Chili lacht om de revolutie in vrijheid LEVEN OP DE RAND VAN DE AFGROND i Populariteit blijft dalen TOEKOMST SOMBER VOOR TED KENNEDY De veilige manier van sparen j 1 Rijkspostspaarbank altijd safe! FREI MOET VOLGEND JAAR NAAR DE KIEZERS MÊÊÊÊM „Operation Giraffe" in Kaapstad MIJNS INZIENS Johan Winkler Populariteit Transplantatie hart en nieren Oudste Engelse automobilist staakt autorijden Vrouwen Onvriendelijk Pistolen Paultje en dode hondjes Weer beschuldiging van Osservatore tegen Nederlandse Katechismus - (ti - door Dood van een uitgever (I) Dood van een uitgever (II) 7 DE STEM VAN WOENSDAG 1 OKTOBER 1969 9 (Door Richard Gott) SANTIAGO De sneeuw is gesmolten op de bergen, die Santiago omringen en de hellingen hebben nu een groene kleur in plaats van het vale bruin, dat gedurende de lange periode van droogte de overheersende kleur was. Het einde van de winter is thans een waarschuwing voor de regerende christen-democraten, dat zij nog net een jaar over hebben, voordat zij ter verantwoording zullen worden geroepen over hun zes jaren van regeren. Aangezien Chili Chili is d.w.z. het meest verpolitiekte land van Latijns-amerika is de campagne voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar sep tember reeds begonnen. Eduardo Frei (links; werd in mei 1964 president van Chili. Zijn nieuwe linkse revolutionair „credo" sloeg aan. „Revo lutie in vrijheid" was zijn slogan. Hoe is het met die revo lutie in 1969 Richard Gott reisde naar Chili om op die vraag een antwoord te vinden. In 1964 behaalde de Christen-De mocraat Eduardo Frei 56 procent van de stemmen, waarmee hij op overtuigende wijze de kandidaat van het Communistisch-Socialistisch Verbond versloeg, Savadore Allen- de, die slechts 39 procent van de stemmen behaalde- Hoewei Frei rechtser was dan Allende, dachten vele waarnemers, dat hij met zijn slogan van „revo lutie in vrijheid", door eerlijke mid delen datgene zou bereiken, dat dat Castro naar men veronderstel de op oneerlijke manier bereikt had. Dit nieuwe linkse revolutio naire geloof werd algemeen in La- tijns-Amerika als de golf van de toekomst beschouwd. Vandaag lacht men in Chili om de frase „revolutie in vrijheid" De populariteit van de Christen-de mocraten is duidelijk achteruitge gaan: de partij is verdeeld en haar meer radikale groeperingen zijn de partij uitgestapt. Als er morgen verkiezingen zouden worden gehou den, dan zou de kandidaat van de partij, Radomiro Tomic waarschijn lijk niet verder komen dan de der de plaats, hoewel er in een jaar catuurlijik veel kan veranderen. De geringe populariteit van de partij in het land is moeilijk te ver klaren, want tijdens Frei's rege ringsperiode zijn er toch een aan tal belangrijke veranderingen aan gebracht en is veel van zijn ver kiezingsprogramma verwezenlijkt Ik sprak met Tomic in een van de twee kleine kamers op de acht ste verdieping van een gebouw in het centrum van Santiago, die dienst doen als verkiezingshoofd kwartier. Hij was zojuist gekozen tot officiële kandidaat na een lan ge periode van aarzeling van zijn kant. Tomic wordt beschouwd als iemand, die links van Frei staat. Tomic zegt met nadruk, dat het falen van de regering van Frei om een revolutie te bewerkstelligen, te herleiden is tot het simpele feit, dat „het programma voor de eco nomische ontwikkeling (met uitzorv- dering van de landbouwhervor ming) niet alleen steunde op de be staande kapitalistische en neo-ka- pitalistische structuur, maar deze in feite versterkte". Niet dat To mic vijandig staat tegenover inves teringen uit het buitenland. „Deze zullen een belangrijke en positieve rol spelen", vertelde hij, „zolang zij samenvallen en parallel lopen met de vitale belangen van het land". Wat betreft het koper, dat hoofdzakelijk door Amerikaanse maatschappijen geëxploiteerd wordt, en dat Chili 70 procent van zijn buitenlandse deviezen ver schaft, was Tomic duidelijker: „Hij die het koper beheerst, beheerst Chili", Dat moet reden genoeg zijn, waarom Chili niet de directeuren van buitenlandse maatschappijen de beslissingen over een industrie moet nemen, die van zo vitaal be lang voor het land is. Maar er ls nog een reden: Chili heeft geen an dere grote bron van inkomsen, waarmee het haar economische- en CHILI sociale on twikkelingsiplannen kan bekostigen. „Drie koperproduce-rende maat schappijen ln Chili maakten verle den jaar meer dan 150 miljoen dollar winst. De belasting is reeds van dat bedrag afgetrokken. Daar om zijn we er voor om de voor naamste koperproducerende maat schappijen in Chili te nationalise ren". Dit is het belangrijkste punt, waarover Tomic anders denkt dan president Frei. In 1964 bepleitte Frei de „Chilenisering" van de ko permijnen. Het was zijn socialis- tisch-oommunistische rivaal, die sprak over nationalisering. Frei's oorspronkelijke doel was om de hoeveelheid koper, die in Chili ge raffineerd werd te verdubbelen en om te zorgen, dat Chili invloed kreeg bij de verkoop van de koper. Omdat Frei ontevreden was over het gebrek aan Chileense controle over de twee grote mijnen van Anaconda te Chuquicamata en El Salvador, begon hij met een pro ces van nationalisering in etappes. Tot op zekere hoogte heeft deze politiek de wind uit de zeilen van Tomic genomen en van hen, die nu meteen een totale nationalisatie willen. Het gevaar voor Tomic ech ter is de opkomst van de reactie van rechts. Tomie zelf maakt zich hier niet bezorgd over. Hij kon wel eens gelijk krijgen, want het is he lemaal niet zeker of „Don Jorge" wel mee zal dingen. Zonder hem hebben de rechtse partijen geen schijn van kans. Zij zullen dan net als in 1964 weer gedwongen zijn om od de christen-democraten te stemmen. (Van onze correspondent in het Midden-Oosten Eric Silver) Rier, zei mijn gastheer van Yom Kippur, begon het allemaal, hit was Chamadia, een gemeen schappelijke nederzetting op de rotsachtige hellingen van de Beth Shean-vallei. Het kent geen an dere wet dan de wet van de grens. De lucht is kurkdroog de wind steekt iedere zomermiddag op, (Je grond is onvruchtbaar. Maar J™ "7 jaar gemengd bedrijf, heerst 'oer toch overvloed. De bomen zijn stoter geworden, sproeiers houden oe grasvelden groen en de jonge vrouwen baren vele kinderen. Wat hier begon was niet de zes- oagse oorlog. Die eer kunnen an- ®re Nederzettingen voor zich opei sen. Wat hier begon was de tweeja- ige oorlog van de beschietingen en til Inijnen' die een van Israels rus- 'gste grensstreken veranderd heeft ot een van de gevaarlijkste, tegen de vooravond van het jood- e nieuwjaar, vier maanden na de oriog, betrapte een jonge soldaat, je met verlof thuiskwam, twee Ara- eroP> dat zij dynamiet onder huis van zijn ouders aanbrachten, pn^ reeuwde een waarschuwing, o: j Arabieren schoten hem dood. ri„ '?}e hebben Chamadia en omliggende Kibboetzim weinig fust gekend. Verleden week was het rustig, aar feestdagen en hoogtijdagen A™« altijd een uitdaging voor de Irip-i1!™; '->e ei6'rste ontploffing 'udens de lunch op de dag r V°m Kippur. de dag van ver ADVERTENTIE zoening. Het klonk mij in de oren aks het dichtslaan van een deur. De kibbutzniks wisten wel beter. „Je ontwikkelt een soort zesde zin tuig voor dit soort dingen", aldus de bibliothecaresse, die hier twintig jaar geleden uit Pensylvania naar toe kwam. Dat gebeurde bij mij ook. Tegen de avond toen de El-Fatah weer met hun artilleriebeschietingen van over de Jordaan vanaf de heu vels van Gilead begon, kon ik de in slagen van de granaten evengoed als de beste van de kibbutzniks thuis brengen. Die komt neer bij Kafr Rupin twee kilometer naar het zuiden. En die moet de gebeden te Tirat Zvi hebben onderbroken, de vrome kibboets, die daar vlak bij ligt. Boem, boem, boem. dat is de Is raëlische artillerie, die terugvuurt. Zij doen het altijd op grote schaal. Kun je die lichtspoormunitie zien? Het komt dlcmerbij. „Dat ls niet zo mooi", zegt de man, die de kibboets- fabriek beheerta Een Israëlisch ver kenningsvliegtuig vliegt boven ons. De lichten in de Jordaanse dorp jes aan de overkant van de rivier zijn uitgegaan. zijn het ergste zegt iemand anders. Niet dat ze zoveel schade veroorza ken, maar zij hebben een afschuwe lijk huilend geluid. „Wat ik vervelend vind", zegt een Engels meisje, dat hier drie jaar geleden aankwam en in de kibboets trouwde, ,je bent hier zo beperkt ln je bewegingen. We kunnen niet door de velden lopen of over de, wegen als we dat willen. Je voelt je zo in gesloten". „De kinderen vinden dit ook, voegt een vrouw met vier schoolgaande kinderen hieraan toe. Een paar we ken geleden gingen alle kinderen van de kibboets op een schoolreisje tiaar het meer van Galilea, maar de enige keer, dat de meesten van hun nu buiten de kibboets komen, ls wanneer ze naar de middelbare uchool gaan. Ondanks alle uiterlijke kalmte laat de constante activiteit haar spo ren na bij de kibbutzniks. De tijd, die nodig is voor de bewaking doet af breuk aan de arbeidsprestaties, hoe wel vrijwilligers uit de stad helpen bij de nachtelijke bewaking. Ik deel de een kamer met een zakenman uit „Wat hier begon was niet de zesdaagse oorlog. Wat hier begon was de tweejarige oorlog van de beschietingen en de mijnen...." In Chamadia raakt niemand in pa niek. De kinderen slapen in de schuil plaatsen, waar ze iedere nacht door brengen. Een paar volwassenen volgen dit voorbeeld, gewoonweg uit voorzich tigheid of omdat zij eens verrast wer den en geen risico's meer willen lo pen. De meesten houden zich kalm en letten scherp op. Een paar verzamelen zich bij de fabriek om naar het vuurwerk te kijken. Een stuk of zes verzamelen zich op het grasveld voor het huis van mijn gastheer, en tellen de klap pen en praten over het leven in de frontlinie. De vrouw van mijn gast heer verplaatst een kist, zodat die niet in de weg staat als we naar de verbindingsloopgraven moeten ren nen. „We slagen erin om kalm te blij ven", zegt zij, „maar we zijn altijd over onze toeren heen, nadat ze de kibboets beschoten hebben. We ko men er wel over heen, maar dat kost iedere keer meer tijd". De Russische Katyusha raketten Tel-Aviv, die een week in Chamadia doorbracht in een schema van de ro- taryclub. De slapeloze naehiten vreten aan de zenuwen. Mijn tweede nacht in de kibboets was er zo een. Er was verspreid ar tillerievuur in de avond, maar even na middernacht begon het mortier vuur weer en werd gevolgd door het geronk van Israëlische verkennings vliegtuigen. Voordat iemand in de velden kan gaan werken of naar de visvijvers kan gaan, controleert de grenspolitie op mijnen en de sporen van infiltan- ten. Het spel heeft zijn regels. Volgens militaire bronnen heeft de vijand zeven maal het vuur geopend in de richting van kibbutzim in de Beth Shean-vallei gedurende de nach ten van zondag en maandag. Het vuur werd drie maal beantwoord door de Israëliërs geen van de kibbutzim werd geraakt. Er waren geen Israëlische slachtoffers. De oor log heeft haar eigen taai. (Copyright De Stern-The Guardian! DEN HAAG (ANP) De vijf Ne derlanders, die in drie Dafjes bezig zijn aan de eerste monsterrit met personenwagens rond Afrika, zijn bij het verste punt, Kaapstad, aangeko men. Ze zijn vorig jaar op 1 novem ber onder het motto „Operation Gi raffe" uit Amsterdam vertrokken en hebben sindsdien bijna 40.000 km af gelegd. Ze passeerden kadavers in de barre Nubische woestijn, zeulden de wagens over rotsblokken naar de Ethiopische hoogvlakte, boden keizer Haile Se lassie sigaren aan en beklommen de 6.000 meter hoge Kilimandjaro. Vandaag wordt de terugtocht aan vaard door Angola, Kongo, Nigeria en de Spaanse Sahara. DENVER (AFP) In het militr ;r hospitaal van Denver in de Ameri kaanse staat Colorado zijn het hart en de nieren van een man overge plant op drie verschillende patiënten. Alle patiënten maken het goed. Het wa3 de 146ste harttransplantatie. LONDEN (REUTER) De 93- jarige Arthur Hawkins, de oud ste Engelse automobilist, heeft besloten het autorijden te staken nadat hij bij een aanrijding ge wond was geraakt. Zijn commentaar was: „De wegen zijn thans zo vol, dat het onmogelijk is vroeg of laat niet tegen iets op te rijden". Hawkins heeft vierenveertig jaar rijervaring. WASHINGTON Er zijn nu tien weken voorbij gegaan sinds het fatale ongeluk op Chappa Quiddick eiland maar de druk op senator Edward Kennedy is eerder toegenomen dan verminderd. Terwijl het gerechtelijk onderzoek en de lijkschouwing hangende zijn, volgen de televisiecamera's hem overal waar hij gaat of staat, verslaggevers en officieren van justitie achtervolgen hem hardnek kig en de instituten voor opiniepeilingen meten zijn politieke ge zondheid. De uitslagen van deze instituten zijn zo vernietigend, dat sommige congresleden geloven dat hij mis schien niet alleen van zijn ambities om president te worden af zal zien, maar van de politiek in het alge meen, indien de stemming van het publiek niet verandert. Het meest recente onderzoek van het Gallup-instituut, toont aan, dat zijn aanhang teruggelopen is van 37 procent naar 31 procent sinds een opiniepeiling, die onmiddellijk na zijn televisie-toespraak, waarin hij voor de natie verklaarde hoe Mary Jo Kopechne omkwam, werd gehouden. Hij is nu zowel door senator Muskie hanger van Kennedy vertelde mij: als door de vroegere vice-president Humphrey ingehaald als de leidende democratische kandidaat voor het presidentschap. Volgens dit onderzoek heeft Kenne dy ln alle belangrijke gebieden en in alle sectoren van de bevolking aanhang verloren, maar zijn groot ste verliezen leed hij in die groepen, waar hij vroeger altijd het meest populair was: vrouwen, jonge stem mers, negers en hen. die weinig ont wikkeling hebben. Een verlies van zes procent in de opiniepeiling mag niet veel lijken, maar een vooraanstaande democra tische congreslid en een trouw aan hanger van Kennedy verelde mij: ,De tendens is voortdurend bergaf waarts en ik ben bang, dat Teddy het op zal moeten geven". De pers behandelt Kennedy ook niet vriendelijk, hetgeen natuurlijk 9? (Van een onzer verslaggevers) ALMELO „Pistolen Paultje", de Amsterdamse wapenhandelaar Paul C. Wilking, heeft een beloning uitge loofd van vijfhonderd gulden voor het opsporen van degene die in de nacht van zondag op maandag in het openbaar toilet aan de Arensdoorweg te Almelo zes jonge hondjes heeft doodgegooid. niet tot zijn populairiteit bijdraagt. Het tijdschrift „Life" zei, dat de se nator „zich nu pas realiseerde, dat er veel meer was, dat hij meteen na het ongeluk had moeten vertellen" Het wordt hoe langer hoe duide lijker, dat Kennedy's politieke car rière afgelopen is, als hij niet in het openbaar de vragen beantwoordt, die sinds de nacht van 18 iuli nog steeds niet opgelost zijn. (Copyright De Stern-The Guardian} ROME (K.N.P.) In een ar tikel, gewijd aan het geheim van de kerk en handelend over de pauselijke geloofsbelijdenis in Eclesiam Suam, van 6 augustus 1964 en in zijn „Credo", van ju ni 1968, komt Frederico Alessan- drini terug op de Ned. Katechis mus. In de Osservatore van 26 september schrijft de waarne mend hoofdredacteur: „Paulus VI bevestigt de objectieve wer kelijkheid van het handelen van God voor onze redding, en wel op het ogenblik dat de weten schappelijke exegese en de her meneutiek te hulp geroepen worden om de geloofsbelijdenis der apostelen van zijn inhoud te ontdoen: de maagdelijke ont vangenis, de verrijzenis van Christus' lichaam, zijn hemel vaart, zijn wederkomst aan het eind der tijden". Deze punten werden b.v. doodgezwegen in de nieuwe ka techismus Er werd en wordt nog over deze werkelijkheid ge sproken als over uitdrukkings vormen, die aangepast zijn aan een bepaalde culturele sfeer, en die dient te worden omgezet in een cultureel totaal andere we reld. Dat wil dus zeggen, te wor den ontdaan van zijn geschied kundige waarde. Essentieel behoort tot het ge loof, dat God te allen tijde in de geschiedenis tussen heide komt: gisteren, vandaag en mor gen. (ADVERTENTIE) WÉ Li! b SPAARBANK 1 SERIE- EN VOLGI 999-123:- Uw spaarrekening is bekend oi 7 serie- en volgnummer. Vermeit N op de formulieren voor inleg en brieven, die u aan de Centrale de Rijkspostspaarbank zendt. De STA AT waarborgt de wlli door de Rijkspostspaarbank v tingen haar door ojkrachtens i J tArt. 9 mm dt Postspaorba j - Er zijn 2300 vestigingen. Op de postkantoren kunt u de hete dag terecht. Eert aantal déarvan is èetfs oak apvrijdagavond den apatté openingstijden. Zn een verre streek, van alle nieuws uit eigen land verstoken, is het altijd weer een wreed spel: wie (zo zeg je tegen elkaarj zou er, als we straks weer thuis zijn, van onze be kenden nu, weer gestorven zijnEn dan, als ik thuis haastig de kranten doorbladerblijkt Bert Bak ker te zijn heengegaan: op 57-ja- rige leeftijd, vertellen ze, en daar naast vermelden ze dan nog, haastig en plichtmatig, een paar bijzonderhe den. Dat het hier om een bekend uit gever ging, directeur van de uitge verij Bert Bakker/Daamen N.V. Dat de overledene in zijn jonge jaren ge dichten schreef. En dat hij het li teraire maandblad „Maatstaf" in het leven riep. Een paar simpele bijzonderheden, maar daarachter rijst, voor wie Bert gekend hebben, het beeld op van een uiterst boeiende persoonlijkheid. Bert was van huis uit gereformeerd. Ik herinner mij van hem nog een jeugdvers over een dorpse avond maalsviering door stoere, schriftge- trouwe calvinistische boeren: ergens waren die hem toen al vreemd, er gens echter waren ze hem niettemin vertrouwd. Zoals zoveel van depro testants-christelijke dichters, die in en rond „Opwaartse Wegen" hun „derde reveil" dachten te beleven, is Bert later naar wijder horizon door gebroken; beslissend zijn ook voor hem de oorlogsjaren geweest. Aan zijn komst dankte hij zijn be sliste verzetshouding, tegelijkertijd echter ontdekte hij in en door het verzet ook de „anderen", en zo heeft hij dan na de oorlog de eerst nog ex clusief „christelijke" uitgeverij Daa- men een veel bredere basis verschaft, „Daamen" werd „Bert Bakker/Daa men" en die toevoeging van zijn el- gen naam was kenmerkend voor het zeer persoonlijke stempel, dat de als uitgever zo geniale Bert op de oude zaak zou drukken. Het was geen vast stempelt Bert was van een onrustige veelzij digheid, die hem telkens weer in nieuwe richtingen stuwde. Een man als een wervelwind, een gedrevene. Daarnaast: iemand die met een vol gens de brave burger vreemde hardnekkigheid bleef vasthouden aan de zo vaak beschaamde en verloo chende idealen van het verzet. De jaarlijkse bevrijdingsnummers van „Maatstaf" getuigden telkens weer van die hardnekkigheid en van zijn, door mannen als de dichter Charles (prof. Nagel) gedeelde, verachting voor ieder en alles wat die idealen schond. „Maatstaf", het enige door de uit gever zelf geredigeerde literaire tijd schrift, was Bakkers hartekind, en trots: rond dit nu eens niet na een paar jaargangen bezwijkende maandblad groepeerde hij ,£ijn" au teurs: de mannen en vrouwen die hij eerbiedig bewonderde (Roland Holst, Nijhoff, Vestdijk, Achterberg, Char les) of die hij als eerste had ontdekt (Wolkers, Marga Minco, Ellen War mond, Neeltje Maria Min). Hier dan betoonde hij zich een uitgever, die nu eens méér was dan iemand die maar afwacht tot er weer een manuscript in de bus ploft. Bakker heeft de Nederlandse letterkunde van na de oorlog helpen „maken". ^ijn fonds weerspiegelde zijn be weeglijke nerveuze persoonlijk heid: wat zich eigenlijk naast elkaar niet verdroeg, was hier nochtans verenigd Munks preken naast de libertijnse vrijmoedigheid van een herschreven Duizend en één nacht, Bakhuizen van den Brinks kerkge schiedenis, naast commissaris Voor- dewinds eindeloze vertelsels. Achteraf kan men zich, wanneer men nagaat wat Bert in heel die veel zijdigheid zoal op de Nederlandse boekenmarkt heeft gebracht, slechts verwonderen over de werkkacht, door hem daarbij aan de dag gelegd. Want Bert, de nerveus-bezetene, placht fel te leven, hij kon van opge wonden leeflust bruisen, hij kon zijn vrienden tegelijk verbazen en ont stellen vanwege zijn ongeremde greep naar alles wat zijn levensdorst be loofde, te lessen. Zo heb ook ik hem gekend, voor al op die avontuurlijke autoreis, dit. wij vlak na de oorlog door het (tot zijn bevrediging) verwoeste Duits land op weg naar Denemarken maak ten waar wij het werk van de ver- zetspredikant Kaj Munk voor Ne derland gingen „veroveren". Wat een reis! Bert die van harte bereid en in staat was elke „mof' af te tuigen die niet in de houding sprong toen hij in een zielige Dussel- dorpse bar het Noorse volkslied het spelen (de angstige pianist die 't niet kende, speelde toen Ases dood maar), Bert die heel diep boog, toen wij van aangezicht tot aangezicht stonden te genover de weduwe van de vermoor de Munk, Bert die op de terugreis van Kopenhagen, nog zwaar „beno men van een doorwaakte nacht, achter het stuur ineens de halve Mat- thauspassion ging zingen en zo waar met ook nog iets anders dan alleen maar benevelde tranen in het oog. Een man als een wervelwind! Geen vaste ster! Wel een komeet, verras send en verrukkend tijdens zijn veel te korte loop. De ziekte die Anton van Duinkerken sloopte en doodde, heeft ook Bert gesloopt en gedood. Mijn hemel een paar procenten slechts op onze maanreizen en oor- logsbegrotingen bespaard, en de slecht gesubsidieerde wetenschap zoU haar misschien nog iets éérder on-» der de knie hebben kunnen krijgen, Voor Anton en Bert helaas te laat.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 7