Nederlandse
mantel-
confectie
bij de tijd
Couturiers werken
ook voor hun brood
MET VEEL BELEG
VOOR DE
KOUDMAKERS
EEN
KOUD KUNSTJE
„Mijn man is zojuist gestorven
en u moet hem bevriezen...."
Haute couture is dood maar leve de haute couturier, hun je van Parijs
zeggen. Haute couture in de ivoren toren bestaat niet meer. De cou
turier zou van honger omkomen als hij het alleen maar moest hebben van
het ontwerpen voor rijke klanten. Hij ontwerpt voor zijn eigen boutiques
voor zijn eigen confectie-ateliers en voor zijn (confectie)vestigingen in de
hele wereld. Of hij werkt onder patronage van een concern dat hem op
kocht.
(Van onze moderedactrice)
Amsterdam
Het maakt nog altijd indruk
als de verkoopster bij het to
nen van een model zegt; im
port uit Frankrijk. Of: uit
Amerika. Waar vandaan dan
ook lijkt beter dan van eigen
bodem. Geen profeet is geëerd
in eigen land! In elk geval is
dat voor de mantels een heel
verkeerd standpunt, want onze
mantelconfectie is uitmuntend
en wereldbefaamdzie de ex
portcijfers.
Van twee fabrikanten, die in bin
nen- en buitenland vrouwen van
jong tot oud voortreffelijk kleden,
zagen wij de collectie voor het win
terseizoen.
Als de Nederlandse vrouw onele
gant of onmodieus het najaar bin
nenstapt ligt het niet aan Plaza.
Vanaf de Lassiemodellen (voor jon
ge figuren) tot aan de Plaza dames
collectie (voor de rijpe vrouw) zijn
broekpakken en mantels om te ste
len.
Belangrijke facetten van de collec
tie: licht- en tamelijk hoog getail
leerd; kragen die breed genoeg zijn
om opgeslagen te worden; veel
knoopgarnering dus ook veel twee-
rijige sluitingen; ceintuurs; of rug
ceintuurs boven hoog split; zijpane
len in de plaats van zijnaden; zak-
kleppen (niet functioneel bedoeld,
want de zak staat verticaal in een
naad).
Zoals we ook bij andere fabrikan
ten zien, is het ruitdessin geliefd
geheel in overeenstemming met de
allerlaatste modevoorschriften. Bij
Plaza vage rustige ruiten, brutale
pied de cocq's en fraaie effen wol
len lakensoorten. Een drietal model
DE STEM VAN ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1969
len die representatief voor het ge
heel zijn:
Broekpak in zwart wollen kamga-
ren ottoman (ook in andere kleu
ren geleverd), Het jasje in tu-
nieklang of langer en dan ge
schikt als mantel zonder pantalon
te dragen. Dubbele rij koperen
knopen boven de taille, 2 zak-
kleppen.
Een beige-grijze ruit in rulle
tweed voor een mantel met blin
de sluiting, grote kraag, epaulet
ten, suède ceintuur en wijde rug.
Alweer een goed aanvoelen van
de modeontwikkeling, want nadat
deze confectie al bij de detailisten
was afgeleverd werd de Parijse
en Italiaanse wintermode pas be
kend en er blijkt een tendens
naar wijde mantels te zijn!
De „damesmantel" in parelgrijs
of beige met waaiervormige fi
guurnaden vloeiendslank aanlig
gend en liefst met bontkraag van
nerts, ocelot of bever. (Dames
mantels zijn vooral voor grotere
maten bedoeld).
Bont loopt momenteel in de papie
ren. Het scheelt meer dan de beken
de slok op een borrel of een mantel
al dan niet met bont is gegarneerd.
Vooral bever en nutria zijn modieus:
maar ook het als-bever-geverfd ko
nijn moet met goud betaald worden.
Over het algemeen is de mantel
mode sportief van karakter. Slechts
de „rijpe" en meestal wat zwaarde
re vrouw komt nog gekleed in het
straatbeeld Dan maken ceintuurs en
zakkleppen plaats voor losse en af-
kledende lijnen. Frankrijk (dat een
groot deel van Plaza's collectie af
neemt, jubelt over deze damesman
tels!).
Welbekend is Netex: goede betaal
bare modellen voor de vrouw, die er
wel leuk maar niet overdreven hip
wil uitzien. Wie verlangt naar nog
meer progressieve jonkheid in haar
jasje en wat daar onder zit, keert
zich tot YAS, het jeugdfabrikaat,
dat met Netex onder een dak woont
en onder een hoedje speelt.
Netex doet veel grijs in zijn col
lectie, snijdt de mantels slank in de
taille en vindt telkens gelegenheid
cirkelvormige zakken a la Cardin
op te stikken: soms met steeksplit,
soms van boven open, vaak met
stiksels of garnering van knopen,
die de hele collectie door vol fanta
sie zijn. Ook hier fraaie ruitdessins
in mantels met ceintuur, dubbele
knopenrij en V-hals eventueel met
bontkraag.
Tot maat 42 voegt Netex desge
wenst een pantalon bij de mantel,
hetgeen de prijs slechts met f. 35,-
verhoogt! Boven 42 wordt over pan
talons gezwegen. Een gewaarschuw
de vrouw telt voor twee (ook in om
vang mevrouw; de pantalon staat u
niet meer).
Bij het tonen van een schattig wit
wollen jasje met bruine vensterruit,
bruine leren biezen en knopen horen
wij dat Amerika (een groot afne
mer!) dol is op wit, ook voor de
winter. Intussen geldt dit niet alleen
voor Amerika. Netex-directeur toont
een damesmantel in gebroken wit
met bontkraag. Men zegt dat hjj er
26.000 exemplaren van verkocht
heeft! „Dat is overdreven", ver
klaart hij. Maar in een onzer dames
bladen stond de mantel afgebeeld
als het model van de maand en dat
heeft wel vele duizenden volslanke
Nederlandse dames blijkbaar aange
spoord zich eveneens in het wit te
steken.
Wij zien van Yas zeer gedurfde
broekpakken, vooralsnog het jasje
reikend tot minilengte. Bijzonder
flatteus en bijna operette-achtig en
daarom voor deze tijd misschien
welhaast te „mooi": een sterk ge
tailleerd en zeer klokkend jasje met
een capuchon waaruit de voering
van wit Toscaans lam piept.
Als garnering zien wij hier veel
Australisch oppossum en speciaal
persianer voor de combinatie met
tweed.
„Naar Amerika verkopen wij uit
sluitend mantels zonder bont; door
de invoerrechten wordt het daar on
betaalbaar"!, aldus Netex-Yas. En
zo hebben wij hier eindelijk eens
recht en reden ons rijk te voelen in
vergelijking met de dollarprinses
(maar zij kan natuurlijk wel een
Amerikaans bontje op haar Neder
lands jasje zetten!).
Bij de foto's van links naar rechts:
vaag geruite tweed voor een mantel
met blinde sluiting, aangeknipte mou
wen, epauletten en suède ceintuur,
die de ruime rug bijeen neemt (Pla
za);
soepel getailleerde jasjes, kort of
langer, met of zonder pantalon, in
wollen kamgaren ottoman, dwarse
taillenaad, koperen knopen (Plaza);
klokkende mantel met capuchon, die
werd gegarneerd met wit Toscaans
lam, ook goed te dragen zonder de
bijbehorende pantalon (Netex-Yas)
door Cardin geïnspireerd, dit kam
garen jasje met de beroemde ronde
zakken en bolle knoopjes (Netex-
Yas).
(Van een onzer redactrices)
PARIJS De grote premières waarop nieuwe collecties ook dit jaar
weer zijn getoond, moeten gezien worden als show-business. Ze wor
den rendabel gemaakt door de entreeprijzen van enkele duizenden per
persoon en ze zorgen voor een onontbeerlijke publiciteit. Tenslotte
geven ze dan ook nog de nieuwste ideeën van de meester weer.
Op de dag van zijn première
opende Courrèges zijn eerste Parijse
boutique, alwaar hij weer de nieuwe
lijn Courrèges Jeune verkoopt. Je
waagt je af of de man, die om zo
te zeggen kinderkleren voor volwas
senen placht te ontwerpen, ze dan
soms voor oudere vrouwen bedoeld
had! Deze maand opent hij een
tweede boutique, gelegen tussen die
van Cardin en Saint Laurent in, en
ian nog een derde in... Japan.
Ted Lapidus, ook zo'n voorvechter
voor jonge klanten, begint een cos-
metica-afdeling voor de jeugd. Hij
heeft vergevorderde plannen voor
een serie boutiques in Amerika en
tenslotte over de hele wereld.
Dior (eigendom van de katoenko-
wng Boussac) zoekt de uitbreiding
(oog) niet territoriaal, maar in ver
scheidenheid van artikelen Zijn bou
tique is beroemd voor jong en niet
long, voor vrouw en man. Onlangs
Wierp ook hij zich op cosmetica,
maar het allerlaatste nieuws zijn
Uiors juwelen. En nu eens géén na-
maakjuwelen waarin couturiers al
vele jaren schitteren Nee, Dior
houdt zijn naam van zeer gedistin
geerd hoog met „echt". Om te be
ginnen zijn er natuurlijk vele kettin
gen en ceintuurs, nu dus van edel
metaal Voorts heeft hij een collectie
sieraden gebouwd op „diamant"
«are Bohan (Diors opvolger) ont-
ze zelf, zegt hij Vele van de
°,™e sieraden zijn van email en
Woi amant bezaaid Ze kunnen zo-
„°P sportieve kleren als op
ondkleding gedragen worden.
u ze dus geen armoe lijden, de
nit ontwerpers, hoeven ze ook
op zolderkamertjes te wonen,
slwain een man die niet aan de
weg timmert, kalme maar zeer
fraaie ontwerpen maakt en nog aar
dig wat vorstelijke klanten telt, is
ingelijfd bij Revlon. Als we nagaan
dat Revlon nummer 2 staat op de
wereldranglijst van cosmetica, kan
men aannemen dat hij geen finan
ciële zorgen kent. Zijn hobby is wo
nen in een mooi comfortabel huis.
Daarom heeft hij er vijf (plus vijf
auto's): één pied-a-terre in zijn cou-
turebuis, één hypermodern ellips
vormig huis met 3 hectare grond op
het eiland Elba, één in Florence met
uitzicht op de dom, één Arabisch
in Marakesch en één aan de Seine
waar de beroemde impressionist
Sisley zijn mooiste schilderijen maak
te. In een Frans tijdschrift over inte
rieurs is zijn Parijse vorstelijke inte
rieur onder de loep genomen. Hij
blijkt verzamelaar van Chinees por
selein en tanagrabeeldjes.
Chanel bezit huizen, maar zij
woont al jaar en dag op een kamer
in de Ritz, een van de beste hotels
ter wereld Hiermee bewijst zij een
praktische vrouw te zijn! Boven
haar couturesalons heeft zij een
schitterend appartement, dat vol
kunstvoorwerpen staat en bij Lau
sanne een indrukwekkende villa,
waar zij wel eens grote ontvangsten
geeft. Behalve kostbare rariteiten
verzamelt zij renpaarden en edelste
nen om mee te spelen en haar fa
meuze Byzantijnse bijous van te ma
ken. (De Chanelkettingen van een
paar kwartjes de meter zouden dit
niet doen vermoeden)
Yves Saint Laurent is de eerste
die zich hypermodern heeft inge
richt. Aangezien je toch wat moet
verzamelen, heeft hij het op beeld
houwwerken begrepen Hij heeft kort
geleden een tweede huis gekocht in
Balmain, bezitter van vijf verfijnd
ingerichte huizen, aan het werk in
zijn atelier zonder luxe.
Marakesch, maar belegt zijn geld
voornamelijk in boutiques.
Hetzelfde geldt voor Cardin: twee
schitterende couturehuizen op de
Couture-straat, de Faubourg St. Ho-
noré, 6 boutiques in Parijs, 3 in de
provincie. Maar desondanks een pri
vé, rijk appartement met wintertuin
en een huis op het land.
Madame Grès, ook alleeneigenares
van haar Huis, investeert haar win
sten in de zaak. Ze bewoont een
Spaans ingericht Parijs huis en el
ders een boerderij.
De Givenchy verdeelt zijn tijd tus
sen een verdieping in een paleis
waar ook Philippe Venet een appar
tement heeft en een geheel wit inge
richt Louis XVI huis in Versailles.
Marc Bohan, de man van Dior,
woont in een hoogs* modern inge
richt appartement, dicht bij zijn
werkterrein en verder (zo lezen wij
in een wat spottende beschrijving
oyer hem in het Franse dagblad de
Figaro) prefereert hij de buitenhui
zen van zijn vrienden! (Maar hij be
steedt ook veel tijd aan zijn 14-jarig
dochtertje dat op een pensionaat
zit).
Carven heeft een beeldige 18e
eeuwse woning in Parijs en een uit
het Empire bij Chantilly, voor grote
ontvangsten; voorts een naar eigen
ontwerp, ergens op het land, aan het
water Het vierde huis was een oude
abdij, die nu is verkocht, maar de
85 heiligenbeelden van gesneden
hout (17e en 18e eeuws), bleven in
Carven's collectie van kunstvoorwer
pen.
NEW YORK (AP) Sault Kent
zat zekere avond laat op zijn ge
mak tv te kijken toen de telefoon
ging:
„Mijn man is zojuist gestorven",
zei een vrouwenstem, „en u moet
hem bevriezen."
Als secretaris van de New York-
se vereniging van cryonici (koud-
makers) wist Kent precies wat hij
moest doen.
De volgende dag was Andrew
Mihok, de echtgenoot van de
vrouw die had opgebeld, stijf be
vroren bij een temperatuur van
minus 110 graden.
Een groeiend aantal Amerikanen
zoals Andrew Mihok hebben de ver
eniging verzocht hen na hun dood
te bevriezen. Ze gokken op een we
tenschappelijke doorbraak, waar
door ze te eniger tij^ weer ontdooid
en tot het leven teruggebracht kun
nen worden. Ook rekenen ze op de
ontdekking van een geneesmiddel
voor de kwaal waaraan ze stierven.
Volgens woordvoerders van de cry
onici hebben zich sinds 1967 min
stens negen personen in de Ver. Sta
ten laten bevriezen.
De cryonici geven eerlijk toe, dat
het vandaag de dag nog niet moge
lijk is om een eenmaal bevroren
lichaam tot het leven terug te bren
gen. Volgens sommige wetenschap
pelijke waarnemers is het hele idee
biologische onzin. Niet alleen ligt
doeltreffend ontdooien nog buiten
het bereik van de wetenschap
maar binnen zeven tot tien ninuten
nadat de bloedcirculatie stopt, ster
ven de hersenen af- Tenzij de her
senen onmiddellijk na het intreden
van de dood zouden worden ge
koeld of bevroren bestaat de kans,
dat een bevroren man als een zwak
zinnige terug zou komen.
„Als we er iets anders op wisten
zouden we het doen" zegt de 26-ja-
rige Paul Segall, vice-voorzitter van
de vereniging en bioloog aan het
Technologische Instituut van New
York. De leden van de vereniging
streven naar onsterfelijkheid en uit
wat ze zeggen blijkt, dat ze vertrou
wen hebben in het vermogen van
de mens om het eeuwige leven
langs wetenschappelijke weg te vin
den. „In wezen heeft de vereniging
de oorlog aan de dood verklaard",
zegt Sehall.
De vereniging van koudmakers
telt ongeveer honder^ leden in New
York en een iets kleiner aantal in
de staten Michigan en Californië.
Minstens twintig leden van de New-
yorkse vereniging hebben getekend
om bij hun dood te worden bevro
ren.
De vereniging zegt, dat ze de oor
log tegen de dood met alle beschik
bare wetenschappelijke middelen
wil voeren en dat op het ogenblik
bevriezen de beste mogelijkheden
biedt.
Wanneer een lid van de ve-°niging
van cryonici sterft moet de vereni
ging snel handelen, aangezien een
lichaam begint te bederven zo gauw
het leven er uit geweken is. Aller
eerst moet het bewijs van overlijden
ving getekend worden, zodat het uit
drie fases bestaande bevriezing'spro-
ces kan beginnen. Als de weten
schapsman van de vereniging heeft
Segall doorgaans de leiding bij de
bevriezingsoperaties. Met hulp van
het lichaam in een plastic zak en
doet er dan ijs bij in.
In de rouwkapel wordt het bloed
uit het lichaam gehaald en wordt
de overledene overvloedig ingespo
ten met een speciale oplossing om
te voorkomen, dat tijdens het be
vriezen de weefsels beschadigen. Er
wordt geen balsemvloeistof ge
bruikt. Dit zou de weefsels vernie
len. Vervolgens wordt he lichaam
met een mengsel van zout en ijs be
streken om het nog kouder te ma
ken. De eerste fase is nu voltooid.
En de temperatuur van het lichaam
ia iets onder het vriespunt.
Na de begrafenis wordt het li
chaam in droog ijs verpakt, waar
door de temperatuur daalt tot onge
veer 110 graden onder nul. De plas
tic zak verhindert, dat het droge
ijs in contact met het lichaam komt.
Zodoende wordt het weefsel niet be
schadigd. Hiermee is dan de twee
de fase voltooid.
In de derde fase wordt het li
chaam in een grote metalen contai-
ontdooid heeft hij geld", zegt Se
gall.
Samenhangend met hun positie in
de zonder winstoogmerk werkende
New Yorkse vereniging van cryoni
ci zijn Kent, Segall en Curtis Hen
derson, voorzitter van de vereni
ging, ook nog leidende figuren van
Kyrospan Corp in Sayville op Long
Island in de staat New York. Deze
jonge firma noemt zich een servi
ce-dienst voor het opslaan van
overledenen. Geassocieerd met Kry-
ospan is Fred Horn, directeur van
de St. James rouwkapel. Mocht het
bevriezen van lijken ingang vinden
dan hebben deze mannen hun voet
alvast tussen de deur. En dan gaan
ze beslist goede zaken doen De
vereniging van cryonici heeft haar
wortels in de vereniging tot verlen
ging van het leven, die in 1964 in
Washington werd gesticht door Ev.
Cooper, het huidige hoofd, kort na
ner gelegd, gevuld met vloeibare
stikstof. De container, die volgens
Segall op een reusachtige thermos
fles lijkt, wordt luchtledig gemaakt.
De vloeibare stikstof doet de tempe
ratuur van het lichaam dalen tot
320 graden onder nul.
De kosten van dit uitgebreide sf-
koelingssysteem bedragen ongeveer
15.000 dollar, de onderhoudskosten
niet meegerekend. Volgens Kent, de
29-jarige redacteur van het vaktijd
schrift der koudmakers, betekenen
deze de hoge kosten geen punt. In
feite zegt Kent openlijk, dat hij er
niets tegen heeft om met dit denk
beeld geld te verdienen. De vereni
ging oppert tevens de gedachte om
nog eens tienduizend dollar in een
trustfonds voor de overledenen te
plaatsen. Hiermee zou de capsule
onderhouden kunnen worden, zegt
Kent, en zou de overledene, een
maal tot het leven teruggebracht,
een bestaan hebben. „Als hij wordt
de publikatie van Robert Ettinger's
boek „De vooruitzichten op onster
felijkheid".
Ettinger ontsnapte in de Koreaan
se oorlog ternauwernood aan de
dood. In zijn boek onderzoekt hij de
vorderingen, die men op het gebied
van het uitschakelen van de dood
tot 1964 heeft gemaakt. Ettinger
woont nu in Detroit en is hoofd van
de afdeling Michigan der cryonici.
Kent was de WL-coordinator voor
de stad New York. „In de zomer
van 1965 kwamen velen van ons in
New York tot de slotsom, dat we
binnen de Wl niet genoeg konden
doen", zegt Kent.
De nog steeds zeshonderd leden
tellende VVL werkte alleen in theo
rie aan de bevriezing maar Kent en
zijn vrienden was het om de prak
tijk te doen. „Wij waren radicaler"
zegt Kent.
De Newyorkse vereniging van
cryonici kwam er, en in de nerfst
van 1966 reisden Kent en Henderson
het land door om ook anderen voor
hun idee te winnen. In Detroit ont
moetten ze Ettinger en in Californië
nog andere geinteresseerden.
De eerste persoon die bevroren
werd was James H. Bedford, een
74-jarige natuurkunde-professor in
Los Angeles en lid van de pas ge
stichte vereniging van cryonici in
Californië. Dat was op 12 januari
1967. Sindsdien zijn er negen andere
geweest, ofschoon een persoon na
derhand werd ontdooid, omdat zijn
nabestaanden bezwaren hadden.
Het idee om bevroren en later
weer tot het leven teruggebracht te
worden is niet nieuw. In Scots Ma
gazine uit 1758 staat een verhaal
van een doodgevroren man, die in
afwachting van de begrafenis in een
lijkkist werd gelegd, maar tot ver
bazing van iedereen ploteils gtot
het leven terugkeerde.
Tegenwoordig verdiept men zich
in de uitwerking, die bevriezen op
levende weefsels heeft. Cryobiologie
wordt als een rechtmatige weten
schap beschouwd en de vereniging
voor cryobiologie telt onder haar le
den Michael Debakey, de hartchi
rurg uit Houston. De cryobiologen
zijn echter op het ogenblik niet ge
ïnteresseerd in het bevriezen van he
le menselijke lichamen. Wat zij on
derzoeken is de uitwerking van lage
temperaturen op organen zoals het
hart en de lever. Wanneer men een
maal betrouwbare methoden heeft
gevonden om de verschillende in de
mens aanwezige weefsels te bevrie
zen en te ontdooien is het potentieel
om levens te kunnen redden onbe
grensd.
Mannen als Debakey hebben het
idee van vriesbanken geopperd,
waar menselijke organen voor on
beperkte tijd goed gehouden kunnen
worden zoals een biefstuk in de ijs
kast thuis. Maar Debakey heeft
nooit voorgesteld om een geheel or
ganisme te bevriezen.
Intussen zeggen de cryonici, dat
ze niet willen wachten totdat de we
tenschap een middel vindt om men
sen met succes te ontdooien. Ze zeg
gen dat er nu, op dit ogenblik men
sen sterven en dat daar iets aan ge
daan moet worden. Nu bevriezen,
wat er later moet gebeuren zien we
wel weer, zeggen ze. Ze zijn er ze
ker van dat de wetenschap op een
goede dag met de oplossing komt.
Tot diegenen, die de dood wense
lijk en natuurlijk vinden, zegt de
vereniging: gaat uw gang en ga
maar dood. Maar de vereniging is
van mening dat de meeste mensen
die zeggen dat het eeuwige leven on
natuurlijk is, dit uit zelfverdediging
zeggen. Omdat ze weten, dat ze
moeten sterven compenseren ze dit
door te proberen positief over de
dood te denken, zegt de vereniging.
Maar als iedereen maar altijd zou
doorleven, zou dit dan geen groot
probleem worden, gezien de lange
traditie van sterfelijkheid die de
mensheid achter zich heeft? In filo
sofisch en religieus opzicht is deze
vraag oeverloos. En dan is er ook
nog de overbevolking.
Segall zegt, dat hij zonder moei
te de juiste filosofische en reli
gieuze formule voor het idee van
de onsterfelijkheid zou kunnen
vinden, omdat hij er rotsvast van
overtuigd is, dat de dood niets an
ders is als een ziekte. Overbevol
king zou volgens hem „aan de
bron" voorkomen kunnen worden
door geboortenbeperking. „Boven
dien hebben we het hele univer
sum om in te leven" zegt hij.
t
l
