha
nisatie met succes is doorgevoerd,
betekent dat dat er eventueel min
der mensen nodig zijn om grotere
gebieden te bebouwen. De Chinese
bevolkingsgroei bedraagt echter
minstens 14 miljoen mensen per
jaar; zo ongeveer de bevolkingen
van Finland, Noorwegen en Dene
marken bij elkaar. En naar schat
ting woont omstreeks 80 pet. van het
Chinese volk op het platteland.
Misschien dat de oplossing van dit
probleem gedeeltelijk gevonden kan
worden in Mao Tse Toengs instruc
tie, dat de communes, als de om
standigheden het toelaten collectief
een paar kleine fabrieken zouden
moeten, drijven. Zo worden de com
munes nu aangespoord hun eigen
fabrieken te bouwen en te exploite
ren, maar wel voorzichtig te werk
te gaan. Een district in de provincie
Kwangsi wordt als voorbeeld ge
steld. In de enige stad en 21 commu
nes, die het district rijk is, bevin
den zich 87 fabriekjes, mijnen en wa
terkrachtstations. Maar bijna al de
ze fabriekjes produceren goederen,
die de communes nodig hebben.
Zelfs betrekkelijk goed functione
rende communes, zoals bijvoorbeeld
de „Altijd Groene Commune", ma
ken slechts zeer langzame vorderin
gen als het project niet geïntegreerd
is in de totale agrarische opzet van
de commune; de communeleiders
daar praten nu over het openen van
een staalfabriek, maar dan als on
derdeel van een vijfjarenplan.
Voor het ogenblik ligt de nadruk
op tegemoetkoming aan de behoef
ten van de landbouw. Een lid van
een produktiebrigade in de provincie
Honan zou gezegd hebben: „We heb
ben besloten om deze fabrieken ten
behoeve van de landbouw door te la
ten werken, zelfs al werken we een
tijd met verlies. Anders zouden we
het niet doen, zelfs al maakten we
grote winsten".
Dat schijnt weer een andere ma
nier te zijn om duidelijk te maken,
dat de communes bereid moeten zijn
hun fabrieken tijdelijk met verlies te
laten draaien, mits de fabriek bij
draagt aan het „zelfvertrouwen"
van de commune door hogere oogst
opbrengsten. Ongetwijfeld zullen de
communes de uitdaging aannemen,
hoewel hierbij aangetekend moet
worden, dat de Chinese leiders blijk
baar de sterk uiteenlopende plaatse
lijke omstandigheden in hun overwe
gingen hebben betrokken. Persbe
richten wijzen er op, dat de commu
nes de hervormingen niet in één
klap kunnen doorvoeren maar in
verschillend tempo. Ook bestaat er
weinig twijfel over, dat de commu
nes leiding zullen krijgen van een of
ander centraal toezichthoudend or
gaan op districts- en provinciaal ni
veau. Maar zelfs met hulp van bui
tenaf is het duidelijk, dat er veel ge-
eist zal worden van de leiders van
elke commune. Zij zullen ervaring
moeten opdoen in het opstellen van
uitgekiende plannen en een goed
oordeel moeten kunnen vellen bij het
kiezen van de te vestigen industrieën
en het bepalen van de tijd dat een
fabriek, die met verlies werkt, door
kan blijven draaien, in het bijzonder
als de commune tengevolge van an
dere hervormingen veel van de uit
gaven voor eigen rekening moet
gaan nemen.
55
PEKING Voor het eerst
sinds twee jaar heeft het Chinese
ministerie van Buitenlandse Za
ken onlangs een excursie naar
een commune georganiseerd voor
de b 'litenmmise correspondenten
in Peking. De betrokken journa
listen kwamen uit Noord-Viet-
nam, Japan, Frankrijk, West-
Duitsland, Joegoslavië, Roeme
nië en Canada. De Russische,
Poolse en Oostduitse correspon
denten waren niet uitgenodigd.
De commune, die voor een bezoek
was uitgekozen, ligt in het heuvelge-
bied nabij Peking en telt een bevol-
king van ongeveer 40.000 mensen.
Tijdens dit bezoek en vooral tijdens
een twee uur durende persconferen
tie die de voorzitter van het revolu
tionaire comité van deze commune
gaf, is ons duidelijk geworden dat de
culturele revolutie ook hier zijn werk
heeft gedaan. Dit betekent onder
meer, dat men het stichten van ge
meenschappelijke communebedrij-
ven aanmoedigt en het in bezit heb
ben van privé lapjes grond tegen
gaat
De „altijd-groene commune", zo
genoemd omdat hij dankzij een groot
aantal broeikassen het gehele jaar
„groen" is, beslaat ongeveer 2600
ha. De commune voorziet Peking
het gehele jaar door van groenten.
Omdat de commune dicht bij de po
litiek zo gevoelige hoofdstad ligt en
opmerkelijk welvarend is, kan men
hem evenwel niet als het prototype
van een Chinese commune beschou
wen. Waarschijnlijk zijn echter wel
alle communes in China momenteel
bezig met het doorvoeren van dezelf
de veranderingen als de commune
die wij bezochten.
De „altijd-groene commune"
schijnt een regeling te hebben ge
troffen met betrekking tot de privé
lapjes grond, waarop de boeren elk
afzonderlijk verbouwden wat zij voor
eigen gebruik nodig hadden. Voor
zitter Mah van het revolutionaire
comité der commune vertelde, dat
er nog wel eigen gronden zijn maar
dat de opbrengsten onder alle leden
van de commune worden verdeeld.
Er volgde geen verder uitleg maar
deze mededeling zou kunnen beteke
nen, dat produktiegroepen, de so
ciaal laagste groeperingen in een
commune, die eigen stukjes grond bij
elkaar hebben getrokken en dat de
leden de grond samen bewerken en
de opbrengsten delen.
Daarnaast heeft een nieuw belo-
nings-systeem, gebaseerd op de toe
kenning van punten voor het ver
richte werk, zijn intrede gedaan.
De communeleden maken onderling
uit hoeveel punten aan ieder worden
toegekend. In de „altijd groene com
mune" worden de punten toegekend
op basis van iemands politiek bewust
zijn, collegialiteit en arbeidsprestatie
De punten worden kennelijk aan het
eind van het jaar opgeteld, waarna
ieder zijn saldo contant uitbetaald
krijgt. Het gemiddelde jaarinkomen
per man bedraagt ongeveer 400 yuan,
ofwel f. 612,50.
Mah vertelde, dat ongeveer de
helft van de gezinnen in de commune
een bankrekening heeft. Zestig pet
heeft, volgens Mah, een radio en
tachtig pet. een fiets. Sommige fami
lies hebbei. er zelfs meer dan een.
De commune heeft verder, voorzover
viel waar te nemen., de medische en
onderwijsvoorzieningen in eigen hand
genmen eveneens een vernieu
wing die uit de culturele revolutie is
voortgekomen.
Er is een centraal ziekenhuis en
acht van de twaalf productiebriga
des (elke produktiebrigade bundelt
een bepaald aantal productiegroe
pen) hebben eigen klinieken. Ook
heeft elke brigade een eigen kraam-
centrum.
Men schat het gemiddelde aantal
kinderen per gezin op vijf. Vrouwen
die in verwachting zijn krijgen, als
ze zich goed voelen, 47 dagen ziekte
verlof voor de bevalling.
Het onderwijs draagt een sterk po
litiek karakter en de studie van de
werken van Mao Tse Toeng maakt
onveranderlijk deel uit van het ge
hele leerplan. Dit houdt bijvoor
beeld in dat de sommen, die de kin
deren opgegeven krijgen, uitgaan van
cijfers van de tarweoogst, bij het bin
nenhalen waarvan een aantal kinde
ren uit de klas zelf heeft meegehol
pen.
Interessant is ook, dat er sinds de
culturele revolutie vanaf de derde
klas van de lagere school Engels
wordt gegeven. Een onderwijzer
legde uit dat dit gedaan werd om de
leerlingen in staat te stellen met bui
tenlandse vrienden om te gaan.
De 27 lagere scholen van de com
mune tellen in totaal 15.000 leerling
en en op de zes middelbare scholen
zitten samen 6.000 leerlingen. De „al
tijd groene commune" heeft de re
volutionaire lijn, die Mao tijdens de
culturele revolutie had uitgestippeld,
op de voet gevolgd. Reeds in febru-
arie van het vorig jaar werd het re
volutionaire comité van de commune
opgericht en inmiddels heeft ook ie
dere produktiebrigade zijn eigen re
volutionaire comité.
Voorzitter Mah, uiteraard zelf lid
van de communistische partij, ver
telde dat de partij in deze commune
momenteel 'n periode van sterke op
leving doormaakt. In de verschillende
comité's is ook steeds de militie van
de commune vertegenwoordigd. Sol
daten van het over heel China gele
gerde volksbevrijdingsleger zijn er
zo heet het officieel niet in op
genomen, hoewel we op verschillen
de plaatsen in de commune deze sol
daten tegenkwamen.
De militie, (het commune leger
tje) die 3.000 leden telt, heeft spe
ciaal tot taak de commune te be
schermen „tegen de vernielende
krachten van de vijanden van het
volk". Ten tijde van ons bezoek be
stond, volgens Mah, de voornaamste
taak van de militie uit het bescher
men van de tarweoogst en van de
„vruchten die de culturele revo
lutie heeft afgeworpen."
Ook Mao's instructies voor de par-
tijikadergroepen worden stipt uitge
voerd. Alle kaderleden werken een
halve dag op kantoor en een halve
dag op het land om het contact met
het volk niet te verliezen.
Op de dag dat wij de commune
bezochten waren bijna alle 15.000
arbeidskrachten van de commune in
gezet bij de tarweoogst. Het over
grote deel van deze tarwe is bestemd
voor consumptie van de commune
leden zelf.
In 1967 bracht deze commune
119.000 ton groente op, deels van de
koude grond, deels uit de meer dan
1.000 broeikassen. In datzelfde jaar
produceerde de commune 7 miljoen
pond fruit. Al met al hebben wij door
deze excursie de indruk gekregen, dat
de veelbesproken commune-hervor
mingen, die de culturele revolutie in
het vooruitzicht had gesteld, inder
daad successievelijk maar met vas
te hand worden doorgevoerd.