„Een zwarte dag voor het Nederlandse recht
Ook geen wetsontwerp voor vrijlating
voor SPD
ONDANKS BEVEILIGING EN
Steeds
VOORLICHTING:
meer doden op overwegen
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
99
„Groene baretten" lachen weer
DE STEM
Kabinet
beraadt
zich over
gevolgen
zwevende'
D-Mark
r
BRANDT EN SCHEEL
PRATEN OVER COALITIE
Museum in
New York erft
collectie van
100 miljoen
Inbrekers
halen f 600
uit bureau
van politie
KIND OMGEKOMEN
BIJ BRAND OP SCHIP
andaag
in
editie voor
eeeland
weerbericht
Commentaar
Politiek
I Hernieuwd
doodvonnis
Zweefvlucht
Revaluatie
J
I 109e jaargang no. 26238
Directeur: Dr. W. A. J. M. Harkx
Hoofdredacteur: L. Leijendekker
Hoofdkantoor: Breda, Reigerstr. 16
Telefoon 22341, Postgiro 1114111
STEM
woensdag 1 oktober 1969
Droog weer
Wisselende bewolking en op de
meeste plaatsen droog. Weinig
wind en zelfde temperaturen.
MMTOREN: ROOSENDAAL, MOLENSTRAAT 45, TEL. 3/150
BERGEN OP ZOOM, ZUIVELSTRAAT 26, TEL. 6850
OOSTERHOUT, ARENDSTRAAT 14, TEL. 4957
GOES, KLOKSTRAAT 1, TEL. 8030
HULST, STEENSTRAAT 14, TEL. 3751
5?
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA „Men moet niet schrik-
I ken als vandaag of morgen bekend
wordt dat één van de drie oorlogsmis
dadigers in de Koepel een eind aan
zijn leven heeft gemaakt". Dit ver
zekerde ons gisteren iemand, die bij
na dagelijks te maken heeft met de
„drie van Breda".
Gistermorgen om half tien heeft de
directeur van de Bredase strafgevan
genis, de heer A. R. Beens. Joseph
Kotalla (59), Ferdinand aus der Fiin-
ten (58) en Franz Fischer (68) op de
hoogte gesteld van het besluit van de
minister van Justitie over hun ver
zoeken om gratie, die bijna vijf jaar
onderweg zijn geweest. „De spanning
was voor alle drie te hoog gisteren",
aldus onze zegsman.
„Een zwarte dag voor het Neder
landse recht", noemde gisteren de
heer Y. Postma, reclasseringsdirec
teur te Breda, het. Hij is één van de
animatoren in de „vrijlatingskwes
tie". De regering heeft ons voor een
voldongen feit geplaatst. Minister Po
lak heeft niet eens de kans geboden
de meningen te laten uitkristallise
ren". Op de vraag: „wat nu?", ant
woordde de heer Postma, „wat rest
ons anders dan eerst afwachten wat
de publieke opinie van deze voor
barige maatregel vindt. Ik vraag me
wel af wie dit nu weer moet opvan
gen in de gevangenis. Nu moeten we
maar weer gaan zeggen dat er géén
hoop is".
GEEN GRAT
VOOR
POLAK
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister Polak van justitie is niet van plan
een wetsontwerp in te dienen voor de voorwaardelijke in
vrijheidstelling van de drie nog in Breda gevangen zittende
Duitse oorlogsmisdadigers.
Hij heeft dit gisteren aan de voorzitters van de beide kamers der
Staten-Generaal meegedeeld. Ook heeft hij het gratieverzoek van
Aus der Funten, Fischer en Kotalla afgewezen.
Verlichting van de straf door het opnieuw hanteren van het gra-
tierecht is niet te rechtvaardigen, aldus minister Polak.
Intussen heeft het Tweede-Kamer
lid mr. Th. van Schaik (K.V.P.) ver
klaard, het hierbij niet te laten zit
ten. Hij zal, hoe dan ook, een uit
spraak van de kamer vragen. Mr.
Van Schaik verwacht dat een meer
derheid van de kamer zich voor vrij
lating zalg uitspreken. Mr. Van
Schaik ziet twee mogelijkheden om
zijn doel te hereiken: 1. de minister
in een motie uitnodigen alsnog met
een wetsontwerp te komen en 2. zelf
met een initiatiefvoorstel voor een
wetsontwerp komen. In de fractie
zal nog besproken worden voor welk
middel gekozen zal worden, aldus
mr. Van Schaik.
De minister is niet van plan een
voorstel in te dienen omdat hem zou
zijn gebleken, uit vertrouwelijk over
leg met de voorzitters van de fracties
in de Tweede Kamer, dat een groot
aantal kamerleden „diep gevoelde
bezwaren hebben tegen een derge
lijk wetsvoorstel". Deze beslissing is
door het gehele kabinet genomen.
Een nieuw gratieverzoek, dat de
drie oorlogsmisdadigers hebben inge
diend is afgewezen, omdat, aldus de
minister van justitie „geen van de
drie veroordeelden zodanige feiten
of omstandigheden aan het licht ge
bracht hebben, die een verlichting
van de straf zouden rechtvaardigen'
Bij de beoordeling van de verzoe
ken „mocht ook niet huiten beschou
wing blijven dat het hier gaat om
delicten ten aanzien waarvan geen
straf ook niet de levenslange ge
vangenisstraf ook maar enigerma
te evenredig kan zijn aan hetgeen is
misdreven", aldus professor Polak in
zijn brief aan de voorzitters van de
beide kamers.
In een t.v.-interview ontkende mi
nister Polak gisteravond dat sprake
was geweest van een politieke beslis
sing. Hij zei dat het om een menselijk
probleem gaat en niet over een po
litieke kwestie. Hij zei dit op een
vraag of hij niet bang was dat men
zijn besluit na raadpleging van de
fractievoorzitters zou gaan zien ais
een grootste gemene deler in de po
litiek.
VAN BREDA
(Tot levenslang veroordelen bete-
kent: iemand levend opsluiten
in z'n graf.
Een verschrikkelijke'straf
Tot deze straf zijn de „drie van
Breda" veroordeeld Enkele malen
is daartegen in Nederland protest
aangetekend. Een toenemend aantal
mensen ervaart levenslang als bijna
even onmenselijk als de misdaden,
waarvoor Aus der Fünten, Kotalla
en Fischer tot levenslang zijn ver-
oordeeld.
Die protesten hebben geen ge-
koor gevonden. Ook nu weer niet.
ten poging 25 jaar Bevrijding als
motief te gebruiken voor gratiever
lening is door minister Polak (Jus
titie) geblokkeerd. Gisteren heeft hij
- namens het kabinet overigens
meegedeeld dat er geen gratie ver
leend zal worden. De minister is
i °ok niet bereid het parlement (door
middel van een wetsontwerp) een
uitspraak te laten doen over de
„drie van Breda".
De drie oorlogsmisdadigers, die
16ven een glimpje licht hebben ge-
z'en' kunnen nu geen hoop meer
oebben. Als na 25 jaar Bevrijding
™ot3 geen gratie verleend kan wor-
i is er voor hen niets anders mo-
Pijk dan: levenslang tot de dood
6r op volgt
Minister Polak heeft zijn beslis
ts genomen hoewel de discussie
I wer de „drie van Breda" nog gaan-
1 is- Hij heeft zijn besluit aan het
Parlement meegedeeld nog voordat
kamerleden (bij de begrotings-
I e"andeling van Justitie) in het
openbaar hun oordeel kenbaar heb-
I en kunnen maken.
tegenover de zienswijze van de
minister staar, de opvattingen van
üavangenis-aalmoezeniers, van vele
eminente juristen en oud-verzets-
r'lders. Naar hen is niet geluisterd.
,ln,fr Polak heeft vertrouwelijk
- fractievoorzitters geraadpleegd,
un (afwijzend) oordeel heeft uit-
in e'ijk de doorslag gegeven.
politieke beslissing dus.
Deze beslissing verontrust ons in
°9®ma,e: Niet zo zeer omwille
will "dr'e van ®rec'a' Maar om-
M yan ^6! rRchtsbewustzijn in
e erland. De regering heeft een
'-fnieuwd doodvonnis uitgespro-
gebaseerd op politieke over-
Wgen, die naar ons gevoel strij-
J.z'|n, me1 de christelijke, huma-
v-l 're beginselen, waarop zich zo
Pen'1/0 dlkwiils in ons land beroe-
en beslissing ook die voorbij
en Gn gerechtvaardigde twijfel
Hh, 8 'oere'<eningsvatbaarheid
Wus P'hulu, v: één van de drie.
DE RUSSISCHE missie, die 37 da
gen vruchteloos met de Indonesische
regering heeft gesproken over het af
lossen van de Indonesische schulden
aan Moskou is vertrokken naar de
Sovjet-Unie.
(Van onze correspondent)
NEW YORK Het Metropolitan
museum in New York heeft een gift
ontvangen, die door experts wordt
geschat op meer dan 100 miljoen
dolalr.
De kort geleden overleden New-
yorkse bankier Robert Lehman Met
zijn hele privé collectie, bestaande
uit ruim drieduizend kunstwerken,
aan het museum na.
De collectie omvat driehonderd
schilderijen, 1500 tekeningen en
voorts een aantal bronzen, Vene-
tiaans glas, emaille, porselein, juwe
len en tapisserieën.
ODDERAMSTEL De rijks
politie van Ouderkerk aan de
Amstel is gisteren geconfron
teerd met een inbraak in het ei
gen bureau aan de dorpsstraat te
Ouderkerk.
Uit het bureau van de groeps
commandant werd daarbij een
geldkistje met 600,ont
vreemd. De dader(s) verschaf
te (n) zich toegang tot het, niet
continu bezette politiebureau
door enkele ramen aan de zij
kant van het gebouw stuk te
slaan.
In de kamer van de groeps
commandant werd het bureau
waarin het geldkistje zich be
vond opengebroken. Het onder
zoek in deze zaak is uiteraard in
handen van de politie.
LONG BINH, Vietnam Deze „Groe
ne Baretten" geven uiting aan hun
vreugde, nadat zij vernomen hadden,
dat het leger de beschuldiging, dat zij
een Vietnamees burger zouden heb
ben vermoord, teruggetrokken had.
De foto is hij de barakken genomen,
waar zij ondergebracht waren in af
wachting van het proces.
ROTTERDAM (ANP) Bij een
brand aan boord van het Nederlandse
binnenschip „Viking" is de 4-jarige
Johnny Pedersen, het jongste zoontje
van de schipper, om het leven geko
men.
Terwijl de schipper en zijn vrouw
even de wal op waren om een bood
schap te doen, brak plotseling brand
uit in de stuurhut van het binnen
schip, waar op diat moment het jon
getje, samen met zijn 1-jaar oudere
broertje aan het spelen waren.
De stuurman van een naast de „Vi
king" liggend schip slaagde erin het
oudste kind uit de vlammen te red
den, maar zijn hulp voor de 4-jarige
Johnny kwam te laat.
BONN (DPA)
De kans, dat een sociaal-democraat
(Brandt) de kanselierszetel in de Duitse bondsrepubliek van
de christen-democraat Kiesinger overneemt, is gisteren aan
zienlijk gestegen. Paradoxaal is in dit verband, dat de grote
verliezen bij de verkiezingen van zondag, de liberale FDP,
daarover zal beslissen.
Gisteren, twee dagen na de verkie-
zinigen, besloten de liberalen, na een
zes uur durende strijd tussen hun
conservatieve en progressieve vleu
gels, eerst eens met de socialisten te
gaan praten.
Partijbestuur en oude en nieuwe
fracties gaven toestemming een com
missie te vormen, die onder leiding
vain partijvoorzitter Scheel nog de
zelfde daig met een commissie van de
SPD, geleid door Brandt, het beraad
over' een mogelijke regeringscoalitie
van bedde partijen begon.
Om de gunst van de liberalen is
een felle strijd gevoerd tussen CDU
en SPD, die bedde partijvoorzitter
Scheel het lokaas van de portefeuille
van buitenlandse zaken voorhouden.
Deze stap van de FDP is niet een
stemmig genomen.
Vier leden van de fractie waren
er vierkant op tegen en vijf onthiel
den zich van een oordeel. De SPD
was al eerder eensgezind tot het be
sluit gekomen, dat men met de M-
beral'en in zee wilde gaan.
Een' voortzetting van de „grote
coalitie" met de christen-democraten
was, gezien de conflicten die er tus
sen de oude coalitiepartners waren
gerezen, dan ook weinig waarschijn
lijk.
Brandts socialisten zijn bereid ver
gaande concessies aan de liberale ei
sen te doen. Zij zouden zich ongaar
ne de reële kans laten ontglippen,
dat er voor het eerst in de twintig
jarige geschiedenis van de bondsre
publiek een SPD'er bondskanselier
wordt.
De katholieke middenstand in
het bisdom Breda zoekt een
antwoord op de macht van de
vakbeweging en het groot
kapitaal. Pagina 3.
De revolutie in vrijheid: Eduar-
do Frei's veel bezongen alter
natief voor Castro's geweldda
dige revolutie dreigt in het slop
te geraken. Pagina 7.
Moet Ted Kennedy definitief
een punt zetten achter zijn po
litieke carrière. Pagina 7.
Wilson wil niet langer met de
bedelstaf in de hand bij de
E.E.G. aankloppen. Pagina 9.
De Kleine Stem op pagina 13.
Rood China, de non-natie van
de wereld, bestaat vandaag 20
jaar. Pagina 13.
Steeds meer vraag naar hout.
Pagina 17.
Feijenoord oefende tegen Reyk
javik voor de competitiewed
strijd regen Go Ahead.
Sportpagina.
(Van onze correspondent)
UTRECHT Het aantal ongeluk
ken op overwegen neemt onrustba
rende afmetingen aan. Dit jaar zul
len, volgens een schatting van de
NS wellicht 70 mensen omkomen op
overwegen. Tot en met gisteren wa
ren het er al 56. Vorig jaar stierven
50 mensen door ongelukken op over
wegen. Volgens mr. D. Ittmann van
de NS is het vooral een kwestie van
„falende verkeersdiscipline".
Sinds 1955 vergden de 2800 open
bare en 2600 particuliere spoorweg
overgangen in ons land maar Mefst
713 doden.
„Ik zou alle automobiUsten, brom
fietsers, fietsers en voetgangers wil
len toeschreeuwen: beschouw een
spoorbaan toch als een voorratngs-
weg. Neem geen risico's, want een
trein kan niet uitwijken of snel stop
pen", zegt mr. Ittmann.
Waar hij zich als chef van de NS-
dienstregeling ook zorgen over maakt
is het door al die ongelukken ver
stoord raken van de treinenloop.
Maar, zo voegt hij er meteen aan toe,
„primair maak ik mij toch als mens
zorgen over al dat overwegleed". In
alle gevallen blijkt de NS machteloos
te staan. Steeds weer wordt het ne
men van risico als oorzaak van al die
ongelukken aangewezen.
In een koortsachtig tempo wordt
gewerkt aan het automatisch bevei
ligen van de 2800 openbare overwe
gen. Ongeveer 1250 zijn er nog niet
beveiligd. Elke automatische knip
perlichtinstallatie kost 80 mille en
een overweg met automatische halve
overwegbomen 120.000 tot 140.000
gulden.
Maar het is niiet alleen het geld
gebrek, waardoor de 1250 onbeveilig
de overwegen niet sneller kunnen
worden beveiligd. De mankracht ont
breekt ook, want elke overweg vergt
een aparte technische bevedligings-
oplossing.
Overigens maakt het in de praktijk
weinig uit of overwegen nu wel of
niet zijn beveiligd. De verkeersdeel
nemers demonstreren in toenemende
mate een neiging tot het nemen van
grote risico's. Dat valt vooral op bij
de met automatische halve overweg
bomen (ahob's) beveiligde overwe
gen, waar het de fietsers, bromfiet
sers en voetgangers zijn die de bo
men en knipperlichten vaak negeren
en zigzaggend nog een doorgang ris
keren.
Dat leverde dit jaar al negen do
den en drie gewonden op. Op de
aki's (overwegen met automatische
knipperlichtinstallaties) zijn het
vooral de „motorische verkeersdeel
nemers" die in de statistieken als
slachtoffers staan genoteerd: 15 do
den en 21 gewonden tot nu toe dit
jaar.
De conclusie ligt voor de hand: de
verkeersdeelnemers nemen te veel
risico, tonen een gebrek aan ver
keersdiscipline.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG/BRUSSEL Van
daag zal binnen de ministerraad over
leg plaats hebben over de consequen
ties van de West-Duitse maatregel om
de koers van de mark enige tijd te la
ten zweven. De ministers, die deel
uitmaakte van de raad voor econo
mische aangelegenheden uit het ka
binet, zullen het topoverleg voeren.
Minister Witteveen (Financiën) is
echter wegens verblijf in Washington
hierbij niet aanwezig.
Minister Lardinois (Landbouw en
Visserij) heeft een bezoek aan Joe
goslavië afgebroken. Hij wil aan het
beraad deelnemen, juist omdat _de
Duitse monetaire maatregel ernstige
gevolgen kan hebben voor de uitvoer
van Nederlandse land- en tuinbouw-
produkten, die aan West-Duitsland
worden geleverd. Met het geven van
officieel commentaar wordt in Den
Haag gewacht tot binnen de minister
raad meer zicht is gekregen op het
loslaten van de Duitse wisselkoers.
Overigens zijn gevolgen van de
„zwevende mark" voor de Neder
landse economie in het algemeen en
voor de landbouw in het bijzonder
nog niet geheel te overzien. Aangeno
men moet echter worden dat zij erger
zullen zijn dan de gevolgen van de
devaluatie van de Franse frank.
Intussen wint in Duitsland zowel
als daarbuiten de overtuiging veld,
dat de „zweefvlucht" van de mark
het begin is van een revaluatie,
vooral nu het er op begint te lijken
dat de SPD met behulp van de FDP
(zie elders op deze pagina) aan de
macht komt.
In EEG-kringen hebben Duitse af
gevaardigden meegedeeld dat de
zweeftoestand van de Duitse munt
(die gisteren in Zwitserland aantrok
tot een niveau van 0.95 Nederlandse
guldens) drie weken zou kunnen du
ren.
De demissionaire minister van fi
nanciën, de sociaal-democraat Schil
ler heeft, gisteren op een vergadering
van de SPD gezegd dat de huidige
vrije koersvorming inderdaad zal
worden opgevolg door een revaluatie.
Hij zei ook dat op het moment van
de revaluatie de in- en uitvoermaat-
regelen die tijdens de vorige mone
taire crisis rond de Franse frank
werden genomen, zullen worden op
geheven.
Het Verbond van Nederlandse On
dernemingen heeft met klem ge
vraagd een eventuele rvaluatie van
de mark niet te volgen met een soort
gelijke gulden-operatie. In 1961 volg
de de gulden de mark wel, maar
sindsdien - aldus de ondernemers -
is er veel veranderd, ondermeer met
Nederlandse exportpositie en loon
peil.
