J. W. F. WERUMEUS BUNINGGEEN FASCIST
DRS. WESTER TERP WIL RECHTSTREEKSE
VERKIEZING EUROPEES PARLEMENT, WANT:
„Het heeft
helemaal
niets te
vertellen"
NEDERLANDS GROOTSTE DONTMAGAZUN
BONTMANTELS
ACTIEPLAN N.V.V.
NVV-plan: „Laat
ieder zijn eigen
opleiding betalen"
gj Dr. Hijmans in proefschrift:
40 JAAR
MULTIBONT
FINANCIERING ONDERWIJS:
Wollen mantel in vis
graatdessin. Zeer origi
neel model met leren
riempje en opgestikt zak
je op de rug.
Twenniematen 9-15.120:7
VOORDELIG
AA III Keizersgracht 510
Amsterdam-C.
Theo Biesbroeck
tel. 62693
Te bereiken met lijn 1 of 2 vanaf C.S.
FiliaalARNHEM Rijnstraat 16tel. 423147
Jg Reiskosten voor 2 personen binnen
Nederland worden bij aankoop vergoed.
JgTijdens onze jubileumverkoop fraaie
BONTCRAVATTE of garnering cadeau.
Schriftelijke garantie en certificaat van echtheid.
Een greep uit onze kollektie van duizenden
Kidskin 295,-Australisch Lam 390,-
Persianer-Pattes 375,- Bueno-Broadtail 635,-
Nerts-Pièces 615,- Nerts-Bisam 885,-
Bisam 750,- Russ. Persianer 1375,-
Persianer m. Nerts 975,- Nerts-Delen 1560,-
Royal Pastel Mink 1900,- Ranch-Mink(uitgeiaten)2950,-
H geopend van maandag 9 uur t/m zaterdag 18 uur
Tn strijd
Kosteloos
DE STEM VAN DONDERDAG 2 OKTOBER 1969
EINDHOVEN Gisteren pro
moveerde aan de Leidse universi
teit P- Hijmans, leraar Nederlands
aan een Eindhovens lyceum, tot
doctor in de letteren op een proef
schrift over J.W.F. Werumeus Bu
ning (1891-1958), bij velen bekend
als dichter van de „Ballade van
den Boer" en „Maria Lécina".
Aan de rol die deze schrijver vlak
voor, tijdens en na de oorlog speel
de, wordt in het biografisch deel
van deze studie veel aandacht be
steed. Het was bekend dat Buning
zich in 1942 als lid meldde van de
nazistische Kultuurkamer, waar
door onder de oorlog allerlei her
drukken van zijn boeken konden
verschijnen. Bovendien was hij vijf
oorlogsjaren lang redacteur van
„De (collaborerende) Telegraaf".
Na de bevreiding leidde dat tot
een proces voor de „Eereraad voor
Letterkunde": zijn kunstbroeders
Anthonie Donker en Ferdinand Bor-
dewijk legden hem een schrijfver
bod op van twee jaar, in hoger be
roep tot één jaar teruggebracht.
Dit alles veroorzaakte bij Buning
zelf een sterke verbittering en deed
bovendien het publieke gerucht ont
staan, dat hij Duitse en zelfs nazis
tische sympathieën koesterde. Aan
de hand van vele documenten
tracht Dr. Hijmans nu aan te to
nen, dat dit laatste bepaald niet
juist was. Hij maakt duidelijk, dat
Werumeus Buning voor de oorlog
een conservatief nationalist was,
die de gevaren uit het Oosten on
derkende. In 1941 organiseerde hij
met Nijhoff, Donker e.a. het ver
zet der schrijvers. In diezelfde tijd
weigert hij ook de Goedewaagen-
prijs te accepteren. Maar dan vol
trekt zich, tijdens een langdurige
ziekte, de verandering. Verschil
lende factoren leidden ertoe, dat hij
zich opgaf voor de Kultuurkamer:
een zekere druk uit zijn naaste om
geving, zijn slechte financiële po
sitie en gezondheidstoestand èn zijn
teleurstelling over de waarde van
het schrijversverzet. Na zijn gene
zing, in 1943, werkt hij mee aan
het clandestien verschenen „Geu
zenliedboek" (hij schrijft de voor
rede voor 't tweede deel) en speelt
nog een (kleine) rol in het civiele
en militaire verzet.
Werumeus Buning werd in eerste
instantie niet aangeklaagd wegens
zijn lidmaatschap van de Kultuur
kamer - wat hijzelf als dé ernstige
fout beschouwde -, maar voor de
publikatie onder de oorlog van her
drukken en vertalingen. Dr. Hij
mans heeft xich veel moeite gege
ven om na te gaan hoe de legende
vorming over Bunings „Deutsch-
freundlichkeit" ontstond. Hij pu
bliceert als bijlage van zijn studie
een brief uit 1946 van Victor E.
van Vriesland, die Buning ervan be
schuldigt aan „De Telegraaf" te
hebben meegewerkt „in de geest
van de Duitsers en de N.S.B.", o.a.
door een scherp artikel tegen Si
mon Vestdijk te schrijven, juist
toen de Duitsers een speciaal on
derzoek naar diens gedrag instel
den. Hijmans stelt hier tegenover,
dat Buning niet betrokken werd bij
de naoorlogse processen tegen „De
Telegraaf'-redactie, wat er vol
gens Dr. L. de Jong op wijst, dat
men tegen hem niet voldoende be
lastend materiaal kon vinden- Bo
vendien verscheen in de tijd dat
Vestdijk in moeilijkheden verkeer
de geen mkel artikel over hem in
„De Telegraaf".
Het verhaal over Bunings heulen
met de bezetters is o.m. terug te
voeren op een parodie van Albert
Helman op de „Ballade van den
Boer." Achter de schermen heeft
ook Martinus Nijhoff nog 'n rol ge
speeld; hij nam het Buning zeer
kwalük, dat deze onder de oorlog
vertalingen publiceerde. Pikant in
dit verband is echter het feit, dat
Dr. Hijmans in het archief van
„De Gids" een brief van Nijhoff
vond, waaruit blijkt dat deze in
1943 geen bezwaren had tegen pu
blicatie van vertalingen. Samen
vattend kan men zeggen, dat We
rumeus Buning uit dit boek bepaald
niet als een sterke persoonlijkheid
naar voren komt, maar dat Dr.
Hijmans er wel in geslaagd is hem
gedeeltelijk te rehabiliteren. Ik
voeg hieraan toe, dat iemand die
de oorlog niet bewust heeft meege
maakt, toch wel met de nodige
verwondering kennis neemt van de
wijze waarop indertijd schrijvers
over schrijvers rechtertje speelden.
In een bepaald opzicht schreef
Dr. Hijmans een unieke dissertatie.
Ongeveer 100 van de bijna 400 blz.
die het boek telt, bevatten documen.
tatie. Dat getuigt van een zekere
moed, omdat hij hiermee zijn cri
tici het materiaal in handen speelt
om zijn stellingen aan het vechten.
Het lijkt me waarschijnlijk dat dit
ook zal gebeuren. Soms trekt Dr.
Hijmans nogal vergaande conclu
sies uit het beschikbare materiaal.
Bepaald naïef doet bijv. de wijze
aan, waarop hij tracht de beschul
diging tegen te spreken, dat „El-
seviers Weekblad", waaraan Bu
ning na de oorlog verbonden was,
tussen 1945-1950 medewerkers aan
trok met een wat bedenkelijk ver
leden. Om deze „laster" te weer
leggen, beperkte hij zich ertoe de
namen der „Elsevier"-redacteuren
uit deze periode af te drukken.
Hij had er beter aan gedaan geheel
over deze kwestie te zwijgen, óf
de zeer concrete beschuldigen te
ontzenuwen, die men 'inden kan
in publicaties van JB. Charles en
J.H.W. Veenstra.
Het belangrijkste gedeelte van Hij
mans boek bestaat uit commen
taar op het poëtisch werk van We
rumeus Buning. Al kan men het ge
heel niet verrassend noemen, be
paalde gedeelten zijn wel boeiend.
Dat geldt vooral voor wat hij
schrijft over de „In Memoriam"-
cvclus (1921) en het vrijwel onbe
kende epische vers „Francois Va-
tèl" (1945). waarin men de neer
slag vindt van het proces. Men kan
ook instemmen met de zevende van
de dertien stellingen die aan het
proefschrift zijn toegevoegd, waar
in gepleit wordt voor een nieuwe,
complete uitgave van Bunings po-
ezie.
Binnen enkele weken zal de han
delseditie van deze dissertatie ver
schijnen bij Wolters-Noordhoff N.V.
te Groningen.
FRITS NIESSEN.
:oteletten
varkens
DEN HAAG Waarom eigenlijk rechtstreekse verkie
zingen voor het Europees parlement
Drs, Th. E. Westerterp - 38 jaar, oud-hoofdambtenaar van het
Europees parlement, K.V.P.-Tweede Kamerlid, tevens lid van het
Europees parlement - zegt zonder omwegen; „Mogen de kiezers
eindelijk ook eens wat te vertellen hebben over de afgevaardigden
naar het Europees parlement. In feite komt het erop neer, dat
men maar wat doet. Het Europees parlement, zoals het nu in
Straatsburg zetelt, heeft niets te vertellen. Mag - men zegt heel
fraai „moet" adviseren.
De Ministerraad van de E.E.G. hoeft zich aan onze adviezen niet te storen.
Het besUst zelf, zonder verantwoording af te leggen aan welk parlement
ook. De ministers kunnen alleen afzonderlijk door hun eigen nationale
parlement ter verantwoording geroepen worden", aldus drs. Westerterp.
Hij vervolgtMerkwaardigerwij
ze maken vooral de afgevaardig
den naar het Europese parlement
zich druk over de rechtstreekse ver
kiezingen. En met hen ook nog de
Europese beweging plus nog wat
democraten. Voor de rest wacht
wacht men af. Ook al komt de roep
om meer democratie in het Euro
pa van fle EEG ieder jaar weer
terug bij de debatten over buiten
landse zaken. Dat gaat zo al jaren.
Intussen wordt de macht van
ürussel, van de Ministerraad van
de EEG, steeds groter. De Europe
se commissie kan beschikken over
een EEG-begrotin.g, die er langza-
nierhand niet meer om liegt.
De ministerraad kan beslissen wat
zij wil.
De Europese parlementariërs ko
men regelmatig in Straatsburg bij
elkaar. Winden zich op over de au
tocraten in Brussel, over de Mini-
terraad, die „maar wat doet". Zij
nemen resoluties aan, die alleen
maar tot de verbeelding spreken,
want resoluties betekenen in 't Eu
ropese politieke spel nauwelijks wat
Zij houden met de regelmaat van
de klok commissievergaderingen,
de diverse fracties van het Euro
pees parlement plegen voortdurend
overleg.
Er wordt inderdaad stoere taal
gesproken. Maar dat is dan onge
veer alles wat de parlementariërs
kunnen doen. Ze willen wel, maar
hebben - althans in en via het Eu
ropees parlement - geen werkelijke
politieke macht.
Drs. Th. Westerterp zegt hiervan:
„Het is eigenlijk geen wonder, dat
steeds minder mensen werkelijk in
teresse voor Europa hebben. Zij
hebben immers zelf niets te vertel
len over de gang van zaken. Als
gevolg daarvan maken ook de po
litieke partijen zich niet verschrik
kelijk druk over Europa. Het wordt
natuurlijk wel hoog tijd, dat de par
tijen, dat wij politici ons veel recht
streekser met Europa gaan bezig
houden. Rechtstreekse verkiezingen
zijn daarvoor het beste middel".
Deze rechtstreekse verkiezingen
worden al sinds jaar en dag gepro
pageerd. Enkele landen, vooral
Frankrijk, hebben zoiets altijd af
gewezen, maar langzamerhand ko
men steeds meer landen tot de ont
dekking, dat er iets gebeuren moet
aan en tegen de sterk groeiende
macht van Brussel. Het gevaar
dat de EEG straks een ondemocra
tisch geheel wordt, waar men alles
kan doen en laten wat men zelf
wil, brengt steeds meer mensen
aan het denken.
Drs. Th. Westerterp: „De EEG-
begroting bedraagt nu al bijna 15
miljard per jaar en zij blijft groeien,
de ministerraad in Brussel beslist
zonder medezeggenschap. En dan
kan het gebeuren, dat bijvoorbeeld
de begroting-1969 van Euratom door
Drs. Th. Westerterp verwon
dert er zich niet over, dat steeds
minder mensen belangstelling
hebben voor de Europese politiek.
„Zij hebben immers zelf niets te
vertellen," zegt hij.
het Europees parlement verworpen
wordt, maar dat de ministerraad
haar toch aanvaardt. Dit kan men
moeilijk democratisch besturen noe
men".
Daarom denkt drs. Westerterp
aan een initiatiefvoorstel in het Ne
derlands parlement. Nederland
moet maar eens beginnen met het
rechtstreeks kiezen van afgevaar
digden naar het Europees parle
ment. Hij werkt hiervoor al aan
een politiek en technisch plan en
weet zich nu reeds verzekerd van
de steun van de AR, de CHU, de
PvdA, D'66 en, uiteraard voor hem,
de KVP.
De Nederlandse afgevaardigden
worden nog steeds door de voorzit
ters van de beide kamers der Sta-
ten-Generaal aangewezen uit de zit
tende kamerleden. De Nederlandse
vertegenwooridiging ziet er daarom
als volt uit:
KVP 5 leden, AR 2 leden, CHU 1
lid, PvdA 4 leden, VVD 2 leden.
Dit op een aanta] in het Europees
(ADVERTENTIE)
500 gr. 3,79
500 gr. 4,88 I j
lchterham
gebraden
rosbief
150 gr.
1,58
150 gr. 1 H
1,69 1
amburgers
Extra bij 5"
2 voor 0,99
alpen-
schnitsels
J voor 1,89
Een zak 1
koekjes van
1,60 voor 0,9
- Tel. 2541 1
parlement van:
Christen-Democraten 53 leden, So
cialisten 36, Liberalen 25, Gaullis
ten 18, Communisten 10.
Drs. Westerterp: „Natuurlijk kan
het politieke beeld in het Europees
parlement door de rechtstreekse
Europese verkiezingen veranderen.
Zeker is, dat zich dan partjjconcen-
traties gaan voltrekken.
Het aantrekkelijkste is echter de
rechtstreekse verantwoordelijkheid
en daarmee gepaard gaande de
grotere macht van een dergelijk Eu
ropees parlement. Want door deze
methode moet bijvoorbeeld de sa
menstelling van het Europees par
lement tot uiting komen in de po
litieke samenstelling van de Euro
pese commissie. Een commissie,
gekozen uit het Europees parlement
dus. Zij wordt dan het uitvoerend
orgaan van het parlement. Daar
mee worden automatisch ook de di-
rekte bevoegdheden van de Minis
terraad verschoven. Een recht
streeks gekozen parlement heeft
ook de macht beslissingen van de
Ministerraad ongedaan te maken".
Het ideale zou zijn om hiervoor
afzonderlijke verkiezingen te hou
den. Dit zou veel te kostbaar wor
den voor een land, dat toch al zo
veel verkiezingen kent. Daarom
lijkt drs. Westerterp voorlopig een
combinatie van Europese verkie
zingen met die voor de Provinciale
Staten en de gemeenteraden het
besté.
Alleen zullen de partijen veel
meer aandacht moeten besteden
aan de Europese politieke aangele
genheden. „En natuurlijk vooral de
kandidaten, die voor het Europees
parlement naar voren geschoven
worden.
Ik bedoel maar: de partijen moe
ten zich eindelijk eens druk gaan
maken voor Europa. De nationa
le bevoegdheden verschuiven im
mers hoe langer hoe meer van de
nationale regerings-zetels naar
Brussel", aldus drs. Westerterp.
„Laat Nederland dan maar eens
beginnen in bijvoorbeeld 1975. Mis
schien dat dan ook andere EEG-
landen al zover zijn. Per slot van
zaken is het Europese parlementai
re werk voor ons Europese parle
mentariërs langzamerhand uitge
groeid tot een halve dagtaak. We
zitten al 7 weken per jaar in
Straatsburg voor parlementaire zit
tingen en gemiddeld een tot ander
halve dag per week in Brussel voor
commissievergaderingen- Plus dan
nog de nodige vergaderingen van
de Europese fracties".
Drs. Th. Westerterp
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Er moet een middenschool komen voor 11- tot
16-jarigen. Daar gaat iedereen na het basisonderwijs naar toe.
Er is dan dus leerplicht tot en met 16 jaar. Op de middenschool
worden algemeen vormende vakken gegeven. Het is een periode
van observatie, oriëntatie en determinatie als voorbereiding op
een beroepskeuze en verdere opleiding.
Er moet kleuteronderwijs komen voor 5- tot 7-jarigen waarin bijzon
dere aandacht wordt besteed aan de schoolrijpheid van het kind. De
barrière waardoor kinderen uit arbeidersmilieus niet doordringen tot
het voorbereidend hoger (atheneum, gymnasium) en universitair onder
wijs, blijkt te liggen in de eerste jaren van de lagere school. Kinderen
die door hun afkomst uit sociaal zwakkere milieus achter liggen in taal
verwerving, halen die achterstand niet in, maar komen steeds verder
achter. Het kleuteronderwijs nieuwe stijl is ervoor dat zulke achterstan
den worden ingehaald voordat het kind naar het basisonderwijs gaat.
Dit zijn de twee hoofdgedachten in de NVV-studie die op het NVV-
congres van vrijdag a.s. ter discussie komt. Het NVV vindt dat er
genoeg is gestudeerd. Het is niet van plan deze nieuwe studie van zijn
wetenschappelijk en scholingsinstituut in de boekenkast te zetten.
Wanneer er over gediscussieerd is, zal het zijn studie afronden. Met het
definitieve rapport gaat het N.V.V. actie voeren. Te vaak is, aldus het
rapport, een tekort aan kennis gebruikt als camouflage van de ontbre
kende bereidheid tot handelen. Het SWI stond onder begeleiding van de
Groningse, professor dr. L. van Gelder.
„Ons principe is dat elke jongen een opleiding moet kunnen volgen,
maar op het ogenblik wordt hiertoe slechts de helft van de jongeren in
de gelegenheid gesteld Deze helft blijkt bepaald door de sociale her
komst", zo stelt het N.V.V. De mammoetwet heeft hieraan niets veran
derd, zij levert geen wezenlijke bijdrage tot democratisering.
De mammoetwet liet, aldus het N.V.V.-rapport, de oude structuur
«inds Thorbecke onaangetast. Thorbecke schiep in de vorige eeuw de
h.b.s. Z(jn idee was: er is lager onderwijs voor het gewone volk, en
universitair onderwijs voor de élite, maar er moet nog een midden-
onderwijs komen vóór "de middenklasse: de h.b.s. Maar de maatschap
pijstructuur is sinds Thorbecke veranderd. Het onderscheid tussen arbei
ders en beambten in bedrijven is verdwenen. In c.a.o.'s bijvoorbeeld
worden zij als een geïntegreerde groep behandeld. Daarom is school
keuze en beroepskeuze op 12-jarige leeftijd geen maatschappelijke
noodzaak meer.
Daarbij komt dat medezeggenschap in de bedrijven van de werkne
mers zelfstandigheid en verantwoordelijkheidsgevoel eist. De huidige,
korte en te strak op de beroepsuitoefening gerichte lagere technische
opleidingen schieten op dit punt te kort. Het N.V.V. ziet een oplossing
ln de middenschool en leerplicht tot en met 16 jaar, met de bedoeling
uiteindelijk een leerplicht tot en met 18 jaar te krijgen.
In zijn ontwerp-actieplan wenst het N.V.V. de oprichting van een na
tionale onderwijsraad, die als centraal orgaan de „instrumenten" moet
ontwikkelen om de omschakeling van het huidige onderwijssysteem op
nieuwe vormen ethisch en wetenschappelijk ondersteund voor te berei
den, in te voeren en te evalueren. Fouten als gemaakt bij de invoering
van de mammoetwet, moeten worden vermeden, aldus het N.V.V.
tn het N.V.V.-plan zal het onderwijs sterk op het individu gericht
zijn. Ieder werkt volgens een eigen programma en in eigen tempo. Er
wordt vooral in kleine groepen gewerkt. Zittenblijven hoort daarmee
tot het verleden Het basis-onderwijs tussen kleuterschool nieuwe
stijl en middenschool kent intellectuele, musische en praktisch vak
ken. Na de middenschool volgt een vormingsschool, een voortgezette
beroepsopleiding, of een voorbereidend tertiair onderwijs. De vormings
school is voor hen die na de middenschool direct willen gaan werken.
De school duurt tot en met het 18e jaar, het eerste jaar wordt hoofdza
kelijk op school, het tweede op het werk doorgebracht.
Het tertiair onderwijs bestaat in de visie van het N.V.V. uit een inte
gratie van universitair (wetenschappelijk) onderwijs en hoger beroeps
onderwijs.
(Van onze parlement, redactie)
DEN HAAG Laat in principe
iedereen zijn eigen onderwijs be
talen. Gedurende de tjjd dat ie
mand een opleiding geniet, kun
nen de kosten daarvan op zijn re
kening geboekt worden. De kos
ten worden achteraf terugbetaald.
Dit is de kern van het rapport
..Financiering van het onderwijs"
van het wetenschappelijk en scho-
:ngsinstituut van het NVV. Het
|JVV stelt dit rapport morgen ter
discussie op zijn congres Het is sa
men met het WSI-rapport „Onder
wijsbeleid in een veranderde samen
leving" de basis, waarop het NVV
actie wil gaan voeren om het onder
wijs geherstructureerd te krijgen.
Het financieringsplan van het NW
is niet in de eerste plaats ingegeven
door bezorgdheid over de steeds stij
gende kosten van ons onderwijs.
Voorop stond dat het onderwijs moet
dienen voor een rechtvaardiger in
komensverdeling.
De inkomenspositie hang, aldus het
NVV, vooral af van de genoten op
leiding. Meer dan de financiële bar
rière die door studietoelagen vrij
wel is opgeruimd, bepaalt echter de
sociale herkomst de opleidingskan
sen: kinderen uit arbeidersmilieus
bereiken in tegenstelling tot kinde
ren uit hogere milieus nauwelijks de
universiteit. De helft van de 12-ja-
rigen, en dan hoofdzakelijk de 12-ja-
rigen uit arbeidersgezinnen, blijkt
aangewezen te zijn voor de korte,
eenzijdig op het beroep gerichte la
gere beroepsopleiding.
Wanneer nu het onderwijs koste
loos is, betekent dit, dat leerlingen
uit betere milieus op kosten van de
gemeenschap in staat worden ge
steld betere inkomensposities te be
reiken. Dit acht het NW in strijd
met een rechtvaardig inkomensbe
leid en met het beginsel van gelijke
kansen voor iedereen.
Het NVV wil niet alle studiekos
ten, die bij voorschot door de over
heid worden betaald, laten terugbe
talen. Behalve het individueel voor
deel ziet het NW in het volgen van
onderwijs ook een maatschappelijk
nut, dus een voordeel voor de ge
meenschap, de overheid zou daarom
(ADVERTENTIE)
DE MODERNE
GASAANSTEKER
Geeft 2000 x
gericht vuur. Altijd raakl
Géén versleten steentjes.
Géén nieuwe vullingen.
Géén reparatiekosten.
Leeg 7 Gooi weg I
De volgende is even goed koopl
Voor de handel:
Le Corbeau Zonen - Rotterdam
Nrd. Ned. Pijpenhandel-Groningen
bijvoorbeeld 40 of 60 procent van de
opleidingskosten voor haar rekening
moeten nemen.
Het NVV heeft zijn plan uitgewerkt
in tabellen. Het onderwijs geduren
de de leerplicht (tot en met 18 jaar
in het NW-plan) is kosteloos. De
kosten van verder onderwijs worden
gedeeltelijk terugbetaald op basis van
een lening met vier procent rente.
Pas wanneer men een inkomen van
meer dan 20 mille bereikt, start men
met terugbetalen bijvoorbeeld 2000
of 2500 gulden per jaar Volgens de
tabellen in het NW-rapport kunnen
zo de duurste studies in 20 ad 40
jaar worden terugbetaald.
Over zijn plannen heeft het NVV
nog geen overleg gehad met de an
dere vakcentrales, maar dat zal ze
ker gebeuren Met de kritiek die op
de NW-ideeen za) komen, wil het
wetenschappelijk en scholingsinsti
tuut een definitie) rapport opstellen,
waarmee actie kan worden gevoerd.
