nsbroek
De filosoof
Duitsers kiezenmeer weivaart
Mooie kanselier
moet CDU
stemmen leveren
□„GOEDE DUITSER GEEN NATIONALIST"
Wie beeft gewonnen
Beslissende rol van NPD
OR.CORN. VERHOEVEN:
J «Megen d ag°gie: zij waPen4 daar"
&NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN. ...PEILINGEN .PEILINGEN,.PEILINGEN,,PEIUNGEN«IUNGEN PEIUNSEN
ider
jector
;te condities,
aflossingen.
aling per maand
iling per maand
aling per maand
aling per maand
L. 04448 - 2393
I tht politiek uitlegt als sympa-
I vtol Y.00r het nazisme. Zo'n uitleg
,.lk een beetje totalitair. En het
at>ti rminst iPist te beweren dat
W Yai? Politiek, concentratie op
Mattli j voorkeur voor het
I inatsir d -en e°n beschouwelijke
I nnv i E i Heidegger of wie dan
I zijn ,enen van fascisme zijn of op
slarbt^fnst een mens tot willig
S He,r van een dictatoriaal re-
vaarinh Waarom zou een ge-
PlattJa Pohtiek virus zich op het
Platteland sneller verspreiden dan
Lijn* s4eden? Zulke argumenten
I Even ach,tstreeks discriminerend.
I tem,.,, e ppzin is het Heidegger's
I tieke nm" ZïJn afkomst en zijn rus-
I bruin Eavini tegen een louter
iatiniof ergrond te zien- Ik denk
kom S f'l die bereid zijn hun af-
J 'e ODzinht! ch?n.en' ook in ande-
GROTE PARTIJEN
BELOVEN HUN
DAT TENMINSTE
SPD-Brandt
spreekt
over idealen
ia
19
DE STEM VAN ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1969
17
ars Sijpesteijn en
te Krommenie
endoclt
«laapkametkiwdje»
ilangen
algemeen bednjfs-
de dagelijkse leiding
latexeerafdeling voor
;eweven en getufte
ntwoordelijk voor de
t van de door zijn
lefsels.
ïg met de cheft van
in gerekend worden;
terrein zal het labo-
ing is ervaring in een
in de veredelings-
it naar een HTS er
an minstens 30 jaar.
rorden gezorgd.
brieven met vöüediS®
l een recente pasfoto W
iten aan
ien
kan geheel los van de
tvangen.
etto ter hand ff®4®.1^
•epen. Extra aflossing
ngen.
op gunstige conditie®
„rje Jong kwam, zag en overwon", schreef gisteren een van de ochtend-
bladen naar aanleiding van het nachtelijk optreden van de minister
president bij het loondebat in de Tweede Kamer. Heeft premier de Jong
inderdaad gewonnen?
Er zijn rond de nieuwe loonwet van minister Roolvink veel boze woor
den gevallen. Maar is het kabinet werkelijk één moment serieus in gevaar
geweest? Geen enkele partij is op het ogenblik klaar voor nieuwe verkie
zingen. Een kabinetscrisis zou daarom zowel „links" als „rechts" in grote
verlegenheid hebben gebracht. Wij houden het er daarom maar op, dat in
de Tweede Kamer (wederom) met losse flodders is geschoten in plaats .van
met scherp. Premier de Jong had rustig in bed kunnen blijven. Dat hij
toch behoefte heeft gevoeld aan een nachtvoorstelling doet vermoeden,
dat zijn politieke aspiraties nog springlevend zijn
Zit het kabinet in het parlement dus nog steeds op rozen, voor de over
winning in het loondebat is wel een hoge prijs betaald: een aanzienlijke
verscherping namelijk van de buitenparlementaire oppositie. Nu het N.V.V.
weigert medeverantwoordelijkheid te dragen voor het verdere loonbeleid
wordt dit beleid voor de oppositie een hoogst aantrekkelijk politiek wapen.
Zeker met allerlei verkiezingen in het nabije verschiet. Het kabinet en de
regeringspartijen moeten wel heel overtuigd zijn van de trouw (en de mo
gelijkheid om trouw te blijven) van N.K.V. en C.N V., dat zij de oppositie
zo in de kaart hebben gespeeld.
Zuiver zakelijk gezien is er tegen de loonwet weinig in te brengen.
Gezien haar verantwoordelijkheid voor het algemeen belang dient de re
gering over bevoegdheden te beschikken om een ongewenste loonontwik
keling tegen te gaan. Het gaat er echter maar om wie de bevoegdheden
hanteert.
De vakbeweging beschouwt minister Roolvink als een betuttelaar, als
een man, die zijn oude vakbondsvrienden in de steek heeft gelaten. Voor
de vakbeweging staat het vast, dat er ongelukken gaan gebeuren als de
heer Roolvink de nieuwe loonwet moet gaan toepassen.
Daarom is deze nieuwe wet een gevaarlijk wapen geworden, uiteinde
lijk ook voor het kabinet. Het zal daarom nog moeten blijken of premier
de Jong werkelijk gewonnen heeft.
Adolf von Thaddens NPD gaat, na alle onrust en herrie die zij de afge
lopen weken al heeft veroorzaakt, morgen in de Duitse stemlokalen
een beslissende rol spelen. Verenigt deze extreem-rechtse partij namelijk
de vereiste 5 procent stemmen op zich, dan treden Von Thadden en de
zijnen aan in de Bondsdag En daarmee is dan het angstige bewijs ge
leverd, dat voor meer Duitsers dan ons lief is, de sterke neo-nazistische
geur aan de NPD niet stinkt. De beslissende rol van de NPD zal vooral
blijken als na de verkiezingen een nieuwe regeringscoalitie zal moeten
worden gevormd. Want welke van de twee grote partijen ook de meeste
stemmen zal krijgen, de CDU/CSU en de SPD zullen elkaar niet veel
toegeven, de winnaar zal in elk geval om de hand van de liberale FDP
moeten vragen. De FDP wil wel, maar bij voorkeur samen met de socia
listische SPD. Een combinatie, die daarom ook ons zo aantrekkelijk lijkt,
omdat van zo'n coalitie o.a verwacht kan worden dat zij het non-prolife
ratieverdrag zal ondertekenen en daarmee afzieT van atoombewapening,
en bovendien dat zij doelbewust een gesprek en betere verhoudingen
- met het Oostblok op gang zal brengen.
De levensvatbaarheid van zo'n linkse coalitie staat of valt echter zo
ziet het er nu naar uit met het al of niet aantreden van de NPD in het
parlement: de nodige meerderheid zou dan zeer wel krap of te gering
kunnen zijn. Van de dan te volgen noodsprong weer een grote coalitie
- zou na de jongste ruzies al even weinig positiefs te verwachten zijn
als van een coalitie van een rechtse CDU met een veel linkser den
kende FDP.
Gisteren, op 26 september, is de
Duitse filosoof Martin Heidegger
tachtig jaar geworden. Een artikel
in de Volkskrant van 13 september,
geschreven door de Leuvense hoog
leraar en Heidegger-kanner Samuel
Ysseling, heeft intussen weer enig
rumoer veroorzaakt rond deze duis
tere meester. Ysseling heeft name
lijk Heidegger's sympathie voor het
nazi-bewind, getoond in 1933, tot
een minimum trachten te reduce
ren. Mijns inziens haait hij hiervoor
goede gronden aan o.a. het terug
treden van Heidegger zelf. Dat was
niet alleen een moedige daad, maar
ook een duidelijk teken van afkeu
ring en distantie ten opzichte van
oen ordinaire en gevaarlijke bewe
ging. Het artikel van Ysseling is
fel aangevochten en, zoals dat gaat
oij een politiek gevecht, insinuaties
rijn daarbij niet achterwege geble
ven. Wie het opneemt voor een fi
guur die min of meer verdacht Is,
wordt links en rechts ook zelf in de
verdenking betrokken.
reactie van dr. L. Nauta bij
voorbeeld (Volkskrant 18 sept.)
ik weinig gelukkig. Het grote
v!» Beidegger dan toch maar
achter Hitier aangelopen heeft, zes
Jaar voor de oorlog, is gemakkelijk
te incasseren. Zijn rede als rector
Universiteit Freiburg in
i aj is een tamelijk compromitte-
end stuk. Maar wie het vergelijkt
al}dere staaltjes van nazi-lec-
kan er moeilijk een recht-
streekse verheerlijking van Hitleri-
I 4dealen in zien. Daarvoor
ffl! rede te veel ovei' Griekse
SS* en is Heidegger een te
I lin!,, T, denker en te weinig po-
li geloof dat Nauta vee] te
I j3at' hij deze afkeer
I tullen M"i wemig betrouwbaar
I lijke bn 1: n* een beschouwe-
maakt een mens juist
Mre a» slachtoffer van vul-
en opv,-., 5?en® 4egen aHe kreten
I dins ïnij, activistische hou-
I eP beinv,li-veei eerder tot naloperij
besnh Yan een leider dan
dan ook IW^Uke instelli"g- «et
Heidesl. 1 er waarschijnlijk dat
I 6S r door zijn beschouwelijke
houding afstand heeft genomen van
het nazisme dan dat hij daardoor
verleid werd het aan te hangen. En
dat gebeurde dan toch nog in een
tijd dat Hitier voor onze regering
een bevriend staatshoofd was. De
nazi's waren ook allerminst be
schouwelijke naturen; zij waren ac
tivisten van het misselijkste soort.
Heidegger preekt nergens de pure
passiviteit, maar wel een zekere
weerbarstigheid tegen het nazisti
sche geloof in de almacht van de
menselijke wil. Daarom vind ik het
een bar slecht soort van filosofie
iemands tachtigste verjaardag aan
te grijpen om deze zaken eens de
magogisch op hun kop te zetten.
De achtergrond is overigens be
grijpelijk. Niet alleen is Heidegger
fout geweest, maar het wordt ook
steeds moeilijker een stijl van filo
soferen als de zijne te aanvaarden
in een tijd die zozeer op vooruit
gang en totale verandering gebrand
is. Er wordt ook van de filosoof een
maatschappelijk engagement geëist.
Vanuit deze eis gezien is Heidegger
misschien te ingekeerd en te we
reldvreemd en dus op zijn tachtig
ste verouderd. Maar ik heb bezwa
ren tegen die eis en mijn bewonde
ring voor Heidegger houdt stand
.omdat hij zich blijvend geconcen
treerd heeft op wat hij als zijn spe
cifieke en misschien wel hee] be
perkte taak ziet: het denken van
het zijn. Niemand hoeft dat belang
rijk te vinden, maar niemand heeft
ook het recht de filosoof zijn passie
te betwisten en voor te schrijven
dat elke denker zich mengt in het
gevecht van de onmiddellijke en to
tale revolutie. Wie dit activisme
voorschrijft, zou wel eens dichter bij
de fascistische opwinding kunnen
staan dan de kritische, weerbarstige
en publiciteitsschuwe Heidegger. Er
ook in het denken een pluriformi
teit en een veelheid va" inspiratie:
als die wegvalt is het einde in zicht.
Heidegger heeft het einde uitge
steld en daarmee het denken als een
boeiende aangelegenheid gered. In
de twintig jaren dat ik zijn werken
lees, heeft hij, op een manier die
zich moeilijk laat narekenen, meer
voor mijn leven betekend dan welke
filosoof of literator ook. Er is in
zijn werk vrijwel geen bladzijde die
niet de geweldige, geconcentreerde
kracht en de passie van dit denken
overdraagt. Het is en blijft een
geestelijke ervaring van het hoogste
gehalte met dit werk kennis te ma
ken, niet omdat daarin iets vastge
legd wordt of omdat het de lezer
tot willige leerling maakt, maar
juist vanwege de ongrijpbare weer
barstigheid die alles in beweging
brengt en een einde maakt aan elke
vanzelfsprekendheid. Wat moet ik
verder zeggen bij de tachtigste ver
jaardag van het idool uit mijn
jeugd? Eigenlijk alleen maar dat
het geen kwaad zou kunnen als de
jeugdigen van heden ook eens ken
nis zouden maken met een van de
meesters van hun meester Marcuse
en zich eens door Heidegger lieten
„vergiftigen".
(Van een onzer redacteuren)
BONN Morgen moeten om en
bij zeventien miljoen kiesgerech
tigde burgers van de Westduitse
Bondsrepubliek beslissen over de
politieke koers die ze van een
bondskanselier en zijn kabinet zo
wel als van het parlement, de
Bondsdag, in de komende vier jaar
verlangen.
De hoofdprijs in de poltieke toto
is het ja of neen tegen een grote
coalitie zoals die sedert de trieste
afgang van bondskanselier Erhard
bestond tussen de CDU-CSU van
Kiesinger en Strauss enerzijds en
de SPD van Willy Brandt en coali
tie-promotor Herbert Wehner an
derzijds.
De kans dat een van die twee gro
te partijen in de Westduitse bonds
dag de volstrekte meerderheid be
haalt is uiterst gering.
Zelfs in de Adenauer-jaren is dat
de CDU-CSU maar een keer gelukt
En dus zal voor de zoveelste keer
de liberale FDP wel het tonge
tje in de weegschaal kunnen zijn
dat de doorslag kan of moet geven.
Tenzij uiteraard deze FDP, die se
dert ridderkruisdrager Mende aan
de partijtop plaats moest maken
voor de progressievere Walter
Scheel veel ouderwetse kiezersaan-
hang verloor, onder de jongere kie
zers dit verlies op geen stukken
na compenseren kan. Tenzij ook,
doch dat lijkt - gezien de laatste
opiniepeilingen - niet erg waar
schijnlijk, de extreem-nationalisti
sche NPD van Adolf von Thadden
met haar neo-nazistische tendenzen
met een sterke fractie van minstens
tien man het Westduitse parlement
binnenmarcheert
Dit terwijl de Friedricli von Schil
ler-hymne „Alle Menschen werden
Brüder" al heel gauw in de prak
tijk der zich van compromis tot
compromis voortslepende coalitie
verstomd is. Stonden de verkiezin
gen niet voor de deur, met als con
sequentie dat geen der beide part
ners een openlijke breuk durfde ris
keren voor het oog der kiezers, dan
zou niet alleen het loflied maar ook
de coalitie zelf al enkele maanden
geleden in een schelle dissonant
zijn geëindigd.
Negen maanden lang hebben de
leden van de coalitieregering ge
tracht om de mogelijkheid uit te
sluiten dat zij ooit weer een goede
verstandhouding met elkaar zouden
hebben, laat staan samen het land
te besturen. Ieder woord, dat zij
uitten, deed vermoeden, dat er
nooit meer een volgende grote co
alitie tussen de sociale democraten
van de SPD en de christen demo
craten van de CDU zou kunnen ko
men. Toch is het heel goed moge
lijk, dat er weer een grote coalitie
komt, die ook nog een goede en ver
standige politiek zal voeren. De hui
dige regering bracht een heleboel
goede dingen tot stand, voordat
haar leden begonnen met het wer
ven van stemmen en elkaar uit te
schelden.
Hoe onwaarschijnlijk het ook mag
schijnen, de politici van de SPD en
van de CDU, die elkaar ervan be
schuldigen, dat zij gemene zaak
met de extremisten van links of
recht maken, slaagden er toch maar
in om samen vanaf 1966 Duitsland
te regeren.
Tot aan de revaluatiecrisis van de
afgelopen winter.
Toen de belangen van de chris
tendemocratische boeren op het
spel stonden, werd de wrijving ge
woonweg te groot voor de politici
van beide kanten. Prof. Schiller
van de SPD, minister van econo
mische zaken, wilde de mark reva
lueren. Strauss, de minister van
financiën van de CDU, wilde het
inkomen van de boeren bescher
men. Het probleem was belangrijk,
duidelijk en onontkoombaar. Daar
om begon daar de verkiezingscam
pagne. En sinds die tijd heeft West-
Duitsland geen effectieve regering
van haar kabinet meer gehad.
In deze verkiezingscampagne gin
gen de christen-democraten ervan
uit, dat de Duitse kiezer nog meer
van die onverstoorbare weivaart,
die hij de afgelopen 15 jaren heeft
genoten, wil hebben. De SPD ging
slechts gedeeltelijk van dit idee uit.
Door hierop te speculeren hebben
de christen-democraten in iedere
verkiezing na de oorlog altijd het
grootste aantal stemmen verwor
ven. De CDU gelooft, dat deze ver
onderstelling weer in hun voordeel
zal werken. De SPD gelooft ook,
dat de Duitse kiezer die voortdu
rende welvaart op prijs stelt, maar
dat dit hun partij ten goede zal ko
men.
Het gevolg is, dat beide partij
en de eer voor zich opeisen voor
alles, dat sinds 1966 goed is gegaan
en de andere partij de schuld geven
voor alles dat sinds die tijd fout is
gegaan. Aangezien geen van bei
den kon bewijzen wie er gelijk
heeft, is dit een tamelijk zinlo
ze en weinig doeltreffende manier
gebleken om een verkiezingscam
pagne te voeren.
Wat misschien op den duur wel
doeltreffend zal blijken - zoals het
in Adenauer's dagen altijd was -
is de klacht van de CDU tegen de
SPD dat de laatste partij gemene
zaak met de Russen zou gaan ma
ken of tenminste onder de invloed
zou geraken van haar eigen linker
vleugel. Dit is een oneerlijke be
schuldiging. Zoals geen enkele an
dere Duitse partij zou de SPD
Duitslands vitale belangen aan de
Russen of aan hun satellieten uit
leveren of verkwanselen.
De beschuldiging is dubbel oneer
lijk, doordat de CDU zelf door zo
veel nadruk op het „rode gevaar"
te leggen, probeert de steun van ex
treem rechts te verkrijgen. Om te
voorkomen, dat de SPD meer stem
men verkrijgt, moet de CDU uit
noodzaak trachten de felheid van
de NPD, van Adolf von Thadden
te evenaren. De ongunstigste uit
komst van de verkiezingen zou een
dominerende CDU zijn, die zijn
kracht dankt aan geschreven of on
geschreven overeenkomsten met
de neo-nazi's van Herr von Thad
den. Morgen zullen we het weten.
Om een indruk te geven hoe en
met welke troeven de leidende fi-
furen van de twee grote partijen
de SPD en de CDU, resp. Brandt
en Kiesinger, de Duitse kiezers heb
ben benaderd, doet hieronder cor
respondent Crossland verslag van
een verkiezingsrede van elk der
twee heren.
(Van onze speciale verslaggever)
FREIBURG De hoop van de
C.D.U. is op de vrouwen gericht.
Want dat zegt de computer - zij
vinden in grote meerderheid Kie
singer de mooiste politicus. Zijn
image van sportieve grootvader is
de laatste strohalm der partij, die
in vijf verkiezingen in de Bonds
republiek onbetwist als de groot
ste uit de bus is gekomen. Haar
hoogtepunt bereikte zij onder
Adenauer in 1957, toen zij alleen
de meerderheid verwierf. In 1965
kwam zij nog op ruim 47 procent.
De afgang van kanselier Erhard
en de gedwongen grote coalitie
met de socialisten hebben haar
geen goed gedaan. Zo staan de
twee groten voor het eerst sedert
1949 weer min of meer gelijkwaar
dig tegenover elkaar. Voor twin
tig jaar sloeg Adenauer de socia
listen met nauwelijks 2 procent.
Het verschil zal ook deze keer
zeer gering zijn.
Guardian-correspondent Norman
Crossland was getuige van een ver
kiezingsbijeenkomst met CDU-stro-
halm Kiesinger in Duitslands oudste
stad, Trier. Hij schrijft:
Het is duidelijk, dat Kiesinger
KIESINGER
vandaag in zijn elemant is. Hij gaat
taai tot ze spreken, die„ze begrijpen.
Het geheel doet ons denken aan de
goede oude tijd, toen de studenten
nog niet op de barricaden gingen.
Zelfs het weer is „kanseliersweer",
zoals zijn aanhangers zeggen. Hij
kan er zeker van zijn, dat de meeste
van zijn toehoorders, het eens zijn
met de CDU-slogan, die zegt „van
de kanselier moet je het hebben".
Hij maakt gedurende de verkie
zingscampagne 600 speeches en de
meeste beginnen met de verklaring,
dat de komende verkiezingen de be
langrijkste zullen zijn, die in West-
Duitsland zijn gehouden na de eerste
verkiezingen in 1949. Zij zijn volgens
hem daarom zo belangrijk, omdat zij
een richtlijn zullen vormen voor de
Duitse politiek van de komende tien
jaren.
Het beeld, dat Kiesinger schildert
van de directe toekomst is zeer
somber. De barometer staat op
storm. Evenals Adenauer, ziet dr.
Kiesinger de internationale situatie
als zeer ernstig in. Hij wijst op de
groeiende macht van een China, dat
over atoomwapens beschikt. En hij
is bang voor moeilijkheden met de
ontwikkelingslanden van Azië en
Afrika. Hij geeft toe, dat het mis
schien beter af zal lopen, dan hij
verwacht, maar hij voegt er aan toe
dat wijze staatslieden altijd met het
ergste rekening moeten houden-
Hij ziet ook niet de geringste aan
wijzing, dat de Sovjet Unie geneigd
zou zijn om haar standpunt inzake
de Duitse kwestie te verzachten. Hij
was geschokt, zei hij, te lezen, dat
de minister van buitenlandse zaken,
Willy Brandt, had gezegd, dat de
relaties tussen Bonn en Moskou zo
goed als normaal waren. Hoe kon
dit waar zijn, wanneer er nog 18 mil
joen Oostduitsers onder Sovjet be
waking leefden?
Hij begint zich werkelijk zeer op
te winden, als hij het heeft over
groeperingen in de SPD, die voor
standers waren van een erkenning
van Oost-Duitsland en/of de Oder-
Neisse grens. Hij is zo voorzichtig
om de houding ten opzichte van de
ze problemen van mannen als Willy
Brandt buiten beschouwing te laten,
maar hij waarschuwt ervoor, dat de
leiding van de SPD er misschien op
de lange duur niet in zal slagen om
weerstand te blijven bieden aan de
eisen van haar linkervleugel.
Kiesinger, die zichzelf beschrijft
als een overtuigd Europeaan, toonde
zich zeer bezorgd over het feit, dat
Europa in een geest van tweedracht
haar problemen tegemoet trad. Het
was een onhoudbare toestand, dat
de Verenigde Staten, een natie van
200 miljoen zielen, 300 miljoen Eu
ropeanen moeten verdedigen. Het
zou een ramp zijn, als de Ameri
kaanse troepen vertrokken, maar
we konden niet altijd rekenen op de
Amerikaanse aanwezigheid.
Hij vertelt zijn gehoor, dat de gro
te coalitie erg moeilijk te besturen
was. Zij was een combinatie van
twee trekpaarden, waarvan er een
constant naar links trok. Maar de
bestuurder de lezer mag raden
wie dat was was erin geslaagd
om een rechte koers te handhaven.
(Copyright De Stem Het Parool.)
Wat hij zegt, spreekt niet tot de
verbeelding van de jeugd. De nadruk
ligt op materiële zekerheid.
De meeste van zijn toespraken ge
durende zijn bezoek aan het Saar
land waren gericht tot een publiek,
dat het met alles, wat hij zei eens
was. Alleen partijleden werden in de
zalen toegelaten en opzichters zorg
den ervoor, dat mensen, die
schreeuwden of interumpeerden, de
zaal werden uitgezet. Men was bang
dat de buiten-parlementaire opposi
tie binnen zou komen.
Deze buiten-parlementaire opposi
tie moest buiten demonstreren en
zelfs daar werden ze een eind uit de
buurt van de kanselier gehouden
door sterke politie-eenheden. Kiesin
ger zou nauwelijks, de „sieg heils"
gehoord hebben boven het gejuich
van zijn supporters. Als hij van bij
eenkomst naar bijeenkomst rijdt,
rijdt er een auto voor hem uit, die
CDÜ-vlaggetjes uitdeelt aan de om
standers.
Kiesingers boodschap aan de kie
zers is vrijwel hetzelfde als die van
Adenauer namelijk dat de CDU,
de oude getrouwe partij, de enige
partij is, die de veiligheid en de toe
komstige welvaart van het land kan
verzekeren. Zelfs om na twintig jaar
van leider te veranderen, zou een
tarting van het noodlot zijn. Als het
nodig is, kan een andere partij hel
pen om het schip van staat door de
woelige zeventiger jaren te sturen,
maar de CDU moet aan het roer
blijven, zo preekt Kiesinger.
(Copyright The Guardian-De Stem)
(Door Norman Crossland)
BONN Het moet een gerust
stelling voor de wereld zijn, dat
het thema, dat het meeste applaus
verwekt tijdens de Duitse verkie
zingscampagne het thema van de
vrede is.
Willy Brandt, die zijn derde po
ging doet om kanselier van de
Bondsrepubliek te worden, hoeft
het woord „vrede" slechts te noe
men, of zijn gehoor begint al te
klappen. Men reageert er zelfs be
ter op dan op de verzekering, dat
de Duitse mark stabiel zal blijven.
Brandts politieke ideeën zijn een
noe hechtere vriendschap met het
westen, verzoening met het oosten
en het afzien van kernwapens. Het
is een politiek, die slechts zeer
langzaam en met moeite resultaten
oplevert en hij geeft toe, dat hij het
waarschijnlijk niet meer mee zal
maken, dat er een Europees vredes-
systeem zal bestaan, zonder demar-
katielijn.
Het vreemdste aspect van deze
campagne is, dat de voornaamste
tegenstanders, de CDU en de SPD,
tegen elkaar moeten vechten tijdens
deze verkiezingen, terwijl ze samen
nog steeds in de grote coalitie-rege
ring zitten Wij volgden Brandt toen
hu per vliegtuig in Baden-Baden was
aangekomen om er een dag cam
pagne te voeren, terwijl hij zojuist
de laatste kabinetsvergadering had
bijgewoond, waar hij schouder aan
schouder met kanselier Kiesinger
had gezeten.
In zijn verkiezings-speeches slaat
Brandt het meeste munt uit het feit,
dat zijn partij nog zware regerings-
lasten vervult, zelfs hoewel er een
verkiezingscampagne aan de gang
is. Hij zegt: „Pompidou was hier op
maandag, Luns komt later in de
week en volgende week hebben we
een ministerraadvergadering van de
EEG. Het leven gaat door, meine
Damen und Herren". Dat vinden de
toehoorders mooi. De Duitsers hou
den van orde en netheid.
Brandt getroost zich alle moeite
om zich niet uit te gaan leven in
een scheldpartij tegen de CDU. On
getwijfeld is dit gedeeltelijk het ge
volg van de mogelijkheid, dat de
beide partijen misschien weer in een
coalitie-regering met elkaar moeten
gaan zitten na de verkiezingen.
Maar de belangrijkste reden voor
Brandt is, dat hij gelooft, dat de
Duitsers geen getuigen willen zijn
van een scheldpartij.
Hij zegt: „Een verkiezingscam
pagne is geen totale oorlog. Wij
willen niets te maken hebben met
persoonlijke beledigingen". Dit
spreekt de mensen ook aan. Ten
minste in Baden-Baden. Brandt
geeft toe, dat er weinig verschil tus
sen de twee grote partijen bestaat
wat betreft hun defensie-politiek en
hun houding ten aanzien van West-
Europa en de Verenigde Staten.
Maar de politiek met betrekking
tot Oost-Europa was een punt waar
op de twee partijen van mening
verschilden. Hij beweert, dat de
Oost-Europa-politiek van de rege
ring, die grotendeel door de SPD
werd ontworpen, zelfs de meest ver
stokte communisten er van had
overtuigd, dat niet alle Westduitse
politici als militairisten en revan-
chisten konden worden betiteld.
Geen enkele verkiezingstoespraak,
die hij de afgelopen weken heeft ge
houden, is zonder verwijzing haar
de uitbarsting van onofficiële sta
kingen in de Westduitse kolen, en
staalindustrieën, die de SPD klaar
blijkelijk nogal verontrusten. Brandt
tracht aan te tonen, dat de bemoeie
nis van Strauss met Schillers poli
tiek dat wil zeggen door te wei
geren te revalueren en zo de econo
mie af te remmen een situatie
had veroorzaakt, waarin industriële
onrust toe moest nemen.
Brandt tracht de kiezers er ook
van te overtuigen, dat stakingen
geen nationale ramp zullen veroor
zaken na 20 jaar industriële on
rust raakt de Duitse burger in pa
niek als er gestaakt wordt. Hij zei:
„We moeten niet als verschrikte kui
kens reageren. Er zijn geen wetten
gebroken, slechts overeenkomsten"-
In ieder geval was de groei van de
winsten toch sneller gegaan dan die
van de lonen.
In tegenstelling tot Kiesinger heeft
Brandt weinig last gehad van de
buitenparlementaire oppositie. Hij
heeft het generatie-probleem in zijn
eigen familie ervaren en hij begrijpt
de problemen van de jeugd en hij
weet hoe hij met hen moet praten.
Toen opzichters op een van zijn bij
eenkomsten een jongeman verwij
derden, die een spandoek droeg,
waarop hij vroeg om meer hulp voor
de onderontwikkelde gebieden, hield
hij de opzichters tegen en uitte er
zijn genoegen over, dat de jonge
Duitsers zich hoe langer hoe meer
voor de politiek gingen interesseren.
En in tegenstelling tot Kiesinger,
spreekt Brandt over idealen. Zijn
West-Duitsland heeft niet de ambitie
om een militaire wereldmacht te
worden, maar zal zich concentreren
op de ontwikkeling van een betere
en meer doeltreffende democratie,
die onophoudelijk zou strijden tegen
een herleving van het nationalisme.
„Een goede Duitser kan geen natio
nalist zijn", aldus Brandt, Hij zal
er naar streven om de Duitsers
trots te laten blijven zijn op hun
economische successen.
Het zijn mooie voornemens. Maar
zal de SPD de kans krijgen om ze
te verwezenlijken? Hoewel Brandt
alle mogelijkheden open laat, ge
looft hij, dat de volgende regering
een coalitie tussen de sociaal demo-
kraten en de vrije demokraten zal
zijn.
Als dit zo zou zijn, dan verwacht
hij, dat de dagen van Kiesinger als
voorzitter van de CDU geteld zijn.
Strauss zou zijn plaats overnemen
als leid«r van de oppositie.
(Copyright The Guardian—De Stem)