Mariene was echt helemaal lazarus Voor studenten een koffer vol reismogelijkheden Kindersterfte in Brazilië bijzonder groot Nederlands Bureau Buitenlandse Studentenbetrekkingen In natura „LAND VAN VOLKSZIEKTEN De neefjes Getergd Lazarus Goed portret VAKANTIEDUITEN OPVALLEND HONDERDEN MASSAREGIE DE STEM (Van een onzer verslaggevers) MAASTRICHT Dezer dagen heb ik met Charles Eyck een kostelijke herinnering opgehaald aan de tijd, toen Maastricht met volle teugen genoot van de zo pas herkregen vrijheid. Hij stond voor een portret van me, dat hij toen, nu een kwart eeuw geleden, geschilderd heeft. Het is een paneeltje, veertig hij vijfen dertig centimeter, waarop Eyck met zware, driftige penseelstreken mijn conterfeitsel geschilderd heeft. Het is een sterk en warm-kleurig por tret, maar telkens als ik er naar kijk, zie ik een heel ander gezicht, liet gezicht van haar, voor wie dit paneeltje geprepareerd was en op de ezel stond te wachten. Ook nu weer dachten wij beiden hieraan, want plotseling vroeg Charles: „Kun je je nog herinneren hoe je hieraan gekomen bent?" „En of", zei ik, „hierop had Marlène Die trich moeten staan. Ik ruik nog al tijd de cognac, waarin de grote di va als in een wolk omhuld was, toen ze jouw atelier binnenkwam". Waarop we beiden in de lach scho ten en weer eens de herinnering aan die gedenkwaardige middag en kele maanden na de bevrijding van Maastricht ophaalden. Charles Eyck woonde ook toen in zijn witte landhuis in het Ravens- bos, „slechts" vijftien kilometer van Maastricht. Maar vijftien kilometer waren in die tijd zonder vervoer een hele afstand, die je niet tweemaal per dag te voet kon afleggen. Charles had vrienden gemaakt on der de Amerikanen en dankbaar had hij het aanbod aanvaard van Colonel Lepp om in Maastricht een atelier in te richten. Colonel Lepp was hoofd van het Finance-Office van het Negende Amerikaanse leger en had zÜn tenten opgeslagen in de ontruimde kamitoren en magazijnen er waren toch geen kachels meer te verkopen van de Fa. Joffroy in de Wilhelminasingel. Lepp liet daar een groot vertrek voor Eyck inrichten, stuurde een legertruck naar Ravensbos om zijn ezels en enig meubilair Op te halen en be zorgde hem zo veel verf als hij maar op kon penselen. Die Lepp was geen domme jongen en had voldoende verstand van schilderkunst om te zien, dat Eyck een waarlijk groot artiest was. Dit vertelde hij aan al wie het maar horen wilde en het gevolg was, dat Charles al heel gauw barstte van de opdrachten. Er is geen hoge officier of generaal, die in die dagen Maas tricht bezocht, of Charles heeft zijn portret geschilderd. Het zou interes sant zijn te weten hoeveel Eycks thans nog in Amerikaanse huiska mers hangen. Veel dollars kreeg Charles er niet voor, maar werd wel ruimschoots in natura gehonoreerd. Of, in Char les' eigen woorden uitgedrukt: ■■Men liet mij als de bijbelse Laza rus mild genieten van de hedonisti sche kruimels, die van de bureauta fels vielen, zoals cognac, sigaren, whisky en meer van die zaken, waarvan wij vier jaar lang- versto ken waren geweest". Het was een kostelijke tijd en Charles genoot ervan, dat hij einde- V weer werken kon. Of zijn werk altijd naar waarde geapprecieerd werd? Och, daar maakte hij zich met zo druk over. Eens kwam een hoge Amerikaanse officier poseren. Hij zei, dat hij al veel over hem ge hoord had en machtig-blij was door een van de grootste schilders ter we reld geportretteerd te worden. Char les boog minzaam voor zo veel over dreven lof. Toen vroeg die officier JJfdt.boe het met zijn broer ging en t die ook in Maastricht werkte, jfyck zei hem, dat hij de enige was S u'J? *ar(ülie, die penseelde. „En heb m België grote schilderijen j^n do gebr. Van Eyck gezien", zei Fv„t ier' die"' antwoordde yCK, „dat waren verre neefjes van e, maar ze zijn al dik vijfhonderd ^r dood". De Amerikaan vond en zijn portret niet meer zo mooi. ^ec™e Charles Eyck in die da- A Maastricht bevrijd was en j nkaans wittebrood en pore at, liW1Ji!/n Wes!-Europa nog bloedig gevochten werd. Dodelijk vermoeide soldaten kwamen van het front om in Maastricht enkele dagen op ver haal te komen. De Amerikaanse le gerleiding en de burgerij deden alles om het de GI-Joe's zo aangenaam mogelijk te maken. In de stads schouwburg werden voorstellingen door reizende frontgezelschappen gegeven en in het begin van 1945 trad zelfs Marlène Dietrich voor hen op, die toen nog straalde in haar volle glorie en voor iedere man als het meest begerenswaardige sex- ideaal van de vrouw gold. Brigitte Bardot en Sophia Loren waren toen nog niet geboren en de benen van Marlène waren in die tijd van seksuele taboes voor iedere man het einde. Marlène Dietrich werd dan ook met zo veel geheim zinnigheid omgeven, dat praktisch geen burger in Maastricht wist, dat zij die avond in de stadsschouw burg voor de Amerikaanse soldaten zou optreden. Men vreesde zeer terecht een volksoploop. De enigen, die het 's morgens al wisten, waren Char les Eyck en ik. Colonel Lepp was in de hoogste opwinding Eycks ate lier komen binnenstormen en had gezegd, dat Marlène Dietrich van hem had gehoord en absoluut een portret van hem wilde hebben. .Voor haar particuliere collectie. Zij zou 's middags om vijf uur voor hem komen poseren. Charles ging ermee akkoord, maar stelde enkele voorwaarden. Hij moest zich kunnen concentreren en niemand mocht in zijn atelier dan ik. Hij sprak namelijk niet zo goed Engels en omdat hij doof was, zou ik dan als tolk optreden. Colo nel Lepp accepteerde dit en tegen een uur of vijf zaten Charles en ik op zijn atelier te wachten op de komst van Marlène Dietrich. Het w,as een trieste, sombere win termiddag, kil en vochtig-koud. We schonken ons af en toe een whisky in Lepp had voor nieuwe voor raad gezorgd staken een sigaret op en wachtten Op Marlène met haar wereldberoemde benen. Maar wie niet kwam was zij. Het werd half zes, zes uur. Het humeur van Charles Eyck werd van minuut tot minuut slechter. Zelfs generaals hadden zich precies aan de afspraak om te poseren gehouden, terwijl ze niet eens zo veel pretenties hadden als de beroemde filmster, die al had laten weten, dat ze hoogstens een half uurtje tijd had voor de grote meester. Die grote meester had daarom een paneeltje op de ezel klaargezet en begon zich enorm op te winden. „Wat verbeeldt dat mens zich!" Om half zeven was Marlène nog niet verschenen. Charles Eyck was nu echt boos. Met de bliik van een ge tergde stier, die de toreador niet ziet verschijnen, keek hij naar het paneeltje op de ezel en zej plotse ling tegen me: „Ga daar zitten". Ik nam op de stoel plaats, die voor Marlène Dietrich bestem,} was, en Charles begon met driftige stre ken mijn portret te schilderen. Een vers aangestoken sigaret bengelde in zijn linker mondhoek. Ik herinner me, dat ik er gefascineerd naar ge keken heb. De as van de sigaret werd steeds langer en kromde steeds meer naar beneden. Plotse ling brak ze af en viel naar bene den. Charles spuwde het sigarette- peukje van tussen zijn lippen weg, keek heel even kritisch naar het paneeltje, nam het van d'e ezel en zei met zijn sonoor stemgeluid: „Hier, neem dat mee voor je vrouw. Ik verdom het om dat mens te schilderen". Het leek, of „dat" mens dit ge hoord had. Plotseling ging de deur van Eycks atelier open en waggel de de goddelijke Marlène met een heel gevolg naar binnen. Statig als een vorstin, ondanks het feit, dat ze niet zo heel vast op haar mooie benen stond. Maar laat ik dit liever Charles Eyck zelf laten vertellen. „Ze was totaal lazarus", zegt hij, „en het eerste wat ze vroeg was een cognac. Een van de kerels uit haar hofhouding haalde een fles en een wijnglas te voorschijn en daar schonk hij haar een bel cognac in, die Marleentje met een gerouti neerd gebaar achter haar kiezen sloeg. Daarna poseerde ze voor me en ik heb toch maar een portret van haar gemaakt. Toen het klaar was, annexeerde ze het gewoon. Ik kreeg niet eens een bedankje van haar. Wel heb ik 's avonds in de schouw burg haar voorstelling voor de GI's mogen bijwonen. Ik mocht zelfs tus sen de coulissen staan, waar ik me een aap heb gelachen. Ze musiceer de op een zaag en naast haar zat zo'n flikflooier, die op een mond harmonica speelde. Ze hield de zaag als een viool tussen haar beroemde benen, zong een sentimenteel lied je en had enorm succes, want van achter de coulissen zag ik, dat de jongens in de zaal de tent bijna af braken van enthousiasme". Marlène Dietrich is inderdaad een goed half uur in het atelier van Charles Eyck geweest en zij had een behoorlijk stuk in haar kraag. Na een kwartier geposeerd te heb ben, was zij het moe en maakte er een einde aan. „Het is toch een goed portret geworden", zegt Char les Eyck, „en ik neem het haar niet kwalijk, dat ze de hoogte had. Dat mens werd van troepenonder deel naar troepenonderdeel gesleept en ze had een stevige borrel nodig om op haar mooie benen te blijven staan. Toen ze bij me was, moest ik aan Multatuli denken, die van zijn beste vriend, toen die stomdronken in de goot lag, zei: „Als ie nuch ter is, is het toch een beste vent". Ik zou alleen graag willen weten waar dat schilderij van haar zich nu bevindt- Ze was een fantastische vrouw, die een paar geweldige films gemaakt heeft, en ik ben toch blij, dat ik haar heb kunnen schil deren". Ik ook, omdat ik er een mooi portret van mezelf aan dank. Ik kijk'er nog vaak naar en dan begint rondom mijn gezicht een weelde van blonde lokken te groeien en moet ik mezelf toegeven, dat er toch beter Marlène Dietrich op had kunnen staan. Want voor haar was dat paneeltje in eerste instantie be stemd. „Het is toch een goed portret ge worden", vindt Charles Eyck van het schilderij dat hij onder vreemde omstandigheden van Marlène Die trich maakte in '45. (foto boven) Hieronder zoals Marlène nu is; even beroemd, minder sexy. men Duitsland (31 pet), Oost-Europa (12 pet.), Spanje (10,5 pet.) en Grie kenland (9,5 pet.) de „ereplaatsen" in. Ook heeft het NBBS in zijn onder zoek de financiële kant van het rei zen betrokken. Bijna zestig procent van de NBBS'ers zit in de budget sfeer van 100 400 gulden die per jaar aan vakantiedoeleinden uitge geven kunnen worden. Drieënveertig procent verdiént de vakantieduiten door zelf de handen uit de mouwen te steken 38 procent ontvangt de vakantiecenten van ou ders of verzorgers terwijl 21 procent „andere bronnen" heeft. „Wat dat laatste dan ook mag zijn," lacht Hans Visser 't Hooft. De enquete heeft voorts uitgewezen dat nagenoeg tachtig procent van het NBBS-pu- bliek in de leeftijdscategorie van vierentwintig jaar of jonger zit. Op merkelijk gegeven is verder ook het feit dat 12,5 procent van alle onder vraagden er alleen op uittrok. Ze ventig procent ging in gezelschap van vrienden op vakantie. Nagenoeg eenzelfde percentage had reeds een besluit genomen ten aanzien van het vakantiedoel voordat men een bro chure had ontvangen. Het NBBS kan met zijn concurreren de aanbiedingen o.m. op de markt komen omdat men buiten het bestuur dat een jaar lang zijn studie onder breekt om full time te werken voor het studentenreisbureau kan beschik ken over grote groepen jongelui die op basis van een kostenvergoeding willen fungeren als reisleider als lid van de staf in een der NBBS hotels etc. De meeste van de mensen die een zomerfunctie bij het NBBS ac cepteren is het begonnen om con tacten te leggen met vreemdelingen. Een tweede categorie geeft als voor naamste reden op dat ze van de ge legenheid gebruik wil maken om eens iets van Europa te zien. Hans Visser 't Hooft: „We selecteren onze men sen vanzelfsprekend. Lange tijd heb ben we het zo gedaan dat de gega- digen werden uitgenodigd voor een gesprek met een commissie van des kundigen die de kandidaten eens in dringend aankeek en na een korte babbel dan een beslissing nam. Thans werken we met een aantal vragenlijsten, wisselend voor elk van de functies die we te geven hebben. Op een van de lijsten wordt bijvoorbeeld gevraagd hoe de kandidaat zou reageren als er in „zijn" hotel twintig gulden ge stolen was. Aan de hand van de antwoorden kunnen wij ons toch een heel aardig beeld van de kandi daten vormen," besluit de NBBS- president. RIO DE JANEIRO (AP) Het is een tragische ironie, dat de meeste pasgeboren Brazilianen niet hang behoeven te zijn voor een hartaanval, een van de be langrijkste doodsoorzaken in som mige delen van de wereld. Dat komt omdat de meeste jonge Bra zilianen eenvoudig niet lang ge noeg leven om ten offer te vallen aan de ziekten, die over het al gemeen tot de middelbare leef tijd behoren. Brazilië is het grootste en dichtst bevolkte land van Latijns-Amerika. Maar ook de kindersterfte is er het grootst en er heersen veel ziekten, die in de hoger ontwikkelde landen allang zijn uitgeroeid. Studies hebben aangetoond, dat de meeste ziekten, waardoor de Brazili anen worden getroffen, het gevolg zijn van armoede, ondervoeding en gebrekkige hygiënische verzorging. Terwijl de hartaanval een grote moordenaar is in ontwikkelde landen, sterft de helft va.n de kinderen, die in Brazilië worden geboren, voor zij vijf jaar oud zijn, lang voor zij de de leeftijd bereiken, waarop zij zich eventueel zorgen zouden moeten maken over gebreken van het hart. En uit de cijfers van de Braziliaanse regering en de UNO blijkt, dat velen, die de kritieke eerste vijf jaar over leven, gedurende de rest van de ge middelde leeftijd, die in dit land 54 jaar is, worden geplaagd door mala ria, tuberculose, chagas en andere ziekten. Van de kinderen, die in hun eerste levensjaar sterven, sterft 42 pet aan besmettelijke diarree. Deze ziekte is een rechtstreeks gevolg van ondervoeding, slechte behuizing, be smet water en andere factoren, die verband houden met armoede. Van de 49 miljoen stedelingen op de meer dan 90 miljoen inwoners van Brazi lië genieten slechts 19 het voordeel van openbare diensten (in ontwikkel de landen als vanzelfsprekend), zoals stromend water en riolering. Volgens het ministerie voor plan vorming is Brazilië het enig Ameri kaanse land, waar werkelijk in ern stige mate pokken voorkomen en ma laria vormt nog altijd een bedreiging in de wildernissen van het Amazone gebied. Het ministerie voor de volks gezondheid heeft het feit geopen baard, dat vier miljoen Brazilianen lijden aan chagas, een parasitaire ziekte, die wordt overgebracht door een insect, dat gewoonlijk „barbeiro" wordt genoemd en alleen tiert in de scheuren en spleten van armoedige houten huizen in het binnenland. In zijn verst gevorderde stadium tast chagas vitale organen van het mense lijk lichaam aan. Ongeveer 23 miljoen Brazilianen lijden aan ancylostomia- sis, een ernstige bloedarmoede, ver oorzaakt door een parasitische nema tode (haarworm), die een gevaarlij ke bloedarmoede veroorzaakt door het zuigen van bloed uit de dunne darm. Nog eens tien miljoen Brazi lianen lijden aan esquitossomose, een ziekte, die wordt overgebracht door besmet water. Aan longtuberculose sterven elk jaar 70 per 100.000 Brazilianen en er zijn 160.000 melaatsen in het land. Aan tetanus stierven alleen in het binnen land van de staat Sao Paulo - de rijkste van Brazilië - in 1961 niet min der dan 1.307 personen. Dat was meer dan in Frankrijk, Engeland, Ja pan, Canada en de V.S. samen in dat iaar. Volgens de socioloog Josué de Cas tro, een deskundige inzake honger- problemen - thans een politiek ban neling - is Brazilië „een land van volksziekten", ziekten, die het ge volg zijn van achterstand in ontwik keling. (Van een onzer verslaggevers) LEIDEN Het embleem waarmee sinds kort het Nederlandse Bu reau Buitenlandse Studentenbetrekkingen de aandacht op zijn naam vestigt, heeft niet zonder reden de vorm van een koffer. „Toepasse lijker kon niet," vindt zesdejaarsstudent Hans Visser 't Hooft in zijn hoedanigheid van president bij het Nederlands Bureau Buitenlandse Studentenbetrekkingen. „Onze hele organisatie is erop gericht de studerenden bouwstenen aan te reiken voor (educatieve) reizen. We laten onze klanten een grote mate van vrijheid. Behalve het transport en de huisvesting bieden we gelegenheid tot het maken van toertjes naar keuze. Alles is erop afgestemd het zo goedkoop mogelijk te hou den. Vandaar dat je ook niet buiten een vrij disciplinair systeem kunt." Hans Visser 't Hooft: „Er bestaat met de Sovjet-Unie een uitwissels programma op het gebied van stu- dentenreizen. In praktijk komt het er echter meermalen op neer dat de Russen ons een groep fabrieksmen- sen sturen. Eens hebben we toen na afloop van een excursie bij Philips meegemaakt dat de Russen ons een compliment maakten voor de uitste kende massaregie. Mem was er door 'n toeval namelijk getuige van hoe die honderden mensen om vijf uur de fabriekspoort verlieten en zich naar hun auto's begaven Dit jaar heeft het NBBS onder zijn klanten in samenwerking met de re searchafdeling van het Nederlandse wetenschappelijke bureau voor toeris me in Breda een enquete ingesteld. Men ontving in totaal 13.000 reacties. „Voor een schriftelijke opiniepeiling erg hoog te noemen als je het aantal uitgezette formulieren bekijkt" zegt president Visser 't Hooft. De eerste gegevens hebben reeds aan het licht gebracht dat Duitsland (30 pet.). Frankrijk (26 pet), Engeland (12 pet) en Italië (11 pet) tot de meest be zochte landen behoren. Onder de landen die het NBBS-volk het meest trekken nemen Scandinavië (16,5 pet) Engeland (14,5 pet) en Frankrijk (13 pet) de hoogste plaatsen in. Duitsland staat met twee procent op vallend laag genoteerd. Op de vraag welke landen het minst trokken na- „Tussen het Nederlandse bureau en de 26 zusterorganisaties uit ande re landen bestaan hechte afspraken, waarover geen misverstanden kun nen ontstaan. Elk jaar is er een gro te conferentie, waarvan de verslagen amper in 4 boekwerken zijn samen te brengen. Van onderlinge concur rentie tussen de filialen kan geen sprake zijn. De bureaus in de ver schillende landen hebben geleerd dat ze niet moeilijk moeten doen in de drukke zomermaanden. Dan komt het erop aan snel een aantal zaken te regelen waarvan de verdere af wikkeling desnoods tot de wat rusti ger winterperiode kan blijven wach ten. Vergeet niet dat wij 't gros van onze reserveringen tussen 15 april en 1 juli te verwerken krijgen. Een nor maal reisbureau daarentegen start zo rond 15 december al met de boe kingen en men mag aannemen dat omstreeks 1 maart alles al zo'n beet je vol zit. Dat is me nogal eventjes een verschil." Het Nederlandse bureau buiten landse studentenbetrekkingen een or ganisatie die in 1927 werd opgericht, regelt vanuit het hoofdkantoor aan het Leidse Rapenburg jaarlijks vele honderden trips voor studerenden; aanvankelijk ging het uitsluitend om universitaire studenten sinds kort is de potentiële klantenkring uitgebreid tot studerenden in de ruimere zin van het woord. Samen met vergelijkbare instellin gen in andere Europese landen heeft het NBBS een alleszins respectabel pakket van reismogelijkheden opge steld. Men exploiteert hotels in Span je (3), Italië (2) Frankrijk, Enge land en Nederland. Het aantal vlieg reizen waaruit reislustige studenten een keus kunnen maken liegt er niet om. Hans Visser 't Hooft: „We stre ven er voortdurend naar iets nieuws te bedenken. Volgend jaar bij gele genheid van de wereldtentoonstelling in Osaka gaat het NBBS meedoen, reken maar. Een plezierreis zal het niet worden, maar voor de liefheb bers Er staan heel wat lezingen op het programma. Vergeleken met de normale vluchten weten we aan zienlijke reducties op onze charters te verwerven. Daarbij hebben we na tuurlijk het enorme voordeel dat ons publiek erg flexibel is wat dat betreft Men hecht er niet zo veel waarde aan om in een weekend te vertrekken en thuis te komen bijvoorbeeld; voor de gewone vakantieganger schijnt een vakantie echter slechts dan alleen het optimale resultaat af te werpen. Studentenreizen beginnen zelden in een weekend om de eenvoudige reden dat het dan alweer zoveel duurder wordt. Behalve dat men zelf fungeert als reisbureau voor Nederlandse studen ten, (per jaar worden er zo'n 20.000 tot 30.000 reizen verzorgd) heeft het NBBS ook een duidelijke representa tieve functie. Men regelt de opvang van buitenlandse studerenden die in ons land eens een kijkje komen ne men. Er worden zeilkampen georgani seerd, verleden jaar werd er met een klipper gevaren op het IJsselmeer, het hele jaar door heeft men een vijfdaags Hollandarrangement met al le drummen en drannetjes voor bui tenlandse studenten, speciaal ten be hoeve van de talrijke Amerikanen die over komen zijn er excursiemogelijk heden naar klompenboeren, diamant slijperijen etc. De NBBS-studenten- sociëteit aan het Amsterdamse Leid- seplein een ander initiatief van recente datum kreeg in twee maanden tijds ruim 33.000 mensen over de vloer. Jaarlijks komen er al leen al 7500 mensen naar Nederland die deelnemen aan het NBBS-toer- programma. Zelfs Russen waren er bij.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1969 | | pagina 27