Universiteiten
vers
veel
pill
en
tijd en geld'9
TSJECHOSLOWAAK MAG
NIET NAAR OOSTENRIJK
LANGE AGENDA ALGEMENE VERGADERING V.N.
Geld voor nieuwe
meubelen?
Geld voor een
kostbare studie?
Geld voor
een grote uitgave?
Geld mm
de verhuizing?
Geld mm u:
ACADEMISCH JAAR BEGONNEN
n
Om literatuurprijs in ontvangst te nemen
AMRO-Lening
AMRO-Lenmg
AMRO-Lening
AMRO-Lening
AMRO-Lening
Numerus fixus
in Utrecht?
„Het was wel gek"
Ziekte
Aanvaardbaar
Nieuw geloof
Goed onderwijs
Generatie voor
Natuurkunde, biologie
en scheikunde
Spoedig uitspraak
in moord op
Vietnamese
dubbelagent
(voorbeeld: f3000.- lost u af in 18x f 186.22
of 24xf 145.35)
(voorbeeldf 1500.- lost u af in 18x f 93.50
of 24x f73.10)
(voorbeeld: f 6000.- lost u af in 18x f367.81
of 24x f285.71)
(voorbeeld: f4000.- lost u af in 18x f248.29
of 24xf 193.80)
Elk bedrag tussen f700.- en f 10.000.-
Een folder met alle inlichtingen ligt voor
u klaar bij elk kantoor van de
AMSTERDAM-ROTTERDAM BANK.
DE STEM VAN DINSDAG 76 SEPTEMBER 7969
(Van een onzer verslaggevers)
TILBURG „Nog nooit is er aan de Nederlandse hogescholen
en universiteiten zoveel kostbare tijd en geld verspild als het afge
lopen jaar. Het eigenlijke werk is door het voortdurende discussië
ren, opstellen van nota's en pamfletten op ernstige wijze geschaad".
Die hartekreet slaakte de scheidende rector-magnificus van de
Utrechtse Rijksuniversiteit, professor dr. J. Lanjouw. Hij droeg
dinsdagmiddag in de Domkerk het rectoraat over aan professor dr.
J .J. M. v. d. Ven Een stem in de lange rij van hoogleraren die zich
bfj het begin van het nieuwe academische jaar heeft laten horen.
Professor Lanjouw stelde zich uiterst kritisch op ten aanzien van
vele uitingen van het studentenverzet.
„Ik geloof niet in de waarde
van massavergaderingen. De grote
meerderheid van studenten blijk
baar ook niet. Dat zal een aantal
mensen, niet alleen studenten, niet
aangenaam in de oren klinken".
De Utrechtse hoogleraar waar
schuwde de academische wereld
voor de gevolgen van de agitatie
waaronder zij gebukt gaat.
„Als studenten werkelijk deel
willen hebben aan het overleg over
nieuwe bestuursvormen, over de
mocratisering van het hoger we
tenschappelijk onderwijs, dan zal
de grote groep studenten die wij nu
nauwelijks horen tot een organisa
tie moeten komen die werkelijk re
presentatief is".
„Het afgelopen studiejaar was
ln Utrecht wei gek. Het door mij
zozeer gewenste vernieuwingsge-
sprek kwam zelden op gang. De
leuze van de studenten is: mee
praten en meebeslissen "Öv'ér alles.
Maar over het meedragen van ver
antwoordelijkheid wordt steeds ge
zwegen. Het lijkt, of men van zijn
eigen taak in het geheel vlucht
naar het meedoen aan de taak van
anderen.
Degenen die serieus met plannen
komen, worden onmiddellijk door
de kritiek in een hoek geschopt.
De inkt van de nota-Veringa was
nog niet droog, of de critici had
den deze al zonder meer naar de
vuilnisbak verwezen".
Werkelijke bereidheid tot over
leg heeft professor Lanjouw bij de
studenten gemist, evenals stijl en
sportiviteit. Onmiddellijk gebrui
ken ze woorden als „eisen" en „ul
timatum". Als excuus voeren ze
dan aan dat ze al zo lang gewacht
hebben. „Maar wie draagt de wer
kelijke schuld?", zo vroeg de
Utrechtse hoogleraar.
„Ook ik had gaarne een spoedi
ger voorlopig resultaat van de com-
missie-bestuurshervorming gezien.
Maar het zijn zeker niet de studen
tenleden van die commissie die de
zaak hebben bespoedigd.
Men is er glad naast. Het peil
van de werkmethoden is bedenke
lijk laag gezonken. Op zo iets kan
men geen nieuwe betere maatschap
pij grondvesten".
Professor Lanjouw onderstreep
te dat hij tegen openbaarheid geen
bezwaar heeft. Maar het streven
naar die openbaarheid van alles
en nog wat, ook in de academische
wereld, is onoprecht en dreigt een
slepende maatschappelijke ziekte te
worden.
„Die drang naar openbaarheid
komt ook voort uit wantrouwen.
Daar, waar geen vertrouwen meer
bestaat wordt de intermenselijke
relatie onherstelbaar verstoord. On
ze gehele samenleving wordt tegen
woordig door publiciteit - vooral
ook televisie - en de wijze waarop
de woningbouw zic^ heeft ontwik
keld, in de openbaarheid gesmeten.
Als iemand iets zegt, wordt niet
meer aangenomen dat hij ook be
doelt wat hij zegt".
De 67-jarige professor Lanjouw
wees erop dat de steeds sterkere
drang om te experimenteren - het
geëiste experimenteer - artikel -
naar zijn mening „dwaas" is. „Wat
men ermee beoogt, heeft niets met
een wetenschappelijk experiment te
maken. Het is in feite een vorm
van vivisectie op de universiteit
en degenen die er werken en stu
deren.
Men wil geen nieuwe wet. Men
wil een artikel dat de hele wet
buiten werking stelt. Dus de chaos".
Professor Lanjouw vroeg de poli
tieke partijen dit eens te onderzoe
ken. „Zij zullen dan tot de ontdek
king komen dat het wetenschappe
lijk onderwijs vernietigd dreigt te
worden. De grote verdienste van
de nota-Veringa is dat zij verder
onheil probeert te voorkomen".
Hij brak een lans voor de stich
ting van ongeveer 25 „universiteits
colleges". Daarin zouden alle scho
len voor hoger-beroepsonderwijs
samengevoegd moeten worden met
alle studierichtingen van de uni
versiteiten en hogescholen en met
een 3- tot 5-jarige opleiding. Daar
naast zou men dan 'n beperkt aan
tal afgestudeerden de gelegenheid
moeten geven een voortgezette op-
leiding te ontvangen om ze tot
zelfstandig wetenschappelijk on
derzoekers op te leiden.
Professor Lanjouw gaf voorts
als zijn mening te betwijfelen of
de maatschappij behoefte heeft aan
zo grote aantallen studenten die
opgeleidworden voor zelfstandige
wetenschapsbeoefening"
De rede van professor Lanjouw
heeft hevige verontwaardiging ver
oorzaakt bij de leden der Utrcht-
se Studenten Faculteiten.
Studentenacties zijn aanvaard
baar, als zij de vorm aannemen
van petities, demonstraties en pro
testen die een vredig, niet geweld
dadig karakter dragen. Die acties
zijn soms bizar. Maar iedereen
heeft het recht zijn mening te ui
ten.
Maar het is niet denkbeeldig
dat een kleine minderheid van ac
tivisten geen hervorming van de
hogeschool beoogt, maar het ge
munt heeft op de vernietiging van
bestaande instellingen zonder meer.
Zij willen chaos en nemen daar
voor hun toevlucht tot geweld.
Soms slaagden zij erin, als hun
acties met kracht werden beant
woord, tegenkracht uit te lokken.
Meer gematigde studenten schon
ken hun hun sympathie. Dan zet
ten die activisten constructieve stu-
dentenbijdragen om in irrationele
massahysterie. Dit lijkt een wer
kelijk gevaar voor het voortbestaan
van de universiteit en de belang
rijkste waarden waarvoor zij staat.
Dat stelde de rector-magnificus
van de Tilburgse Katholieke Hoge
school in zijn jaarverslag over het
studiejaar 19681969. Professor dr.
C. F. Scheffer concludeert dat de
universiteit alleen kan blijven be
staan, wanneer een meerderheid
van haar leden vasthoudt aan re
delijke samenspraak, bereidheid
toont om te luisteren naar afwij
kende meningen en een blok vormt
tegen een minderheid, die haar
wil wil opleggen aan een meerder
heid.
Hij meent dat in de Tilburgse
hogeschoolgemeenschap de wil aan
wezig is om noodzakelijk geachte
hervormingen door te zetten, ook
al zullen die diep ingrijpen in per
soonlijke posities. „Onze gemeen
schap lijkt echter niet bereid zich
Prof. dr. C. F. SCHEFFER
een politieke wil te laten opleggen
door een kleine minderheid en op
deze wijze mee te werken aan haar
eigen ondergang".
In zijn verslag geeft hij blijk
veel begrip te hebben voor de ver-
nieuwingswil die bij vele studenten
leeft. „Het verzet van de studen
ten naar binnen en naar buiten
betekent in het algemeen een plei
dooi voor méér menselijkheid en
meer achtzaamheid voor de vol
wassenheid van de student. Niet
het reproduktievermogen wenst
men voorop te stellen, doch de cre
ativiteit, welke aan het menselijk
leven betekenis geeft.
Het verzet tegen samenleving
en universiteit is te zien als een
nieuw geloof in de mens, als een
bewustwording van menselijke
waarden. Het komt mij voor, dat
wij dit als positief moeten beoorde
len".
Universiteiten en hogescholen
moeten zich medeverantwoordelijk
weten voor het wetenschapsbeleid
van de overheid. Zij moeten aan
de realisering van dit beleid bun
bijdrage leveren. Daarbij moet in
het bijzonder aandacht worden be
steed aan het vraagstuk van de
prioriteiten die aan verschillende
maatschappelijke doeleinden moe
ten worden toegekend. De grond
slagen van ons wetenschapsbeleid
moeten worden vastgesteld.
De „Raad van Advies voor het
Wetenschapsbeleid" heeft daartoe
dit voorjaar een poging gedaan.
Het wetenschapsbudget 1969 is op
grond van zijn advies vastgesteld.
„De zeer geringe aandacht die
deze voor de wetenschap zo belang
rijke ontwikkeling heeft getrokken
ook binnen de universiteiten -
staat in geen verhouding tot de ve
le publikaties en uitputtende dis-
cussieg over de herstructurering
van onderwijs en bestuur".
In zijn toespraak bij de opening
van het nieuwe academische jaar
stelde de Eindhovense rector-mag
nificus, professor dr. ir. A. A. Th.
M. van Trier, dat universiteiten en
hogescholen nog steeds primair tot
taak hebben goed vakwetenschap-
pelijk onderwijs te geven.
Daarnaast moeten zij de grond
slagen van de maatschappelijke or
de en de actuele vraagstukken die
zach daarin voordoen op weten
schappelijk verantwoorde wijze aan
de orde stellen. Dat geldt in het bij
zonder de problemen die betrek
king hebben op de rol van de we
tenschap in de samenleving en met
name van de vakwetenschappen.
Onvoldoende aandacht krijgt de
vraag, hoe de wetenschapsbeoefe
ning in hét belang van de samen
leving kan worden verdiept en
verbreed.
Duidelijk moet aan de orde wor
den gesteld de wijze waarop in ons
land de besluitvorming voor het
wetenschapsbeleid tot stand komt.
De betekenis van het aan de hoge
school verrichte werk op korte en
lange termijn moet worden geana
lyseerd en op zijn waarde beoor
deeld. De hogeschool moet, als on
afhankelijk centrum, informatie ge
ven over de betekenis van de tech
nische ontwikkelingen.
De hogeschool moet zich bij de
keuze van onderzoekobjecten be
wust zijn van het belang ervan
voor de samenleving dat niet in
de laatste plaats een gezond be
drijfsleven omvat.
Én bij dit alles zal men dienen
te begrijpen dat wetenschapsbeoe
fening een pijler is van de univer
siteit. En dat wetenschappelijk on
derwijs zal verdorren en verliezen
aan maatschappelijke betekenis,
tenzij het zich ontwikkelt tegelijk
met de ontwikkelingen on vakwe-
tenschappelijk gebied.
Professor mr. W. J. Slagter,
Rotterdamse hogeschool, gaf veel
aandacht aan de strijd om nieuwe
bestuursvormen. De discussie er
over is nog geheel open. „Maar
de Rotterdamse studenten, die hun
zelfstandigheid van denken bewa
ren en niet kritiekloos en stereo
tiep centraal geleide gedachten
doorgeven, geven blijk hun Amster
damse collega's een generatie voor
te zijn".
Professor dr. ir. C. J. D. M. Ver
hagen pleitte voor de Technische
Hogeschool Delft voor een maxi
mum aan verdraagzaamheid. In
een besloten bijeenkomst wees hij
het denken en argumenteren in
zwart-wit-tegenstelling af. Es
sentieel in een democratisch be
stel is geduld, bereidheid tot com
promis, luisteren. „Ik zeg dit uit
drukkelijk, omdat ik vrees dat de
onverdraagzaamheid veld wint".
De rector-magnificus van de Am
sterdamse Vrije Universiteit, pro
fessor mr. W. F. de Gaay Fort
man, legde er de nadruk op dat
het religieuze karakter van de uni
versiteit die hij leidt moet blijven
bestaan, opgeaeht de bestuursstruc
tuur die gaat komen. De vormge
ving van die structuur kan worden
verbeterd, het principe niet".
(Van onze correspondent)
WENEN Tsjechoslowaktfes meest begaafde toneelschrijver, Vaclav
Havel, mag niet naar Wenen reizen om de Oostenrijkse Staatsprijs
voor Europese Literatuur in ontvangst te nemen, die hem dit jaar
was toegekend. Havel, wiens toneelstukken „Het Tuinfeest en „Het
Memorandum" met hun komische pantomime van de bureaucratie,
over de gehele wereld gepubliceerd en met succes opgevoerd zijn,
verhief zijn stem tegen de Sovjet-overheersing en de vernedering
van de hervormers van verleden jaar, lang nadat alle anderen de
ongelijke strijd opgegeven hadden.
zijn paspoort.
De intellectuelen hebben over het
algemeen gesproken de laatste tijd
nogal onder zware druk gestaan. De
Tsjechische minister van onderwijs
en andere aanhangers van de harde
koers hebben gedreigd met zuiverin
gen op scholen en universiteiten, en
de radio en partijpers doen vele aan
vallen op het „snobisme" en het
„superioriteitsgevoel" van de intel
lectuelen.
Even kreeg het publiek gisteren
een glimp van de strijd achter de
schermen om de politieke leiders van
de hervormingen van verleden jaar
te liquideren te zien. De aanvallen
op Dubcek, die naar men zegt, ge
weigerd heeft om op een openbare
vergadering van het partijpresidium
„zelfkritiek" uit te oefenen, zijn her
vat. Premier Cernik, wiens gedeelte
lijke herroeping door andere conser-
Ncg voordat het orgaan van de
schrijversbond, „Listy", verboden
werd, veroorzaakte hij een grote sen
satie door te beweren, dat men ge
heime microfoons in zijn flat had ge
ïnstalleerd. Enige tijd nadat Husak
aan de macht was gekomen, werd hij
ervan beschuldigd mee te helpen bij
het organiseren van protestbijeen
komsten buiten fabrieken en uitspra
ken te hebben gedaan die tegen de
partijkoers ingaan. Men gelooft, dat
hij voor zijn onbezonnenheid betaald
heeft met het in beslag nemen van
UTRECHT De studie natuurkun
de, scheikunde en biologie aan de
Utrechtse Rijksuniversiteit wordt ern
stig bemoeilijkt door onvoldoende
huisvesting. Nieuwbouw is niet mo
gelijk door gebrek aan geld.
Het zal daarom voor deze studie
richtingen onvermijdelijk zijn dat
wachtlijsten worden ingevoerd of dat
er een numerus fixus komt. Niet min
der moeilijk heeft de Utrechtse facul
teit der geneeskunde het. Ook daar
zullen voorzieningen nodig zijn om
de grote toeloop van studenten op te
kunnen vangen.
Dat stelde maandagmiddag profes
sor dr. J. Lanjouw, toen hij in de
Domkerk het rectoraat overdroeg aan
professor dr. J. J. M. van der Ven.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Een uitspraak
in de zaak van de acht „groene ba
retten", die ervan worden beschul
digd een Vietnamese dubbelagent te
hebben vermoord, zal waarschijnlijk
nog deze week gedaan worden door
het Amerikaanse ministerie van De
fensie.
Hoewel de advocaten van deze
„groene baretten" de beschuldigin
gen belachelijk noemen, gelooft men
dat de legerautoriteiten de mannen
voor de krijgsraad willen dagvaar
den. Een waarnemer, die deze
maand door het leger naar Vietnam
was gestuurd om het incident te on
derzoeken, heeft congresleden bij
zijn terugkomst verteld, dat hij
vond, dat de legerautoriteiten juist
hadden gehandeld in deze zeer ern
stige zaak. De indruk van waarne
mers is, dat er zo'n opwinding was
ontstaan, dat het leger geen and-ere
keus had gehad dan met de dag
vaarding voor de krijgsraad door te
gaan. Een besluit om niet tot ver
volging over te gaan, zou naar men
beweert nog meer ongerechtigheden
aan het licht gebracht hebben.
Men gelooft dat de versie van de
zaak, zoals die door de CIA tien da
gen geleden uit zelfverdediging werd
gepubliceerd in grote trekken juist
is. Sympathisanten van de groene
baretten zeggen echter, dat de CIA
een verkeerd beeld heeft gegeven
van de besprekingen tussen CIA-
agentep en groene baretten in Na-
trang, die leidden tot de moord op
Thai Khac Chuyen. In het bijzonder,
dat de CIA een verzoekvan de
groene baretten op 10 juni om
Chuyen naar een geisoleerd eiland
te vliegen om hem daar achter te
laten in plaats van hem te doden,
verdoezeld hebben. Men zegt, dat
ook de bewering van de CIA, dat
zij erop aandrong, dat het pro
bleem overgedragen moest worden
aan de Zuid-vietnamezen, slechts
gedeeltelijk waar was.
Men meldt, dat de reden voor de
vastbeslotenheid van de groene ba
retten om Chuyen te doden, hun
angst was, dat als hij vrijgelaten
werd zij aan grote gevaren bloot
gesteld zouden worden bij hun toe
komstige penetraties in Cambodja.
(Copyright De Stem
'''he Guardian)
vatieve sprekers werd verwelkomd,
werd ook aangevallen, omdat hjj
zich niet duidelijk uitsprak over het
„2000 woorden" pamflet, waarin de
radicale intellectuelen verleden jaar
vroegen om een versnelling van Dub-
cek's hervormingen.
Aangezien Cernik eens een politiek
bondgenoot van Dubcek was, lijkt het
er sterk op, dat hij het volgend doel
zijn zal, maar hij heeft na Dubcek
zeer zijn best gedaan om bij Husak
in het gevlei te komen door diens
harde lijn te steunen, en tot nu toe
heeft men hem nog niet „schuldig"
bevonden zoals zijn vroegere collega
hervormers.
De grote en moeilijke strijd moet
nog beginnen, aldus een redactioneel
artikel in de „Rude Pravo".
„Normalisering" en de herschrij
ving van de geschiedenis gaan ge
stadig voort. Breznjev mag dan de
naam van Dubcek niet totaal uitge
wist hebben, maar het presidium van
de Tsj echoslowaakse partij heeft in
ieder geval haar resolutie van 21 au
gustus 1968 vernietigd, waarin stond,
dat de Russische invasie een „verloo
chening was van de principiële nor
men van het internationale recht".
In de verklaring van het presidium
stond, dat deze resolutie „politiek
foutieve ideeën bevatte, die strijdig
zijn met de gegevens, die de partij
nu heeft m.b-t. het binnenkomen van
de bevriende legers op ons gebied.
(Copyright De Stem/The Guardian)
(ADVERTENTIE)
NEW YORK (REUTER) De al
gemene vergadering van de Verenig
de Naties begint vandaag haar 24ste
jaarlijkse zitting temidden van crisis
>n verschillende delen van de wereld.
»at de resultaten van de beraadsla-
gdjgen in de komende drie maanden
oetreft zijn de afgevaardigden zich
maar al te bewust van het feit dat de
internationale organisatie weinig kan
«oen zonder dat de supermogendhe-
en de handen ineen slaan. Voor ve-
ls de gelegenheid die de algemene
5Mering biedt voor intensieve be-
prekmgen achter de schermen, het
'angrijkste en nuttigste aspect, dat
alle kosten en woorden die tijdens de
langdurige debatten worden uitge
sproken, rechtvaardigt.
Een kort ogenblik zullen alle ge-
scchillen op d e achtergrond raken
wanneer de vergadering na de ope
ning van de zitting de traditionele
minuut stilte voor gebed of meditatie
in acht neemt. Er zal ook overeen
stemming heersen over de keuze van
de nieuwe voorzitter die kort daarop
zal worden gekozen de Liberiaanse
mej. Angie Brooks. Daarna en naar
mate het politieke debat in kracht
toeneemt overheerst gewoonlijk de
onenigheid over tal van vraagstuk
ken.
President Nixon zal donderdag,
wanneer het politieke debat wordt
geopend, de algemene vergadering
toespreken. Het is niet bekend in hoe
verre hij met nieuwe initiatieven zal
komen.
De agenda omvat 103 punten, hot
hoogste aantal sedert 1965 toen 108
punten werden afgewerkt. Vele te
behandelen kwesties staan al jaren
lang op de agenda ontwapening, Ko
rea, koloniale aangelegenheden, apart
heid en economische en sociale pro
blemen. De Chinese vertegenwoordi
ging figureert eveneens weer op de
agenda, Vietnam evenwel niet. Het
conflict in het Midden-Oosten zal
waarschijnlijk voornamelijk in de
Veiligheidsraad ter sprake komen en
in onderhandelingen achter de scher
men. De vredespogingen van de grote
vier zullen binnenkort worden her
vat. De ministers van buitenlandse
zaken van deze landen Frankrijk,
Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie en
de Verenigde Staten komen naar
New York, evenals ministers van lan
den in het Midden-Oosten.
Een grote groep van ministers van
buitenlandse zaken van de niet-ge-
bonden staten zal eveneens tijdens de
zitting van de algemene vergadering
waarschijnlijk op 27 september
bijeenkomen om nieuwe vredesinitia
tieven te stimuleren.
Tot de nieuwe punten op de voor
lopige agenda behoort de situatie in
Noord-Ierland, die door de Ierse re
publiek aan de algemene vergadering
is voorgelgd. Groot-Brittannië zal
zich tegen behandeling verzetten.
Het staat op het standpunt dat de
kwestie een binnenlandse aangele
genheid is die niet voor plaatsing op
de agenda in aanmerking komt.
